جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى سىندى اسىل ارقىلى ٴار ۇلت بۇقاراسىن اناعۇرلىم ويداعىداي باقىتقا كەنەلتەيىك
□ شين شىجيان
اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى مەن مەملەكەتتىك جۇڭي شيپاگەرلىگىن، دارىگەرلىگىن باسقارۋ مەكەمەسى شينجياڭنىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەبەۋ جونىندە سەلبەستىك كەلىسىمىنە قول قويىستى، شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق جۇڭي شيپاگەرلىگىن، دارىگەرلىگىن باسقارۋ مەكەمەسى ماڭدايشالىق اشىپ قۇرىلدى، اۆتونوميالى رايون جينالىس اشىپ، شينجياڭ جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا ساياتىن ٴتۇرلى قىزمەتتەر جونىندە ورنالاستىرۋ جاسادى، 5 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنگى ٴبىر قىدىرۋ ناقتى ارەكەت شارالارى رايونىمىزدىڭ شينجياڭنىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەدەل ىلگەرىلەتۋدەگى جاۋاپكەرشىلىك سەزىمىن جانە كوكەي تەستىلىك سەزىمىن ايگىلەدى.
جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى ىلىمىندە جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ نەشە مىڭ جىلدىق سالاماتتىق كۇتىنۋ ۇستانىمى جانە امالياتتىق تاجىريبەسى قامتىلىپ جاتىر، ول جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ اسىلى، وعان جۇڭگو حالقى مەن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ تەلەگەي پاراساتى ۇيىعان. جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ ماڭىزدى دانەكەرى رەتىندە، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى وركەنيەتتەردىڭ ٴوزارا ۇلگى الۋىن جەبەۋ، حالىقتىڭ سالاماتتىعىن قورعاۋ سياقتى جاقتاردا ماڭىزدى رول اتقارىپ كەلەدى.
جۇڭحۋانىڭ وسى اسىلىن ويداعىداي قورعاۋ، ويداعىداي اشۋ، ويداعىداي دامىتۋ، ويداعىداي جالعاستىرۋ ٴار ۇلت حالقىنىڭ سالاماتتىق قۇت ـ ىرىسىن مولايتۋعا ۇلەس قوسۋ سانالادى ٴارى جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋعا، ساۋلەلەندىرۋگە دە پايدالى، ونان دا ماڭىزدىسى، سالاماتتى جۇڭگو قۇرۋعا، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋعا كۇش قوسادى.
شينجياڭنىڭ جاعدايىنان قاراعاندا، بىزدە كورنەكتى بايلىق باسىمدىعى، ٴداستۇر باسىمدىعى جانە وڭىرلىك ورىن باسىمدىعى بار: قارعالداق، ايلاۋىق، ماقسارى، ىلە سەكپىل گۇلى، ەتتى سۇڭعىلا سياقتىلاردىڭ ٴتۇرى مول، ساپاسى جاقسى ٴدارى ماتەريالى ەكەندىگىن جۇرتتىڭ ٴبارى بىلەدى؛ ۇيعۇر شيپاگەرلىگى، قازاق شيپاگەرلىگى سياقتى از ۇلت شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى دامۋ بارىسىندا مول ەمدەۋ تاجىريبەسىن توپتاعان؛ زۇكام جاۋھارى، حانچۋان زۇپا جاۋھارى، كۇردەلى كيەلى ەرمەن سياقتى ٴبىر توپ شينجياڭ ٴدارى ـ دارمەگى بۇكىل ەلدىڭ جەر ـ جەرىندە ساتىلىپ قانا قويماي، شەتەلدەرگە دە ساتىلدى؛ ەلىمىزدىڭ باتىسقا ەسىك اشۋىنىڭ العى شەبى رەتىندە ازيا _ ەۆروپا التىن ارناسىن تياناق ەتىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇراتىن ەلدەرمەن بىرگە ٴداستۇرلى شيپاگەرلىك، دارىگەرلىك سالاسىنداعى اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى كۇشەيتۋدە تابيعي باسىمدىق بار. اۋقىمدى باعامداپ، جۇڭي شيپاگەرلىگىن، دارىگەرلىگىن زور كۇشپەن دامىتۋ ٴارى جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ كوپ تىزبەكتى، كوپ سالالى كاسىپ سالاسى قۇنىن ساۋلەلەندىرىپ، شينجياڭنىڭ ەرەكشەلىككە يە كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن جەدەلدەتۋدىڭ امالياتتىق قاجەتى؛ ٴارى جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ مەديتسينالىق قۇنىن اشىپ، حالىق تۇرمىسىنىڭ قۇت ـ ىرىسىن ارتتىرۋدىڭ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ٴومىرىن، سالاماتتىعىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ وبيەكتيۆ قاجەتى؛ اسىرەسە، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى مادەنيەت بايلىعى باسىمدىعىن جانە رۋحاني قۇندىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ، ٴار ۇلتتىڭ ارالاسۋىن، ىشتەسۋىن، توعىسۋىن جەبەۋدىڭ ٴونىمدى دانەكەرى.
تاياۋ جىلداردان بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەت ”سالاماتتى شينجياڭ“ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدى نەگىزگى جەلى ەتىپ، ”نەگىزدى قامتاماسىز ەتۋ، نەگىزگى ساتىنى كۇشەيتۋ، مەحانيزم ورناتۋ“ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگىن، دارىگەرلىگىن دامىتۋ ساياسات مەحانيزمىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ۇزدىكسىز اقاۋسىزداندىرىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگىنە، دارىگەرلىگىنە قاتىستى عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جانە كاسىپ سالاسىن دامىتۋ دەڭگەيىن بارىنشا جوعارىلاتىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى مادەنيەتىن جانە سىرتپەن اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى دارىندىلار قوسىنىن ۇزدىكسىز زورايتىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ ٴتۇرلى قىزمەتتەرىندە بەلسەندى ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋدى جەبەدى. الايدا مىنانى سەرگەكتىكپەن كورە ٴبىلۋ كەرەك: رايونىمىزدىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ دامۋى ٴالى دە ٴىشىنارا كورنەكتى ولقىلىقتارعا ٴدوپ كەلۋدە، مىسالى، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن جانە قابىلەتىن ٴالى دە جوعارىلاتۋعا تۋرا كەلىپ وتىر، اۋدان قۇرعان جۇڭي شيپاگەرلىگى ەمدەۋ قۇرىلىمدارى جاپپاي قامتۋدى ٴالى جۇزەگە اسىرعان جوق؛ جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ ەرەكشە باسىمدىعى ٴالى تولىق كورنەكتىلەنبەدى، رايونىمىزدىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى كاسىپ سالاسىنىڭ ونەركاسىپ قۇنىنىڭ باۋىرلاس ولكەلەرمەن جان ـ جاقتى سالىستىرمالى پارقى ٴبىرشاما زور؛ نەگىزگى ساتى دارىندىلار قوسىنى قۇرىلىسى ٴبىرشاما ٴالسىز، ٴىشىنارا جۇڭي شيپاحانالارىندا ”شيپاحانا بولعانىمەن ادام جوق“؛ وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭنىڭ وڭىرلىك پارقى ٴبىرشاما زور، ت . ب.
ماسەلە قيىن ٴتۇيىن بولعان كۇندە دە، ماسەلەنى باعدار ەتۋگە تاباندى بولۋ، ياعني ماسەلەنى شەشۋدى جەتەكشى ەتىپ، بارلىق كۇشتەردى جانە ٴونىمدى بايلىقتاردى شوعىرلاندىرىپ قيىندىقتاردان قامال الۋ كەرەك. شينجياڭنىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەدەل ىلگەرىلەتۋدە ولقىلىقتاردى، ٴالسىز تۇستاردى كوزدەپ، جۇيەلى جوسپارلاۋعا تاباندى بولىپ، ٴتۇيىندى سالالارداعى جانە شەشۋشى بۋىندارداعى قىزمەتتەردى كورنەكتىلەندىرە ويداعىداي يگەرىپ، ساپالى، جوعارى ٴونىمدى جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى جۇيەسى قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى عىلىم ـ تەحنيكاسىندا جاڭالىق اشۋ ونىمدىلىگىن، قابىلەتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى مادەنيەتىن تاراتۋدى جانە سىرتقا ەسىك اشۋدى، دامىتۋدى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى ەرەكشە دارىندىلار قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، اناعۇرلىم اقاۋسىز قىزمەت مەحانيزمىمەن، اناعۇرلىم پارمەندى ساياساتتىق قولداۋمەن، اناعۇرلىم ورتاق تانىمعا يە قوعامدىق رايمەن شينجياڭنىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە قۋاتتى بىرىككەن كۇش توپتاۋ كەرەك.
بيىل 5 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى ەرەجەسىنىڭ» رەسمي اتقارىلۋى شينجياڭنىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگىن، دارىگەرلىگىن جالعاستىرۋدىڭ، جاڭالىق اشۋدىڭ زاڭمەن باسقارىلاتىن قامتاماسىزدىققا يە بولعاندىعىن كورسەتەدى، ول تۇتاس رايونداعى ٴار ۇلت، ٴار سالا قايراتكەرلەرىن شينجياڭنىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ دامۋىنىڭ ۇزدىكسىز تىڭ ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋىنە كۇش قوسۋعا شاقىرادى. ٴبىز جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ دامۋ زاڭدىلىعىنا بويسۇنىپ، جاۋھارىن جالعاستىرىپ، تۋراشىلدىقتان اينىماي جاڭالىق اشىپ، جۇڭي شيپاگەرلىگىنىڭ، دارىگەرلىگىنىڭ وسىزاماندانۋىن، كاسىپ سالالانۋىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، باتىسقا ەسىك اشۋدىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى بيىگىن قۇرىپ، شينجياڭنىڭ جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى ىستەرىنىڭ جانە كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن قۇلشىنا جۇزەگە اسىرىپ، رۋحاني سالاماتتىقتان دەنەنى قۋاتتاندىرۋعا دەيىن جۇڭي شيپاگەرلىگى، دارىگەرلىگى سىندى وسى وركەنيەت اسىلىنىڭ ٴار ۇلت بۇقاراسىن اناعۇرلىم ويداعىداي باقىتقا كەنەلتۋىنە مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك.
