”جۇڭگودا جاسىل دامۋدىڭ ٴبىر جول باستاۋشىسى بار“

　　□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ دايلەي، ۋاڭ جيانگاڭ، جاڭ يۇيلياڭ

　　مامىراجاي جاز كەشىندە سامال جەل باياۋ ەسىپ تۇر، شيامىن داشۋەسىنىڭ امەريكا ازاماتتىعىنداعى پروفەسسورى پان ۋيليان (اعىلشىنشا اتى ۋيلليام بروۋن) يۇنداڭ كولى جاعاسىنداعى جاسىل جولدا سەيىلدەپ ٴجۇر. كولدە كلاسسيكالىق مۋزيكا ىرعاعىمەن فونتان اتىلىپ، كول جاعاسىنداعى الاڭدا ادامدار بۇرالا بيگە باستى. ”ٴتۇن بولىسىمەن يۇنداڭ كولىنە جان بىتكەندەي بولادى، شام ـ شىراقتارمەن بەزەلگەن قالانىڭ كوكجيەك سىزىعى كول بەتىنە ٴتۇسىپ پوليار جارىعى سياقتى كوزدىڭ جاۋىن الادى“. يۇنداڭ كولىنىڭ كوركەم وزگەرىسىنە كۋا بولعان پان ۋيليان ٴوز ماقالاسىندا وسىلاي جازدى.

　　سوڭعى جىلدارى پان ۋيلياندى قامتىعان كوپتەگەن شەتەلدىك دوستار وزدەرى كۋا بولعان جۇڭگونىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ وراسان زور تابىستارىن شىعار ٴتۇيىن ەتىپ، دۇنيە جۇزىنە كورىكتى جۇڭگو حيكاياسىن باياندادى. قورشاعان ورتا كۇنى قارساڭىندا، ولار شينحۋا اگەنتتىگى تىلشىلەرىنىڭ تىلشىلىگىن قابىلداعاندا بىلاي دەدى: جۇڭگونىڭ جاسىل دامۋ كەرەمەتىنىڭ جۇزەگە اسۋىن جۇڭگو حالقىنىڭ قورشاعان ورتانى وڭاۋ ٴۇشىن ٴبىر نيەتپەن سەلبەسىپ، قاجىرلىلىقپەن ۇلەس قوسۋىنان بولە قاراۋعا بولمايدى، اسىرەسە، ”جۇڭگودا جاسىل دامۋدىڭ ٴبىر جول باستاۋشىسى بارلىعىنىڭ“ ارقاسى.

　　تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ _ باعالى بايلىق. شي جينپيڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، جۇڭگو ەكولوگيانى الدىمەن ويلاستىرۋ، جاسىل دامۋ جولىمەن بۇلجىماي ٴجۇردى، ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ _ باعالى بايلىق“ نازارياسى جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىندا ۇزدىكسىز جاسىل جاڭا تاراۋ جازىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ نازارىن اناعۇرلىم اۋداردى. دۇنيە جۇزىنە بەت العان جۇڭگو امالياتى، جۇڭگو تاجىريبەسى، جۇڭگو جوباسى تازا، كورىكتى دۇنيە ٴجۇزىن بىرگە قۇرۋعا سارقىلماس جۇڭگو كۇشىن قوستى.

　　”ادامداردى باستاپ ارماندى رەالدىققا اينالدىردى“

　　”1988 ـ جىلى يۇنداڭ كولىنىڭ ساسىق ٴيىسى مۇڭكىپ جاتاتىن، ٴار جولى ۆەلوسيپەد ٴمىنىپ جولدان وتۋگە تۋرا كەلگەندە، مۇرنىمدى دىمقىل شۇپەرەكپەن باسىپ الاتىنمىن“. وتكەن عاسىردىڭ 80 ـ جىلدارىنان باستاپ شيامىندا قونىستانعان پان ۋيليان شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىسىنە ەسكە الىپ بىلاي دەدى: ”ول كەزدە مەن بۇل ارانىڭ كەيىن قالپىنا كەلىپ ايداعار قايىق جارىسىن وتكىزەتىندىگىن ويلاماعان ەدىم، يۇنداڭ كولىن جالپىلىق وڭاۋ ينجەنەرياسى تاعى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ اشۋ ـ جوسپارلاۋ مەكەمەسى جاعىنان ’شىعىس ازيا تەڭىز ايدىنىنىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋ ـ تىزگىندەۋ جانە ونى باسقارۋ‘ ۇلگى ينجەنەرياسى بولىپ باعالاندى“.

　　1988 ـ جىلى 3 ـ ايدا فۋجياندا قىزمەت ىستەيتىن شي جينپيڭ جولداس جالپىلىق وڭاۋ ارناۋلى تاقىرىپتىق ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، يۇنداڭ كولىن جالپىلىق وڭاۋدى تىكەلەي جوسپارلاپ، ورنالاستىرىپ جانە ىلگەرىلەتىپ، شيامىن قورشاعان ورتاسىن وڭاۋدىڭ قاتاڭ شايقاسىن باستادى. ”كولدى زاڭمەن باسقارۋ، لاستانۋدى بوگەپ ٴبىر جاقتى ەتۋ، تۇنبانى تازالاپ جاعالاۋدى بەكەمدەۋ، سۋ ايدىنىن جانداندىرۋ، قورشاعان ورتانى كورىكتەندىرۋ“ سىندى 20 ارىپتىك باعىت بويىنشا شيامىن ەكولوگيالىق ورتانى ۇزدىكسىز وڭاپ، كوركەم ەكولوگيالىق باۋ ـ باقشالى قالا قۇردى، يۇنداڭ كولىنىڭ سۋى بارعان سايىن تازارىپ، كورىنىسى كوز تارتتى.

　　شيامىندى ”ەكىنشى مەكەنى“ رەتىندە كورەتىن پان ۋيليان دا قالانى كورىكتەندىرۋ بارىسىنا تىكەلەي ات سالىستى. 2002 ـ جىلى پان ۋيليان شيامىن اتىنان گەرمانيانىڭ ستۋتگارتىنا بارىپ ”حالىقارالىق باۋ ـ باقشالى قالا جارىسىنا“ قاتىناسىپ، شيامىنداعى ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ٴومىر ٴسۇرۋ حيكاياسىن باياندادى. سوڭىندا شيامىن ”حالىقارالىق باۋ ـ باقشالى قالا“ اتاعىنا يە بولدى. ”30 مينۋتتىق لەكسيام اياقتاعاننان كەيىن، 6 حالىقارالىق باعالاۋشىنىڭ بىرەۋى ماعان: ’ٴبىز بۇرىن جۇڭگودا وسىنداي كوركەم قالا بار ەكەنىن بىلمەيدى ەكەنبىز. شيامىن ٴبىرىنشى بولىپ قانا قويماي، ونىڭ ۇستىنە العان ٴنومىرى ەكىنشى ورىنداعى قالادان الدەقايدا اسىپ ٴتۇستى‘“، ـ دەپ ول وسى كەشىرمەلەرىن ايرىقشا ماقتانا ەسكە الدى.

　　2004 ـ جىلى شيامىن بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ قونىس سيلىعىن الدى. ”شيامىن ەكونوميكانىڭ دامۋىندا جاسىل ٴتۇستى قۇربان ەتۋدىڭ قاجەتى جوق ەكەنىن ۇزدىكسىز دالەلدەدى“، ـ دەدى پان ۋيليان.

　　حات جازۋ، كىتاپ شىعارۋ، قىسقا بەينەجازبا ٴتۇسىرۋ ارقىلى پان ۋيليان تالاي جىلدان بەرى ٴوزىنىڭ جۇڭگوداعى كورگەن ـ بىلگەندەرىن دۇنيە جۇزىمەنتوقتاۋسىز ٴبولىسىپ، كورىكتى جۇڭگو، تارتىمدى جۇڭگو حيكاياسىن باياندادى. 2018 ـ جىلى «جاتسىنبايمىن _ لاۋپاننىڭ جۇڭگودان كەلگەن حاتتارى» اتتى كىتابى باسپادان شىقتى، كىتاپقا پان ۋيلياننىڭ 30 جىلدا امەريكاداعى وتباسىنداعىلارعا جانە دوستارىنا جازعان 50گە جۋىق حاتى تاڭدالىپ، شەتەلدىك وقىرماندارعا جۇڭگونىڭ دامۋ وزگەرىسىن كورسەتتى. پان ۋيليان كىتاپتى باس شۋجي شي جينپيڭگە جولداپ بەردى، باس شۋجي جاۋاپ حات جازىپ، ونى ۇزدىكسىز جازۋشىلىقپەن شۇعىلدانۋعا شابىتتاندىردى، ”مەن ٴسىزدىڭ اناعۇرلىم گۇلدەنگەن، العا باسقان، باقىتتى، كوركەم جۇڭگوعا، دۇنيە جۇزىنە جانە ادامزاتقا اناعۇرلىم كوپ باقىت جاراتاتىن جۇڭگوعا كۋا بولاتىندىعىڭىزعا سەنەمىن، ٴسىزدىڭ قالامىڭىزداعى جۇڭگو حيكايالارى، ٴسوز جوق، اناعۇرلىم تارتىمدى بولادى“.

　　جوعارىدا كوك اسپان، اينالادا جانعا جايلى جاسىل ٴتۇس. كوپ جىل ۇزدىكسىز وڭاۋ ارقىلى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ شيامىننىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ جونىندە جاساعان ٴبىر قىدىرۋ ورنالاستىرۋلارى قازىر سۇبەلى تابىستارعا قول جەتكىزدى. يۇنداڭ كولى لاس سۋ اعىپ، بالىق، قىسقىشتاردىڭ تۇقىمى قۇرىپ كەتكەن جاعدايدان سۋى تازارعان، جاعاسى جاسىل، اق قۇتاندار ويناقتاعان، شيامىننىڭ ”قالا قوناق بولمەسىنە“ اينالدى.

　　پان ۋيلياننىڭ قاراۋىنشا، يۇنداڭ كولىنىڭ وزگەرىسى جاسىل دامۋدىڭ پارمەندى دالەلى، سونداي ـ اق ”قانشا جاقسى نىسانا مەن جوبا بولسا دا، ادامداردى ارماندى رەالدىققا اينالدىرۋعا جىگەرلەندىرەتىن جانە باستايتىن جول باستاۋشى قاجەت ەكەنىن، ويتپەگەندە بارلىعى ىسكە اسپايتىندىعىن“، ال ”جۇڭگودا وسىنداي جول باستاۋشى بار“ ەكەندىگىن تولىق تۇسىندىرەدى.

　　پان ۋيليان بىلاي دەدى: ”مەن ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى كوپتەگەن قالالاردىڭ ’شيامىن امالياتىنان‘ تاجىريبە قابىلداۋىن ٴۇمىت ەتەمىن، بۇكىل دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ ۇستانىمىنا قۇلاق اسۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“.

　　حالىقارالىق تەڭىز ـ مۇحيتتى باسقارۋعا جۇڭگو ۇلگىسىن ازىرلەدى

　　بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى باس حاتشىسىنىڭ تەڭىز ـ مۇحيت ىستەرى بويىنشا ەرەكشە ەلشىسى پەتەر تومسون ٴتوراعا شي جينپيڭمەن، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى گۋتەرەسپەن بىرگە تۇسكەن سۋرەتىن قاستەرلەپ ساقتاپ كەلەدى.

　　ول 2017 ـ جىلى 1 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى بولاتىن، ٴتوراعا شي جينپيڭ گۋتەرەستىڭ جانە سول كەزدەگى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 71 ـ كەزەكتى جينالىسىنىڭ ٴتوراعاسى تومسوننىڭ سەرىك بولۋىندا جەنەۆا ۋانگو سارايىنىڭ ٴماجىلىس زالىنا كىرىپ، «ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرايىق» دەگەن تاريحي لەكسيا جاساپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ۇستانىمىن ىشكەرىلەي بايىمدادى، باياندى بەيبىت، جاپپاي حاۋىپسىز، بىرگە گۇلدەنگەن، اشىق، سيىسىمدى، تازا، كورىكتى دۇنيە ٴجۇزىن قۇرۋدى العا قويدى.

　　”سول رەتكى لەكسيادا ٴتوراعا شي جينپيڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرۋعا ات سالىسىپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ٴومىر ٴسۇرۋىن دارىپتەدى، مەن مۇنان تەرەڭ شابىت الدىم“، ـ دەدى تومسون تىلشىگە ەسكە الىپ.

　　بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى باس حاتشىسىنىڭ تەڭىز ـ مۇحيت ىستەرى بويىنشا ەرەكشە ەلشىسى رەتىندە، تومسون تاياۋ جىلداردان بەرى جۇڭگوعا تالاي رەت كەلىپ، تەڭىز جاعالاۋىنداعى قالالاردى كوزدەن كەشىرىپ، شي جينپيڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسى جەتىلدىرىلگەن ماڭىزدى جەر جانە الدىمەن امالياتتا اتقارىلعان جەر شيامىنعا تالاي رەت كەلىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ تەڭىز ـ مۇحيت ەكولوگياسىن باسقارۋ جاعدايىن ۇعىستى، اسىرەسە، قىزىل اعاش ورمانىن قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ قىزمەتىنە نازار اۋداردى.

　　”مەنىڭ اۋىلىم فيجيدىڭ قىزىل اعاش ورمانى تەڭىز جاعالاۋىندا، 2018 ـ جىلى شيامىنداعى شياتانۋي تەڭىز جاعالاۋى سازدىعىن تۇڭعىش رەت ەكسكۋرسيالاعانىمدا، ونداعى قىزىل اعاش ورمانى ەگىلۋ كولەمى، سونداي ـ اق قىزىل اعاش ورمانىن قورعاۋ مەن قالانىڭ ەكولوگيالىق ساياحاتىن ۇشتاستىرۋ جوسپارى ماعان تەرەڭ اسەر قالدىردى“، ـ دەدى تومسون، ـ ”2023 ـ جىلى وسى جەردى تاعى دا ەكسكۋرسيالاپ، باقشانىڭ گۇلدەنىپ ـ كوركەيگەنىن كوردىم، قالانىڭ تابيعاتپەن قالاي جاراسىمدى قاتار ٴومىر سۇرۋىنە ۇلگى بولعاندىعىن كوردىم“.

　　قىزىل اعاش ورمانىنىڭ ”تەڭىزدەگى ورمان“، ”تەڭىز ـ مۇحيت قورعاۋشىسى“ دەگەن اتى بار، اسا جوعارى ەكولوگيالىق قىزمەت وتەۋ قۇنىنا يە. 2023 ـ جىلى 4 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ گۋاڭدۇڭ جانجياڭ قىزىل اعاش ورمانى مەملەكەت دارەجەلى جاراتىلىستىق قورىعىندا قىزمەت تەكسەرگەندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”شيامىندا قىزمەت ىستەگەن كەزىمدە مەن قىزىل اعاش ورمانىن قورعاۋدى تىكە قولعا الدىم. پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان كەيىن، مەن بىرنەشە رەت نۇسقاۋ بەردىم. بۇل مەملەكەتتىڭ اسىل قازىناسى، ٴسوز جوق، ويداعىداي قورعاۋ كەرەك“.

　　بۇگىنگى تاڭدا شيامىن شىعىس تەڭىز ايدىنىن وراعان شياتانۋي قىزىل اعاش ورمانى باقشاسىندا قىزىل اعاش ورمانىنىڭ جاپىراعى جايقالىپ، تەڭىز بەتىندەگى جاسىل جاقۇتتان اۋمايدى. الايدا، 85 گەكتارعا جۋىق ەكپە قىزىل اعاش ورمانى 20 نەشە جىل جوعالىپ بارىپ وسى تەڭىز ايدىنىندا قايتا پايدا بولعان.

　　جۇڭگو جاراتىلىستىق بايلىق مينيسترلىگىنىڭ ەڭ جاڭا ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، جۇڭگونىڭ قىزىل اعاش ورمانىنىڭ اۋدانى 29 مىڭ 200 گەكتارعا ارتقان، دۇنيە جۇزىندەگى قىزىل اعاش ورمانىنىڭ اۋدانى ناق ارتقان از ساندى ەلدەردىڭ ٴبىرى بولعان.

　　تومسون بىلاي دەدى: جۇڭگونىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەتتىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋدەگى كوپتەگەن ادىستەرى جۇرتتى جەلپىندىرەدى، مەن ۇنەمى حالىقارالىق ورىنداردا شيامىننىڭ تاجىريبەلەرىن تانىستىرامىن، حالىقارالىق تەڭىز ـ مۇحيت ەكولوگيالىق ورتاسىن باسقارۋعا جۇڭگو ۇلگىسىن ازىرلەۋدى ٴۇمىت ەتەمىن. ”مەن ۇنەمى اقاۋسىز تەڭىز ـ مۇحيت بولماسا، اقاۋسىز جەر شارى دا بولماق ەمەس، ال تەڭىز ـ مۇحيتتىڭ سالاماتتىق جاعدايى قازىر تومەندەپ بارادى. سوندىقتان شيامىننىڭ ٴبىر ٴتۇرلى تابيعي، بەلسەندى تاسىلمەن تەڭىز جاعالاۋىنداعى قالالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن قۇلشىنا اتقارىپ كەلە جاتقاندىعىن كورىپ توتەنشە ريزا بولدىم“، ـ دەدى تومسون.

　　”الەمدىك جاسىل دامۋدا كەم بولسا بولمايتىن ماڭىزدى كۇش“

　　جاز كۇندەرى تاڭەرتەڭ حىبەي ولكەسىنىڭ ەڭ سولتۇستىك شەتىندەگى سايحانبا مەملەكەتتىك ورمان باقشاسىندا تۇمان تورلاپ، قالىڭ ورمان شەتسىز دە شەكسىز سوزىلىپ، جاسىل جەلەك جامىلىپ جاتىر.

　　ۇشى ـ قيىرسىز وسى جاسىل قالتقى نەشە ۇرپاق ورمان جۇمىسشىلارىنىڭ ۇزدىكسىز جازعان كەرەمەتتەرىن بايانداۋدا. 2017 ـ جىلى 12 ـ ايدىڭ 5 ـ كۇنى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ قورشاعان ورتانى جوبالاۋ مەكەمەسى سايحانبا ورمان الاڭىن قۇرۋشىلاردىڭ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋداعى ەڭ جوعارى داڭقى _ ”جەر شارى قورعاۋشىسى سيلىعىنا“ يە بولعاندىعىن جاريالادى. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ سول كەزدەگى ورىنباسار باس حاتشىسى، قوسىمشا بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ قورشاعان ورتانى جوبالاۋ مەكەمەسىنىڭ اتقارۋشى مەڭگەرۋشىسى سولحەيم سيلىقتى سايحانبا ورمان الاڭىنىڭ ٴۇش ۇرپاق قۇرىلىسشىلارىنىڭ ۋاكىلدەرىنە ٴوز قولىمەن بەردى.

　　”سايحانبا كەرەمەتىندە مەنى ەڭ اسەرلەندىرگەنى جۇڭگولىقتاردىڭ جوعارى ـ تومەن ٴبىر نيەتتە بولىپ، قورشاعان ورتانى باسقارۋعا ۇلەس قوسۋ رۋحى بولدى“، سولحەيم تاياۋدا نورۆەگيانىڭ وسلوسىندا شينحۋا اگەنتتىگى ٴتىلشىسىنىڭ تىلشىلىگىن قابىلداعاندا، جۇڭگوداعى وسى ٴبىر يەن دالانىڭ ورمان تەڭىزىنە اينالۋ كەرەمەتىن ٴباز ـ باياعىسىنداي القادى.

　　سولحەيم جۇڭگوعا تالاي رەت ساپارلاي كەلدى، ىشكى موڭعۇلدىڭ قۇمدى شولىنەن حايناننىڭ قايراڭىنا دەيىن ونىڭ تەكسەرۋ جۇرگىزگەن ٴىزى قالدى. جۇڭگونىڭ ەكولوگيالىق ورتانى باسقارۋداعى تابىستارىمەن ”جان كۇيەر“ جيناعان ول تالاي رەت حالىقارالىق ورىنداردا كورىكتى جۇڭگونىڭ حيكاياسىن تانىستىردى.

　　”جۇڭگودا سايحانبا سياقتى كوپتەگەن حيكايالار بار“، ـ دەدى سولحەيم، ـ ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ جىجياڭدا تىكەلەي ىلگەرىلەتكەن ”مىڭ قىستاق ۇلگى كورسەتۋ، 10 مىڭ قىستاقتى رەتتەۋ ـ وڭاۋ“ ينجەنەرياسىنان سىچۋانداعى مىسىق ايۋدى قورعاۋ بازاسىنا، ديانچى كولى مەن شيحۋ كولىن قورعاۋدان، باسقارۋدان شىنجىن مەن يانچىڭ سازدىق باقشاسىن قۇرۋعا دەيىن ”جۇڭگولىقتاردىڭ جەر شارى ورتاسىن قورعاۋ جولىندا كورسەتكەن قۇلشىنىستارى كورىكتى جۇڭگونىڭ جاڭا تاراۋىن ۇزدىكسىز جازدى“.

　　حالىقارالىق قوعامعا جۇڭگونىڭ جاسىل دامۋ تاجىريبەلەرىن تانىستىرعاندا، سولحەيم ٴتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ _ باعالى بايلىق“ نازارياسىنان ۇنەمى سيتات كەلتىرەدى. ”ٴتوراعا شي جينپيڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ ىستەرىن ىلگەرىلەتۋگە باستان ـ اياق كۇش سالىپ كەلەدى“، ول بىلاي دەدى: ”جۇڭگودا جاسىل دامۋدىڭ ٴبىر جول باستاۋشىسى بار“.

　　”ەكولوگيالىق ورتانىڭ سىن ـ سايىسى الدىندا، ادامزات داڭقتا دا، نامىستا دا بىرگە بولاتىن تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا، ٴارقانداي مەملەكەت ٴوز الدىنا دەربەس ٴومىر سۇرە المايدى“. امالياتتان كەلگەن ٴارى ۇزدىكسىز دامىپ، بايىعان شي جينپيڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت يدەياسى كورىكتى جۇڭگو قۇرۋعا پارمەندى جەتەكشىلىك ازىرلەپ قانا قويماي، تاۋ ـ تەڭىزدى ەندەي ٴوتىپ، جۇڭگونىڭ دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنا ماڭىزدى ات سالىسۋشى، ۇلەس قوسۋشى جانە جەتەكشىلىك ەتۋشى بولۋىن ىلگەرىلەتتى. سولحەيم بىلاي دەدى: ”جۇڭگو دۇنيە ٴجۇزىنىڭ جاسىل دامۋىندا كەم بولسا بولمايتىن ماڭىزدى كۇشكە اينالدى“.

　　جۇڭگو جاسىل، تازا ەنەرگيا اشۋ جانە وعان قارجى قوسۋدى ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، مىسىق ايۋ، تيبەت بوكەنى جانە قابىلان سياقتى باعالى، سيرەك كەزدەسەتىن حايۋانات تۇرلەرىن قورعاۋ جاعىندا وراسان زور تابىسقا قول جەتكىزدى، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ سەلبەستىگى ارقىلى افريكا سياقتى وڭىرلەردىڭ جاسىلعا ويىسۋ اياق الىسىنا بەلسەنە ات سالىسىپ، كليمات وزگەرىسىنە بىرگە توتەپ بەردى... ”جۇڭگونىڭ ۇلگى الۋعا تاتيتىن كوپتەگەن تاجىريبەلەرى بار، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ جاسىل دامۋى جۇڭگومەن سەلبەسۋدەن ايرىلا المايدى“، ـ دەدى سولحەيم.

　　(قاتىناسقان ٴتىلشى فۋ مين)

　　(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 ـ ايدىڭ 5 ـ كۇنى شيامىننان \ نيۋ ـ يوركتەن \ وسلودان بەرگەن حابارى)