ما شيڭرۇي التاي ايماعىندا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى
جاڭا داۋىردەگى شەكارا ٴوڭىردى گۇلدەندىرىپ، حالىقتى بايىتۋ ارەكەتىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، شەكارا بويىنداعى وڭىرلەردى وركەندەتۋدىڭ، اشىق ۇستاۋدىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەدەلدەتۋ كەرەك
6 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ شۋجيى ما شيڭرۇي التاي ايماعىندا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى. سۋرەتتە: ما شيڭرۇي جەمەنەي اۋدانى جەمەنەي قالاشىعى سارولەڭ قىستاعىندا قىستاق كادرلارىمەن جانە قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەلەرىمەن ەگجەي ـ تەگجەيلى اڭگىمەلەسۋدە.
□ سۋرەتتى انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى سۇي جىجيان تۇسىرگەن
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ۋاڭ شيڭرۇي 6 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى التايدان حابارلايدى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جاڭا داۋىردە باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋدى ىلگەرىلەتۋ اڭگىمە ماجىلىسىندە سويلەگەن ماڭىزدى ٴسوزىنىڭ رۋحىن جانە شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى ورنالاستىرۋلارىن، تالاپتارىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرۋ، تياناقتاندىرۋ ٴۇشىن، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ شۋجيى ما شيڭرۇي 6 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى التاي ايماعىنىڭ بۋىرشىن اۋدانىنا، جەمەنەي اۋدانىنا، قابا اۋدانىنا جانە بيڭتۋاننىڭ بەيتۇن قالاسىنا بارىپ، شەكارا بويىنداعى وڭىرلەردىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋى جانە سىرتقا ەسىك اشۋ قىزمەتتەرى جونىندە ىشكەرىلەي تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ٴبىرىنشى شەپتەگى شەكارا قورعانىس وفيتسەر ـ اسكەرلەرىنە جانە شەكارا كۇزەتەتىن بۇقاراعا امانداسىپ، ولاردان حال سۇرادى. ول بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى، ەسىك اشۋ مەن ورنىقتىلىقتى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، جاڭا داۋىردەگى شەكارا ٴوڭىردى گۇلدەندىرىپ، حالىقتى بايىتۋ ارەكەتىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، شەكارا وتكەلدەرىنىڭ جاراسىمدى، ورنىقتى بولۋىن، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جەدەل دامۋىن، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ باي ـ باياشاتتى بولۋىن كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، اناعۇرلىم بەلسەندى، ىرىقتى ەسىك اشۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، جاڭا دامۋ ارناسىنا اناعۇرلىم ويداعىداي قىزمەت وتەپ جانە توعىسىپ، شەكارا بويىنداعى وڭىرلەردىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ، جوعارى دەڭگەيدە ەسىك اشۋىنىڭ جاڭا جاعدايىن قۇلشىنا اشۋ كەرەك.
جەمەنەي اۋدانى جەمەنەي قالاشىعى سارولەڭ قىستاعىنىڭ ”جۇڭگو-قازاقستان شەكاراسىنداعى ءبىرىنشى قىستاق“ دەگەن اتى بار، قىستاق تۇرعىندارى ۇزاق ۋاقىت وتاننىڭ شەكاراسىن كۇزەتىپ، مال باعىپ، ەگىن ەگىپ، ءوندىرىستى دامىتىپ كەلەدى. ما شيڭرۇي قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنە بارىپ، نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى قۇرىلىسى جانە اۋىل-قىستاق قۇرىلىسى، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ سياقتى جاعدايلاردى ەگجەي-تەگجەيلى ۇعىسىپ، قىستاق كادرلارىمەن جانە قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەلەرىمەن، ت.ب ەگجەيلى اڭگىمەلەستى. قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسى قايدان كەلەدى؟ قىستاق كوللەكتيۆىنىڭ كىرىسى قانشا؟ نەگىزىنەن قايدا جۇمسالادى؟ ما شيڭرۇي كوپشىلىكپەن بىرگە كىرىس ەسەبىن، كىرىس ارتتىرۋ ەسەبىن ءبىر-بىرلەپ ەسەپتەدى. ول بىلاي دەدى: قازىر كوپشىلىكتىڭ تۇرمىسى بارعان سايىن جاقساردى، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ىقىلاستى تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاپ، قىستاق پارتيا ياچەيكاسىن اناعۇرلىم بەرىك، پارمەندى ەتىپ قۇرىپ، بۇقارانىڭ كىرىسىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋدى قالاي جەبەۋدى ءتۇيىندى تۇردە ارقاۋ ەتىپ، ءادىس -امال قاراستىرىپ، كۇش سالىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي قىزىل ساياحات، مال شارۋاشىلىعى باعىمشىلىعى سياقتى ەرەكشەلىككە يە كاسىپ سالاسىنىڭ كومەسكى كۇشىن اشىپ، شەكارانى اناعۇرلىم بەكەمدەۋگە، قىستاقتى اناعۇرلىم كورىكتەندىرۋگە، قىستاق تۇرعىندارىن اناعۇرلىم بايىتۋعا قۇلشىنۋ كەرەك.
جەمەنەي شەكارا وتكەلى جۇڭگو، قازاقستان، رەسەي جانە موڭعوليا سىندى 4 ەل شەكارالاسقان وڭىردە، ”ٴبىر شەكارا وتكەلى 4 ەلمەن تۇتاساتىن“ وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىنا يە. ما شيڭرۇي سول جەردە شەكارا وتكەلى قۇرىلىسى جاعدايىن تەكسەرىپ، شەكارادان كىرۋ ـ شىعۋ جانە سىرتقى ساۋدا سياقتى قىزمەتتەر جونىندەگى تانىستىرۋدى تىڭداپ، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: وزگەشە وڭىرلىك ورىندى اناعۇرلىم تياناق ەتىپ، ەسىك اشۋدى جەبەپ، دامۋدى كوزدەپ، توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى ىرىقتىلىقپەن كەڭەيتىپ، حالىقارا جانە ەل ٴىشى سىندى ەكى بازارمەن بەلسەنە ٴتۇيىلىسىپ، سىرتقى ساۋدانىڭ كولەمىن كەڭەيتۋدى، ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ۆيزا كەشىرىم ەتۋ ساياساتىنان ويداعىداي پايدالانىپ، شەكارا اتتاعان ساياحاتتى گۇلدەندىرىپ، شەكارا بويىنداعى ەسىك اشۋ بيىگىن كۇش سالا تۇلعالاۋ كەرەك. قىزمەت تەكسەرۋ بارىسىندا ما شيڭرۇي جەمەنەي شەكارا قورعانىس ليانىنا بارىپ، ٴبىرىنشى شەپتەگى وفيتسەر ـ اسكەرلەرگە امانداسىپ، ولاردان حال سۇراپ، كوپشىلىكتىڭ قورعانىستا تۇرۋ، تۇرمىس جاعدايىن كورىپ، ولاردى تاڭداۋلى ستيلدى ۇزدىكسىز اسقاقتاتىپ، قۇرىشتاي بەرىك قورعانىس شەبىن مىقتاپ ورناتىپ، ارميا مەن حالىقتىڭ ىنتىماعىن نىعايتۋعا، شەكارا قورعانىسىنىڭ تىنىشتىعى مەن حالىقتىڭ اماندىعىن اناعۇرلىم ويداعىداي قورعاۋعا ىنتالاندىردى.
ما شيڭرۇي جۇڭگو ـ قازاقستان شەكاراسىنا ورنالاسقان بەيتۇن قالاسى 185 ـ تۋانى بەيۋان شەكارا قورعانىس ليانىنا كەلىپ، ليان ـ دۇيدەگى جاۋىنگەرلەردەن حال سۇراپ، ەرتىس وزەنىنىڭ سۋ بايلىعىن باسقارۋ، پايدالانۋ قىزمەتىن تەكسەرىپ، سۋ بايلىعىن اناعۇرلىم جوعارى ونىمدىلىكپەن ۇلەستىرۋ، ۇيلەسىمدى پايدالانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، وڭىرلىك دامۋعا اناعۇرلىم كوپ سۋ تىرەگىن، سۋ قامتاماسىزدىعىن ازىرلەۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى. 185 ـ تۋان تاسقىنعا قارسى اتتانىپ، جەردى قورعاۋ ەسكەرتكىش سارايىندا ما شيڭرۇي ”ٴومىر بويى ٴبىر عانا ٴىستى ىستەيمىن، وتانىمنىڭ قورعانىشى بولامىن“ دەگەن سوزبەن تانىلعان مەملەكەتتىك تاڭداۋلى كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەسى ما جۇن ـ ۋعا جانە ونىڭ جۇبايىنا امانداسا بارىپ، ولاردىڭ نەشە 10 جىل بويى تاپجىلماي وتان شەكاراسىن قورعاعان وسكەلەڭ ارەكەتىن ايرىقشا القاپ، ولاردى شەكارانىڭ حاۋىپسىزدىگىنە، گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋىنە تاعى دا جاڭا ەڭبەك سىڭىرۋگە ىنتالاندىردى. وسىدان سوڭ ما شيڭرۇي 185 ـ تۋاننىڭ بايشاحۋ كورىنىس وڭىرىندە جانە ”باتىس سولتۇستىكتەگى شەكارا 1 ـ ليانىندا“ قىزمەت تەكسەرىپ، شينجياڭنىڭ ەسىك اشۋ باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، بيڭتۋان مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ سايكەسۋىن كۇشەيتىپ، ساياحات كاسىبىنىڭ وركەندەۋىنىڭ، دامۋىنىڭ جاڭا ٴورىسىن جەدەل كەڭەيتۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى. جول ـ جونەكەي ما شيڭرۇي اقتۇبەك شەكارا وتكەلىنىڭ قاتىستى جاعدايىن ۇعىستى.
قابا اۋدانىندا ما شيڭرۇي ەرتىس وزەنىنىڭ وڭتۇستىك جاعاسىنا كەلىپ، بۇكىل اۋداننىڭ زاپاس ەگىستىك جەر بايلىعى جاعدايى جونىندەگى مالىمەتتى تىڭداپ، ٴىس جۇزىندىك جاعدايمەن ۇشتاستىرىپ، ەگىستىك جەردى ارتتىرۋ كومەسكى كۇشىن اشىپ، استىق جانە ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ٴوندىرۋ قۋاتىن بەلسەنە جوعارىلاتىپ، ەرەكشەلىككە يە اۋىل شارۋاشىلىعى ۇلكەن جۇمىستارىن ويداعىداي ىستەپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدى ٴونىمدى جەبەۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى. تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ بارىسىندا ما شيڭرۇي G331 جەلىسىنىڭ بۋىرشىن _ قابا جوعارى قارقىندى تاس جول قۇرىلىسى ورنىندا التاي ايماعىنىڭ قاتىناس قۇرىلىسى جاعدايى جونىندەگى مالىمەتتى تىڭداپ، ونىمدىلىك پەن حاۋىپسىزدىككە تەڭ ٴمان بەرىپ، ٴتۇيىندى جەلى قۇرىلىستارىنىڭ قارقىنىن، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، التاي قاتىناسىنىڭ تاعى ٴبىر بيىك ساتىعا كوتەرىلۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، وڭىرلىك ەكونوميكانىڭ دامۋىنا، ساياحاتتىڭ گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋىنە جانە حالىققا تيىمدىلىك، پايدا جەتكىزۋگە اناعۇرلىم ويداعىداي جەتەكشىلىك، باستاماشىلدىق ەتۋدى تالاپ ەتتى.
دۋان ـ ۋ مەرەكەسى، قۇربان ايت مەرەكەسى تاياپ قالدى، ما شيڭرۇي تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ بارىسىندا شەكارا قورعانىسىنىڭ ٴبىرىنشى شەبىندە قورعانىستا تۇرعان، قىزمەت ورىندارىنان تاپجىلماعان جولداستارعا ىقىلاستى سالەم جولداپ، ٴار ۇلت كادرلارىنا، بۇقاراسىنا ىزگى تىلەك ٴبىلدىردى. ول بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ شەكارا تۇرعىندارىنىڭ بايۋىن، شەكارا وتكەلىنىڭ گۇلدەنۋىن، شەكارانىڭ ورنىقتى بولۋىن، شەكارا قورعانىسىنىڭ بەكەم بولۋىن جۇزەگە اسىرۋ جونىندەگى ماڭىزدى تالابىن ارقاۋ ەتىپ، ىشكى قوزعاۋشى كۇشتى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، ارتۋ كومەسكى كۇشىن اشىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا شەكارا ٴوڭىردى گۇلدەندىرۋدى، حالىقتى بايىتۋدى اناعۇرلىم ويداعىداي جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. ەرەكشەلىككە يە كاسىپ سالاسىن زورايتۋدا جاڭا جوعارىلاۋدى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. كاسىپ سالاسى ارقىلى شەكارا ٴوڭىردى گۇلدەندىرۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، باسىمدىققا يە بايلىقتى كادەگە جاراتۋ قابىلەتىن جەدەل جوعارىلاتىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي شەكارا بويىنداعى ٴوڭىردىڭ ەرەكشە كاسىپ سالاسىن، ەكولوگيالىق كاسىپ سالاسىن، حالىقتى بايىتۋ كاسىپ سالاسىن دامىتىپ، جەرگىلىكتى ەرەكشەلىككە جانە باسىمدىققا يە وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن ورناتۋ كەرەك. ەسىك اشۋدى، دامۋدى ىلگەرىلەتۋدە تىڭ تابىستارعا قول جەتكىزۋ كەرەك. جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى شەكارا وتكەلى ەكونوميكالىق بەلدەۋى قۇرىلىسىمەن بەلسەنە توعىسىپ، ارنا ارقىلى ساۋدانى جەبەۋدى، ساۋدا ارقىلى كاسىپ سالاسىن شوعىرلاندىرۋدى تەزدەتىپ، سىرتقا باعىتتالعان سەلبەستىكتى ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، ٴوزارا بازارشىلاۋ ساۋداسىن، يمپورتتىق، ەكسپورتتىق وڭدەۋ سياقتى سىرتقا باعىتتالعان ەكونوميكانى بەلسەنە دامىتىپ، دەڭگەيى اناعۇرلىم جوعارى، ىقپالى اناعۇرلىم كۇشتى ەسىك اشۋ بيىگىن تۇلعالاۋ كەرەك. حالىق تۇرمىسىنىڭ قۇت ـ ىرىسىن ارتتىرۋدا تىڭ قادام تاستاۋ كەرەك. جالپىعا ٴتيىمدى سيپاتتى، نەگىزدىك سيپاتتى، تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەۋ سيپاتتى حالىق تۇرمىسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، شەكاراداعى قىستاقتاردىڭ، قالاشىقتاردىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلارى مەن الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ جۇمىستانۋدى جەتەكتەۋ، كىرىستى ارتتىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتىپ، شەكاراداعى قالا ـ اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كىرىس دەڭگەيىن ورنىقتى قاداممەن جوعارىلاتۋ كەرەك. بيڭتۋان مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ توعىسۋىن تەرەڭدەتۋدە جاڭا ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋگە كۇش سالۋ كەرەك. جوعارى ساپالى دامۋ سىندى ماڭداي الدى مىندەتتى توڭىرەكتەي وتىرىپ، بيڭتۋان مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ بايلىقتان تەڭ يگىلىكتەنۋىن، باسىمدىقتار ارقىلىٴوزارا تولىقتاۋىن، تەرەڭ كىرىسۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، توعىسپالى دامۋدىڭ اناعۇرلىم كەڭ كولەمگە، اناعۇرلىم تەرەڭ ساتىعا، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيگە قادام تاستاۋىن كۇش بىرىكتىرە ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
