تيانشان تورى \ شينجياڭ گازەتىنىڭ حابارى (سۋرەتىن ءتۇسىرىپ، ماقالاسىن جازعان ءتىلشى ساۋ حۋا). اۆتونوميالى رايوننىڭ ”ٴۇش تەرىستىك“ ينجەنەرياسى بويىنشا قامال الۋ شايقاسىن جانە تاكلاماكان قۇمدى ٴشولى جيەگى توسقاۋىل شايقاسىن جۇمىس باسىندا ىلگەرىلەتۋ (كۋرسى) ماجىلىسىنەن ۇعىسۋىمىزشا، تاكلاماكان قۇمدى ٴشولى جيەگى توسقاۋىل شايقاسى قۇرىلىسىن جەدەل ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن، شينجياڭ قىزمەت ٴىس جۇزىندىگىمەن ۇشتاستىرىپ، تاكلاماكان قۇمدى شولىندەگى 5 ايماق ـ وبلىسقا باعىتتاپ، 9 ٴتۇرلى قولداۋ شاراسىن جاساپ شىعاردى.
6 - ايدىڭ 24 - كۇنى اۆتونوميالى رايوننىڭ "ٴۇش تەرىستىك" ينجەنەرياسىنان قامال الۋ شايقاسى جانە تاكلاماكان قۇمدى ٴشولى جيەگى توسقاۋىل شايقاسىن جۇمىس باسىندا ىلگەرىلەتۋ (كۋرسى) ٴماجىلىسى چەرچەن اۋدانىندا اشىلدى.
بۇل 9 ٴتۇرلى شارا مىنالاردى قامتيدى: قارجىلىق قامتاماسىزدىق، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ بويىنشا ەكولوگياعا سۋ پايدالانۋ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ بويىنشا جەردەن پايدالانۋ ۇقىعى، فوتوۆولتتىق نىسانداردى ورنالاستىرۋ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ نىساندارىنىڭ قورشاعان ورتاعا ىقپالىن باعالاۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ نىساندارى بويىنشا باسىلىپ قالعان راسمياتتاردى ٴبىتىرۋ، ەكولوگيانى قورعاۋ قىزىل سىزىعىندا جانە قۇمايتتانعان جەر قورشاپ قورعالعان اۋماقتا ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋدى ورىستەتۋگە رۇقسات بەرۋ، شارالاردى قاباتتاۋعا ٴارى ورمان ٴوسىرۋ بويىنشا باپتاۋ كومەك قاراجاتىن كوبەيتۋگە رۇقسات ەتۋ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋعا، قۇمدى تىزگىندەۋگە عىلىم ـ تەحنيكا جاعىنان تىرەك بولۋ.
”9 ٴتۇرلى شارا بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسى، اقسۋ ايماعى، قاشقار ايماعى، قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى، حوتان ايماعى سىندى 5 ايماق ـ وبلىسقا باعىتتالادى“. اۆتونوميالى رايوندىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جايلىم مەكەمەسى ەكولوگيانى قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى ۋاڭ جىنشي شارا سەرپىنىنىڭ بۇرىن بولىپ كورىلمەگەندىگىن ايتتى.
قارجىلىق قامتاماسىزدىق جاعىندا. اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا 2024 ـ جىلدان باستاپ جىلىنا ٴبىر ميلليارد يۋان ارناۋلى قارجى ورنالاستىرىپ، جاڭادان قوسىلعان قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ نىساندارىنا جۇمسايدى. جەر ـ جەردىڭ ٴىس جۇزىندىك جاعدايىمەن ۇشتاستىرىپ، الدىمەن ىستەپ، سوڭىنان تولىقتاۋ، ىستەپ بولعان سوڭ تولىقتاۋ، سيلىق ارقىلى تولىقتاۋ، ”الدىن الا ٴتۇسىرۋ + اداقتاۋ“ تاسىلدەرىن قولدانىپ، تولىمدىلىعىن تەكسەرىپ وتكىزىپ الۋىنا ٴارى قوعامعا اشىق جاريالاعان سوڭ ناقتى جاعداي بويىنشا ەسەپ جابۋىنا رۇقسات ەتەدى.
ەكولوگياعا سۋ پايدالانۋ جاعىندا. ٴشول جيەگى توسقاۋىل شايقاسىنىڭ قۇمدى بوراننان ساقتانۋ، قۇمدى تۇراقتاندىرۋ ورمان تورى مەن قۇمدى ٴشولدىڭ جيەگىن تورلاۋ ورمان ـ ٴشوپ بەلدەۋى قۇرىلىسىنا سۋ پايدالانۋدا مينەرالدىق دارەجەسى 2 گرام/ ليتردەن تومەن پايدالانىلعان سۋ سۋدان پايدالانۋدىڭ جالپى مولشەرى ەسەبىنە كىرگىزىلمەي، ساناعى ايىرىم جاسالادى. قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ بويىنشا ەكولوگياعا سۋ پايدالانۋدا جەر استىنداعى اششىلاۋ سۋدى اشقان بولسا، 30 جىل كوتەرمەگە الىنعان جەردە اۋىل شارۋاشىلىعىنا سۋ پايدالانۋ نەگىزىندە 0.03 يۋان/ تەكشەمەتر بويىنشا سۋ بايلىعى اقىسى الىنادى؛ سۋ يگىلىگى ينجەنەرياسىندا قۇمايتتانۋدان ساقتانۋعا، قۇمدى تىزگىندەۋگە جۇمسالعان ەكولوگياعا سۋ پايدالانۋدىڭ شەكتەلگەن نورماسى ىشىندەگى جەر ٴۇستى سۋىنان ۋاقىتشا سۋ بايلىعى اقىسى الىنبايدى.
جەردەن پايدالانۋ ۇقىعى جاعىندا. قۇمايتتانعان مەملەكەت مەنشىگىندەگى جەردەن پايدالانىپ، قۇمدى تىزگىندەۋ قيمىلدارىمەن اينالىسسا، 70 جىلدان اسپايتىن جەردەن پايدالانۋ ۇقىعىنان يگىلىكتەنۋىنە بولادى. فينانس قۇرىلىمدارى قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ ارقىلى زاڭ بويىنشا جەردەن پايدالانۋ ۇقىعىنا يە بولعاندارعا كەپىلگە قويۋ قارىز اقشاسىن ٴبىتىرىپ بەرۋىنە بولادى. جەرگىلىكتى ەگىنشى ـ مالشىلاردى قىستاققا تاياۋ قۇمدى اۋماقتاردا ەڭ الدىمەن قۇمايتتانۋدان ساقتانۋمەن، قۇمدى تىزگىندەۋمەن اينالىسىپ، جەردەن پايدالانۋ ۇقىعىنا يە بولۋعا ىنتالاندىرىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەر سۋ، ەلەكتر، جول سىندى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن ويداعىداي ىستەپ، ەگىنشى ـ مالشىلاردى قۇمايتتانۋدان ساقتانۋدىڭ، قۇمدى تىزگىندەۋدىڭ نەگىزگى تۇلعاسىنا اينالدىرۋ كەرەك.
6 ـ ايدىڭ 24 ـ كۇنى چەرچەن اۋدانىنىڭ قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ جۇمىسىنىڭ ناق مايدانى.
مۇنان تىس، تاكلاماكان قۇمدى ٴشولى جيەگى توسقاۋىل شايقاسى وڭىرىندە سۋتەگىن ٴوندىرۋ، جاسىل ەسەپتەۋ قۋاتى سياقتى جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، فوتوۆولتتىق قۇمدى تىزگىندەۋ نىسانىنىڭ قابىلداۋ كەڭىستىگىن كەڭەيتۋ؛ تاكلاماكان قۇمدى ٴشولى جيەگى توسقاۋىل شايقاسىن جۇرگىزۋشىلەر تىزىمىنە ەنگىزىلگەن اۋىل شارۋاشىلىعىنا ساياتىن، ورمان شارۋاشىلىعىنا ساياتىن نىسانداردىڭ قورشاعان ورتاعا ىقپالىن باعالاۋدى كەشىرىم ەتۋ؛ ەكولوگيانى قورعاۋ قىزىل سىزىعىندا جانە قۇمايتتانعان جەر قورشاپ قورعالعان اۋماقتا تالاپ بويىنشا ۇيلەسىمدى تۇردە ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ ورىستەتۋىنە رۇقسات بەرۋ؛ تەكسەرىپ وتكىزىپ الۋ اياقتاعان ٴارى تياناقتاندىرىلىپ، كارتاعا تۇسىرىلگەن قۇمايتتانعان جەرگە جاساندى ورمان وسىرۋگە (بۇتا ـ بۇرگەندى قامتيدى) ٴۇرتىس 3 جىل بويى كەيىنگى باپتاۋ كومەك قاراجاتىن ورنالاستىرىپ، جاڭادان وسىرىلگەن ورماندى كۇندەلىكتى باپتاۋعا جۇمساۋ؛ قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ شەشۋشى، جارامدى تەحنيكالارىن زەرتتەۋ ـ اشۋدى جانە جالپىلاستىرىپ قولدانۋدى جەدەلدەتۋ سياقتىلار بار.
