تيانشان تورى
تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ماڭىزدى حابارلار

”اناعۇرلىم تاماشا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى مەكەنىن بىرگە قۇرايىق“

  ”اناعۇرلىم تاماشا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى مەكەنىن بىرگە قۇرايىق“

  _ ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر مەملەكەت باسشىلارى القالار كەڭەسىنىڭ 24 ـ رەتكى ماجىلىسىنە قاتىناسقاندىعى جونىندە ەستەلىك

  حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى دۋ شاڭزى، لي جيانگۋاڭ، شيە ياحۇڭ

  7 ـ ايدىڭ 4 ـ كۇنى قازاقستاننىڭ استاناسى استانا.

  جەرگىلىكتى ۋاقىت ساعات 10نان 30 مينۋت وتكەندە، ٴبىر حۇڭچي اۆتوكولىگى الىپ ”سامۇرىق“ ٴمۇسىنى ورناتىلعان مەملەكەت تاۋەلسىزدىگى ەسكەرتكىشىنىڭ الدىنان ٴوتتى، اۆتوكولىكتەگى بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋ جەلمەن جەلبىرەدى.

  وسى ساتتە، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر مەملەكەت باسشىلارى القالار كەڭەسى 24 ـ رەتكى ٴماجىلىسىنىڭ قوناقتاردى قارسى الۋ سالتى وتكىزىلىپ جاتقان ـ دى، جۇڭگونىڭ مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ سول ورىنعا جەتتى. تاۋەلسىزدىك سارايىنىڭ قاقپاسى باياۋ اشىلدى. مەملەكەت تۋى قاز ـ قاتار تىزىلگەن ۇزىن كاريدوردى كەسىپ وتكەن ٴتوراعا شي جينپيڭ نىق قاداممەن ٴوزىن قارسى الا شىققان قازاقستان زۇڭتۇڭى توقايەۆكە قاراي ٴجۇردى.

  تاريح ماياتنيگى استانا باسشىلار ٴماجىلىسى ۋاقىتىن كورسەتتى.

  اۋمالى ـ توكپەلى 100 جىلدىق وزگەرىس جاعدايىندا، جان سانى شامامەن دۇنيە ٴجۇزىنىڭ تەڭ جارىمىن ۇستايتىن، ەكونوميكالىق جالپى مولشەرى شامامەن الەمنىڭ 4 / 1ىن ۇستايتىن وسى حالىقارالىق ۇيىم ٴداستۇرلى حالىقارالىق ارنانىڭ قۇرساۋىن بۇزىپ، سانسىز ٴۇمىت، تىلەكتەردى ارقالاپ، قايسارلىقپەن تولىسۋدا.

  ”شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ حالىقارالىق جاعدايدىڭ قۇبىلمالى وزگەرىسىنىڭ سىناعىنان وتە الۋىنىڭ ٴتۇپ قاينارى ٴبىزدىڭ باستان ـ اياق ىنتىماقتاسۋ، ىستەستىك جاساۋ تاڭداۋلى داستۇرىنە، تەپە ـ تەڭ، ٴوزارا تيىمدىلىك جاسايتىن سەلبەستىك جولىنا، ادىلدىكتىڭ، ادىلەتتىلىكتىڭ قۇن تالپىنىسىنا، سيىسىمدى، ٴوزارا ۇلگى الاتىن دارقاندىققا تاباندى بولۋىمىزدا“. 23 جىلدان بەرگى وزگەشە ۇردىسكە قايىرىلا قاراساق، وسى ٴبىر ستراتەگيالىق تۇجىرىم تاريح تولقىنىنداعى وراي مەن جاعداي جونىندەگى تەرەڭ شالىمپازدىق سانالادى.

  الەم اۋقىمىمەن ساناسىپ، الەم جاعدايىن باعامدادى. استانا باسشىلار ٴماجىلىسى ٴىرى ەل ديپلوماتياسى ۇزاق ساپارىنىڭ نىق قادامىن جاقىن ارادان سەزىندىرىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ وزگەرىس پەن بىلىقپالىق قاباتتاسقان دۇنيەدە بولاشاقتى بەتكە العان ايبىندى كارتيناسىن كەسكىندەدى:

  ”ٴبىز تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتىپ، ’شاڭحاي رۋحىن‘ باستان ـ اياق ۇستانىپ، ٴوز ەلىمىزدىڭ مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن، وسى ٴوڭىردىڭ ٴىس جۇزىندىگىنە سايكەسەتىن دامۋ جولىمەن بۇلجىماي ٴجۇرىپ، اناعۇرلىم كوركەم شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى مەكەنىن بىرگە قۇرىپ، ٴار ەل حالقىنىڭ تىنىش ٴومىر سۇرۋىنە، شات ـ شادىمان تىرشىلىك كەشىرۋىنە، باقىتقا كەنەلۋىنە مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك“.

  ەكى توپتىق سۋرەت:

  ساپارلاس سەرىكتەرىن تاڭدادى

  ٴبىر تۇجىرىم جۇرت جۇرەگىنە بارعان سايىن تەرەڭ ۇيالادى.

  حالىقارالىق جاعداي قانشاما اۋمالى ـ توكپەلى بولعان سايىن، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ بايسالدىلىقپەن العا باسۋى سونشاما ايشىقتالا ٴتۇستى.

  عاسىر توعىسىنا قيىردان نازار سالساق، ”ول كەزدە قىرعي قاباق سوعىسىنان قالعان قارسىلاسۋ مەن جىكتەلۋ ٴالى اياقتاماعان ەدى“. ەل مەن ەل قالاي بىرگە جاساسۋ كەرەك؟ سەرىكتەسىپ دامۋ كەرەك پە، الدە توپ قۇرىپ قارسىلاسۋ كەرەك پە؟ ازيا _ ەۆروپا قۇرلىعىنداعى 6 كورشى ەل تاريحي تاڭداۋ جاسادى.

  شىت جاڭا حالىقارالىق ۇيىم، شىت جاڭا ۇلگى اۋقىمعا قاراي تۋىندادى. تولقىن جارىپ قارسى اتتانعان تاريح جولىندا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ دۇنيەگە كەلۋى ”الەمنىڭ ستراتەگيالىق ارناسىن وزگەرتەتىن كەلەلى ۋاقيعا“ دەپ اتالدى.

  ادامدى سۇيىندىرەتىن وتكەن شاق، ونان دا ماڭىزدىسى، قازىر تۋىپ وتىرعان تاريح.

  7 ـ ايدىڭ 4 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلار ٴماجىلىسىنىڭ ٴبىر ”وتباسى سۋرەتى“ تاريحتان ورىن الدى. ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ سول جاعىندا تاياۋ جەردە تۇرعان بەلورۋسسيا زۇڭتۇڭى لۋكاشەنكو شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ توپتىق سۋرەتىندە تۇڭعىش رەت بوي كورسەتتى.

  وسىدان كەيىن وتكىزىلگەن شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر مەملەكەت باسشىلارى القالار كەڭەسىنىڭ 24 ـ رەتكى ماجىلىسىندە توقايەۆ زۇڭتۇڭ: ”بەلورۋسسياعا شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر ورنىن بەرۋ جونىندەگى قاتىستى قارارعا قول قويۋ سالتى“ سىندى العاشقى ورنالاستىرۋدى جاريالادى. ”بۇكىل دۇنيە ٴجۇزىنىڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا قىزىعۋى ارتا ٴتۇستى“، ـ دەدى ول تەرەڭ تەبىرەنىسپەن.

  دوڭگەلەك ۇستەلدە قورالانا وتىرعاندار دامۋ كەزەڭى تۇرلىشە، قوعامدىق ٴتۇزىمى تۇرلىشە مۇشە ەلدەردىڭ باسشىلارى. قالام ۇشى قاعاز بەتىندە ويقاستادى.

  ەڭ العاشقى 6 مۇشە ەلدەن قازىرگى تاڭدا بەلورۋسسيانىڭ قوسىلۋىمەن، 10 مۇشە ەلى، 2 باقىلاۋشى ەلى، 14 تىلدەسۋ سەرىگى بار بولدى. شاپالاق ٴۇنى كوتەرىلدى، ادامدار شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ قارىشتاعان ومىرشەڭدىك كۇشىنە ٴسۇيىندى. 7 جىلدىڭ الدى، تاعى دا استانا. ٴۇندىستان مەن پاكيستان شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەل بولدى. بىلتىر يراندى مۇشە ەل ەتىپ قابىلدادى. ال سونىمەن بىرگە ”شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا قوسىلۋدى ٴۇمىت ەتكەن ەلدەردىڭ قاتارى مولايدى“.

  ٴار قادامداعى تولىسۋدىڭ ٴبارى تاڭداۋدىڭ ناتيجەسى. قابىلداۋ تاڭداۋىن جاساۋ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ اشىقتىعى مەن سيىسىمدىلىعىن كورسەتتى؛ قوسىلۋ تاڭداۋىن جاساۋ ۇستانىمداعى ۇندەستىكتى، بورىشتى تەڭ ارقالاۋدى اڭداتتى.

  لۋكاشەنكو زۇڭتۇڭ سوزىندە ”قوسىلۋ“ قۋانىشىن تىلگە تيەك ەتىپ بىلاي دەدى: ”بۇل قاتاڭ دا تەرەڭ تولعانىسپەن جاسالعان ۇيعارىم، ٴبىز شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ دۇنيە ٴجۇزى ساياسيىنداعى رولىنىڭ ٴۇرتىس كۇشەيگەندىگىن كوردىك، الەمدىك سىن ـ سايىسقا توتەپ بەرۋدىڭ ەڭ تاماشا ٴادىسى ٴبىزدىڭ ىنتىماعىمىز جانە ۇيىسۋ قۋاتىمىز“.

  وزگەرىس پەن بىلىقپالىق قاباتتاسقان دۇنيە جۇزىندە شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ورنىقتى كۇش ەكەندىگىنە ەشقانداي كۇمان كەلتىرۋگە بولمايدى. بەينە كەيبىر شولۋدا ايتىلعانداي، كەيبىر ۇيىمداردىڭ كەڭەيۋىنىڭ ۇنەمى اۋمالى ـ توكپەلىلىك، ورنىقسىزدىق الا كەلۋىمەن ۇقسامايتىنى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ايا كەڭەيتۋى بەيبىت دامۋ كۇشىنىڭ ارتقاندىعىن كورسەتەدى.

  ”مۇشە ەلدەر + 1“ حابارىمەن ٴبىر ۋاقىتتا كورىلىم رەكوردىن جاراتقانى تاعى ٴبىر “+” بەلگىسى بولدى، تۇڭعىش رەت ”شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى+ “ فورماسىندا باسشىلار ٴماجىلىسى وتكىزىلدى.

  وسىعان بايلانىستى تاعى ٴبىر توپتىق سۋرەتتىڭ تاريحتا قالاتىنى ٴسوزسىز. باقىلاۋشى ەلدەر باسشىلارى، ٴتوراعا ەلدىڭ قوناق باسشىلارى، سونداي ـ اق بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ باس حاتشىسى سياقتى حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ۇيىمداردىڭ، سونداي ـ اق كوپ جاقتى مەحانيزمنىڭ جاۋاپتىلارى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر باسشىلارىمەن ٴبىر قاتاردا تۇردى. ”جاقسى دوستار، جاڭا سەرىكتەر ٴبىر ارادا باس قوسىپ، ۇلى جوسپاردى بىرگە اقىلداستىق“، ٴتوراعا شي جينپيڭ بۇل جونىندە: ”بۇل جاڭا ٴداۋىر شارت ـ جاعدايىندا وسى ۇيىم ۇستانىمىنىڭ كەڭىنەن قارسى الىنعانىن، مۇشە ەلدەردىڭ دوستارى دۇنيەنىڭ بارلىق جەرىندە بار ەكەندىگىن تۇسىندىرەدى“ دەپ باعا بەردى.

  مۇراتى بىرلەر تاۋ، تەڭىزدەن وتەدى. شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ باسشىلار ماجىلىسىنە 12 رەت قاتىناسقان ٴتوراعا شي جينپيڭ ٴار رەتىندە شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى قۇرىلعان العاشقى تۇستا تۇراقتاندىرىلعان ”شاڭحاي رۋحىن“ اۋىزعا الادى، بۇل رەت تە قاعىس قالدىرمادى. ’”ٴوزارا سەنىمدى، ٴوزارا پايدالى بولۋدى، تەپە ـ تەڭ بولۋدى، كەڭەسۋدى، الۋان ٴتۇرلى وركەنيەتكە قۇرمەت ەتۋدى، بىرگە دامۋعا ۇمتىلۋدى‘ نەگىزگى مازمۇن ەتكەن ’شاڭحاي رۋحى“‘ وسى ەكى توپتىق سۋرەتتىڭ جارىققا شىعۋىنىڭ ىشكى سەبەبى.

  ”شاڭحاي رۋحىنىڭ“ جاڭا ومىرشەڭدىك كۇشى قايدا؟ ”ادامزات قوعامى تاعى ٴبىر رەت تاريحتىڭ جول تۇيىلىسىندە تۇرعان“ كەزدە، ماڭىزدىسى، وسى ٴبىر وزگەرىس جاعدايىنا ويداعىداي توتەپ بەرەتىن ”وزگەرىستى تانۋ پاراساتى، وزگەرىسكە توتەپ بەرۋ ٴادىسى، وزگەرىسكە ۇمتىلۋ باتىلدىعى“ بولۋ كەرەك. باسشىلار ماجىلىسىندە ٴار جاقتىڭ ٴسوزى ادامداردىڭ تاريحي كەزەڭدەگى تاعى ٴبىر رەتكى تاڭداۋىن جاندى ايگىلەدى:

  ”ٴبىز حالىقارالىق جۇيە نەگىزىنىڭ اۋىتقۋ مەزگىلىن باستان وتكەرىپ جاتىرمىز“؛

  ”دۇنيە ٴجۇزى ٴارقانداي كەزدەگىمەن سالىستىرعاندا سەنىمدىلىكتى، ادىلدىكتى جانە ىنتىماقتى قالپىنا كەلتىرۋدى اناعۇرلىم قاجەت ەتەدى“؛

  ”سىڭار جاقتى جازالاۋعا قارسى تۇرۋ، وزگە ەلدىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگۋگە قارسى تۇرۋ“؛

  ”شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى حالىقارالىق ساحنادا اناعۇرلىم اسقاق ٴۇنىن جەتكىزۋگە ٴتيىس، سونداي ـ اق، ٴسوزسىز، جەتكىزەدى“؛

  ”شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ كوپ ۇيەكتى دۇنيە ٴجۇزى جۇيەسىندەگى شەشۋشى تىرەكتىڭ ٴبىرى رەتىندەگى رولى كۇن سايىن كۇشەيۋدە“؛

  ...

  ۋاقىت كەرۋەنىنەن رۋحاني كۇشتى ٴتىپتى دە ايقىن كورۋگە بولادى.

  جاڭادان بۇرشىك جارعان ساتتە قىرعي قاباق سوعىسىنىڭ تۇمانىنان ەندى عانا ايىققان دۇنيە ٴجۇزى الدىندا، ”شاڭحاي رۋحى“ بەيبىتشىلىك پەن دامۋعا تالپىنۋدىڭ كۇشتى ۇندەستىگىن قوزعادى؛ تولىسا باستاعان ساتتە، جاڭا اۋمالى ـ توكپەلى وزگەرىس مەزگىلىنە وتكەن دۇنيە ٴجۇزى الدىندا، ”شاڭحاي رۋحى“ ىنتىماقتاسا سەلبەسۋدىڭ، دامىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدىڭ كەڭ كولەمدى ۇندەۋىن قوزعادى.

  جىلدار جىلجىپ، ايلار اۋنادى. ”شاڭحاي رۋحى“ _ نەگىز، جان جۇيە، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ۇزدىكسىز دامىپ زورايۋىنىڭ ”تابىستى شيفرى” .“بۇگىنگى ٴداۋىر اعىمىنا، ادامزاتتىڭ العا باسۋ بەتالىسىنا ۇيلەسەدى“، ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىن باعالاعان وسى ٴسوزى جيناقى دا ماعىنالى بولدى.

  شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى شىعارعان كوللەكتيۆ ٴۇن نە ٴۇشىن ٴبىر ٴتۇرلى ورتاق تاڭداۋ بولماسقا؟

  استانا جارناماسى، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ادىلدىگىن، تاتۋلىعىن، دامۋىن ىنتىماقتاسا بىرگە جەبەۋ باستاماسى، تاتۋ كورشىلىك، ٴوزارا سەنىمدىلىك جانە سەرىكتەستىك قاتىناس پرينسيبى مالىمدەمەسى سىندى وسى 3 سالماقتى جەتىستىك حۇجاتى ٴوزارا ساۋلە شاشىپ، ”ىنتىماقتاسۋ، ايرىلماۋ، سەلبەسۋ، قارسىلاسپاۋ، ادىلدىكتى جاقتاۋ، زورەكەر بولماۋ سىندى جاڭا ٴداۋىر كۇشتى ٴۇنىن“ بىرگە جاڭعىرتتى.

  تاريحتىڭ جولى داڭعىل بولا بەرمەيدى، كەيدە قيىن ـ قىستاۋ ساتتەرگە، كەدەرگىلەرگە تۋرا كەلەمىز، مۇندا ايبىندى رۋحقا سۇيەنگەندە عانا بۇزىپ وتۋگە بولادى. ٴتوراعا شي جينپيڭ بايىپتىلىقپەن بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ٴبىز اۋەلگى ماقساتتان اينىماي، ’شاڭحاي رۋحى‘ تۋىن ۇزدىكسىز بيىك ۇستاپ، ٴوزارا قارايلاسىپ، ٴبىر ـ ٴبىرىمىزدى تابىسقا جەتكىزىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ دامۋ بەتالىسىن بىرگە يگەرىپ، اتالعان ۇيىمدى مۇشە ەلدەردىڭ بىرگە گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋدەگى سەنىمدى سۇيەنىشى ەتىپ تۇلعالاپ شىعۋىمىز كەرەك“.

  ەكى ىرگە تاس:

  ورتاق مەكەن قۇرۋ

  وسىندا تۋىپ، وسىندا ەرجەتىپ، وسىندا كۇرەس جاساپ، وسىندا تابىسقا قول جەتكىزگەن ادامدار ۇنەمى جانعا جىلى ”مەكەن“ دەگەن ٴسوزدى قولدانىپ، تاباندارىنىڭ استىنداعى توپىراققا سۇيىسپەنشىلىگىن بەينەلەگەن.

  مىڭ جىلدىق دوستىقتىڭ سالقار كوشى جاڭا داۋىردە سان مىڭ كورىنىستى جارىققا شىعاردى. ەكى جاقتىلىقتا ”بەينە تۋىسشىلاعانداي قويۋ قارىم ـ قاتىناستا بولدى“؛ كوپ جاقتىلىقتا وڭىرلىك سەلبەستىك ىشكەرىلەي دامىپ، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا جان ـ جاقتى ورنالاستىرىلدى. ”مەكەنىمىز“، ”ۇلكەن شاڭىراق“، ٴتوراعا شي جينپيڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىن تالاي رەت وسىلاي بەينەلەدى.

  شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى بولعاندىقتان، كوپشىلىك توڭىرەكتىڭ ٴتورت بۇرىشىنان ٴبىر جەرگە جينالدى، كوپ ساندىسى سان مارتە كەزدەسىپ جۇرگەن كونە دوستار. ٴبىر ايدان استام ۋاقىتتىڭ الدىندا رەسەي زۇڭتۇڭى پۋتين جۇڭگونى جاڭا مىندەت وتەۋ مەرزىمىندە تۇڭعىش رەت ساپارلاي باراتىن مەملەكەت رەتىندە تاڭدادى، وسى رەت ٴتوراعا شي جينپيڭمەن استانادا تاعى كەزدەسىپ، ”رەسەي _ جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسى تاريحتاعى ەڭ جوعارى دەڭگەيدە تۇر“ دەپ قايتالاي باسا دارىپتەدى. بىلتىر 5 ـ ايدا جۇڭگوعا ساپارلاي كەلۋ قارساڭىندا ٴتىلشى توقايەۆ زۇڭتۇڭعا ”وڭىرلىك ساياسيدىڭ رەالدىعى الدىندا ’ماڭگىلىك سەرىك‘ بولۋدىڭ وڭاي ەمەس ەكەنىن تەبىرەنە ايتقان كەزدە، ول باتىل تۇردە: ”سەنىمىم بار“ دەپ جاۋاپ بەردى. وسى رەت جۇڭگو _ قازاقستان مەملەكەت باسشىلارى تاعى دا جۇزدەسكەندە، تەڭدەسسىز ماڭگىلىك جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس تاعى دا بەكەمدەلدى، توقايەۆ زۇڭتۇڭ كوڭىلىندەگىسىن جۇڭگو تىلىندە بىلاي دەپ اشىق ايتتى: ”شىنايى دوستىققا قول جەتكىزۋ بارلىق بايلىققا قول جەتكىزۋدەن ارتىق“. ٴبىر جىلدان استام ۋاقىتتىڭ الدىندا تاجىكستان زۇڭتۇڭى راحمون شي ـ اندا ٴتوراعا شي جينپيڭمەن كەزدەسكەن بولاتىن. وسى رەت ٴتوراعا شي جينپيڭ دۋشانبەگە بارعاننان كەيىن، ەكى ەلدىڭ مەملەكەت باسشىلارى قول ۇستاسا ٴجۇردى، ويتكەنى ”جاقسى باۋىرلاستار قول ۇستاسا العا باسۋى كەرەك“. بىلتىر بەلورۋسسيا زۇڭتۇڭى لۋكاشەنكو جۇڭگوعا 2 رەت ساپارلاي كەلدى، وسى رەت ٴتوراعا شي جينپيڭمەن كەزدەسكەندە، ول ٴۇمىت ارتا بىلاي دەدى: ”قازىر جۇڭگو شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ كەزەكتى ٴتوراعا ەلى مىندەتىن وتكىزىپ الدى، بۇل مەنىڭ كەلەر جىلى جۇڭگوعا ساپارلاي بارۋ ورايىم بار ەكەندىگىن بىلدىرەدى“...

  دوستار ارالاسقان سايىن جاقىندادى، كورشىلەر ارالاسقان سايىن ەتەنە بولدى. نەشە مىڭ جىلدان بەرى، وسىناۋ ۇلان ـ بايتاق قۇرلىقتا جاپا ـ ماشاقاتتار مەن شۇعىلالى تابىستار ايقاسىپ، ريتىمدى دە اسەرلى سيمفونيالار جازىلدى. مەكەنىمىزدىڭ ۇزاق بارىس ـ كەلىس تاريحى بار، ۇقساس دامۋ مىندەتى دە، تىعىز بايلانىستى بولاشاق تاعدىرى دا بار.

  ورتاق مەكەندى نەگە سۇيەنىپ قورعاۋىمىز كەرەك؟ نەگە سۇيەنىپ دامىتۋىمىز كەرەك؟ نەگە سۇيەنىپ ۇيىسۋىمىز كەرەك؟

  ”قوس دوڭگەلەكتى قوزعالتقىشتان“ ”كوپ ارنامەن قاتار ىلگەرىلەۋگە“ دامىدى، الايدا حاۋىپسىزدىك پەن دامۋ باستان ـ اياق شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ ەكى ىرگە تاسى بولىپ كەلەدى.

  ”قىرعي قاباق سوعىسى ويىنىڭ رەال قاتەرى الدىندا، ٴبىز حاۋىپسىزدىك تومەنگى شەگىن باتىل ساقتاۋىمىز كەرەك“.

  ’”شاعىن اۋلاعا بيىك داۋال سوعۋ‘ سىندى رەال حاۋىپ ـ قاتەر الدىندا، ٴبىز دامۋ ۇقىعىمىزدى قورعاۋىمىز كەرەك“.

  ”كيلىگۋ، بولشەكتەۋ سىندى رەال سىن ـ سايىس الدىندا، ٴبىز ىنتىماقتىلىق كۇشىن نىعايتۋىمىز كەرەك“.

  ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ باسشىلار ماجىلىسىندەگى ماڭىزدى ٴسوزى كەڭ كولەمدە ۇندەستىك تاپتى.

  اماندىق پەن حاۋىپ ـ قاتەردى بىرگە ارقالاۋ ورتاق مەكەن ٴۇشىن.

  شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى حاۋىپسىزدىكتىڭ قاجەتى ٴۇشىن ومىرگە كەلدى، ونان دا ماڭىزدىسى، حاۋىپسىزدىك نەگىزىندە كوركەيەدى.

  ورتاق، جالپىلىق، سەلبەسەتىن، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىن امالياتتا ايگىلەۋدەن تارتىپ حاۋىپسىزدىك ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋعا، ونان الەمدىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن تياناقتاندىرۋعا دەيىن، ”وزگە ەلدەردىڭ حاۋىپسىزدىگىن قۇرباندىققا شالۋدى بوداۋ ەتىپ، ٴوز حاۋىپسىزدىگىمىزدى كوزدەۋىمىزگە بولمايدى“، استانا جارناماسى ايقىن تۇرعىسىن ٴبىلدىردى.

  ”قامتاماسىزدىق كوپ بولعاندا، سەنىم دە كۇشتى بولادى“، باسشىلار ماجىلىسىندە ٴتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ جاڭا جوباسىن ورتاعا قويدى: ورتاق، جالپىلىق، سەلبەسەتىن، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىن امالياتتا ايگىلەۋگە تاباندى بولىپ، تىلدەسۋ جانە ىستەستىك ارقىلى كۇردەلى دە قاباتتاسقان حاۋىپسىزدىك سىن ـ سايىسىنا توتەپ بەرىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ ويىمەن ىشكەرىلەي رەتتەلىپ جاتقان حالىقارالىق ارناعا ۇيلەسىپ، حاۋىپسىزدىك حاۋىپ ـ قاتەرىنە جانە سىن ـ سايىسىنا توتەپ بەرۋ جالپىلىق ورتالىعىن، سونداي ـ اق وعان قاراستى قۇرىلىمداردى جەدەل قۇرۋ، ەسىرتكىگە تيىم سالۋ ورتالىعىن قۇرۋ، ت. ب. وسىنىڭ بارىندە ”بارلىق ەل حاۋىپسىز بولعاندا عانا، ناعىز حاۋىپسىزدىك بولادى“ دەگەنگە نازار اۋدارىلدى.

  سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ ورتاق مەكەن ٴۇشىن.

  11 جىلدىڭ الدىندا ”جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى وسى ارادا باستالىپ، وسىدان قۇلاشىن كەڭگە جايعان تاريحي كارتينا سالىنا باستادى.

  وسى رەت ”شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى ۇلكەن شاڭىراعى“ تاعى ٴبىر مارتە باس قوسىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسىن استانا جارناماسىنا ەنگىزىپ قانا قويماي، ٴار مەملەكەت تۇگەلدەي وزدەرىنىڭ دامۋ ستراتەگياسى مەن ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ حيكاياسىن اڭگىمەلەدى.

  ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ ساۋدانىڭ تارام ـ تارام ”كۇرە تامىرىن“ جالعاستىردى، سانسىزداعان ات سالىسۋشىلار، قۇرۋشىلار اسقار تاۋ، الىپ شىڭداردان اتتاپ، ات ارىتىپ، تون توزدىرىپ، ساعىمدى سارى دالادا اي استىندا الىسقا نازار تاستادى؛ شىمىرلاپ جاتقان تەلەگەي تەڭىزدە جەلكەنىن بۇلتقا جەتكىزە بيىك كوتەردى. ساۋدا، قاتىناس، ەنەرگيا، فينانس، اۋىل شارۋاشىلىعى، سيفرلى ەكونوميكا، جاساندى زەردە، ەلەكتروندى ساۋدا... اسپانعا شىعىپ، جەر قويناۋىنا ەنىپ، داريا ـ تەڭىزگە تۇتاسىپ، ستەرەولدى ۇلاستىرۋ ـ تۇتاستىرۋ تورى ورتاق مەكەندى توعىستىردى.

  ەكونوميكا كولەمى ۇقسامايدى، دامۋ دەڭگەيى ٴار ٴتۇرلى، سەلبەستىك جاساۋدىڭ ۇيلەسۋ ٴتۇيىنىن تاۋىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى قالاي جۇزەگە اسىرۋعا بولادى؟ كەيبىر باتىس مەديالارىنىڭ كۇمانىنا شەتەلدىك ٴبىر ساياسي قايراتكەر مىناداي ٴبىر اۋىز ٴسوز ايتتى: ”جەكە جۇرسەڭ تەز جۇرەسىڭ، كوپ بولىپ ساپارعا شىقساڭ الىسقا جەتەسىڭ، جۇڭگو ’كوپ بولىپ الىسقا جەتۋدى‘ تاڭدادى“.

  باسشىلار ٴماجىلىسى كەزىندە ٴبىرتالاي مەملەكەتتىڭ باسشىلارى جۇڭگونىڭ جاڭاشا وندىرگىش كۇشىن تىلگە تيەك ەتتى. ەنەرگيا مول توپتالعان جەرلەردە جاڭا ەنەرگيانى، جاڭا كاسىپ كۇيىن دامىتۋدى كوكسەدى. كەيبىرەۋلەرى جۇڭگونىڭ جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىگىن جەرگىلىكتى ورىندا زاۆود قۇرىپ قارجى قوسۋعا باۋرادى، كەيبىرەۋلەرى جۇڭگونىڭ جەل ەنەرگياسى، سۋ ەنەرگياسى، كۇن ەنەرگياسى سياقتى جاسىل نىساندارىن ەنگىزدى، ولار قۇشاقتارىن ايقارا اشىپ، ”ٴتىپتى دە كوپ جۇڭگو كاسىپورنىنىڭ كەلىپ قارجى قوسۋىن قارسى الدى“.

  ٴبىرتالاي مەملەكەتتىڭ باسشىلارى جۇڭگونىڭ كەدەيلىكتى ازايتۋ نىسانىن دا تىلگە تيەك ەتتى. 3 جىلدىڭ الدىنداعى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلار باس قوسۋىندا ٴتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو جاقتىڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى ەلدەرىن 1000 ادامدىق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ بويىنشا باۋلۋ سانىمەن قامدايتىندىعىن جاريالادى، بيىل ٴدال ٴونىم الاتىن ۋاقىت. سۋ ۇنەمدەپ سۋارۋ، قۇمدى بوراندى تىزگىندەۋ، كوپىر سالىپ جول جاساۋ، ”كەدەيلەردى دالمە ـ ٴدال سۇيەمەلدەۋدىڭ“، ”اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ“ تاجىريبە، شارالارى كەڭ ـ بايتاق ىرىستى مەكەندە تامىر تارتقان كەزدە ادامدار ’”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول‘ جاي ۇران دا ەمەس، اڭىز دا ەمەس ەكەنىن“ شىنايى سەزىندى.

  ورتاق مەكەن كورشىلەس قونىستانعان جاعراپيالىق دانەكەرگە ارقا سۇيەپ، مۇددە بايلانىسىنداعى حاۋىپسىزدىك دانەكەرى مەن ەكونوميكا دانەكەرىنىڭ ارقاسىندا جەتىلىپ، ارىدان جالعاسقان تاريح، مادەنيەت دانەكەرىنە تامىر تارتقان. ”ىنتىماقتى، ٴوزارا سەنىم ارتقان، بەيبىت، تىنىش، كوركەيىپ ـ گۇلدەنگەن، دامىعان، تاتۋ كورشى، جاقسى دوس، ٴادىل، تۋراشىل“ ورتاق مەكەن قۇرۋ، جۇڭگو جوباسى داڭعىل جولمەن ٴجۇردى، جۇرت جۇرەگىنەن ورىن الدى.

  ەكى ولشەم:

  كەۋدە كەرە جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋ كۇش ـ قۋاتى

  2013 ـ جىلدان قازىرگە دەيىن 12 رەت وتكىزىلگەن شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلار ماجىلىسىنە كوز جىبەرسەك، باستان ـ اياق ٴجىتى قاداعالانۋ جاعىندا ۇلكەن وزگەرىس جاتقاندىعىن اڭعارامىز، ول بولسا _ بارعان سايىن كوپ مەملەكەت ٴتىپتى دە كوپ ۇمىتكە تولى نازارىن جۇڭگوعا اۋدارىپ وتىر.

  ٴبىر ـ بىردەن قالاپ شىقتى. شاڭحاي 5 مەملەكەت مەحانيزمىنەن دۇنيەگە كەلىپ، الەمدىك سىن ـ سايىسقا توتەپ بەرۋ بارىسىندا زورايعان بۇگىنگى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە ٴوتتى.

  وسى ساتتە كەزەكتى ٴتوراعا ەلدىڭ ۇتىلامالى تاياقشاسى اراعا 7 جىل سالىپ جۇڭگونىڭ قولىنا تاعى ٴتيدى، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىن قايتكەندە ”مۇشە ەلدەردىڭ بىرگە گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋدەگى سەنىمدى سۇيەنىشى ەتىپ تۇلعالاپ شىعۋعا بولادى“، الەمدىك باسقارۋدى قايتكەندە اناعۇرلىم ٴادىل دە ۇيلەسىمدى بەتالىسقا قاراي دامىتۋعا بولادى، جۇڭگودان كۇتەر ٴۇمىت كوپ.

  ەكى ۇقساماعان ولشەم ”جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىنە كورسەتەتىن ىقپالىنىڭ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ جۇڭگوعا كورسەتەتىن ىقپالىنىڭ“ جاڭا داۋىردەگى ٴمانىن كورسەتتى.

  ٴبىرى، كەڭىستىك ولشەمى، بىرنەشە حالىقارالىق ۇيىم اناعۇرلىم تەرەڭ دەڭگەيدە توعىسىپ، كىرىگىپ، ”الەمنىڭ وڭتۇستىگىندەگى ەلدەردى“ ىنتىماقتاستىرۋ، ”جاڭا قىرعي قاباق سوعىسىنان“ ساقتانۋ سىندى ورتاق تىلەكتەرىن جاندى ايگىلەدى.

  مىسالى، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى مەن بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى. 2023 ـ جىلى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ جينالىسى «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىمەن سەلبەستىك جاساۋ» قارارىن داۋىسقا سالىپ ماقۇلدادى. وسى رەتكى باسشىلار ٴماجىلسى گۋتەرەس باس حاتشىنى قاتىناسۋعا ارناۋلى ۇسىنىس ەتىپ، دۇنيە جۇزىنە ”كوپ جاقتىلىقتى قورعاۋدىڭ“ ايقىن سيگنالىن تاراتتى. باس شۋجي شي جينپيڭ باسشىلار ٴماجىلىسى كەزىندە دە تۇرعىسىن اناعۇرلىم تاپتەشتەي ٴتۇسىندىردى: ”حالىقارالىق جاعداي مەيلى قالاي وزگەرسە دە، جۇڭگو ناعىز كوپ جاقتىلىققا باستان ـ اياق تاباندى بولىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ حالىقارالىق ىستەردە وزەكتى رولىن ساۋلەلەندىرۋىنە قولداۋ كورسەتەدى“.

  ەندى ٴبىرى، ۋاقىت ولشەمى، بولاشاققا ساياتىن بىرنەشە ٴىرى ٴىس جۇڭگودا ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىلدى، مۇندا جۇڭگونىڭ ەل ٴىشى، حالىقارا سىندى ەكى كەلەلى جاعدايدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋداعى ۇستامدىلىعى جانە بايىپتىلىعى قامتىلعان.

  شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلار ٴماجىلىسى قارساڭىندا، ٴتوراعا شي جينپيڭ بەيجيڭدە بەيبىت قاتار تۇرۋدىڭ بەس پرينسيبى جاريالانعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن ەسكە ٴتۇسىرۋ جينالىسىنا قاتىناستى. ”تاريح جاۋابىنان” “ٴداۋىر جاۋابىنا“ دەيىن حالىقارالىق جاعدايدا وزگەرىس تۋىلعانىمەن، جۇڭگونىڭ دۇنيە ٴجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋى جونىندە جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى مەن بورىشىن ادا ەتۋى، تۋراشىل دا ۇيلەسىمدى حالىقارالىق ٴتارتىپ ورناتۋ جولىنداعى قاجىماس تالپىنىسى ەشقاشان وزگەرگەن ەمەس.

  شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلار ٴماجىلىسى وتكىزىلىپ ٴبىر اپتادان سوڭ، جۇڭگو پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىن قارسى الادى، رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ شىمىلدىعى اشىلادى. وسى رەتكى باسشىلار ٴماجىلىسى كەزىندە، كوپ ەلدىڭ باسشىلارى تىلەكتەرىن ٴبىلدىردى: ”جالپى ٴماجىلىستىڭ ۇلى رەفورما جوسپارىن تياناقتاندىرۋ ٴۇردىسىنىڭ جاڭا تاراۋىن اشاتىنىنا سەنەمىز“، ”رەفورما جۇڭگونىڭ دامۋىنا سايىپ قانا قويماي، بەلگىلى ماعىنادان العاندا دۇنيە ٴجۇزىنىڭ بولاشاعىنا دا ىقپال جاسايدى“...

  ”ٴبىزدىڭ نىسانامىز توتەنشە ۇلى ٴارى قاراپايىم، ول بولسا _ حالىقتى اناعۇرلىم تاماشا تۇرمىسقا كەنەلتۋ“. حالىقارالىق ورىنداردا ٴتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ نىسانا تالپىنىسىن تالاي رەت باياندادى.

  وراي جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ جولى ىزدەنىسى مەن امالياتىنىڭ ۇلى بارىسىنان تۋىنداعان.

  كەزىندە جوقشىلىقتان جانە دارمەنسىزدىكتەن ارىلا الماعان مەملەكەت باتىس ەلدەرىمەن مۇلدە پارىقتى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ جولىن تاۋىپ، باسقا ەلدەرگە باي ۇلگى ازىرلەدى. اناعۇرلىم كوپ ەلدىڭ ”وسىزامانداندىرۋ جولىنداعى ساپارلاس“ بولۋىن قالايمىز، جۇڭگونىڭ ٴبىرىن ـ ٴبىرى تابىسقا جەتكىزۋ سىندى كەڭ پەيلى بار.

  وزبەكستان زۇڭتۇڭى مىرزيويەۆ ”قۇرمەتتى ٴتوراعا مىرزا، ٴسىزدىڭ كەمەڭگەر جانە اسا كورەگەن باسشىلىعىڭىزدا جۇڭگو قازىرگى كوپتەگەن سىن ـ سايىستار مەن حاۋىپتەرگە ٴساتتى توتەپ بەرىپ، جاڭالىق اشا دامۋ جولىمەن سەنىممەن جۇرۋدە. جۇڭگو دۇنيە جۇزىندەگى الدىڭعى قاتارداعى قۋاتتى ەلگە اينالدى“ دەپ القادى.

  راحمون زۇڭتۇڭ كونەكوز دوسىنا، جاقسى دوسىنا سۇيىنە ”جاڭا داۋىرگە قادام تاستاعاننان بەرى ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ كورەگەندىگى مەن كەمەڭگەر باسشىلىعىندا، جۇڭگو ۇلى دامۋ تابىستارىنا قول جەتكىزىپ، تەك جۇڭگو حالقىن باقىتقا كەنەلتىپ قانا قويماي، ٴوڭىردىڭ جانە دۇنيە ٴجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىن جەبەۋگە دە ماڭىزدى ۇلەس قوستى“. ”ٴتوراعا شي جينپيڭ بۇگىنگى دۇنيە جۇزىندەگى تەرەڭ تاريحي كورەگەندىككە جانە كەڭ الەمدىك كوز اياعا يە ۇلى باسشى، العا قويعان كوپتەگەن الەمدىك باستامالارى ادامزاتتىڭ بەيبىتشىلىگى مەن العا باسۋىن جەبەۋگە ٴتيىمدى“، ـ دەدى.

  وسى جىلدارى ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى جانە 3 ۇلكەن الەمدىك باستاما سياقتى جۇڭگو جوباسى كەڭ كولەمدە ۇندەستىك تاپتى. ولار ۇشان ـ تەڭىز جۇڭحۋا وركەنيەتىنە تامىر تارتىپ، وزگەرىس پەن بىلىقپالىق قاباتتاسقان حالىقارالىق جاعدايدى كوزدە ۇستاپ، جۇڭگونىڭ دۇنيە ٴجۇزى سۇراۋىنا، ٴداۋىر سۇراۋىنا قايتارعان اسقاق جاۋابىنا اينالدى.

  2018 ـ جىلعى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى چيڭداۋ باسشىلار ماجىلىسىندە ”ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ورتاق ۇستانىمىن ورناتۋ“ جەتىستىك جارناماسىنا جازىلدى.

  بۇل جولعى شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى باسشىلار ماجىلىسىندە مۇشە ەلدەر ”ٴوزارا قۇرمەت ەتەتىن، ٴادىل دە ادىلەتتى، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن جاڭاشا حالىقارالىق قارىم ـ قاتىناستى جانە ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدى“ قايتالاي دارىپتەدى. مەملەكەتتەن مەملەكەتكە، ودان وڭىرگە، ودان دۇنيە جۇزىنە دەيىن نەگىزدى بەكەمدەپ، تۇعىر قالاپ، ناقتى ىلگەرىلەتتى، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانىڭ دەڭگەيى كۇن سايىن بايىدى.

  باس حاتشى گۋتەرەسپەن كەزدەسكەندە ٴتوراعا شي جينپيڭ وبرازدى تۇردە: ”دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەل ـ بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرەتىن تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا. ادامزاتتىڭ وسى كەمەسى بولاشاقتى بەتكە الىپ جۇزگەنىندە جەل وڭىنان تۇرا بەرمەيدى، حالىقارالىق قوعام، ٴسوز جوق، تار جول، تايعاق كەشۋلەردە بىرگە بولىپ، كەمەنىڭ باستان ـ اياق دۇرىس باعدارعا قاراي بەت الۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋى كەرەك“، ـ دەدى.

  تاعدىرلاس بولعان الىپ كەمەدە جۇڭگو قانداي رول اتقارادى؟ ”ادامزاتتىڭ بولاشاعى، زور سالىستىرمادان الىپ ايتقاندا، جۇڭگوعا بايلانىستى“. گۋتەرەس وسىلاي جاۋاپ قايتاردى.

  ۋاقىت جۇڭگونىڭ نىق قادام باسىپ، دۇرىس جولمەن ٴجۇرىپ، ٴادىل سويلەپ، ٴادىل ىستەيتىندىگىن قايتا ـ قايتا دالەلدەدى. باسشىلار ماجىلىسىندە مەيلى حاۋىپسىزدىك جونىندەگى كەڭەستىك تاقىرىپ بولسىن، الدە دامۋداعى قيىن ماسەلەلەر بولسىن، مەيلى وڭىرلىك قاقتىعىستار بولسىن، الدە حالىقارالىق ىستەر بولسىن، پالەستينا _ يزرايىل قاقتىعىسى، ۋكراينا داعدارىسى، اۋعانستان ماسەلەسى... كوپتەگەن ەلدەر تۇس ـ تۇستان تالاي ماسەلەلەردە جۇڭگو جاقپەن تۇرعىسى بىردەي، قارايلاس ەكەندىگىن، جۇڭگو جاقپەن كوپ جاقتى ىستەستىكتى كۇشەيتىپ، سىن ـ سايىستارعا بىرگە توتەپ بەرۋدى قالايتىندىعىن ٴبىلدىردى.

  الەمنىڭ داڭعىل جولىندا جۇڭگو كوكىرەك كەرىپ الدا ٴجۇردى. ”ٴوز ەلىنىڭ بولاشاعىن، تاعدىرىن، ٴوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، دامۋىن قولىندا مىقتاپ يگەردى“، اسقاق ارمان ارقالاپ، دۇرىس جولمەن كەلە جاتقان جۇڭگونىڭ ٴۇنى تاريحي تاجىريبەلەر مەن ساباقتاردى تياناق ەتكەن تەرەڭ تولعانىس ٴارى بولاشاقتى بەتكە الىپ جاڭاشا حالىقارالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتاتىن جۇڭگو جوباسى.

  بۇگىن ۋاقىت قويناۋىنان وسى كۇنگە جەتكەن شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى گۇلدەنىپ كوركەيىپ، اناعۇرلىم كەڭ ورىسكە قاراي ٴوسىپ جەتىلۋدە.

  ”جۇڭگو جاق وسى ۇيىمداعى سەرىكتەرىمەن ىنتىماقتاسىپ، ىستەستىك جاساسىپ، شاڭحاي رۋحىن شىنايى مويىندايتىن اناعۇرلىم كوپ ەلمەن جانە حالىقارالىق ۇيىممەن قول ۇستاسا ىلگەرىلەپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدىڭ بولاشاعىنىڭ اناعۇرلىم جارقىن دا ٴۇمىتتى بولۋىنا مۇمكىندىك جاساۋدى قالايدى“، ـ دەدى ٴتوراعا شي جينپيڭ باتىل ۇنمەن.

  تاريحتىڭ دۇرىس جاعىندا تۇرىپ، ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىكتى جاقتاي وتىرىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى وسى ارادان تاعى دا اتتاندى.

  (شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 ـ ايدىڭ 7 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)

جاۋاپتى رەداكتور : نۇربولات قابىل

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.