رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ ارقىلى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ كەڭ بولاشاعىن اشتى
_ پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپـى ٴماجىلىسىنىڭ اشىلۋى بايلانىسىمەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى
جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى تاريحتىڭ ۇزاق قاتپارىندا رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تەرەڭ مانگە يە ۇلى ٴىس.
40 نەشە جىلدىڭ الدىندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ شەشۋشى تالعامىن جاسادى.
جاڭا داۋىرگە قادام تاستاعاننان كەيىن، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى وراسان زور ساياسي باتىلدىقپەن جانە اقىل ـ پاراساتپەن رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزم ىستەرىنىڭ شىت جاڭا جاعدايىن اشتى.
بۇگىنگى تاڭدا، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا جورىعىندا تاعى دا جاڭا بەلەس تۇلعالانادى _ پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى 7 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنىنەن 18 ـ كۇنىنە دەيىن بەيجيڭدە اشىلىپ، رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ جونىندە ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋ جاسايدى.
تاريح، ٴسوز جوق، جاڭا ۇلى وزگەرىس بارىسىندا اناعۇرلىم تاسقىنداعان كۇش ـ قۋات شىعارادى.
90 مىڭ شاقىرىم كوكتە سامۇرىق سامعاپ بارادى
_ پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى رول ۇستاپ، جول باستاپ، ۇلى تاريحي ىرىقتىلىق رۋحىمەن، اسا زور ساياسي باتىلدىقپەن جانە اقىل ـ پاراساتپەن رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ جاڭا ورلەۋىن كوتەردى
جۋجياڭ وزەنىنىڭ تەڭىزگە قۇيار ساعاسى سانالاتىن ليڭديڭياڭدا تولقىن بىردە كوتەرىلىپ، بىردە باسىلىپ تۇر.
6 ـ ايدىڭ 30 ـ كۇنى جالپى ۇزىندىعى 24 كيلومەتر كەلەتىن ەرەكشە ينجەنەريا _ شىنجىن _ جۇڭشان جولىندا رەسمي اۆتوكولىك قاتىناپ، ليڭديڭياڭدى ەندەي ٴوتىپ، شىعىس، باتىس جاعالاۋدى تۇتاستىرىپ، قازىرگى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن شىعاناق رايونىنىڭ ٴبىرى بولعان گۋاڭدۇڭ _ شياڭگاڭ _ اۋمىن ۇلكەن شىعاناق رايونىنا دامۋدىڭ جاڭا قوزعالىس كۇشىن ۇستەدى.
جۋجياڭ وزەنىنىڭ ەكى جاعالاۋىنا كوز جىبەرسەك، ٴدال وسى ارادا رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ ”تاۋ قوپارعان ٴبىرىنشى زەڭبىرەگى“ اتىلىپ، جاڭا داۋىردە رەفورما جاساۋ ساپارىنا تاعى اتتانۋدىڭ اسقاق دابىلى قاعىلدى.
2012 ـ جىلى 12 ـ ايدا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى مىندەتىنە وتىرعانىنا ەندى عانا 20 نەشە كۇن بولعان شي جينپيڭ تۇڭعىش رەت بەيجيڭنەن شىعىپ قىزمەت تەكسەرگەندە شىنجىنعا، جۋحايعا، فوشانعا، گۋاڭجوۋعا باردى، ەلىمىزدىڭ رەفورما جاساۋدا، ەسىك اشۋدا الدا جۇرگەن جەرلەرگە بارىپ، سول ارادا ەلىمىزدىڭ رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تاريحي ٴۇردىسىن ەسكە الدى. ”رەفورما جاساۋ توقتامايدى، ەسىك اشۋ ايالدامايدى“ دەپ جاريالاۋى جۇرتقا تەرەڭ وي سالدى.
4 ايدان كەيىن، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ساياسي بيۋروسى تاريحي شەشىم جاسادى _ پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ ماسەلەسىن اقىلداسادى ٴارى قاۋلى شىعارادى. باس شۋجي شي جينپيڭ جالپى ٴماجىلىس حۇجاتىن دايىنداۋ گرۋپپاسىنىڭ باستىعى مىندەتىن ٴوزى اتقاردى.
200 كۇن ـ ٴتۇن بويى حۇجات دايىنداۋ گرۋپپاسى جوعارىعا جولداعان حۇجاتتىڭ ٴاربىر نۇسقاسىن باس شۋجي شي جينپيڭ ٴسوز ـ سويلەمدەرىنە دەيىن وقىپ تەكسەرىپ، قىرۋار زەيىن ـ زەردەسىن جۇمساپ، كورەگەندىكپەن رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ باس نىساناسىن العا قويدى، بازاردىڭ بايلىقتى ورنالاستىرۋدا ”شەشۋشى رول اتقارۋى“ سياقتى كەلەلى تۇجىرىمداردى العا قويدى. باس شۋجي تۋى ايقىن تۇردە مىنالاردى ٴبىلدىردى: ”ات ٴۇستى شەشىم جاساعاننان جاساماعان ارتىق“.
2013 ـ جىلى 11 ـ ايدا پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە قاتىستى ٴبىرقانشا كەلەلى ماسەلە جونىندەگى قاۋلىسىن» ماقۇلداپ، كولەمى 20 مىڭ ارىپتەن اساتىن، 15 سالاداعى 336 ٴتۇرلى رەفورما شاراسىن جالپىلاي العا قويدى.
رەفورما جاساعاننان، ەسىك اشقاننان بەرگى ٴار رەتكى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىس ىشىندە كولەمى ەڭ زور وسى قاۋلى حۇجاتى رەفورمانى ەكونوميكا، ساياسي، مادەنيەت، قوعام، ەكولوگيالىق وركەنيەت، پارتيا قۇرىلىسى، مەملەكەت قورعانىسى جانە ارميا سياقتى سالالارعا جاپپاي كەڭەيتىپ، تەرەڭدەتىپ، تاريحتان بەرگى ەڭ جان ـ جاقتى، ەڭ جۇيەلى، ەڭ تەرەڭ رەفورما جوباسىن كەسكىندەدى.
رەفورما جوباسى نەعۇرلىم ايبىندى بولعان سايىن، رەفورماشىلاردىڭ باتىلدىعى مەن جاۋاپكەرشىلىگىن سولعۇرلىم قاجەت ەتەدى.
”قامال الۋ مەزگىلى جانە تەرەڭ سۋ ايدىنى“ _ بۇل جاڭا داۋىردەگى رەفورمانىڭ داۋىرلىك ارتقى كورىنىسى جانە رەال شارت ـ جاعدايى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ بەينەلەدى: ”ٴىستىڭ وڭايى اياقتادى، قالعاندارى تۇگەلدەي ەڭ قيىن تۇيىندەر“، ٴسوز جوق، ”قيىندىقتان تايسالماۋ، حاۋىپ ـ قاتەردەن قورىقپاۋ كەرەك“.
بۇكىل پارتيانى، بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقىن باستاپ قيىندىقتاردان قامال الۋ ٴۇشىن، باس شۋجي شي جينپيڭ ٴارى تۋ ۇستاپ، باعدار بەلگىلەپ، ٴارى ەگجەي ـ تەگجەيلى جەتەكشىلىك ەتىپ، ٴارى باستاماشىلدىقپەن قولباسشىلىق ەتىپ، ٴارى شايقاس جاساپ، جورىققا اتتاندى.
پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى پارتيا ورتالىق كوميتەتىندە رەفورما قىزمەتىن ارناۋلى مەڭگەرەتىن باسشىلىق قۇرىلىمىن تۇڭعىش رەت قۇرۋدى ۇيعاردى. ورتالىق كوميتەت رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ باسشىلىق گرۋپپاسىنان ورتالىق كوميتەت رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كوميتەتىنە دەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ 72 رەتكى ٴماجىلىستى ٴوزى باسقارىپ اشىپ، ٴاربىر ماڭىزدى رەفورما جوباسىن اقىلداسىپ قاراپ، كەلەلى رەفورما كەڭەستىك تاقىرىپتارىن العا قويىپ، كەلەلى رەفورما مىندەتتەرىن ورنالاستىرىپ، شەشۋشى بۋىنداردى ٴوزى سايكەستىرىپ، تياناقتاندىرۋ جاعدايىن ٴوزى باقىلاپ ـ تەكسەردى.
2018 ـ جىلى ”رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدەگى ستراتەگيالىق شايقاس“ _ پارتيا مەن مەملەكەت قۇرىلىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋدىڭ شىمىلدىعى اشىلدى.
بۇل پارتيا تاريحىندا پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ تاراۋلارى مەن مەملەكەتتىك كەڭەس قۇرىلىمدارىنا تۇڭعىش رەت ٴبىر تۇتاس جاسالعان كەلەلى رەفورما، مەملەكەتتى باسقارۋ جۇيەسىن جۇيەلى تۇردە قايتا سومداۋداعى شوعىرلى ارەكەت.
قىسقا عانا ٴبىر جىلدان استام ۋاقىتتا ورتالىق پەن مەملەكەت ورگاندارىنداعى 80نەن استام تاراۋ، توتە قاراستى ورىن رەتتەلىپ، مينيسترلىك دارەجەلى 21 قۇرىلىم قىسقارتىلدى، تەك ورتالىق پەن مەملەكەت ورگاندارى دەڭگەيىندە ٴبىر ميلليون 800 مىڭنان استام ادامعا سايدى... شارپيتىن كولەمىنىڭ كەڭدىگىن، ىقپالعا ۇشىراعان مۇددەنىڭ تەرەڭدىگىن شەتەل مەديالارى ”سەرپىنى بۇرىن بولىپ كورىلمەگەن“، ”ويلاماعان ناتيجە“ دەستى.
”پارتيا مەن مەملەكەت قۇرىلىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋدە ٴناپاقاعا ٴتيسۋ، مۇددەگە سوقتىعۋ كەرەك، سونداي ـ اق شىنداپ كىرىسۋ كەرەك، بۇل ٴۇشىن ٴوزىن جاڭارتۋداي باتىلدىق پەن دارقاندىق قاجەت“، ـ دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ پوزيتسياسى باتىل تۇردە.
”تاۋدا جولبارىس بار ەكەنىن بىلە تۇرا، تاۋعا قاراي اتتاندى“. رەفورمانىڭ تەرەڭ سۋ ايدىنىنان اينالىپ وتۋگە، جالتارۋعا بولمايدى، ٴسوز جوق، قيىنداسقان سايىن ىلگەرىلەپ، ەرلىكپەن العا باسۋ كەرەك.
ارميا رەفورماسىندا ۇزاق ۋاقىتتان بەرى اتقارىلىپ كەلە جاتقان ٴتورت باس شتاپ ٴتۇزىمىن تالقانداپ، باس شى دارەجەلىدەن جوعارى قۇرىلىمداردان 200دەن استامى قىسقارىپ، قىزمەتكەرلەردىڭ ۇشتەن ٴبىرى ىقشامدالدى؛ مەملەكەتتىك سالىق، جەرگىلىكتى سالىق الۋ ـ باسقارۋ ٴتۇزىلىس رەفورماسىندا 24 جىل جالعاسقان مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى سالىق ٴبولىنۋ جاعدايىن اياقتاتىپ، 34 مىڭ قۇرىلىم كۇشىنەن قالدىرىلدى، 20 مىڭنان استام كادردىڭ مىندەتى ٴبىرىنشى باسشىلىق مىندەتتەن ورىنباسار باسشىلىق مىندەتكە رەتتەلدى؛ نوپوس ٴتۇزىمى رەفورماسىندا قالا مەن اۋىل قامالىن بۇزىپ، اۋىل شارۋاشىلىق نوپوسى مەن اۋىل شارۋاشىلىعىنا جاتپايتىن نوپوستىڭ سيپاتىن پارىقتاۋدى جاپپاي كۇشىنەن قالدىرىپ، قالا نوپوسىنا الىنباعان 100 ميلليون جان سانىنىڭ قالا نوپوسىنا قوندىرىلۋىن ىلگەرىلەتتى؛ ەڭبەكپەن تاربيەلەۋ ٴتۇزىمىن كۇشىنەن قالدىرىپ، جارتى عاسىرعا جالعاسقان ەڭبەكپەن تاربيەلەۋ ٴتۇزىمىن تاريح ساحناسىنان شەگىندىردى...
تالاي جىلدان بەرى تالقىلانعان، ۇزاق ۋاقىت ىلگەرىلەمەگەن، تەرەڭ قاتپارلى رەتتەۋگە ساياتىن رەفورما الدىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ٴوزى جاعداي جاراتىپ، جول اشىپ، بوگەتتەردى تالقانداپ، كەدەرگىلەردى جويىپ، تاريحي وزگەرىستى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتتى.
رەفورما جوباسى نەعۇرلىم ايبىندى بولعان سايىن، رەفورماشىلاردىڭ ٴادىس ـ امالى مەن اقىل ـ پاراساتىن سولعۇرلىم قاجەت ەتەدى.
جاڭا جاعدايدا اۋىل ـ قىستاق رەفورماسىن قالاي تەرەڭدەتۋ _ باس شۋجي باستان ـ اياق وي جۇگىرتىپ كەلگەن ماڭىزدى ماسەلە. 40 نەشە جىلدىڭ الدىندا، داشۋەدە وقىپ جۇرگەن شي جينپيڭ انحۇيدىڭ چۋجوۋىنا بارىپ، ونىمگە بىرلەستىرىپ وتباسىلارىنا كوتەرمەگە بەرۋ جونىندە ناقتى ورىندا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزگەن، ”سول كەزدە جازعان ەستەلىگىمدى ٴالى ساقتاپ كەلەمىن“.
ۋاقىت جىلجىپ، زامان وزگەرەدى. قالا ـ قالاشىقتانۋدىڭ تەز قارقىنمەن دامۋىنا، قىرۋار شارۋانىڭ قالاعا كىرۋىنە جانە اۋىل ـ قىستاقتىڭ جۇمىس ٴبولىسى مەن كاسىپ بولىسىندەگى وراسان زور وزگەرىسكە بايلانىستى اۋىل ـ قىستاقتارداعى اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قاتىناسىنا تىڭ رەتتەۋ جۇرگىزۋ قاجەت بولدى.
2013 ـ جىلى 7 ـ اي، ەسكىشە كالەندار بويىنشا شىلىڭگىر ىستىق كەزىندە، باس شۋجي شي جينپيڭ حۋبەيدىڭ ۋحانىنداعى اۋىل ـ قىستاق جالپىلىق مال ـ مۇلىك ۇقىعى ساۋدا ورنىنا كەلىپ، قىزمەتكەرلەرمەن جانە مال ـ مۇلىك ۇقىعىن اينالىمعا سالۋ ساۋداسىن كۋالاندىرۋ راسمياتىن بىتىرۋگە كەلگەن شارۋالارمەن اڭگىمەلەسىپ، مال ـ مۇلىك ۇقىعى ساۋداسىنىڭ ناقتى بارىسىن ەگجەي ـ تەگجەيلى ۇعىستى.
سول جىلى 12 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىقتىڭ اۋىل ـ قىستاق قىزمەتى ماجىلىسىندە مىناداي ماڭىزدى تۇجىرىمدى ورتاعا قويدى: ”شارۋالاردىڭ جەردى كوتەرمەگە الىپ باسقارۋ ۇقىعىن كوتەرمەگە الۋ ۇقىعى مەن باسقارۋ ۇقىعى دەپ ٴبولىپ، كوتەرمەگە الۋ ۇقىعى مەن باسقارۋ ۇقىعىن ٴبولۋدى قاتار جۇرگىزۋ كەرەك“.
”ەكى ۇقىقتى بولۋدەن“ ”ٴۇش ۇقىقتى ٴبولىپ ورنالاستىرۋعا“ دەيىن، بۇل جۇڭگونىڭ اۋىل ـ قىستاق رەفورماسىنداعى تاعى ٴبىر رەتكى كەلەلى جاڭالىق بولىپ، شاعىن كۇش جۇمساپ جەڭىسكە جەتۋ ارقىلى اۋىل ـ قىستاق جەرىنىڭ كوللەكتيۆ مەنشىككە ٴتان بولۋىنا تاباندى بولۋ، شارۋالاردىڭ كوتەرمەگە الۋ ۇقىق ـ مۇددەسىن قامتاماسىز ەتۋ العى شارتىندا، اۋىل ـ قىستاق جەرىن باسقارۋ ۇقىعىن ٴتارتىپتى اينالىمعا سالۋدى ىلگەرىلەتۋ، كوپ ٴتۇرلى فورماداعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ۇيلەسىمدى كولەمدەگى تيجاراتىن جەبەۋ ٴۇشىن شىت جاڭا ٴورىس اشتى.
قازىر بۇكىل ەل بويىنشا وتباسىلارىنا كوتەرمەگە بەرىلگەن ەگىستىك جەردىڭ باسقارۋ ۇقىعىن اينالىمعا سالۋ كولەمى زور دارەجەدە جوعارىلاپ، وتباسىلىق ەگىس الاڭى، شارۋالار سەلبەستىك كووپەراتيۆى سياقتى جاڭاشا اۋىل شارۋاشىلىق تيجارات تۇلعالارى قارىشتاپ دامىپ، وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتەتىن ماڭىزدى كۇشكە اينالدى.
رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ تەرەڭ قاتپارىندا نەگىزدەلەتىن تاجىريبە جوق، سۇيەنەتىن ۇلگى جوق، ”تاۋ كەزدەسسە جول اشۋ، سۋ جولىقسا كوپىر سالۋ“ سىندى ىزدەنىس جاساۋ مەن جاڭالىق اشۋدى قاجەت ەتەدى.
پارتيا ىشىندە ورىن تەۋىپ وتىرعان شىرىكتەسۋ جانە ستيل ماسەلەسىنە مەڭزەس، ورتالىقتىڭ 8 ٴتۇرلى بەلگىلەمەسىن جاساۋدان باستاپ كىرىسىپ، پارتيا قۇرىلىسى ٴتۇزىمى رەفورماسىن باتىل ىلگەرىلەتىپ، پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋ جۇيەسىن ۇزدىكسىز اقاۋسىزداندىرىپ، تىنىشتىق، بىلىقپالىق، كوركەيۋ، قۇلدىراۋ سىندى تاريح پەريودىنان اتتاپ ٴوتۋدىڭ ەكىنشى جاۋابىن تاپتى؛ ٴادىليا رەفورماسىنداعى قيىنشىلىقتاردى شەشىپ، ٴادىليا جاۋاپكەرشىلىك ٴتۇزىمى سىندى ”بۇيدانى“ مىقتى يگەرىپ، دەلو ٴبىتىرۋ ساپاسىنا ٴومىر بويى جاۋاپتى بولۋ ٴتۇزىمىن ورناتىپ، تەرگەۋدى وزەك ەتكەن ارىز ـ شاعىم ٴتۇزىمى رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، ٴادىليا ۇقىعىن ٴتۇزىم شەڭبەرىنە كىرگىزدى؛ مال ـ مۇلىك ۇقىعىن قورعاۋدىڭ تۇرلىشە بولۋى سياقتى ارناعا تۇسپەۋ ماسەلەلەرىنە مەڭزەس، ”تۇراقتى مال ـ مۇلكى بولسا عانا ادامدار تۇرلاۋلى بولادى“ دەگەندى ورتالىقتىڭ حۇجاتىنا ەنگىزىپ، مال ـ مۇلىك ۇقىعىن قورعاۋدى زاڭمەن باسقارۋدى كۇشەيتۋ جولىن جوعارى دەڭگەيدە جوبالادى...
تالعار بيىكتەرگە ۇمتىلدى ٴارى نازىك تۇستارعا دا دەن قويدى، ۇتىمدى امالمەن جالپى جاعدايدى جانداندىردى.
جاڭا ٴداۋىر جاعدايى مەن تاقىرىبى الدىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ ٴتۇيىندى مىندەتتەردى كوزدەپ، شەشۋشى بۋىنداردى مىقتى يگەرىپ، ەرەن ساياسي اقىل ـ پاراساتپەن جانە ەرەكشە ساياسي باتىلدىقپەن كوپتەگەن سالادا تاريحي وزگەرىستى، جۇيەلىك قايتا سومداۋدى، جالپى تۇلعالىق قايتا قۇرۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتتى.
پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴتورتىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ زاڭمەن باسقارۋ ارناسىندا ورنىقتى ىلگەرىلەۋىن جەبەۋىنەن پارتيا 19 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رەفورما جاساۋدان، ەسىك اشۋدان بەرگى ەڭ كولەمدى قۇرىلىم رەفورماسىن ورنالاستىرۋىنا دەيىن، پارتيا 19 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴتورتىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ ٴتۇزىم كارتيناسىن جۇيەلى كەسكىندەۋىنەن پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ەكىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ قۇرىلىم رەفورماسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋ جونىندە ماڭىزدى ورنالاستىرۋ جاساۋىنا دەيىن... جاڭا داۋىردەگى قۇلاشىن كەڭ جايعان رەفورما كارتيناسى جۇڭگونىڭ مىڭ قۇلپىرعان بايتاق دالاسىنا جايىلدى.
”ۋا، جۇڭگو! اسقاق ايبىنمەن تىڭ قادام تاستادىڭ“...
2018 ـ جىلى 12 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسى سالتاناتپەن وتكىزىلدى. «كوكتەم حيكاياسىنىڭ» تانىس ٴارى تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىككە تولى اۋەنى حالىق سارايىندا جاڭعىردى.
بۇل رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى نەگىزگى تاقىرىپ ەتكەن تۇڭعىش رەتكى مەملەكەت دارەجەلى ماداقتاۋ ـ سيلاۋ بولدى. اۋىل ـ قىستاق رەفورماسىنىڭ اتويشىسى، كاپيتال بازارىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ تىڭ كوتەرۋشىسى، عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋشى... رەفورما جاساۋعا، ەسىك اشۋعا كورنەكتى ۇلەس قوسقان نەشە ونداعان ”رەفورما اتويشىسى“ ۇسىنىس بويىنشا ٴتوراعالار مىنبەسىنە شىعىپ، شي جينپيڭ قاتارلى پارتيا مەن مەملەكەت باسشىلارىمەن بىرگە وتىردى.
پيونەرلەر ولارعا گۇل ۇسىنعاندا، ٴتوراعالار مىنبەسىنىڭ الدىڭعى قاتارىندا وتىرعان باس شۋجي شي جينپيڭ باستاماشىلدىقپەن ورنىنان تۇرىپ بۇرىلىپ، ماداقتالىپ ـ سيلانعانداردىڭ ۋاكىلدەرىنە شاپالاق سوعىپ قۇرمەت ٴبىلدىردى.
شاپالاق ٴۇنى تاريحقا دەگەن قۇرمەت، ۇزدىكسىز كۇرەس جۇرگىزۋگە ۇندەۋ.
”سانسىز كەمە جارىسا جولعا شىعىپ، جاپپاي اتويلاي العا ىلگەرىلەگەن وسى داۋىردە، تيتتەي دە ماساتتانۋىمىزعا، توقمەيىلسۋىمىزگە، توقىراۋىمىزعا بولمايدى، ٴارى ـ ٴسارى بولۋىمىزعا، ەكى ۇداي بولۋىمىزعا، داعدارۋىمىزعا دا استە بولمايدى، ٴسوز جوق، ۇلى كۇرەستى، ۇلى ينجەنەريانى، ۇلى ٴىستى، ۇلى ارماندى ٴبىر تۇتاس مەڭگەرىپ، باتىلدىقپەن تولقىن جارا العا ىلگەرىلەپ، ەرلىكپەن كۇرەس جۇرگىزۋىمىز كەرەك“، ـ دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ اسقاق سەزىممەن.
قىرپۋلى قادام، قىران شابىت
_ رەفورمانىڭ زاڭدىلىعىن عىلمي يگەرىپ، شىت جاڭا رەفورما يدەياسى ارقىلى جاڭا امالياتقا جەتەكشىلىك ەتكەن، جاڭا وزگەرىسكە جەتەكتەگەن باس شۋجي شي جينپيڭ العا قويعان رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ جونىندەگى ٴبىر قىدىرۋ جاڭا يدەيالار، جاڭا كوزقاراستار، جاڭا تۇجىرىمدار جاڭا داۋىردەگى رەفورما جاساۋعا، ەسىك اشۋعا جەتەكشىلىك ەتەتىن ٴتۇبىرلى بويسۇنۋ ولشەمىنە اينالدى
ۇلى ٴداۋىر ۇلى يدەيا تۋىنداتتى، ۇلى يدەيا ۇلى جورىققا جەتەكشىلىك ەتتى.
جاڭا داۋىردە رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ تاريحي تابىسقا قول جەتكىزۋى، تۇپتەپ كەلگەندە، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ۇيتقىسى، بۇكىل پارتيانىڭ ۇيتقىسى بولىپ رول ۇستاپ، جول باستاۋىنىڭ ارقاسى، شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ عىلمي جەتەكشىلىگىنىڭ ارقاسى.
2013 ـ جىلى 7 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنى داريا قالاسى ۋحاندا نوسەر شەلەكتەپ قۇيدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بالاعىن ٴتۇرىپ، سۋ كەشىپ، شاتىر ۇستاپ، جۇرە ٴجۇرىپ قىزمەتكەرلەردەن قاتىستى جاعدايلاردى ۇعىستى.
وسى كەزدە پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ اشىلۋىنا 4 ايعا جەتپەيتىن ۋاقىت قالعان ـ دى، ٴماجىلىستىڭ حۇجاتتارىن دايىنداۋ شەشۋشى كەزەڭگە تۋرا كەلگەن بولاتىن. تەرەڭ سۋ ايدىنىنا كىرگەن رەفورما ٴتىپتى دە كوپ بوران ـ شاشىن، ٴتىپتى دە زور كەدەرگىگە ٴدوپ كەلدى، قايتكەندە قاتەرلى قايراڭداعى سۋ استى قۇزدارىنان، اساۋ تولقىنداردان امان وتۋگە بولادى؟
وسى رەتكى تەكسەرۋدە باس شۋجي شي جينپيڭ نىق سەنىممەن بىلاي دەدى: ”ٴسوز جوق، قىم ـ قۋىت، كۇردەلى بولمىستار بەينەسىنەن رەفورمانىڭ تامىرىن ٴداپ باسىپ يگەرىپ، رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ ىشكى زاڭدىلىعىن يگەرۋ كەرەك“ ٴارى يدەيانى ازات ەتۋ مەن شىندىقتى ٴىس جۇزىنەن ىزدەۋ، تۇلعالىق ىلگەرىلەتۋ مەن ٴتۇيىندى سەرپىلىس جاساۋ، جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋ مەن ىزدەنە ٴجۇرىپ جول تابۋ، جۇرەكتى بولۋ مەن قادامدى نىق باسۋ، رەفورما، دامۋ، ورنىقتىلىق سياقتى 5 ۇلكەن قاتىناستى دۇرىس ٴبىر جاقتى ەتۋدى العا قويدى، سىرتقى دۇنيە ”الداعى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ جونىندە سارىن بەلگىلەدى“ دەپ قارادى.
يدەيانىڭ جارقىلى قاشاندا وراسان زور وزگەرىستىڭ ناجاعايىنان بۇرىن بولادى.
پارتيانىڭ 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى كورەگەندىكپەن جاعدايدى باعامداپ، بەتالىستى تۇراقتاندىرىپ، ٴداۋىردىڭ سۇراۋىنا، حالىقتىڭ سۇراۋىنا دەر كەزىندە جاۋاپ بەرىپ، رەفورما جاساۋدى، دامۋدى مازالاعان جانە تۇساۋلاعان تۇماندى سەيىلتىپ، ٴبىر قىدىرۋ جاسامپازدىق جاڭا يدەيا، جاڭا كوزقاراس، جاڭا تۇجىرىمدار ارقىلى جۇڭگوشا سوتسياليستىك رەفورما نازارياسى مەن رەفورما امالياتىن تىڭ كەڭدىك پەن تەرەڭدىككە جەتكىزدى.
_ قاشاندا ايقىن تۋ ۇستاپ، رەفورمانىڭ بەتالىسىن، تۇرعىسىن جانە پرينسيبىن مىقتاپ يگەرىپ، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ ىستەرىنىڭ ورنىقتى قاداممەن ۇزاققا جەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
2015 ـ جىلى 6 ـ ايدا مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ بارىسىندا پارتيانىڭ باسشىلىعىنا تاباندى بولىپ، پارتيا قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ جونىندەگى ٴبىرقانشا پىكىر نۇسقاسى جۇڭنانحايدىڭ كەڭەس ۇستەلىنە شىعارىلدى.
مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسى ەكونوميكالىق ٴتۇزىلىس رەفورماسىنداعى وزەكتى مىندەت. باس شۋجي شي جينپيڭ ٴبىر اۋىز سوزبەن نەگىزگى ارنانى بەلگىلەپ بەردى:
”پارتيا قۇرىلىسىن مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىمەن تەڭ جوسپارلاۋعا، پارتيا ۇيىمىمەن جانە قىزمەت قۇرىلىمىمەن قاتار ورنالاستىرۋعا تاباندى بولۋ كەرەك“، ”پارتيانىڭ مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندارعا باسشىلىعى كەلەلى ساياسي پرينسيپ ەكەندىگىنە تاباندى بولۋدا، ٴسوز جوق، دايەكتى جالعاستىرۋ كەرەك؛ وسى زامانعى كاسىپورىن ٴتۇزىمىن ورناتۋ مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىنىڭ بەتالىسى، ونى دا دايەكتى جالعاستىرۋ كەرەك“.
رەفورمانىڭ بەتالىسىن، ولشەمىن، ريتىمىن ٴدال يگەرىپ، ”1+N“ ساياسات جۇيەسىن بەلگىلەپ، پارتيانىڭ مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردى، مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال ـ مۇلىكتى باسقارۋ قۋاتىن، مەڭگەرۋ قۋاتىن بارىنشا كۇشەيتىپ، وسى زامانعى كاسىپورىن ٴتۇزىمىن جەدەل قۇرىپ، ومىرشەڭدىك قۋاتى مەن ونىمدىلىگىن كورنەكتى جوعارىلاتتى.
رەفورما بارعان سايىن تەرەڭدەپ، بارعان سايىن قيىنداسۋدا، ٴسوز جوق، سۋدىڭ سىرىنا قانىق بولۋ، رولدى مىقتى ۇستاۋ كەرەك، ٴتۇبىرلى ماسەلەدە اۋدارىپ تاستاۋ سيپاتتى قاتەلىك وتكىزۋگە استە بولمايدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ اتاپ كورسەتكەندەي: ”ٴبىزدىڭ رەفورما جاساۋىمىزدىڭ، ەسىك اشۋىمىزدىڭ بەتالىسى، تۇرعىسى، پرينسيبى بار. ٴبىز، ارينە، رەفورما تۋىن بيىك ۇستاۋىمىز كەرەك، ايتسەدە ٴبىزدىڭ رەفورمامىز جۇڭگوشا سوتسياليزم جولىندا ۇزدىكسىز العا ىلگەرىلەيتىن رەفورما، ٴارى توماعا ـ تۇيىق، توقىراعان كونە سۇردەكپەن جۇرمەيدى، ٴارى باعداردان اداستىراتىن تەرىس جولعا تۇسپەيدى“.
تەرەڭ تولعانىپ، تىڭعىلىقتى ىستەدى.
تۋراشىلدىقتان اينىماي جاڭالىق اشۋعا تاباندى بولىپ، مەيلى قالاي رەفورما جۇرگىزۋدە بولسىن، پارتيانىڭ جاپپاي باسشىلىعىنا تاباندى بولۋ، ماركسيزمگە تاباندى بولۋ، جۇڭگوشا سوتسياليزم جولىنا تاباندى بولۋ، حالىق دەموكراتياسى ديكتاتۋراسىنا تاباندى بولۋ سياقتى ٴتۇبىرلى دۇنيەلەردەن مۇلدە اۋىتقۋعا بولمايدى، سونىمەن قاتار باتىلدىقپەن جاڭالىق اشىپ، رەفورمالاۋعا تيىستىلەرىن، رەفورمالاۋعا بولاتىندارىن ويداعىداي رەفورمالاپ، تياناقتى رەفورمالاپ، كوز جەتكەن سوڭ بۇلجىماي يگەرۋ كەرەك.
_ ديالەكتيكانى شەبەرلىكپەن قولدانىپ، رەفورما مەن زاڭمەن باسقارۋدىڭ بىرلىگىن، رەفورما جاساۋ مەن ەسىك اشۋدىڭ ٴبىرىن ـ ٴبىرى جەبەۋىن جۇزەگە اسىردى.
2024 ـ جىلى 6 ـ ايدىڭ 28 ـ كۇنى 14 ـ كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 10 ـ ٴماجىلىسى اۋىل ـ قىستاق كوللەكتيۆ شارۋاشىلىق ۇيىمدىق زاڭىن داۋىسقا سالىپ ماقۇلدادى، بۇل اۋىل ـ قىستاق كوللەكتيۆ مال ـ مۇلىك ۇقىعى ٴتۇزىمى رەفورماسىنىڭ جەتىستىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋدە، جاڭاشا اۋىل ـ قىستاق كوللەكتيۆ شارۋاشىلىعىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەبەۋدە، شارۋالار بۇقاراسىنىڭ مۇددەسىن قورعاۋدا جانە دامىتۋدا، اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە ماڭىزدى مانگە يە.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”تۇتاس رەفورما بارىسىنىڭ بارىندە زاڭمەن باسقارۋ ويى مەن زاڭمەن باسقارۋ تاسىلىنەن پايدالانۋعا وسكەلەڭ ٴمان بەرىپ، زاڭمەن باسقارۋدىڭ جەتەكشىلىك ەتۋ جانە ىلگەرىلەتۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەك“.
رەفورما مەن زاڭمەن باسقارۋدىڭ ديالەكتيكالىق قاتىناسىن ٴداپ باسىپ يگەرىپ، ”قۇستىڭ قوس قاناتىنداي، كولىكتىڭ قوس دوڭعالاعىنداي“ دەگەندى تەڭەۋ ەتىپ، زاڭمەن باسقارۋ جاعدايىندا رەفورمانى ىلگەرىلەتۋدى، رەفورما بارىسىندا زاڭمەن باسقارۋدى كەمەلدەندىرۋدى، كەلەلى رەفورمالاردىڭ زاڭدىق نەگىزى بولۋىن، رەفورما جەتىستىكتەرىن دەر كەزىندە زاڭدىق ٴتۇزىم دەڭگەيىنە كوتەرۋدى، رەفورما مەن زاڭمەن باسقارۋدى قاتار ىلگەرىلەتۋدى، رەفورمانىڭ ىقپالىن كۇشەيتۋدى تالاپ ەتتى؛
رەفورما مەن ەسىك اشۋدىڭ ىشكى بىرلىگىن ىشكەرىلەي اشىپ كورسەتىپ، ەسىك اشۋ ارقىلى رەفورمانى، دامۋدى جەبەۋگە تاباندى بولىپ، اناعۇرلىم بەلسەندى، ىرىقتى ەسىك اشۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى اشىق ەكونوميكانىڭ جاڭا ٴتۇزىلىسىن ورناتىپ، دامۋدىڭ تىڭ ٴورىسىن ۇزدىكسىز كەڭەيتتى؛
ەكونوميكا مەن قوعام، ۇكىمەت پەن بازار، ونىمدىلىك پەن ادىلدىك، ومىرشەڭدىك كۇش پەن ٴتارتىپ، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىك سياقتى كەلەلى قاتىناستاردى ويداعىداي ٴبىر جاقتى ەتتى...
ۇلكەن ـ كىشى ىستەردى تولىق قاراستىرا وتىرىپ جوسپارلاپ، جاي، شۇعىل ىستەردى ويلاستىرا وتىرىپ ورنالاستىردى. سەزگىر دە پارمەندى يدەيالىق تىرەكپەن تاريح تەگەرشىگىن ۇزدىكسىز اينالدىرىپ، ٴداۋىردىڭ اياق الىسىن ىلگەرىلەتتى.
_ ٴادىسناماعا باسا ٴمان بەرىپ، ٴتۇرلى رەفورما شارالارىنىڭ ٴبىرىن ـ ٴبىرى جەبەۋىن، سايكەسۋىن، ٴبىر ـ بىرىنە ساي كەلۋىن شىنايى ىلگەرىلەتتى.
2015 ـ جىلى 9 ـ ايدىڭ 3 ـ كۇنى، استانا بەيجيڭ، جۇڭگو حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىسى مەن فاشيزمگە قارسى دۇنيە جۇزىلىك سوعىس جەڭىسكە جەتكەندىگىنىڭ 70 جىلدىعىن ەسكە ٴتۇسىرۋ جينالىسى سالتاناتپەن وتكىزىلدى، تيان ـ انمىن الاڭىندا سالتاناتتى اسكەري پارات وتكىزىلىپ، قۇرىش قوسىن جەر اپشىسىن قۋىرىپ، شايقاس قىراندارىنىڭ گۇرىلى اسپاندى جاڭعىرتتى.
”جۇڭگونىڭ 300 مىڭ اسكەر قىسقارتاتىندىعىن جاريالايمىن“. باس شۋجي شي جينپيڭ جاڭا داۋىردەگى مەملەكەت قورعانىسى جانە ارميا رەفورماسىنىڭ جورىق بۇيرىعىن جاريالادى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: سوعىس جۇرگىزە الۋ، جەڭىستى شايقاس جۇرگىزۋ جاعىندا ورىن تەۋىپ وتىرعان ماسەلەلەر ەڭ ۇلكەن ولقىلىق، ەڭ ۇلكەن السىزدىك، كەيبىرەۋلەرىن، ٴتىپتى، جان الاتىنداي دەۋگە دە بولادى. ادامدى الاڭداتادى! رەفورما جاسامايىنشا، ارميا سوعىس جۇرگىزە المايدى، جەڭىستى سوعىس جۇرگىزە المايدى.
7 ۇلكەن اسكەري رايوندى كۇشىنەن قالدىرۋ، 5 ۇلكەن سوعىس رايونىن رەتتەپ ايىرىپ قۇرۋ، ستيلدى دۇرىستاپ، ٴتارتىپتى قاتايتۋ، شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋدا باسقارۋدىڭ بوساڭسۋى، ستيلدەگى بوشالاڭدىق، ٴتارتىپتىڭ بوساڭسۋى جايتتەرىن كۇش سالا جەڭۋ... وزگەرىس جاسالعاننان، قايتا سومدالعاننان كەيىنگى حالىق ارمياسىنىڭ جاعدايى، بەت ـ بەينەسى شىت جاڭا تۇسكە ەندى.
رەفورما _ اتويشىلاردىڭ تاريحي سانالىلىعى، سونداي ـ اق ماسەلەگە بەتپە ـ بەت كەلۋدەن تايىنبايتىن ساياسي باتىلدىعى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: رەفورمادا قامال الۋدا دۇرىس ٴادىس بولۋى كەرەك، جاڭالىق اشۋ وي جەلىسىنە تاباندى بولىپ، ماسەلەگە ىلەسىپ، ماسەلەنى بەتكە الۋ كەرەك.
پارتيانىڭ 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى ورتالىق كوميتەت رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ جانە ورتالىق كوميتەت رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كوميتەتىنىڭ 72 رەتكى ٴماجىلىسى ٴار جولى دەرلىك ماسەلەنى باعدار ەتۋدى كورنەكتىلەندىرىپ، نازاردى كەلەلى ماسەلەلەرگە شوعىرلاندىرۋدى تالاپ ەتتى.
”تەرگەۋشى ۇكىم شىعارماۋ، ۇكىم شىعارۋشى سوت جۇرگىزبەۋ“ كىناراتىن كوزدەپ، ٴادىليا ٴتۇزىلىسى رەفورماسىن ىلگەرىلەتىپ، ”ورگانعا اينالۋ، اكىمشىلىككە اينالۋ، اقسۇيەككە اينالۋ، كوڭىل اشارعا اينالۋ“ سىڭايىن باتىل جەڭىپ، بۇقارالىق ۇيىمدار رەفورماسىن كۇشەيتىپ، ”تاڭبا قورعانى“ بىلىقپالىعىن جويىپ، اكىمشىلىك تەكسەرىپ بەكىتۋ ٴتۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتتى... بوگەتتەردەن ارىلىپ، كەسىرلەردى الاستادى، رەفورما دامۋعا ۇزدىكسىز قوزعاۋشى كۇش قوسىپ، ومىرشەڭدىك كۇش ۇستەدى.
رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ جاڭالىعى جالپى بەتتىك بولۋىندا، قيىندىعى تەرەڭدەتۋدە. رەفورمادا اركىم ٴوز بىلگەنىن ىستەۋدەن، ٴبىر ـ بىرىنە ورالعى بولۋدان قالاي ساقتانۋعا جانە ونى جويۋعا بولادى؟
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ ايقىن اتاپ كورسەتتى: ”ەپتەپ ـ سەپتەپ رەتتەۋگە بولمايدى، قيقىمداپ تۇزەۋگە دە بولمايدى، ٴسوز جوق، جالپى بەتتىك، جۇيەلى رەفورمالاۋ جانە جاقسارتۋ كەرەك، ٴار سالانى رەفورمالاۋدىڭ جانە جاقسارتۋدىڭ بىرلەسكەن ارەكەتى جانە توپتاماسى بولۋى كەرەك“.
2021 ـ جىلى 10 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى جۇڭگو ٴۇش وزەن قاينارى، مىسىق ايۋ، شىعىس سولتۇستىك جولبارىس ـ قابىلانى سياقتى العاشقى توپتاعى مەملەكەتتىك باقشا قۇرۋدى جاريالاپ، بۇرىنعى ”تاۋ ٴبىر بولىك، سۋ ٴبىر بولىك، ورمان ٴبىر بولىك، جايلىم ٴبىر بولىك“ بولعان قيقىمداپ باسقارۋدى تۇبەگەيلى وزگەرتىپ، ”باس ـ باسىنا تارتۋ“ سىندى قيىن جاعدايدى تالقاندادى.
جۇيەلى شوعىرلاندىرۋعا اناعۇرلىم ٴمان بەرىپ، جالپى جاعداي كوزقاراسى مەن جۇيەلى وي جەلىسى ارقىلى جوسپارلاپ، ىلگەرىلەتىپ، رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ جالپى تۇلعالىق اسەرىن جەدەل كورنەكتىلەندىردى.
رەفورمانىڭ ٴتۇيىنى تياناقتاندىرۋدا، قيىندىعى دا تياناقتاندىرۋدا. رەفورمانىڭ تياناقتانۋىن، ونىمدىلىك كورسەتۋىن ىلگەرىلەتۋ اناعۇرلىم كورنەكتى ورىنعا قويىلدى.
”تەمىرگە ٴىز، تاسقا تاڭبا قالدىرا مىقتى يگەرۋ“، ”سوڭىنا دەيىن مىقتى يگەرۋ“ باسا دارىپتەلىپ، ”شەگە قاعۋ رۋحىمەن رەفورمانىڭ تياناقتانۋىن يگەرىپ، بەلسەندى، ىرىقتى بولۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، تىڭعىلىقتى، ورنىقتى، اقاۋسىز بولۋ“ ورتاعا قويىلدى... باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تىكە باسشىلىعىندا، قولباسشىلىق ەتۋىندە، سول جىلدارى كەسكىندەلگەن رەفورما جوباسى تاسقىن جوڭكىلگەن، قارىشتاپ دامىعان ايبىندى امالياتقا اينالدى.
_ قۇن كوزقاراسىن امالياتتا ايگىلەپ، باستان ـ اياق رەفورمانى حالىق ٴۇشىن جۇرگىزۋدى، رەفورما جاساۋدا حالىققا سۇيەنۋدى، رەفورما جەتىستىكتەرىنەن حالىق تەڭ يگىلىكتەنۋدى ورىندادى.
جاڭا داۋىردەگى قۇلاشىن كەڭ جايعان رەفورما ٴۇردىسىنىڭ استارىندا ”حالىق“ _ لوگيكالىق باستاما ٴارى قۇن ارقاۋى.
2021 ـ جىلى 3 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنى فۋجيان ولكەسى سانميڭ قالاسى شاشيان اۋدانى باس شيپاحاناسى.
وسى ارادا قىزمەت تەكسەرگەن باس شۋجي شي جينپيڭ قالا تۇرعىنى جاڭ ليپيڭنەن شەشەسىنىڭ اۋرۋىن كورسەتۋ قاراجاتىنىڭ جاعدايىن ۇعىستى. جۇمسالعان 13 مىڭ يۋان قاراجاتتىڭ 8000 يۋاننان ارتىعىنىڭ ەسەپتەن كوتەرىلگەنىن بىلگەن باس شۋجي ەرەكشە ٴسۇيىندى.
”حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋ، ٴومىردى بارىنەن جوعارى قويۋ بۇكىل پارتيا، بۇكىل قوعام، ٴسوز جوق، بەرىك ورناتۋعا ٴتيىستى ۇستانىم“. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”سالماقتى اۋرۋلاردى ولكەدە ٴبىر جاقتى ەتۋ، ادەتتەگى ناۋقاستاردى قالا، اۋداندا ٴبىر جاقتى ەتۋ، كۇندەلىكتى جەڭىل ـ جەلپى ناۋقاستاردى اۋىل ـ قىستاقتاردا ٴبىر جاقتى ەتۋ كەرەك. بۇل قىزمەت ’14 ـ بەسجىلدىق‘ مەزگىلىندە باستالۋى كەرەك“.
باس شۋجي شي جينپيڭ: بۇقارا نەگە كوڭىل بولسە، نەگە ىنتىزار بولسا، رەفورمادا سونى يگەرۋ، سونى ىلگەرىلەتۋ كەرەك، ـ دەپ تالاي رەت العا قويدى.
اۋىل ـ قىستاقتاعى ”دارەتحانا توڭكەرىسىنەن“ قالاداعى قوقىر ـ قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋعا دەيىن، ”بالالاردىڭ كوزىلدىرىك تاعۋىنان“ ساقتانۋدان جانە ونى ەمدەۋدەن تازا جىلۋمەن قامداۋدى ىلگەرىلەتۋگە دەيىن، بۇقارانىڭ قىرۋار ”ۇساق ـ تۇيەك ىستەرى“ مەملەكەت دامۋىنىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى جوباسىمەن توعىسىپ، رەفورمانىڭ كۇش سالۋ تۇيىنىنە، تابان تىرەر تياناعىنا اينالىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمى، باقىت سەزىمى، حاۋىپسىزدىك سەزىمى ۇزدىكسىز جوعارىلادى.
حالىق ٴۇشىن رەفورما جاساعاندا عانا رەفورمانىڭ ٴمانى بولادى؛ حالىققا سۇيەنىپ رەفورما جاساعاندا عانا رەفورمانىڭ قوزعاۋشى كۇشى بولادى.
حالىق بۇقاراسىنىڭ ٴتول جاسامپازدىق رۋحىنا قۇرمەت ەتىپ، اۋىل ـ قىستاقتاردىڭ جالپىلىق رەفورماسى، ”ەڭ كوپ بولعاندا، ٴبىر رەت بارۋ“، جاڭا داۋىردەگى ”فىڭچياۋ تاجىريبەسى“ سياقتى نەگىزگى ساتىنىڭ تاجىريبەلەرىن قورىتىندىلاۋعا، جالپىلاستىرۋعا ٴمان بەردى... رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ ٴار جاقتىڭ بەلسەندىلىگىن، ىرىقتىلىعىن، جاسامپازدىعىن تولىق جۇمىلدىرىپ، ۇزدىكسىز العا باساتىن قۇدىرەتتى كۇش ۇيىستىردى.
تاريحتىڭ شالقار دارياسى توقتاۋسىز جوڭكىلىپ، يدەيا تولقىنى ارىندادى.
پارتيانىڭ باسشىلىعىنا تاباندى بولدى، جۇڭگوشا سوتسياليزم جولىنا تاباندى بولدى، ٴورىس اشا جاڭالىق اشۋعا تاباندى بولدى، حالىقتى وزەك ەتىپ رەفورمانى ىلگەرىلەتۋگە تاباندى بولدى، ماسەلەنى باعدار ەتۋگە تاباندى بولدى، يدەيانى ازات ەتۋگە تاباندى بولدى، زاڭمەن باسقارۋ ارناسىندا رەفورمانى تەرەڭدەتۋگە تاباندى بولدى، عىلمي ٴادىسناماعا تاباندى بولدى، ەسىك اشۋ ارقىلى رەفورمانى جەبەۋگە، دامۋدى جەبەۋگە تاباندى بولدى، پارتيانىڭ وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋى ارقىلى ۇلى قوعامدىق توڭكەرىسكە جەتەكشىلىك ەتۋگە تاباندى بولدى...
ستراتەگيالىق وي جۇگىرتۋدەن، ديالەكتيكالىق وي جۇگىرتۋدەن، جۇيەلى وي جۇگىرتۋدەن، جاڭالىق اشا وي جۇگىرتۋدەن، تاريحي وي جۇگىرتۋدەن، زاڭمەن باسقارۋ ارقىلى وي جۇگىرتۋدەن، تومەنگى شەكتە وي جۇگىرتۋدەن شەبەرلىكپەن پايدالانىپ، ”باس تەتىكتى“ يگەرىپ، ”قيىن تۇيىندەردى“ شەشىپ، ”بۇيدانى“ مەڭگەرىپ، ”الدىمەن ارەكەتتەنىپ“، ”ىرىقتى شايقاس“ جۇرگىزىپ، ”بوگەتتەردى“ تالقاندادى...
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ جونىندەگى ٴبىر قىدىرۋ جاڭا يدەيالارى، جاڭا كوزقاراستارى، جاڭا تۇجىرىمدارى جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋىنىڭ، دامۋىنىڭ تىڭ ٴورىس اشۋىنا ۇزدىكسىز جەتەكشىلىك ەتتى.
جەل تۇرسا تولقىن تۋار وركەشتەنىپ
_ جاڭا داۋىردە رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ كولەمى، اۋماعى، تەبىنى دۇنيە جۇزىندە سيرەك كەزدەسەدى، ىلگەرىلەتىلگەن رەفورما جان ـ جاقتى، تەرەڭ قاتپارلى، ٴتۇبىرلى سيپاتتى بولدى، قول جەتكىزىلگەن تابىستار تاريحي، توڭكەرىستىك، جاسامپازدىق سيپاتتى بولدى
2023 ـ جىلى 4 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنى بەيجيڭ جۇڭنانحايدا باس شۋجي شي جينپيڭ 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەت رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كوميتەتىنىڭ 1 ـ ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشتى. ٴماجىلىس پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرگى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ تاريحي بارىسىن جان ـ جاقتى ەسكە الىپ ، بىلاي دەپ تەرەڭ اتاپ كورسەتتى:
”جاڭا ٴداۋىردىڭ 10 جىلىندا ٴبىزدىڭ ىلگەرىلەتكەن رەفورمامىز جان ـ جاقتى، تەرەڭ قاتپارلى، ٴتۇبىرلى سيپاتتى بولدى، قول جەتكىزگەن تابىسىمىز تاريحي سيپاتتى، توڭكەرىستىك سيپاتتى، جاسامپازدىق سيپاتتى بولدى“.
10 نەشە جىل ۇدەرە العا تارتىپ، ٴبىر ۇلتتىڭ العا باسقان، ەسەيگەن جاي ـ جاپسارىن كەسكىندەپ، جاڭا داۋىردە اناعۇرلىم كەڭ ورىسكە قادام تاستاعان ۇلى وزگەرىسىنە كۋا بولدى.
ۋاقىتتى 2012 ـ جىلعا شەگەرەيىك.
وسى ٴبىر جىلدا، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ قارقىنى جاڭا عاسىردان بەرى تۇڭعىش رەت %8تەن تومەندەدى، ورتانىڭ لاستانۋى ٴجيى تۋىلۋ، ۇتىمسىز دامۋدى جالعاستىرۋ قيىن بولۋ سياقتى ”دامۋدان كەيىنگى ماسەلەلەردەن“ جالتارۋعا بولمادى.
سول جىلى 12 ـ ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ گۋاڭدۇڭعا كەلىپ قىزمەت تەكسەرىپ، گۋاڭجوۋدا ەكونوميكالىق قىزمەت اڭگىمە ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشتى. ماجىلىستە باس شۋجي رەفورمانىڭ كوكەي تەستىلىگىن اتاپ كورسەتتى: ”ەكونوميكالىق قۇرىلىمدى ستراتەگيالىق رەتتەۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋ جالپى اۋقىم، مۇنى كەشەۋىلدەتۋگە بولمايدى“.
بەيجيڭگە قايتىپ كەلگەنىنە ٴبىر اپتا بولماي جاتىپ، ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ تاعى دا باسا دارىپتەدى: ”وبيەكتيۆ شارت ـ جاعدايمەن ساناسپاي، زاڭدىلىققا قايشىلىق جاساپ، جوعارى قارقىنعا كوزسىزدىكپەن بوي ۇرۋعا بولمايدى“.
ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ ”ٴۇش مەزگىل قاباتتاسۋ“ كەزەڭىندە تۇرعاندىعىن تۇجىرىمداپ، ”جاڭا قالىپتى كۇيدى“ ورتاعا قويۋدان قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى ورنالاستىرۋعا دەيىن، ودان ”ەلىمىز ەكونوميكاسى جوعارى قارقىندى ارتۋ كەزەڭىنەن جوعارى ساپالى دامۋ كەزەڭىنە بۇرىلىس جاسادى“ دەگەن ماڭىزدى تۇجىرىم شىعارعانعا دەيىن...
باس شۋجي شي جينپيڭ دامۋ وزگەرىسىن سەزگىرلىكپەن يگەرىپ، رەفورما ارقىلى جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق وزگەرىسىنە جەتەكشىلىك ەتتى.
”ساپا وزگەرىسى“ _ ”ٴۇشتى ازايتۋ، ٴبىردى تومەندەتۋ، ٴبىردى تولىقتاۋ“ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلدى، ٴداستۇرلى كاسىپ سالالارىنىڭ تيبىنىڭ وزگەرىپ، دارەجەسىنىڭ جوعارىلاۋىنا دەم بەرىلدى، جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارى قارىشتاپ دامىدى، جوعارى دەڭگەيلى جابدىق جاساۋ، زەردەلى جاساۋ سياقتى كوپتەگەن سالادا تىڭ ناتيجەلەرگە قول جەتتى، جاڭا، كونە قوزعالىس كۇشتەرى جەدەل اۋىستى؛
”ونىمدىلىك وزگەرىسى“ _ اكىمشىلىك تەكسەرىپ بەكىتۋ ٴتۇزىمى رەفورماسى، ماڭىزدى فاكتورلاردى بازارلاندىرۋ رەفورماسى سياقتىلار ۇكىمەت پەن بازاردىڭ قاتىناسى سىندى وزەكتى ماسەلەنى ويداعىداي شەشۋدى مىقتى يگەرىپ، بازاردىڭ بايلىقتى ورنالاستىرۋداعى شەشۋشى رولىن اناعۇرلىم كورنەكتىلەندىردى؛
”قوزعاۋشى كۇش وزگەرىسى“ _ ”ٴتورت بارلىعىن بەلگىلەۋ جايتىن تالقانداۋ“، ”جاڭا ولشەم ورناتۋ“ ، ”قابىلەتتىلەر باستاماشى بولۋ“، ”بايگەگە سالۋ ٴتۇزىمى“ ارقىلى عالىمداردىڭ باتىلدىقپەن ىزدەنىس جاساۋىن قولداۋ، عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مەن ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمدە جاڭالىق اشۋ سىندى ”قوس قوزعاۋشى كۇشكە“ تاباندى بولۋعا دەيىن، جاڭالىق اشۋ ومىرشەڭدىك كۇشى ۇزدىكسىز قاۋلاپ، عىلىم ـ تەحنيكادا تولاسسىز جاڭا جەتىستىكتەر جارىققا شىقتى.
...
پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىنەن بەرى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدە دامۋ سىندى ماڭداي الدى مىندەتتى كوزدەپ، ۇزدىكسىز جاڭا ٴورىس اشىپ، جاڭا قوزعالىس كۇشىن ازىرلەپ، جاڭا شارت ـ جاعداي جاراتتى، جۇڭگو ەكونوميكاسى جوعارى ساپالى دامۋ ارناسىندا نىق قاداممەن الىسقا جول تارتتى.
حالىق بۇقاراسى جونىنەن العاندا، رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ نەنى بىلدىرەدى؟
شاندۇڭنىڭ يانتايىندا جالعىز تۇراتىن قارت ياڭ بۋجاۋ جونىنەن ايتقاندا، قارتايعاندا الاڭسىز، مەيىرىمگە تولى تۇرمىسقا قول جەتكىزۋى نەگىزدىك قارتتاردى كۇتىمدەۋگە قىزمەت وتەۋ تىزىمدىگى ٴتۇزىمىنىڭ ورناتىلۋىنىڭ، كەمەلدەنۋىنىڭ ارقاسى، ول سياقتى جالعىز باس، كۇي ـ جايسىز، ۇيدە قالعان ەرەكشە قيىنشىلىعى بار قارتتار حال ـ جاعداي ۇعىسۋ، دەنساۋلىق باسقارۋ سياقتى كوپ ٴتۇرلى نەگىزگى زەينەتكەرلىك قىزمەت وتەۋىنەن يگىلىكتەندى؛
گۋاڭجوۋدا قىزمەت ىستەيتىن ليۋ جيانشيۇڭ جونىنەن العاندا، قىمباتتى قونىستانۋ كۋالىگى گۋاڭدۇڭدا الدىمەن باستالعان قونىستانۋ كۋالىگى ٴتۇزىمى رەفورماسىنىڭ ارقاسى، ”ۋاقىتشا تۇرۋدان“ ”قونىستانۋ“ دەگەنگە دەيىن قاراماققا ٴبىر ٴارىپتىڭ وزگەرىسى بولعانىمەن، ليۋ جيانشيۇڭ سياقتى نەشە ميلليونداعان جىلجىمالى حالىق تا تۇرعىن ٴۇي، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ، ەمدەلۋ، پەرزەنتتەرىنىڭ وقۋعا ٴتۇسۋى سياقتى كوپ ٴتۇرلى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدەن يگىلىكتەنەتىن بولدى؛
شيزاڭنىڭ ياني سازدىعىن قورعاۋشى بايماچياۋ جونىنەن العاندا، جاسىل ٴشوپ، تۇنىق سۋ ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ قىزىل سىزىعىن بەلگىلەۋ مەن سازدىق باقشاسى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدىڭ ارقاسى، جەرگىلىكتى ورىنداعى قۇم ـ شاعىل زاۆودى جابىلىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ تانىمى بارعان سايىن كۇشەيىپ، سازدىقتىڭ كوركەم كورىنىسى بىرتىندەپ قالپىنا كەلدى؛
...
”ٴبىزدىڭ رەفورمانى ىلگەرىلەتۋدەگى ٴتۇبىرلى ماقساتىمىز _ مەملەكەتتى اناعۇرلىم بايىتىپ، قۇدىرەتتەندىرۋ، قوعامدى اناعۇرلىم ٴادىل، تۋراشىل ەتۋ، حالىقتى اناعۇرلىم تاماشا تۇرمىسقا كەنەلتۋ“. بۇل جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ ادال نيەتى ٴارى جاڭا داۋىردە رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ ناتيجەسى بولىپ تابىلادى.
رەفورما ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدى جەبەپ، كەدەيلەردى دالمە ـ ٴدال سۇيەمەلدەۋ، كەدەيلىكتەن دالمە ـ ٴدال ارىلتۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، 8 جىلدا اۋىل ـ قىستاقتاعى 100 ميلليونعا جۋىق كەدەيدى كەدەيلىكتەن ارىلتۋداي ۇلى كەرەمەتتى جاراتىپ، جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىندا جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتتى؛
رەفورما ارقىلى شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ٴزارۋ ماسەلەلەردى شەشىپ، كوپ جىلدان بەرى اتقارىلىپ كەلە جاتقان ٴدارى ـ دارمەك پەن سارىپ ەتىلەتىن ماتەريالداردى ۇستەمەلەۋدى كۇشىنەن قالدىرىپ، شوعىرلى ساتىپ الۋ ٴتۇزىمىن ورناتتى، ەمدەۋ، ٴدارى ـ دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ٴتۇزىلىسى رەفورماسىندا ”قيىن ماسەلەلەردى“ شەشۋگە كۇش سالىپ، بۇقارانىڭ ناۋقاس كورسەتۋى قيىن بولۋ، ەمدەلۋ قىمبات بولۋ، قيىن بولۋ ماسەلەسىن شەشتى؛
رەفورما ارقىلى قوعامدىق ادىلدىكتى قورعاپ، ٴاربىر بالانى ٴادىل دە ساپالى وقۋ ـ اعارتۋدان يگىلىكتەندىرۋگە قۇلشىنۋدان دۇنيە جۇزىندەگى كولەمى ەڭ ۇلكەن قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىن ورناتۋعا دەيىن، ”حالىقتى باقىتتى تۇرمىسقا كەنەلتۋ _ ’مەملەكەتتىڭ زور ٴىسى‘ ەكەندىگىن“ جاندى ٴتۇسىندىردى؛
رەفورما ارقىلى حالىقتىڭ اقىل ـ پاراساتىن، تىلەگىن ۇيىستىرىپ، جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسىن دامىتىپ، بۇقارانىڭ اقىل ـ پاراساتىن شەشىم جاساۋ تارتىبىنە جاپپاي ەنگىزىپ، ”شاعىن اۋلا ٴىس قاراۋ زالى“، ”تۇرعىندار اقىلماندار القاسى“ سياقتى كەڭەس تۇعىرلارى ارقىلى حالىقتىڭ ٴوز ـ وزىنە قوجايىن بولۋىن ناقتى تياناقتاندىردى؛
...
پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىنەن بەرى، 2000نان استام رەفورما جوباسى باستان ـ اياق حالىقتى ارقاۋ ەتىپ، حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋدىڭ تىڭ داستانىن جازدى.
وتكەندەگىمەن سالىستىرعاندا، جاڭا داۋىردەگى رەفورما جاساۋدا، ەسىك اشۋدا كوپتەگەن جاڭا مازمۇن مەن ەرەكشەلىكتەر بار، مۇنداعى ەڭ ماڭىزدىسى _ ٴتۇزىم قۇرىلىسىنىڭ سالماعى ٴتىپتى ارتا ٴتۇستى.
2023 ـ جىلى 11 ـ ايدىڭ ورتا شەنىنە دەيىن، بۇكىل ەلدەگى 31 ولكە (اۆتونوميالى رايون، توتە قاراستى قالا) جانە شينجياڭ ٴوندىرىس ـ قۇرىلىس بيڭتۋانىندا قالا، اۋدان دارەجەلى باقىلاۋ ـ تەكسەرۋشىلەردىڭ دارەجەسىن تۇڭعىش رەت تۇراقتاندىرۋ قىزمەتى تولىق ورىندالدى. بۇل 2022 ـ جىلدان باستاپ ىلگەرىلەتىلگەن بۇكىل ەلدەگى باقىلاۋ ـ تەكسەرۋشىلەردىڭ دارەجەسىن تۇڭعىش رەت تۇراقتاندىرۋ قىزمەتىنىڭ ٴساتتى اياقتالعاندىعىن، مەملەكەتتىڭ باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ ٴتۇزىلىسى رەفورماسىندا ماڭىزدى قادام تاستالعانىن كورسەتەدى.
باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ زاڭىنىڭ ماقۇلدانىپ اتقارىلۋىنان مەملەكەت جانە ولكە، قالا، اۋدان ٴتورت دارەجەلى باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ كوميتەتىن قۇرىپ بولعانعا دەيىن، ونان ۇكىمەت قىزمەتكەرلەرىن اكىمشىلىك جاقتان جازالاۋ زاڭى سياقتى سايكەستى زاڭ ـ ەرەجەلەردى جاساپ شىعارۋعا دەيىن... مەملەكەتتىڭ باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ ٴتۇزىلىسى رەفورماسىندا تۇيىندە سىناق ەتۋدەن جاپپاي جالپىلاستىرۋعا دەيىن، ۇكىمەتتى ”بەلگىلى كولەمدە“ باقىلاۋدان ”كەڭ كولەمدە“ باقىلاۋعا قاراي بۇرىلىس جاساۋ جۇزەگە اسىرىلىپ، رەفورمادا قالىپتاسقان تۇزىمدىك باسىمدىق بىرتىندەپ باسقارۋ ونىمدىلىگىنە اينالدى.
جۇڭگوشا سوتسياليستىك ٴتۇزىمدى كەمەلدەندىرىپ جانە دامىتىپ، مەملەكەتتى باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتىن وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ _ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ باس نىساناسى.
شەشۋشى ٴتۇيىندى مىقتى يگەردى. مادەنيەت ٴتۇزىلىسى رەفورماسىندا ماركسيزمنىڭ يدەولوگيا سالاسىنداعى جەتەكشىلىك ورنى سىندى ٴتۇبىرلى ٴتۇزىمدى ورناتىپ جانە وعان تاباندى بولىپ، پارتيانىڭ جاسامپاز نازارياسىمەن بۇكىل پارتيانى قارۋلاندىرۋ، حالىقتى تاربيەلەۋ، امالياتقا جەتەكشىلىك ەتۋ قىزمەت جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، وسى زامانعى مادەنيەت كاسىبى جۇيەسىن، بازار جۇيەسىن جانە الەۋمەتتىك مادەنيەت قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىردى، بۇكىل ۇلتتىڭ مادەنيەتتە جاڭالىق اشۋ، جاسامپازدىق جاراتۋ ومىرشەڭدىك كۇشى بارىنشا تاسقىندادى؛
”ۇساقتاۋدان“ ساقتاندى. ەكولوگيالىق وركەنيەت ٴتۇزىلىس رەفورماسىندا كونە وي جەلىسىنەن ارىلىپ، جاراتىلىستىق بايلىق مينيسترلىگى، ەكولوگيالىق ورتا مينيسترلىگى قۇرىلىپ، ورتالىقتىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋدى باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ، وزەن ـ كول باستىعى ٴتۇزىمى ورناتىلىپ جانە اتقارىلىپ، قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ ”تاريحتاعى ەڭ قاتاڭ“ زاڭى شىعارىلىپ، ٴبىر قىدىرۋ جۇيەلى، شوعىرلى شارالار ارقىلى جۇڭگونىڭ كوركىن بارىنشا اسىردى؛
”كەشەندى شارانى“ شەبەرلىكپەن قولداندى. اكىمشىلىك ٴتۇزىلىس رەفورماسى ۇكىمەت فۋنكتسياسىنا جەدەل بۇرىلىس جاساۋدى قامال الۋ ٴتۇيىنى ەتىپ، اكىمشىلىك تەكسەرىپ بەكىتۋ ىستەرىن بارىنشا ازايتىپ، اكىمشىلىك رۇقساتقا جاتپايتىن تەكسەرىپ بەكىتۋدى جاپپاي كۇشىنەن قالدىرىپ، ۇقىق ٴتىزىمى، جاۋاپكەرشىلىك ٴتىزىمى، ۇنامسىز ٴتىزىم ٴتۇزىمىن جاپپاي اتقارىپ، تاماشا شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن جاراتىپ، ۇكىمەتتىڭ باسقارۋ، قىزمەت وتەۋ رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىردى؛
...
پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدى جوعارى دەڭگەيدە جوبالادى، پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴتورتىنشى جالپى ٴماجىلىسى مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋدى ورنالاستىردى، پارتيا 19 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴتورتىنشى جالپى ٴماجىلىسى 13 جاقتا تۇزىمدىك ورنالاستىرۋ جاسادى.
رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدە باستان ـ اياق ٴتۇزىم قۇرىلىسى سىندى نەگىزگى جەلىنى كورنەكتىلەندىرىپ، ٴتۇزىم جۇلگەسىن ۇزدىكسىز اقاۋسىزداندىرىپ، ٴتۇبىرلى ٴتۇزىمدى بەكەمدەپ، نەگىزگى ٴتۇزىمدى كەمەلدەندىرىپ، ماڭىزدى تۇزىمدە جاڭالىق اشىپ، ٴتۇزىم قۇرىلىسىنىڭ ”نەگىزگى جۇلگەسىن“ ورناتتى.
رەفورما جاساۋ مەن ەسىك اشۋ ٴبىرىن ـ ٴبىرى تولىقتاپ، ٴوزارا جەبەدى.
2023 ـ جىلى 9 ـ ايدا ەلىمىزدەگى تۇڭعىش ەركىن ساۋدا سىناق رايونى _ شاڭحاي ەركىن ساۋدا سىناق رايونى 10 جاسقا تولعان تۋعان كۇنىن قارسى الدى.
ٴبىر ايدان استام ۋاقىتتان كەيىن، ەلىمىزدەگى 22 ـ ەركىن ساۋدا سىناق رايونى _ شينجياڭ ەركىن ساۋدا سىناق رايونى قۇرىلىپ، باتىس سولتۇستىك شەكارا وڭىرىندەگى تۇڭعىش ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنا اينالدى.
ٴبىرى شىعىستا، ٴبىرى باتىستا، تەڭىز جاعالاۋىنان ىشكى قۇرلىققا دەيىنگى ەكى ەركىن ساۋدا سىناق رايونى قاشىقتان سايكەسىپ، جۇڭگونىڭ ەسىك اشۋ قاقپاسىنىڭ بارعان سايىن ايقارا اشىلۋىنا كۋا بولدى.
تەك 2023 ـ جىلدىڭ وزىندە ەلىمىزدىڭ ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ جالپى يمپورت ـ ەكسپورتى 7 تريلليون 670 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، ەلىمىزدىڭ يمپورت ـ ەكسپورت جالپى قۇنىنىڭ %18.4ىن ۇستادى.
ەسىكتى ايقارا اشىپ، رەفورمانى نىق قاداممەن ىلگەرىلەتتى.
شەتەل ساۋداگەرلەرى قارجى قوسۋ زاڭىن اتقارىپ، شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋىنا دەم بەرەتىن كاسىپ سالاسى تىزىمىنە وزگەرىس ەنگىزىپ جانە ونى كەڭەيتىپ، شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋىنا رۇقسات ەتۋدەگى ۇنامسىز ٴتىزىمدى ۇزدىكسىز ازايتىپ، شەتەل قارجىسىن باۋراۋ جانە ودان پايدالانۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىردى، جۇڭگونىڭ ەسىك اشۋىنىڭ ”ماگنيت كۇشى“ كۇن سايىن كۇشەيدى؛
”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ جونىندەگى 200دەن استام سەلبەستىك حۇجاتىنان گۋاڭجوۋ جارمەڭكەسى، يمپورت كورمەسى، قىزمەت وتەۋ ساۋدا جارمەڭكەسى، تۇتىنۋ بۇيىمدارى كورمەسى سياقتىلاردان قۇرالعان ”كورمە ٴماجىلىس شەبىنە“ دەيىن، جۇڭگونىڭ ەسىك اشۋىنىڭ ساحناسى بارعان سايىن كەڭەيە ٴتۇستى؛
دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنا ۇلەس قوسۋ سالىستىرماسى %30تەن استى، جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنىنىڭ دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا ۇستايتىن سالىستىرماسى شامامەن %30كە جەتتى، ەكسپورتتىڭ دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا ۇستايتىن سالىستىرماسى شامامەن %14تىك ٴبىرشاما جوعارى دەڭگەيدى ساقتادى، دۇنيە جۇزىندەگى 140 نەشە مەملەكەت پەن ٴوڭىردىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىگى بولىپ، جۇڭگونىڭ ەسىك اشۋىنىڭ ”سالماعى“ بارعان سايىن ارتا ٴتۇستى؛
...
پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىنەن بەرى، ەسىك اشۋدىڭ جاڭا مەحانيزمى جەدەل قۇرىلىپ، ەرەجە، ەرەجە ٴتۇزىم، باسقارۋ، ولشەم سياقتى تۇزىمدىك ەسىك اشۋ ورنىقتى ىلگەرىلەدى، جۇڭگو اشىق بەينەمەن دۇنيە جۇزىمەن قاۋىشىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا قۇدىرەتتى قوزعاۋشى قۋات ۇستەدى.
ۋاقىت _ ەڭ وبيەكتيۆ كۋاگەر.
پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ مازمۇنداماسى جاريالانعان كەزدە، شەتەل مەديالارى: جالپى ٴماجىلىس جۇڭگونىڭ العا قاراي شەشۋشى قادام تاستاۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، وسى مەملەكەتتىڭ 30 نەشە جىلدىڭ الدىندا باستالعان رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ ىستەرىن جەدەل ىلگەرىلەتەدى، ـ دەپ مەجە جاساعان بولاتىن.
10 نەشە جىلدان كەيىن، جۇڭگو ٴۇمىتتى جەردە قالدىرمادى، رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدە قول جەتكەن تاريحي، توڭكەرىستىك، جاسامپازدىق سيپاتتى تابىستار ٴبىزدى تولىق سەنىمگە يە ەتتى:
دۇنيە جۇزىنە نازار سالساق، ەشقانداي مەملەكەت پەن ساياسي پارتيا وسىنشاما قىسقا ۋاقىت ىشىندە وسىنشاما زور كولەمدەگى، وسىنشاما زور اۋماقتاعى، وسىنشاما زور سەرپىندى رەفورمانى ىلگەرىلەتە الماعان، سونداي ـ اق ەشقانداي مەملەكەت پەن ساياسي پارتيا رەفورما بارىسىندا وسىنداي تاريحي وزگەرىستى، جۇيەلىك قايتا سومداۋدى، جالپى تۇلعالىق قايتا قۇرۋدى جۇزەگە اسىرا الماعان.
جەلكەن جايىپ، تولقىن جارىپ، تاعى دا ساپارعا اتتاندى
_ پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ وزەكتى مىندەتتەرىمەن تىعىز بايلانىستىرىپ رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتىپ، يدەيانى ونان ارى ازات ەتىپ، قوعامدىق وندىرگىش كۇشتەردى ازات ەتىپ جانە دامىتىپ، قوعامنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن ازات ەتىپ جانە كۇشەيتىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋعا قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش جانە تۇزىمدىك قامتاماسىزدىق ازىرلەدى
40 نەشە جىلدىق رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تاريحىنا قايىرىلا قاراساق، پارتيانىڭ ٴار جولعى ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىندە پارتيا ورتالىق كوميتەتى رەفورما جاساۋداعى، ەسىك اشۋداعى كەلەلى ماسەلەلەردى اقىلداسادى؛ مەملەكەت دامۋىنىڭ ٴار رەتكى شەشۋشى ساتىندە ادامدار رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ جاڭا ساياساتىنا زور ٴۇمىت ارتادى.
پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى اشىلۋ الدىندا تۇر، تۇتاس قوعام اسىعا كۇتىپ، تۇتاس دۇنيە ٴجۇزىنىڭ نازارى جۇڭگوعا شوعىرلاندى.
”پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنان كەيىن، مەن رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋ ماسەلەسى جونىندە باستان ـ اياق وي جۇگىرتىپ كەلەمىن“. باس شۋجي شي جينپيڭ مۇنى ەشقاشان كوكەيىنەن شىعارمادى.
پارتيا 20 ـ قۇرىلتايى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسى، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋدىڭ جاڭا جورىعىن باستادى.
جاڭا باستالۋ تۇيىنىندە دامۋ جاڭا قيىنشىلىقتارعا، سىن ـ سايىستارعا ٴدوپ كەلدى:
سىرتقا قاراساق، 100 جىلدىق وزگەرىس جەدەل قۇبىلىپ، وڭىرلىك ساياسي جاعداي ۋشىقتى؛ ىشكى جاققا قاراساق، ەكونوميكانىڭ ۇزدىكسىز قايتا سەرپىلىپ، جاقسارۋى ٴالى دە سىن ـ سايىسقا ٴدوپ كەلۋدە، شەشۋشى وزەكتى تەحينكالارداعى ”القىمداعان“ ماسەلەلەر ٴالى دە تۇبىرىنەن شەشىلمەدى؛ بولاشاققا قاراساق، جاڭا ٴبىر كەزەك عىلىم ـ تەحنيكا تولقىنى شارپىپ، ٴىرى ەلدەردىڭ بەلدەسۋى مەن باسەكەسى بۇرىن بولماعان دەڭگەيدە شيەلەنىسە تۇسپەك...
جاڭا باستالۋ تۇيىنىندە رەفورما جاڭا ماڭىزدى كەزەڭگە جەتتى:
جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ رەفورما جاساۋ ارقىلى جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتۋدى قاجەت ەتەدى؛ جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋ رەفورما جاساۋ ارقىلى ەكونوميكالىق اينالىمدى ىركىلىسسىزدەندىرۋدى قاجەت ەتەدى؛ جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىن جۇزەگە اسىرۋ رەفورما جاساۋ ارقىلى دامۋدىڭ بىركەلكى بولماۋى، تولىق بولماۋى ماسەلەسىن اناعۇرلىم ويداعىداي شەشۋدى قاجەت ەتەدى؛ الەمدىك باسەكەگە قاتىناسۋ رەفورما جاساۋ ارقىلى جاڭالىق اشۋدى جەبەپ، دامۋدىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىنا يە بولۋدى قاجەت ەتەدى...
جاڭا تاريحي كەزەڭدە جاڭا تولعانىس، جوسپار قاجەت.
گۋاڭدۇڭدا قىزمەت تەكسەرگەندە ”رەفورمانى بۇلجىماي جاپپاي تەرەڭدەتىپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ كەرەك“ دەگەندى ورتاعا قويدى؛ شاڭحايدا ”رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى اناعۇرلىم جوعارى باستامادا جاپپاي تەرەڭدەتۋ كەرەك“ دەپ باسا دارىپتەدى؛ جياڭشيدە ”ىشكى قۇرلىقتىق وڭىرلەردىڭ رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ بيىگىن قالىپتاستىرۋدى“ تالاپ ەتتى...
ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ ٴماجىلىسى سياقتى كوپتەگەن ورىندا رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ پارتيا مەن حالىق ىستەرىنىڭ ”ارشىندى قاداممەن داۋىرگە ىلەسۋىنىڭ ماڭىزدى اسىلى“ دەپ باسا دارىپتەدى؛ مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە ”ٴسوز جوق، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى بۇلجىماي تەرەڭدەتىپ، دامۋ تاسىلىنە ىشكەرىلەي بۇرىلىس جاساۋ كەرەك“ دەپ تالاپ ەتتى؛ ورتالىق كوميتەت رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كوميتەتى ماجىلىسىندە ”رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ٴتۇبىرلى قوزعاۋشى كۇشى ەتۋ كەرەك“ دەپ ايقىندادى...
پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنان بەرى باس شۋجي شي جينپيڭ تۇرلىشە جولمەن ىشكەرىلەي تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كەلەلى ماسەلەسىنە وي جۇگىرتتى؛ كوپتەگەن ماڭىزدى ورىندا رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ جونىندەگى ماڭىزدى ويىن ٴتۇسىندىردى.
2024 ـ جىلى 5 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ شاندۇڭنىڭ جينانىندا كاسىپورىندار مەن ماماندار اڭگىمە ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشتى.
كوپشىلىكتىڭ ٴسوزىن تىڭداعاننان كەيىن، باس شۋجي ماڭىزدى ٴسوز سويلەپ، ”رەفورما نەگىزگى تاقىرىبىمەن تىعىز بايلانىستىرۋ“، ”رەفورما تۇيىندەرىن كورنەكتىلەندىرۋ“، ”قۇن بەتالىسىن مىقتى يگەرۋ“، ”ٴتاسىلدى، ٴادىستى دارىپتەۋ“ سىندى ٴتورت جاقتان رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ ايبىندى جوباسىن قالاي جاساۋ جونىندە ستراتەگيالىق بەتالىس نۇسقادى.
_ رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدە، ٴسوز جوق، يدەيانى ونان ارى ازات ەتۋ، قوعامدىق وندىرگىش كۇشتەردى ازات ەتۋ جانە دامىتۋ، قوعامنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن ازات ەتۋ جانە كۇشەيتۋ كەرەك.
ۇستانىم وزگەرسە، اسپان مەن جەر كەڭەيەدى. جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ _ بۇرىنعىلار ىستەپ كورمەگەن جاسامپازدىق سيپاتتى ٴىس، ٴسوز جوق، كوز ايانى كەڭەيتىپ، ٴورىستى اشۋ كەرەك.
يدەيانى ازات ەتۋ _ العى شارت، قوعامدىق وندىرگىش كۇشتەردى ازات ەتۋ جانە ونى دامىتۋدىڭ، قوعامدىق ومىرشەڭدىك كۇشتى ازات ەتۋ جانە ونى كۇشەيتۋدىڭ باس تيەگى. قوعامدىق وندىرگىش كۇشتەردى ازات ەتۋ جانە ونى دامىتۋ، قوعامنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن ازات ەتۋ جانە ونى كۇشەيتۋ _ يدەيانى ازات ەتۋدىڭ تابيعي ناتيجەسى ٴارى يدەيانى ازات ەتۋدىڭ ماڭىزدى نەگىزى.
جۇڭگو كارتاسىنا قاراساق، ۇزىننان ـ ۇزاققا سوزىلعان شىعىس بولىكتەگى تەڭىز جاعالاۋى شىرەي تارتىلعان ساداق بولسا، چاڭجياڭ اتىراۋى ٴدال جەبەنىڭ ۇشى، دامۋداعى كوشباسشى ٴارى رەفورمانىڭ الدىڭعى شەبى.
”اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ جاڭا ارناسىن الدىمەن قالىپتاستىرۋ كەرەك“، 2023 ـ جىلى 11 ـ ايدىڭ 30 ـ كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ چاڭجياڭ اتىراۋىن ٴبىر تۇلعالاندىرا دامىتۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ اڭگىمە ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشتى ٴارى ماڭىزدى ٴسوز سويلەدى، چاڭجياڭ اتىراۋىنا اناعۇرلىم جوعارى تالاپ قويىپ، ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ بارىسىندا الدىڭعى لەكتە ٴجۇرۋ كەرەك“ دەپ باسا دارىپتەدى.
رەفورما ورتاق تانىمىن ۇيىستىرىپ، قوعامنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتۋ جاڭا جورىقتا جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋگە سارقىلماس قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى.
_ رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدە، ٴسوز جوق، جۇيەلىك شوعىرلاندىرۋعا، ماڭىزدى تۇيىندەردى كورنەكتىلەندىرۋگە، رەفورمانىڭ ناقتى ونىمدىلىگىنە باسا ٴمان بەرۋ كەرەك.
رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ _ ٴبىر رەتكى تەرەڭ دە جان ـ جاقتى قوعامدىق وزگەرىس، سونداي ـ اق كۇردەلى جۇيە ينجەنەرياسى، ٴسوز جوق، عىلمي ادىستەمەگە تاباندى بولۋ كەرەك.
نانحاي تەڭىزى جاعالاۋى، حاينان ەركىن ساۋدا پورتى كەدەندى جاۋىپ جۇمىس جۇرگىزۋدەن قامال الۋ مەزگىلىنە ٴوتتى. بيىل 6 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى حاينان ەركىن ساۋدا پورتى قۇرىلىسىن جاپپاي اتقارۋ 4 جىلدىعىن قارسى الدى. 4 جىلدىڭ الدىندا «حاينان ەركىن ساۋدا پورتى قۇرىلىسىنىڭ جالپى تۇلعالىق جوباسى» جاريالانىپ، تۇزىمدە شوعىرلى جاڭالىق اشۋ كورنەكتى ورىنعا قويىلدى.
شوعىرلاندىرۋ نەنى بىلدىرەدى؟ پاتەنت ۇقىعىن بەرۋ وتكەندەگى 600 دە 1000 كۇننەن قىسقارىپ، 50 دە 90 كۇندە بىتەتىن بولدى.
بۇل سانيا ياجوۋۋان عىلىم ـ تەحنيكا قالاشىعىنىڭ پاتەنت، ساۋدا ماركاسى، باسپا ۇقىعى، جاعراپيالىق بەلگى، وسىمدىك جاڭا سورتى ۇقىعى سياقتى ٴبىلىم مەنشىك ۇقىعى بويىنشا ”بەستى بىرىكتىرۋ“ جالپىلىق باسقارۋ ٴتۇزىلىس رەفورماسىن جۇرگىزىپ، ٴبىلىم مەنشىك ۇقىعىن قورعاۋدىڭ ”بىتىراندى“ جۇمىس جۇرگىزۋدەن ”بىرىگۋگە“ قاراي ويىسۋىن ىلگەرىلەتۋىنىڭ ناتيجەسى.
رەفورما جاساۋدا تەك جۇيەلى شوعىرلاندىرىپ، سايكەسە كۇش سالىپ قانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى، تەتىكتى يگەرىپ، دالمە ـ ٴدال كۇش سالۋ كەرەك. رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدە، ٴسوز جوق، ”بۇيدانى“ مىقتى ۇستاۋ كەرەك.
باس شۋجي: ”باستى قايشىلىق پەن قايشىلىقتىڭ باستى جاعىن مىقتاپ يگەرىپ“، ”ەكونوميكالىق ٴتۇزىلىس رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋدە ٴىس جۇزىندىك قاجەتتى شىعار ٴتۇيىن ەتىپ، ەڭ كوكەي تەستى ىستەردەن باستاپ يگەرۋ كەرەك“ دەپ تەرەڭدەي اتاپ كورسەتىپ، رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە نەگىزگى قامال الۋ بەتالىسىن نۇسقادى.
جۇيەلى شوعىرلاندىرۋدىڭ، ماڭىزدى ٴتۇيىندى كورنەكتىلەندىرۋدىڭ ماقساتى، تۇپتەپ كەلگەندە، رەفورمانىڭ ناقتى ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ بولىپ تابىلادى.
ٴدال كوكتەمگى ەگىس دايىندىعى كەزى، 2024 ـ جىلى 3 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ حۋنان چاڭدى قالاسى ديڭچىڭ رايونى شيەجياپۋ قالاشىعىنا كەلدى. استىق ەگەتىن ٴىرى وتباسى داي حۇڭ باس شۋجيگە بىلتىر ەگىننەن 550 مىڭ يۋاننان استام تازا كىرىس كىرگىزگەندىگىن، ۇكىمەتتىڭ تاعى 70 مىڭ يۋاننان استام قوسىمشا قاراجات بەرگەندىگىن ايتتى. مۇنى ەستىگەن باس شۋجي قاباعات قۋانىپ: ”استىق ەگەتىن وتباسىلارى زيان تارتسا بولمايدى، اقشا تاپقاندا عانا استىق ەگۋ بەلسەندىلىگى بولادى“، ـ دەدى.
2 ايدان استام ۋاقىتتان كەيىنگى 6 ـ ايدىڭ 11 ـ كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ بەيجيڭدە ورتالىق كوميتەت رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كوميتەتىنىڭ 5 ـ رەتكى ٴماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، ماڭىزدى حۇجاتتاردى قاراپ ماقۇلداپ، استىق ەككەن شارۋالاردىڭ تابىسىن قامتاماسىز ەتۋ مەحانيزمىن جانە نەگىزگى استىق ٴوندىرىسى وڭىرلەرىنە مۇددەلىك تولەم بەرۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىردى.
رەفورمادا كۇشىنەن قالدىرۋ دا، ورناتۋ دا بولادى، ونىڭ زاڭدىلىعىن يگەرگەندە از كۇشپەن كوپ جۇمىس بىتىرۋگە بولادى. ٴۇش ”باسا ٴمان بەرۋدە“ رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ ادىستەمەسى قامتىلعان.
_ رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدە، ٴسوز جوق، وندىرىستىك قاتىناس پەن وندىرگىش كۇشتەردىڭ، قوندىرما مەن بازيستىڭ، مەملەكەتتى باسقارۋ مەن قوعامدىق دامۋدىڭ ٴوزارا اناعۇرلىم ويداعىداي ۇيلەسۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
رەفورما جاساۋ دەگەنىمىز وندىرىستىك قاتىناستاعى وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋ تالابىنا ۇيلەسپەيتىن بولىكتى رەتتەۋ، قوندىرماداعى بازيسقا ۇيلەسپەيتىن بولىكتى رەتتەۋ بولىپ تابىلادى.
”بيىل رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدەگى تاعى ٴبىر ماڭىزدى جىل“، باس شۋجي ”رەفورما رايى قويۋ بولۋى، ساپاسى جوعارى بولۋى كەرەك“ دەپ ايقىن تالاپ قويدى.
بەتكەيلەر مەن باسپالداقتاردان ورنىقتى ٴوتتى، شيراقى قاداممەن جۇگىرە باسىپ، كەدەرگىلەرگە جولىققاندا ەپتىلىك تانىتتى... بيىل 4 ـ ايدا ەلىمىز دەربەس زەرتتەپ جاساعان امبەباپ ادام پىشىندەس قۇلتەمىر ”تيانگۇڭ“ تۇڭعىش رەت بوي كورسەتتى.
جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ جۇڭگونىڭ جاڭالىق اشۋ جانە عىلىم ـ تەحنيكا العاباسارلىعى ارقىلى ەكونوميكانىڭ دامۋىنا قۋات ۇستەگەن وزگەرىس ساپارىن باستاۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋدە.
2023 ـ جىلى باس شۋجي شي جينپيڭ جەرگىلىكتى ورىندا قىزمەت تەكسەرگەندە ”جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى جەدەل قالىپتاستىرۋ كەرەك“ دەپ ورتاعا قويىپ، وسىدان كەيىن كوپتەگەن ورىندا جۇيەلى ٴتۇسىندىرۋ جانە كەلەلى ورنالاستىرۋ جاسادى.
جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ _ ٴارى دامۋ تاقىرىبى، ٴارى رەفورما تاقىرىبى. تەتىك رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ ارقىلى ٴتۇرلى وزىق، ساپالى ٴوندىرىس فاكتورلارىنىڭ جاڭاشا وندىرگىش كۇشتى دامىتۋعا قاراي ٴساتتى ويىسۋىنا مۇمكىندىك جاساۋدا.
پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنان كەيىن، ورتالىق كوميتەت رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كوميتەتى ىلگەرىندى ـ كەيىندى 5 رەت ٴماجىلىس اشىپ، جەر باسقارۋ تۇزىمىنە رەفورما جاساۋ، جاپپاي جاڭالىق اشۋدى قولداۋدىڭ نەگىزدىك ٴتۇزىمىن جەدەل قالىپتاستىرۋ سياقتى كوپتەگەن كەلەلى رەفورما جوباسىن قاراپ ماقۇلدادى، بۇل ٴدال وندىرىستىك قاتىناس پەن قوندىرمانىڭ ساپالىلانۋىنا، رەتتەلۋىنە باعىتتالعان.
”قوعامنىڭ نەگىزگى قايشىلىعى ۇنەمى ۇزدىكسىز دامىپ وتىرادى، سوندىقتان وندىرىستىك قاتىناستى رەتتەۋ، قوندىرمانى كەمەلدەندىرۋ سايكەستى تۇردە ۇزدىكسىز جۇرگىزۋدى قاجەت ەتەدى“. باس شۋجي شي جينپيڭ ”رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ جالعاسا بەرەدى، توقتامايدى“ دەگەن تەرەڭ قيسىندى عىلمي ٴتۇسىندىردى.
اسقار تاۋ، اساۋ وزەندەردەن وتكەنمەن، ٴالى دە تالاي اسۋدان اسۋعا تۋرا كەلەدى.
46 جىلدىڭ الدىنداعى پارتيا 11 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى ٴداۋىر بولگىش مانگە يە.
11 جىلدىڭ الدىنداعى پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى ٴداۋىر بولگىش مانگە يە.
ال بۇگىن تىڭ قادام تاستالدى. رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ ارقىلى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ كەڭ بولاشاعىن اشۋدا، اشىلۋ الدىندا تۇرعان پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋداعى، ەسىك اشۋداعى تاعى ٴبىر داۋىرگە تاڭبا قالدىراتىن ماڭىزدى بەلەسكە اينالارى داۋسىز. (تىلشىلەر جاڭ شياۋسۇڭ، جۋ جيچاي، حۋاڭ يۋە، جياڭ لين، چىن ۋيۋي، سۇن شاۋلۇڭ)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
