انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى يىن لۋ
7 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى كەشتە تۇرپان قالاسى گاۋچاڭ رايونى ٴجۇزىم قالاشىعى باعرى الەۋمەتتىك اۋماعىنداعى كۇڭحوۋ اۋلاسى . سۋشيا حالىقتىق تۇسەلحاناسىندا ىركەس ـ تىركەس كەلگەن ساياحاتشىلار جاسىل جەلەك استىندا وتىرىپ، ۇستەلگە قويىلعان جاڭا جۇزىمنەن ٴدام تاتتى. ٴجۇزىم ٴۇزۋ ماۋسىمىنىڭ كەلۋىنە بايلانىستى، اپتا سوڭىندا وسىندا كەلىپ دەمالاتىن ساياحاتشىلار كوبەيە ٴتۇستى.
بيىل تۇرپاندا ٴجۇزىم ەگىلگەن جەر اۋدانى 630 مىڭ مۋعا جەتىپ، ساپالى سورت 500دەن استى، ”ٴجۇزىم مەكەنى“ قاشاندا ٴجۇزىم ارقىلى شار تاراپتان كەلگەن ساياحاتشىلاردىڭ نازارىن اۋداردى.
تۇرپان قالاسى تۇڭعىش توپتاعى مەملەكەتتىك تۇتاس وڭىرلىك ساياحاتتان ۇلگى كورسەتۋ رايونىن قۇرعان ورىن، 2 ـ توپتاعى مەملەكەتتىك مادەنيەت جانە ساياحات تۇتىنۋى سىناق ٴتۇيىنى قالاسى. 2022 ـ جىلى تۇرپاننىڭ مادەنيەت جانە ساياحات تۇتىنۋىن سىناق ٴتۇيىنى ەتۋ قىزمەتى بۇكىل قالانىڭ رەفورمانى تەرەڭدەتۋىندەگى ٴتۇيىندى مىندەتتەر تىزىمىنە ەنگىزىلدى. جوبا ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋگە، نىسان ارقىلى دەمەۋگە تاباندى بولىپ، ەل ىشىندەگى تاڭداۋلى ۇجىمداردى تۇرپان قالاسىنىڭ جالپى وڭىرلىك ساياحاتىن دامىتۋ جوباسى، تاريحي مادەنيەت ايگىلى قالاسىن قورعاۋ جوباسى سياقتىلاردى جاساۋعا ۇسىنىس ەتىپ، جالپى 7 ميلليارد 51 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان 82 مادەنيەت ـ ساياحات نىسانىن تارتىپپەن ىلگەرىلەتىپ، مادەنيەت ـ ساياحات كاسىبىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا مىعىم تىرەك ازىرلەدى.
ساياحات سالاسىنداعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال ـ مۇلىك، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، شينجياڭ تۇرپان مادەنيەت ـ ساياحات قارجى قوسۋ، شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ، دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىن جانە تۇرپان باتىس ٴوڭىر ساياحات قارجى قوسۋ شەكتى سەرىكتەستىگىن قۇرىپ، تۇرپان قالاسىنىڭ ساپالى مادەنيەت ـ ساياحات بايلىعىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ٴبىر تۇتاس اشىپ، ٴبىر تۇتاس ىسكە قوسىپ، ٴبىر تۇتاس جالپىلاستىرىپ، ”ٴىرى ساياحات“ كاسىبىنىڭ دامۋ قاجەتىنە اناعۇرلىم ۇيلەستى.
تۇتاس وڭىرلىك ساياحاتتى دامىتىپ، مادەنيەت پەن ساياحاتتى توعىستىرۋدى تەرەڭدەتۋ وي جەلىسىندە تۇرپان قالاسى مول تاريحي مادەنيەت مۇرالارىنا، عاجايىپ جاراتىلىستىق كورىنىستەرگە، الۋان ٴتۇرلى حالىقتىق سالت ـ ساناعا، سونداي ـ اق ٴجۇزىم ەگۋ، حالىقتىق سالت ـ سانانى تاماشالاۋ، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار شەبەرلىگى، ەرەكشەلىككە يە كوشە اۋماعى قۇرىلىسى سياقتىلارعا سۇيەنە وتىرىپ، مادەنيەت پەن ساياحاتتى توعىستىرۋدىڭ كولەمدەنە، كاسىپ سالالانا دامۋىن ٴونىمدى ىلگەرىلەتتى.
بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا تۇرپان قالاسى 14 ميلليون 368 مىڭ ساياحاتشى (رەت) قابىلداپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %27.7 ارتتى؛ ساياحات كىرىسى 11 ميلليارد 200 ميلليون يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %31.8 ارتتى.
تۇرپان قالاسىنداعى ٴجۇزىم ەگىمشىلىگى وزەكتى رايونى بولعان ٴجۇزىم قالاشىعى باعرى الەۋمەتتىك اۋماعى 3 ـ توپتاعى مەملەكەتتىك اۋىل ـ قىستاق ساياحاتىنداعى ٴتۇيىندى قىستاق، جەرگىلىكتى ورىن بايلىق باسىمدىعىنا سۇيەنىپ، ٴدامدى تاعامدار كوشەسى اۋماعى، حالىقتىق تۇسەلحانا اۋماعى، تۇرعىندار ۇيلەرىن ارالاۋ ورنى، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى قولونەر شەبەرحاناسى، ساياحاتتاي ٴجۇرىپ سۋرەتكە الۋ ٴتۇيىنى، ٴجۇزىم قورجاسى ٴبىر تۇلعالاندىرىلعان ٴجۇزىم سالت ـ سانا شاعىن قالاشىعىن قۇردى.
”ٴبىز ٴجۇزىم سالت ـ سانا شاعىن قالاشىعىنداعى ەرەكشە كوشە اۋماعىنا تۇرپان ٴجۇزىم مادەنيەتى كورمە قابىرعاسىن، ساياحاتشىلار، ٴسوزسىز، باراتىن جەر، مۋزيكالى شاعىن الاڭ قۇرىپ، بۇل ارانى وزىندىك ەرەكشەلىككە ٴارى تاماشا سەزىنۋ اسەرىنە يە ساياحات كوزەۋلى جەرىنە اينالدىردىق“، ـ دەدى ٴجۇزىم قالاشىعى پارتكومىنىڭ شۋجيى شيە فىڭ.
ەرىكتى مەديا تۇعىرىنىڭ تانىستىرۋىمەن تۇرپانداعى حالىقتىق تۇسەلحانا مادەنيەت جاسامپازدىعى ساياحاتشىلار تۇراعى بازاسىنا كەلگەن شاندۇڭدىق ساياحاتشى لي يۋەيىڭ ٴجۇزىم باعىنىڭ قويناۋىنداعى يۋەفىڭ · سۋجيعا قوندى. ”مەن وسى ارادان تابيعات قۇشاعىنا ورالعانداي اسەم رومانتيكالى كۇي كەشتىم، تۇرپاننىڭ حالىقتىق تۇسەلحانا مادەنيەتىنىڭ اۋانى كۇشتى ەكەن، اسىرەسە، كەشكى كورىنىسى تىپتەن كوز تارتادى“، ـ دەدى لي يۋەيىڭ.
قازىر حالىقتىق تۇسەلحانا مادەنيەت جاسامپازدىعى ساياحاتشىلار تۇراعى بازاسىندا پايدالانۋعا بەرىلگەن حالىقتىق تۇسەلحانا 230 بولمەلى قوناق ٴۇي بولىپ، ساياحاتتىڭ قاۋىرت مەزگىلىندە كەلىپ قونۋ مولشەرى ەڭ جوعارى بولعاندا %90تەن اسقان.
ۇيعۇر ۇلتىنىڭ قالىپپەن قىش ىدىستاردى ورتەپ جاساۋ، اق كاۋلەن نانىن پىسىرۋ، ٴداستۇرلى حاتكەرلىك سۋرەتتەرىن رامكالاپ جوندەۋ... توقسۇن اۋدانىندا كەڭىنەن تارالعان وسى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار ونەرى جەرگىلىكتى ورىننىڭ مادەنيەت پەن ساياحاتتى توعىستىرۋداعى ماڭىزدى ”قولعاناتقا“ اينالدى. توقسۇن اۋدانى ەرەكشە ساياحات بايلىعىنا سۇيەنىپ، ورىك گۇلى ماۋسىمى، تۇت جەمىسى مەرەكەسى، ٴجۇزىم ٴۇزۋ مەرەكەسى، لاڭمان مادەنيەت ـ ساياحات مەرەكەسى سياقتىلاردى مادەنيەت ـ ساياحات تانىسقىسىنا اينالدىرىپ، اۋىل ـ قىستاقتىڭ ەرەكشەلىگىن تياناق ەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن تاماشالاۋ، سەيىل ـ سەرۋەن، دەمالىس، حالىقتىق سالت ـ سانا، مادەنيەت سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعى، مادەنيەت، ساياحاتتى توعىستىرا دامىتۋدىڭ جاڭا ۇلگىسىن ورنىقتى دامىتتى.
ٴپىشان اۋدانىندا جالپى 8 قىستاق جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى قىستاقتارى تىزىمدىگىنە ەنگىزىلدى. جۋىق جىلداردان بەرى ٴپىشان اۋدانى بايىرعى قىستاقتىڭ تاريحي قۇرىلىستارىن، ٴداستۇرلى تۇرعىن ۇيلەرىن قورعاۋ جانە ودان جاندى پايدالانۋ ٴۇشىن، «ٴپىشان اۋدانىنىڭ ٴداستۇرلى قىستاقتارىن شوعىرلى تۇردە ۇلاسپالى قورعاۋ، پايدالانۋ جوباسى» سياقتىلاردى جاساپ، 8 ٴداستۇرلى قىستاقتى ”تۇتاسپالى، ارالاسپالى، ۇلاسپالى“ ەتىپ، قورعاۋ، جالعاستىرۋ، جاندى پايدالانۋ ٴوڭىرىن، قىستاقتىڭ دامۋ ورنىن تۇراقتاندىرۋ جانە ناقتى قۇرىلىس نىساندارىن بەلگىلەدى.
ٴبىر ۋىس قۇمنىڭ ٴوزى دە ”التىنعا“ اينالدى. گاۋچاڭ رايونى يار قالاشىعىنىڭ شاڭحۋ قىستاعى قۇممەن ەمدەۋ بايلىعىنان پايدالانىپ حالىقتىق تۇسەلحانا كاسىبىن دامىتىپ، ”سارى قۇممەن ەمدەۋ + توپىراقتى حالىقتىق تۇسەلحانا + جاسىل ٴجۇزىم ٴدالىزى“ ماركاسىن قالىپتاستىردى، بۇكىل قىستاقتا 80نەن استام ەرەكشە حالىقتىق تۇسەلحانا 300دەن استام ادامدى جۇمىستاندىرىپ وتىر. سونىمەن بىرگە، 20 قۇممەن ەمدەۋدى سەزىنۋ ساياجايىن، 5 ٴجۇزىم تاماشالاۋ باقشاسىن، 5 جەمىس ٴۇزۋ باقشاسىن، 4 سەيىل ـ سەرۋەن شارۋالار شاتتىعى ساياجايىن قۇردى.
7 ـ ايدىڭ 13 ـ كۇنى ىستىق جالىن اتقان جالىنتاۋ كورىنىس وڭىرىندە جاڭادان اشىلعان ”كىشكەنە ارۋەيلەردىڭ تاۋ ـ تاستى ارالاۋى“ باستان كەشىرۋ ساياحات نىسانى كوپتەگەن ساياحاتشىلاردى باۋرادى، «باتىسقا ساياحاتتاعى» كەيىپكەرلەر بەينەسىندە جاسانعان قىزمەتكەرلەر ساياحاتشىلاردى باستاپ جارتى ساعات اينالاسىندا ”تاۋ ـ تاستى ارالاپ“ تۇرپاننىڭ تاريحي مادەنيەت حيكايالارى مەن جاراتىلىستىق كورىنىسىنىڭ قالىپتاسۋ بارىسىن ىشكەرىلەي ٴتۇسىندىرىپ، ساياحات كورىنىس رايوندارىن ٴتىپتى دە قۇندىلىققا يە ەتتى.
”جاڭادان قوسىلعان ساياحات نىساندارىمەن بىرگە، ٴبىز تاعى ساياحاتتىق دارەتحانا سانىن كوبەيتىپ، اۆتوتۇراق ورتاسىن جاقسارتىپ، ساياحاتشىلاردىڭ دەمالىس اۋماعىن كوبەيتىپ، قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق“، ـ دەدى جالىنتاۋ كورىنىس ٴوڭىرى بازار ٴبولىمىنىڭ ديرەكتورى لان يۇنشيا.
”كەشكى ساياحات شارۋاشىلىعىن“ جەتىلدىرىپ، بويلىقتى، يارعول بايىرعى قالاسىن تۇندە ساياحاتتاۋ سياقتى جاڭا كاسىپتەردى ويداعىداي ىستەدى؛ جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن ساۋلەلەندىرىپ، نازىركوم سياقتى حالىقتىق كوركەمونەردى ساياحات ويىندارىنىڭ سارا تۋىندىلارىنا بەلسەنە اينالدىردى؛ تۇرپانتانۋ زەرتتەۋ تۇعىرىنىڭ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، قورعاۋدى، جالعاستىرۋدى جانە جاندى پايدالانۋدى جاقسى ىستەپ، شينجياڭ حيكايالارىن جاقسى باياندادى... تۇرپان ٴبىر قىدىرۋ رەفورما شارالارى ارقىلى تۇتاس وڭىرلىك ساياحاتتىڭ باۋراۋ قۋاتىن، كاسىپ كۇيىنىڭ قامداۋ قۋاتىن، كاسىپ سالاسىنىڭ باسەكەلىك قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتۋدە.
