رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تۋىن بۇلجىماي بيىك ۇستاپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدى مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتەمىز
_ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى اقپار جاريالاۋ ٴماجىلىسىن وتكىزىپ، پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن ٴتۇسىندىردى
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى شى يۇيسىن، فىڭ جياشۇن، شۇي جۋاڭ
7 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنىنەن 18 ـ كۇنىنە دەيىن پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى بەيجيڭدە اشىلدى. بۇل رەتكى جالپى ٴماجىلىس جاڭا ٴداۋىردىڭ جاڭا جورىعىندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ تۋىن بۇلجىماي بيىك ۇستاپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدى مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋ جونىندە اشقان ٴبىر رەتكى ايرىقشا ماڭىزدى ٴماجىلىس.
7 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى اقپار جاريالاۋ ٴماجىلىسىن اشىپ، پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن تانىستىردى جانە ٴتۇسىندىردى.
جالپـى ٴماجىلىستىڭ ەڭ ماڭىزدى جەتىستىگى _ «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ تۋرالى قاۋلىسى» قاراپ ماقۇلداندى
ورتالىق كوميتەت ساياسات زەرتتەۋ كەڭسەسىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى تاڭ فاڭيۇي بىلاي دەپ تانىستىردى: جالپى ٴماجىلىستىڭ ەڭ ماڭىزدى جەتىستىگى _ «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ تۋرالى قاۋلىسى» قاراپ ماقۇلداندى. جالپى ٴماجىلىستىڭ «قاۋلىسى» پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ باسشىلىعىندا دايىندالدى. باس شۋجي شي جينپيڭ ٴوزى حۇجات دايىنداۋ گرۋپپاسىنىڭ باستىعى بولىپ، جالپى بارىستى جوبالاپ، تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە ۇيىمداستىرىپ، دەن قويا جەتەكشىلىك ەتىپ، جەلىنى يگەرىپ، باعداردى بەلگىلەپ، شەشۋشى رول اتقاردى.
”رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدى، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدى جالپى ٴماجىلىستىڭ نەگىزگى تاقىرىبى ەتىپ، ىستەر دامۋىنىڭ وزەگى مەن تەتىگىن يگەردى، ٴمانى توتەنشە زور“، ـ دەدى تاڭ فاڭيۇي.
”پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ وسىنى جالپى ٴماجىلىستىڭ نەگىزگى تاقىرىبى ەتىپ تۇراقتاندىرۋى تەرەڭ تولعانىستان وتكەن“. تاڭ فاڭيۇي مىنالاردى ٴبىلدىردى: ٴبىر جاعىنان، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ كوپتەگەن كۇردەلى قايشىلىقتار مەن ماسەلەلەرگە ٴدوپ كەلۋدە، ٴسوزسىز، ٴتۇرلى قيىنشىلىقتار مەن بوگەتتەردى جەڭىپ، رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋ ارقىلى وندىرىستىك قاتىناس پەن وندىرگىش كۇشتىڭ، قوندىرما مەن بازيستىڭ، مەملەكەتتى باسقارۋ مەن قوعامدىق دامۋدىڭ اناعۇرلىم ويداعىداي سايكەسۋىن ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋعا قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش پەن تۇزىمدىك قامتاماسىزدىق ازىرلەۋگە تۋرا كەلەدى. ەندى ٴبىر جاعىنان، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ جاڭا ٴداۋىردىڭ جاڭا جورىعىنداعى پارتيانىڭ وزەكتى مىندەتى رەتىندە، رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدى قامتىعان پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ بارلىق كەلەلى ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋى، ٴسوزسىز، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدى مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ جوسپارلانۋى جانە ورىستەتىلۋى كەرەك.
”جالپى ٴماجىلىس اشىلعان كەزدە، ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستار «قاۋلى» نۇسقاسىن قىزۋ تالقىلاپ، جوعارى باعا بەرىپ، جاپپاي بىلاي دەپ قارادى: «قاۋلى» پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىنەن بەرگى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ امالياتىنىڭ جالعاسى ٴارى جاڭا جورىقتا جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ٴداۋىر جاڭا تاراۋى، پارتيامىز تاريحىنداعى تاعى ٴبىر ماڭىزدى تۇعىرنامالىق حۇجات“، ـ دەدى ول.
پارتيا ورتالىق كوميتەتى جاڭا داۋىردەن بەرگى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ كەلەلى تابىستارىن قورىتىندىلاپ، ماڭىزدى تۇجىرىم جاسادى
مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ ورىنباسار ٴتوراعاسى، ورتالىق كوميتەت رەفورما كەڭسەسىنىڭ كۇندەلىكتى قىزمەتكە جاۋاپتى ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى مۋ حۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: «قاۋلىنىڭ» بەتاشارىندا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتىلدى: پارتيا 11 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى ٴداۋىر بولگىش بولىپ، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ مەن سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ جاڭا كەزەڭىن اشتى. پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى دە ٴداۋىر بولگىش بولىپ، جاڭا داۋىردە رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ، رەفورمانى جۇيەلى، جالپى تۇلعالىق جوبالاپ ىلگەرىلەتۋدىڭ جاڭا جورىعىن باستاپ، ەلىمىزدىڭ رەفورما جاساۋىنىڭ، ەسىك اشۋىنىڭ شىت جاڭا جاعدايىن اشتى.
”بۇل پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ جاڭا داۋىردەن بەرگى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كەلەلى تابىستارىن قورىتىندىلاپ جاساعان ماڭىزدى تۇجىرىمى“. ول مىنالاردى ٴبىلدىردى: وسى تاريحي تابىستارعا قول جەتكىزۋ، تۇپتەپ كەلگەندە، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ جول باستاپ، رول ۇستاۋىنىڭ ارقاسى، شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ عىلمي جەتەكشىلىگىنىڭ ارقاسى.
مۋ حۇڭ بىلاي دەدى: پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى ماجىلىسىنەن بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە ٴوزى باسشىلىق ەتىپ، ٴوزى ورنالاستىرىپ، ٴوزى ىلگەرىلەتىپ، يدەيادا، نازاريادا جاڭالىق اشۋ ارقىلى رەفورما امالياتىندا جاڭالىق اشۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، رەفورمانىڭ بورىشى، رەفورمانىڭ باعدارى، رەفورمانىڭ نىساناسى، رەفورمانىڭ تاكتيكاسى، رەفورمانىڭ قوزعاۋشى كۇشى، رەفورمانىڭ ٴادىسى سياقتى جاقتاردا جۇيەلى بايىمداۋ جاساپ، رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە قاتىستى ٴبىر قىدىرۋ جاڭا يدەيانى، جاڭا كوزقاراستى، جاڭا تۇجىرىمدى العا قويىپ، جاڭا داۋىردە قانداي تۋ ۇستاۋ، قانداي جولمەن ٴجۇرۋ كەرەك، نە ٴۇشىن رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ كەرەك، رەفورمانى قايتكەندە جاپپاي تەرەڭدەتۋگە بولادى دەگەن سياقتى كەلەلى نازاريالىق جانە امالياتتىق ماسەلەلەرگە عىلمي جاۋاپ بەرىپ، جاڭا امالياتقا جەتەكشىلىك ەتۋ، جاڭا وزگەرىسكە باستاماشىلدىق ەتۋ بارىسىندا قۇدىرەتتى اقيقاتتىڭ باۋراۋ كۇشى مەن امالياتتىڭ ۇلى كۇشىن ايگىلەدى، سونداي ـ اق رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋگە پارمەندى يدەيالىق قارۋ ازىرلەدى.
«قاۋلىدا» مىنالار العا قويىلدى: رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدە پارتيانىڭ جاپپاي باسشىلىعىنا تاباندى بولۋ، حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولۋ، تۋراشىلدىقتان اينىماي جاڭالىق اشۋعا تاباندى بولۋ، ٴتۇزىم قۇرىلىسىن نەگىزگى جەلى ەتۋگە تاباندى بولۋ، مەملەكەتتى جاپپاي زاڭمەن باسقارۋعا تاباندى بولۋ، جۇيە كوزقاراسىنا تاباندى بولۋ سياقتى كەلەلى پرينسيپتەردى، ٴسوزسىز، ويداعىداي دايەكتىلەندىرۋ كەرەك.
”وسى 6 پرينسيپ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ جونىندەگى ماڭىزدى بايىمداۋلارىنىڭ وزەكتى ٴمانىن شوعىرلى بەينەلەدى، بۇل رەفورما جاساعاننان، ەسىك اشقاننان بەرى، اسىرەسە، جاڭا داۋىردە رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ باعالى تاجىريبەلەرى جونىندە جاسالعان عىلمي قورىتىندى، ٴبىز، ٴسوز جوق، رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋ بارىسىندا قاتاڭ بويسۇنىپ، ۇزاق ۋاقىت تاباندى بولۋىمىز كەرەك“، ـ دەدى مۋ حۇڭ.
رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ باس نىساناسى ايقىندالىپ، جالپى 300دەن استام ماڭىزدى رەفورما شاراسى العا قويىلدى
مۋ حۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: «قاۋلى» جاڭا تاريحي باستامادا تۇرىپ، رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ باس نىساناسىن ايقىندادى: جۇڭگوشا سوتسياليستىك ٴتۇزىمدى ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ جانە دامىتىپ، مەملەكەتتى باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتىن وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ. 2035 ـ جىلعا بارعاندا، جوعارى دەڭگەيدەگى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ٴتۇزىلىسىن جاپپاي ورناتىپ، جۇڭگوشا سوتسياليستىك ٴتۇزىمدى اناعۇرلىم كەمەلدەندىرىپ، مەملەكەتتى باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتىن وسىزامانداندىرۋدى نەگىزىنەن جۇزەگە اسىرىپ، سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋدى نەگىزىنەن جۇزەگە اسىرىپ، وسى عاسىردىڭ ورتا شەنىندە جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان قۇدىرەتتى مەملەكەت قۇرۋعا بەرىك نەگىز قالاۋ.
مۋ حۇڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: وسى باس نىسانا پارتيا 18 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىندە العا قويىلعان رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ باس نىساناسىمەن تامىرلاسقان، ونىڭ ۇستىنە پارتيانىڭ 20 ـ قۇرىلتايىندا جاسالعان ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋمەن ۇشتاسىپ، رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ نىساناسىن، باعدارىن ايقىندادى.
«قاۋلى» جالپى 15 ٴبولىم، 60 تارماق، 3 ۇلكەن بولىككە ٴبولىندى. ٴبىرىنشى بولىگى كىرىسپە، وندا نەگىزىنەن رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ كەلەلى ٴمانى مەن جالپى تالابى بايىمدالدى. ەكىنشى بولىگى ٴبولىس مازمۇنى، وندا ەكونوميكالىق ٴتۇزىلىس رەفورماسىن جەتەكشى ەتىپ، ٴارقايسى سالانىڭ، ٴارقايسى جاقتىڭ رەفورماسى جان ـ جاقتى ورنالاستىرىلدى. ٴۇشىنشى بولىگىندە نەگىزىنەن پارتيانىڭ رەفورماعا باسشىلىعىن كۇشەيتۋ، پارتيا قۇرىلىسى ٴتۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ باياندالدى.
تاڭ فاڭيۇي بىلاي دەپ تانىستىردى: «قاۋلىدا» جالپى 300دەن استام ماڭىزدى رەفورما شاراسى العا قويىلعان، ٴبارى ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزم، ٴتۇزىم جاعىنداعى مازمۇنداردى قامتىعان، مۇنىڭ ىشىندە كەيبىرەۋى بۇرىنعى رەفورما شارالارىنىڭ كەمەلدەندىرىلۋى جانە جوعارىلاتىلۋى بولسا، كەيبىرەۋى امالياتتىق قاجەتكە جانە سىناق تۇيىنىندە ىزدەنس جاساۋعا نەگىزدەلىپ جاڭادان العا قويىلعان رەفورما شارالارى.
جوعارى ساپالى دامۋدى جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ماڭداي الدى مىندەتى ەتۋگە تاباندى بولدى
ورتالىق كوميتەت قازىنا كەڭسەسىنىڭ كۇندەلىكتى قىزمەتكە جاۋاپتى ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى، ورتالىق كوميتەت اۋىل ـ قىستاق قىزمەتىنە باسشىلىق ەتۋ گرۋپپاسى كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى حان ۋىنشيۋ بىلاي دەدى: ”پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى ماقۇلداعان «قاۋلى» جوعارى ساپالى دامۋدى جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ماڭداي الدى مىندەتى ەتۋگە تاباندى بولىپ، ەكونوميكا جانە حالىق تۇرمىسى سالاسىنداعى رەفورماعا جان ـ جاقتى ورنالاستىرۋ جاسادى، ونىڭ سالماعى توتەنشە اۋىر“.
ول مۇنى 7 جاقتان تانىستىردى: جوعارى دەڭگەيدەگى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ٴتۇزىلىسىن ورناتۋ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتەتىن ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمدى اقاۋسىزداندىرۋ، ماكرولىق ەكونوميكانى باسقارۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ، قالا، اۋىلدىڭ توعىسا دامۋ ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ونى جاقسارتۋ ٴتۇزىمى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ، ەكولوگيالىق وركەنيەت ٴتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ.
وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنيكا دارىندىلارى ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن ٴبىر تۇلعالاندىرۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ جونىندە ماڭىزدى ورنالاستىرۋ جاسالدى
عىلىم ـ تەحنيكا _ ٴبىرىنشى وندىرگىش كۇش، دارىندى _ ٴبىرىنشى بايلىق، جاڭالىق اشۋ _ ٴبىرىنشى قوزعاۋشى كۇش. عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدا دارىندىلارعا سۇيەنۋ كەرەك، دارىندىلاردى تاربيەلەۋدە وقۋ ـ اعارتۋعا سۇيەنۋ كەرەك.
”دۇنيە ٴجۇزىنىڭ 100 جىلدىق وزگەرىسى جەدەل قۇبىلىپ، جاڭا ٴبىر كەزەكتى عىلىم ـ تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ سالا وزگەرىسى ىشكەرىلەي دامىپ، جوعارى ساپالى دارىندىلار مەن عىلىم ـ تەحنيكا بيىگى توڭىرەگىندەگى حالىقارالىق باسەكە بۇرىن بولىپ كورىلمەگەن دارەجەدە قيان ـ كەسكى بولدى“. وقۋ ـ اعارتۋ مينيسترلىگى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، مينيستر حۋاي جينپىڭ بىلاي دەدى: ”بۇل ٴبىزدىڭ دارىندىلاردى دەربەس تاربيەلەۋ جولىمەن ويداعىداي ٴجۇرۋىمىزدى، جوعارى دەڭگەيدەگى عىلىم ـ تەحنيكادا ٴوز كۇشىمىزگە سۇيەنۋىمىزدى، ٴوزىمىزدى الۋەتتەندىرۋىمىزدى شۇعىل تالاپ ەتەدى. وسى ٴۇشىن، جالپى ٴماجىلىس «قاۋلىدا» وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنيكا دارىندىلارى ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن ٴبىر تۇلعالاندىرۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ جونىندە ماڭىزدى ورنالاستىرۋ جاسادى“.
بىرىنشىدەن، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ كەشەندى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ. وقۋ ـ اعارتۋداعى ٴىرى ەلدەن وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەلگە اينالۋ دەگەنىمىز جۇيەلى سيپاتتى سەكىرىپ جوعارىلاۋ جانە ساپا وزگەرىسى بولماق، «قاۋلىدا» جوعارى ساپالى وقۋ ـ اعارتۋ جۇيەسىن جەدەل قۇرىپ، ادام تاربيەلەۋ ٴتاسىلى، مەكتەپ باسقارۋ ۇلگىسى، باسقارۋ ٴتۇزىلىسى، قامتاماسىز ەتۋ مەحانيزمى رەفورماسىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋ باسا دارىپتەلدى.
ەكىنشىدەن، عىلىم ـ تەحنيكا ٴتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ. ”ٴتورتتى بەتكە الۋ“ ستراتەگيالىق باعدارىنا تاباندى بولىپ، عىلىم ـ تەحنيكانىڭ جاڭالىق اشۋ، جاسامپازدىق ومىرشەڭدىك كۇشىن كۇش سالا تاسقىنداتۋ كەرەك، «قاۋلىدا» كەلەلى عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ ۇيىمدىق مەحانيزمىن ساپالىلاندىرىپ، مەملەكەت ستراتەگياسىنداعى عىلىم ـ تەحنيكا كۇشتەرى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، شەشۋشى وزەكتى تەحنيكالاردان قامال الۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ كۇشەيتۋ باسا دارىپتەلدى.
ۇشىنشىدەن، دارىندىلاردى دامىتۋ ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ. دارىندىلاردى باۋليتىن، ىستەتەتىن، باعالايتىن، قىزمەت وتەيتىن، قولدايتىن، ىنتالاندىراتىن ٴونىمدى مەحانيزمدى جەدەل قالىپتاستىرۋدى كوزدەۋ كەرەك، «قاۋلىدا» ٴتىپتى دە بەلسەندى، ٴتىپتى دە اشىق، ٴتىپتى دە ٴونىمدى دارىندىلار ساياساتىن اتقارىپ، دارىندىلاردى دەربەس باۋلۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ باسا دارىپتەلدى.
زاڭمەن باسقارۋ ارناسىندا رەفورما تەرەڭدەتىلىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ىلگەرىلەتىلەدى
رەفورما جانە زاڭمەن باسقارۋ _ قۇستىڭ قوس قاناتى، اربانىڭ ەكى دوڭگەلەگى ىسپەتتى.
مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى زاڭ ـ ٴتۇزىم قىزمەتى كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى شىن چۇنياۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: جالپى ٴماجىلىس زاڭمەن باسقارۋدىڭ جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ماڭىزدى كەپىلى ەكەندىگىن، ٴسوز جوق، مەملەكەتتى زاڭمەن باسقارۋعا تاباندى بولىپ، زاڭمەن باسقارۋ ارناسىندا رەفورمانى تەرەڭدەتىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، رەفورما جانە زاڭمەن باسقارۋدىڭ بىرلىگىن ىسكە اسىرىپ، كەلەلى رەفورمادا زاڭ نەگىزى بولۋ، رەفورما تابىستارىن دەر كەزىندە زاڭ ـ ٴتۇزىم دەڭگەيىنە كوتەرۋ كەرەكتىگىن باسا دارىپتەدى.
ول بىلاي دەدى: جالپى ٴماجىلىس زاڭ شىعارۋ سالاسىنداعى رەفورمانى تەرەڭدەتۋ، زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك جۇرگىزۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ، ٴادىل زاڭ اتقارۋ، ٴادىليا ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ، زاڭمەن باسقارىلاتىن قوعام قۇرىلىسى مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ، ىلگەرىلەتۋ، شەتەلگە قاتىستى زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ سياقتى جاقتاردى ٴتۇيىندى تۇردە توڭىرەكتەي وتىرىپ، زاڭمەن باسقارۋ سالاسىنىڭ رەفورما مىندەتتەرىن، تالاپتارىن العا قويدى.
”ٴبىز پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا اۋقىمعا، جاڭا تالاپقا بەلسەنە سايكەسىپ، رەفورما مەن زاڭمەن باسقارۋدىڭ قاتىناسىن كۇش سالا ويداعىداي ٴبىر جاقتى ەتۋىمىز كەرەك“. تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەرگەندە، شىن چۇنياۋ مىنالاردى ٴبىلدىردى: «قاۋلىدا» ورنالاستىرىلعان كەلەلى شارالاردىڭ جانە مىندەتتەردىڭ، تالاپتاردىڭ كوبى زاڭنىڭ جاسالۋى، وزگەرىس ەنگىزىلۋى، كۇشىنەن قالدىرىلۋى، تۇسىنىگى، قۇراستىرىلۋى، سونداي ـ اق قاتىستى ۇقىق بەرۋ، بەكىتۋ سياقتى قىزمەتتەردى قامتىپ، زاڭ شىعارۋ قىزمەتىنە كوپتەگەن جاڭا تاقىرىپتار، جاڭا تالاپتار قويدى، بۇل زاڭ شىعارۋ سالاسىنىڭ رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ ارقىلى جاڭادان جاۋاپ بەرۋدى قاجەت ەتەدى. «قاۋلىنىڭ» قاتىستى بولىمدەرىندە ٴبىر قىدىرۋ ماڭىزدى زاڭ شىعارۋ، زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ مىندەتى ايقىن العا قويىلدى، مۇندا حالىقتىق شارۋاشىلىقتى جەبەۋ زاڭىن، فينانس زاڭىن، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىن جەبەۋ زاڭىن، شەكارا اتتاعان شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋ زاڭىن جاساۋ، باقىلاۋ زاڭىنا، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزۋ، ەكولوگيالىق ورتا زاڭناماسىن قۇراستىرۋ قامتىلدى.
شىن چۇنياۋ مىنالاردى ٴبىلدىردى: جالپى ٴماجىلىس جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسىن دامىتۋدىڭ جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ماندىك تالابى ەكەندىگىن باسا دارىپتەپ، ”جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسى ٴتۇزىمى جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ“ جونىندە ماڭىزدى ورنالاستىرۋ جاسادى، حالىقتىڭ وزىنە ـ ٴوزى قوجايىن بولۋ ٴتۇزىمى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ، كەڭەستىك دەموكراتيا مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ، نەگىزگى ساتى دەموكراتيا ٴتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ، ۇلى بىرلىكساپ قىزمەت جۇلگەسىن كەمەلدەندىرۋ سياقتىلار جونىندە رەفورما مىندەتتەرىن العا قويدى.
جۇڭگونىڭ رەفورمانى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋ، ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز كەڭەيتۋ بەرىك بەكىمى مەن سەنىمى ىقپالعا ۇشىرامايدى
”قازىر دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىس جەدەل قۇبىلۋدا، سىرتقى ايقىنسىزدىق ارتۋدا، الايدا بۇل جۇڭگونىڭ رەفورمانى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋ، ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز كەڭەيتۋ بەرىك بەكىمى مەن سەنىمىنە ىقپال جاساي المايدى“، ـ دەدى مۋ حۇڭ تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەرگەندە.
ول بىلاي دەدى: سىرتقا ەسىك اشۋعا تاباندى بولۋ _ جۇڭگونىڭ نەگىزگى مەملەكەت ساياساتى. رەفورما جاساۋ مەن ەسىك اشۋ ٴبىرىن ـ ٴبىرى تولىقتايدى، ەسىك اشۋ ارقىلى رەفورمانى جەبەۋ، دامۋدى جەبەۋ _ جۇڭگونىڭ رەفورما جۇرگىزۋ دامۋىنىڭ تابىستى امالياتى. وسى رەتكى جالپى ٴماجىلىستىڭ «قاۋلىسىندا» سىرتقا ەسىك اشۋ جونىندە ارناۋلى ورنالاستىرۋ جاسالدى، وندا تۇزىمدىك سيپاتتى ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ، سىرتقى ساۋدا ٴتۇزىلىسى رەفورماسى، شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋىن جانە سىرتقا باعىتتالعان قارجى قوسۋدى باسقارۋ، وڭىرلىك ەسىك اشۋ ورنالاسىمىن ساپالىلاندىرۋ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپادا بىرگە قۇرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ، ىلگەرىلەتۋ سياقتىلار قامتىلىپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋدىڭ ايقىن سيگنالى بەرىلدى.
تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەرگەندە، حان ۋىنشيۋ مىنالاردى ٴبىلدىردى: ”شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىندار _ جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ ماڭىزدى قاتىسۋشىلارى، بەلسەندى ۇلەس قوسۋشىلارى. حالىقارالىق ورتانىڭ وزگەرىسى سياقتى فاكتورلاردىڭ ىقپالىندا، كەزەكتە ەلىمىزدىڭ ٴىس جۇزىندە پايدالانعان شەتەل قارجىسىندا تومەندەۋ جايتى جارىققا شىقتى. بۇل ۋاقىتشا قۇبىلىس. شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىنىڭ ۇزدىكسىز جاقسارۋىنا، بازار ورايىنىڭ ۇزدىكسىز كوبەيۋىنە ىلەسە، ەلىمىزدىڭ شەتەل قارجىسىنان پايدالانۋ كولەمى ۇزدىكسىز كەڭەيە تۇسەدى“.
بۇقارا نەگە كوڭىل بولسە، نەنى كوكسەسە، رەفورمادا سونى يگەرىپ، سونى ىلگەرىلەتۋگە تاباندى بولدى
حان ۋىنشيۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: «قاۋلىدا» بۇقارا نەگە كوڭىل بولسە، نەنى كوكسەسە، رەفورمادا سونى يگەرىپ، سونى ىلگەرىلەتۋگە تاباندى بولدى. جوعارى ساپادا تولىق جۇمىستانۋدى جەبەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ، يكەمدى جۇمىستاناتىن ادامداردىڭ، شارۋا جۇمىسكەرلەرىنىڭ، جاڭا جۇمىستانۋ فورماتسياسىنداعى ادامداردىڭ قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ ٴتۇزىمىن اقاۋسىزداندىرۋ، ساپالى ەمدەۋ بايلىعىنىڭ سيىمدىلىعىن ارتتىرۋدى، تومەنگە جىبەرۋدى جەبەۋ، پەرزەنت كورۋگە دوستىق پەيىل ۇستاناتىن قوعام قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ، زەينەتكەرلىك ىستەرى مەن زەينەتكەرلىك ىستەرى ساياساتى مەحانيزمىنىڭ دامۋىن كەمەلدەندىرۋ كەرەكتىگى باسا دارىپتەلدى.
”وسى شارالاردىڭ تياناقتانىپ ونىمدىلىك كورسەتۋى، ٴسوز جوق، حالىق بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن اناعۇرلىم كۇشەيتەدى“، ـ دەدى ول.
تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەرگەندە، حان ۋىنشيۋ مىنالاردى ٴبىلدىردى: جالپىعا ٴتيىمدى سيپاتتى، نەگىزدىك سيپاتتى، تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەۋ سيپاتتى حالىق تۇرمىسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ەڭبەكشىلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن بەلگىلەۋ، ۇيلەسىمدى ارتتىرۋ، تولەم بەرۋ قامتاماسىزدىعى مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، تۇرعىنداردىڭ قازىنا ـ مۇلىك سيپاتتى كىرىسىن كوپ ارنامەن ارتتىرىپ، تومەن كىرىستى قاۋىمنىڭ كىرىسىن ٴونىمدى ارتتىرىپ، ورتا كىرىستى قاۋىمنىڭ كولەمىن ورنىقتى كەڭەيتىپ، تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ قابىلەتى مەن نيەت ـ تىلەگىن كۇشەيتۋ كەرەك. تۇتىنۋدى كەڭەيتۋدىڭ باياندى مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ كەرەك. جوعارى ساپادا تولىق جۇمىستانۋدى جەبەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، جاڭا جۇمىستانۋ فورماتسياسىنىڭ دامۋىن قولداۋ جانە ولشەمدەستىرۋ كەرەك.
قازىر بۇقارانىڭ ”جاقسى مەكتەپتەن وقۋ“ سۇرانىسى بارعان سايىن جوعارىلاۋدا.
بايلىقتى ىڭعايلاۋدا كەڭەيتۋ، ساپالىلاندىرۋ، دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ كورنەكتىلەندىرىلىپ، ساپالى وقۋ ـ اعارتۋ بايلىعىمەن قامداۋ ارتتىرىلادى؛ وقۋ ـ وقىتۋدا وقۋشىنى نەگىز ەتۋ كورنەكتىلەندىرىلىپ، ساپا اعارتۋى كۇشەيتىلىپ، بارلىق وقۋشىنىڭ جان ـ جاقتى جەتىلۋى جەبەلەدى؛ قامتاماسىز ەتۋ مەحانيزمىندە وقىتۋشىلارعا قۇرمەت ەتۋ، وقۋ ـ اعارتۋعا ٴمان بەرۋ كورنەكتىلەندىرىلىپ، جوعارى ساپالى ماماندانعان وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلادى؛ جاڭا جول اشۋدا سيفر ارقىلى قۋات ۇستەۋ كورنەكتىلەندىرىپ، زەردەلى وقۋ ـ اعارتۋدىڭ باسىمدىعى ساۋلەلەندىرىلەدى... حۋاي جينپىڭ تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەرگەندە، بىلاي دەدى: ”ٴبىز جوعارى ساپالى دامۋدى ٴار دارەجەلى، ٴار ٴتۇرلى وقۋ ـ اعارتۋدىڭ جان تامىرى ەتىپ، ادىلدىكتى جەبەۋدى وقۋ ـ اعارتۋدى تەرەڭدەتۋ كەشەندى رەفورماسىنىڭ ٴارقايسى جاعىمەن، ٴارقايسى بۋىنىمەن توعىستىرىپ، ’وقيتىن مەكتەپ بولۋدان’ ‘جاقسى مەكتەپتەن وقۋعا‘ دەيىنگى ٴتۇبىرلى سيپاتتى بۇرىلىس جاساۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتەمىز“.
ارناۋلى ٴبىر بولىك ارقىلى پارتيا باسشىلىعى مەن پارتيا قۇرىلىسى ٴتۇزىمى رەفورماسىنا ورنالاستىرۋ جاسالدى
جۇڭگونىڭ ىستەرىن ويداعىداي ٴبىتىرۋدىڭ تەتىگى پارتيادا. تاڭ فاڭيۇي مىنالاردى ٴبىلدىردى: ٴدال پارتيا باسشىلىعى مەن پارتيا قۇرىلىسىنىڭ اسا ماڭىزدىلىق سيپاتىنا نەگىزدەلىپ، جالپى ٴماجىلىس «قاۋلىسى» تاجىريبەلەردى قورىتىندىلاۋ، ٴمانىن بايىمداۋ، پرينسيپتى العا قويۋ، شارا ورنالاستىرۋ بارىسىنىڭ بارىندە پارتيا باسشىلىعى مەن پارتيا قۇرىلىسىن ماڭىزدى مازمۇن ەتتى.
ول بىلاي دەپ تانىستىردى: «قاۋلىدا» ارناۋلى ٴبىر بولىك ارقىلى پارتيا باسشىلىعى مەن پارتيا قۇرىلىسى ٴتۇزىمى رەفورماسى جونىندە ورنالاستىرۋ جاسالدى، نەگىزىنەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدەگى ورتالىقتانعان ٴبىر تۇتاس باسشىلىعىنا تاباندى بولۋ، پارتيا قۇرىلىسى ٴتۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ، پارتيا ستيلى، پاكتىك قۇرىلىسى مەن شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋ كۇرەسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ سىندى 3 جاقتى قامتىدى.
وسى ورنالاستىرۋلار ”پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدى باياندى ىلگەرىلەتۋدەگى بەكەمدىك پەن سەرگەكتىكتى تولىق ايگىلەدى. ٴبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋ اياق الىسىنىڭ، ٴسوز جوق، ورنىقتى بولاتىندىعىنا، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ، ٴسوز جوق، ارشىندى قاداممەن العا باساتىندىعىنا كامىل سەنەمىز“، ـ دەدى تاڭ فاڭيۇي.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
