□ حوۋ حۇي
پاريج وليمپيادا سپورت جارىسى دۇنيە جۇزىندەگى دەنە تاربيە اۋەسكەرلەرىنىڭ الاقايلاۋىمەن جانە قيماستىعىمەن اياقتادى. وسى ٴبىر الەمدىك سيپات العان دەنە تاربيە سالتاناتى سپورتشىلاردىڭ ارمانعا قانات قاعاتىن ساحناسى بولىپ قانا قويماي، جالپى حالىقتىڭ دەنە تاربيە ىنتاسىن قاۋلاتۋدىڭ، دەنە تاربيە ىستەرىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ دە تاماشا ورايى، ونان دا ماڭىزدىسى، ”دەنە تاربيەدە قۋاتتى ەل قۇرۋ“، ”سالاماتتى جۇڭگو“ اياق الىسىنداعى جاڭا باستالۋ ٴتۇيىنى.
”دەنە تاربيەدە قۋاتتى ەلدەن سالاماتتى جۇڭگوعا دەيىن حالىقتىڭ سالاماتتىعى، حالىقتىڭ دەنە قۋاتى، حالىقتىڭ باقىتى، ٴبار ـ ٴبارى تامىرلاس“، باس شۋجي شي جينپيڭ ”وسىزامانداندىرۋدىڭ ەڭ ماڭىزدى كورسەتكىشى _ حالىقتىڭ دەنساۋلىعى، بۇل حالىقتىڭ باقىتتى تۇرمىسىنىڭ نەگىزى“ ەكەندىگىن تەرەڭ اتاپ كورسەتتى. پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىندا دا بىلاي دەپ ايقىن العا قويىلدى: ”جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ قيمىلىن كەڭ كولەمدە ورىستەتىپ، جاستار مەن جاس وسپىرىمدەردىڭ دەنە تاربيە قىزمەتىن كۇشەيتىپ، بۇقارالىق دەنە تاربيە مەن باسەكەلىك سپورتتىڭ جاپپاي دامۋىن جەبەپ، دەنە تاربيە جاعىندا قۇدىرەتتى ەل قۇرۋدى جەدەلدەتۋ كەرەك“. وسىدان دەنە تاربيە مەملەكەتتىڭ قۇدىرەتتەنۋىندە بولۋعا ٴتيىستى مازمۇن ٴارى ٴاربىر ادامنىڭ ەسەيۋىنىڭ جانە باقىتتى تۇرمىستى جۇزەگە اسىرۋىنىڭ ماڭىزدى ارناسى، حالىق سالاماتتىعىنىڭ، باقىتتى تۇرمىستىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى ەكەندىگىن بىلۋگە بولادى.
شينجياڭ ەلىمىزدىڭ كەڭ ـ بايتاق دالاسىنداعى جارقىراعان مەرۋەرت رەتىندە، دەنە تاربيە سالاسىندا ەرەكشە باۋرامدىعى مەن اسا زور كومەسكى كۇشىن ايگىلەدى. وزگەشە جاعراپيالىق ورتاسى مەن گۋمانيتارلىق داستۇرىنە سۇيەنە وتىرىپ، ٴوزىنىڭ باسىمدىققا يە دەنە تاربيە تۇرلەرىندە، ايتالىق، بوكس، ساداق اتۋ سياقتىلاردا تاڭداۋلى سپورتشىلاردى توپ ـ توبىمەن تاربيەلەپ، ەل ىشىندە، اۋەلى، حالىقارالىق جارىس الاڭىندا سان مارتە ۇزدىك ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى.
سوڭعى جىلدارى مەملەكەتتىڭ از ۇلتتاردىڭ ٴداستۇرلى دەنە تاربيە سپورتىنا ايرىقشا ٴمان بەرۋى مەن زور كۇشپەن قولداۋىنىڭ ارقاسىندا، شينجياڭداعى از ۇلتتاردىڭ ٴداستۇرلى دەنە تاربيە سپورتى جاڭبىردان كەيىنگى جاۋقازىنداي قۇلپىرىپ دامىدى. ايتالىق، بۇقا تارتىس، كۇش ـ قۋات پەن توزىمدىلىكتى سىنايتىن وسى سپورت از ۇلت سپورتشىلارىنىڭ قايسارلىعى مەن ەرلىكپەن سايىسۋىن ايگىلەدى؛ قىزقۋار رومانتيكا مەن قىزىققا تولى بولىپ، ۇلتتىق سالت ـ سانا مادەنيەتىنىڭ وزگەشە كورىنىسىنە اينالدى. وسىنداي قويۋ ۇلتتىق ەرەكشەلىككە يە سپورت تۇرلەرىنىڭ ۇزدىكسىز جاڭالىق اشا دامۋى جۇڭحۋا دەنە تاربيە مادەنيەتىنىڭ الۋان تۇرلىلىگىن بەينەلەپ قانا قويماي، اۋەلى، از ۇلت سپورتشىلارىنا ٴوز كەلبەتتەرىن ايگىلەيتىن ساحنا ازىرلەدى، سونىمەن بىرگە ۇلتتاردىڭ ارالاسۋىن، ىشتەسۋىن، توعىسۋىن جەبەدى.
جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ شينجياڭدا دا قارىشتاي دامۋ سەرپىنىن بايقاتتى. ۇكىمەت ۇسىنىلىمدى ارتتىرىپ، اناعۇرلىم كوپ الەۋمەتتىك دەنە تاربيە قۇرىلعىلارىن سالىپ، حالىققا قولايلى دەنە شىنىقتىرۋ شارت ـ جاعدايىن ازىرلەدى. قالاداعى باقشادان اۋىل ـ قىستاقتاعى الاڭعا دەيىن بارىندە ادامداردىڭ دەنە شىنىقتىرعان بەينەسىن كورۋگە بولادى. 2024 ـ جىلعى ”قىستاق BA“ جارىسىنىڭ اعا جۇلدەگەرى بولعان شينجياڭ قاعىلىق قۇراماسى جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋدىڭ اۋىل ـ قىستاقتىڭ گۇلدەنۋىن جەبەۋدەگى جاندى بەينەسى.
الايدا، دەنە تاربيە ىستەرىنىڭ ارشىنداي دامۋى مەن باياندى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋدا ٴالى دە تىنباي قۇلشىنىس جاساۋىمىز كەرەك. ٴبىر جاعىنان، ”بەس تاربيەنى قاتار جۇرگىزۋدى“ ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، دەنە تاربيە وقۋ ـ اعارتۋىن، وقىتۋىن اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، جاستار مەن ورەندەردىڭ دەنە تاربيەگە كۇشتى قۇشتارلىعى مەن مىقتى شەبەرلىگىن جەتىلدىرىپ، دەنە تاربيە ىستەرىنىڭ زاپاس دارىندىلارىن دەن قويا تاربيەلەۋ جانە زاپاس ساقتاۋ كەرەك. ەندى ٴبىر جاعىنان، وسى زامانعى عىلىم ـ تەحنيكانىڭ قۋاتتى كۇشىنەن تولىق پايدالانىپ، دەنە تاربيە كاسىىپ سالاسىنىڭ جاڭالىق اشا دامۋىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، ۇلكەن ساندى مالىمەت، جاساندى زەردە سياقتى وزىق تەحنيكالاردان پايدالانىپ دەنە تاربيە قىزمەت وتەۋىنىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، زەردەلىلەنگەن دەنە شىنىقتىرۋ الاڭدارىن، سارايلارىن جانە دارالىق سيپات العان دەنە تاربيە جوباسىن تۇلعالاپ، جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋعا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىنىڭ ”بار بولۋدان“ ”ساپالىلانۋعا“ قاراي ويىسۋىن جەبەۋ كەرەك.
بۇقارالىق دەنە تاربيە مەن باسەكەلىك دەنە تاربيەنىڭ جان ـ جاقتى دامۋىن جەبەۋدە وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ اياقتالۋى شىت جاڭا باستالۋ ٴتۇيىنى سانالادى. ”دەنە تاربيەدە قۋاتتى ەل“، ”سالاماتتى جۇڭگو“ ۇلى جوباسىندا شينجياڭنىڭ ٴوز باسىمدىعىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرۋىن، اسىرەسە، از ۇلتتاردىڭ ٴداستۇرلى دەنە تاربيە سپورتىنىڭ كوز تارتار مارتەبەسىن ونان ارى اسىرىپ، جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋدىڭ ٴتىپتى دە جوعارى دەڭگەيگە قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتۋدى ٴۇمىت ەتەمىز.
