□ شين شىجيان
پاريج وليمپيادا سپورت جارىسى اياقتادى، الايدا دەنە تاربيەنىڭ الاۋى ماڭگى سونبەيدى. دەنە تاربيە _ باسەكەلىك قيمىل عانا ەمەس، اسىرەسە، رۋحتىڭ بەينەسى، مادەنيەتتى جالعاستىرۋدىڭ ٴتاسىلى. جۇڭحۋا دەنە تاربيە رۋحى _ جۇڭحۋا ۇلتى رۋحىن قالىپتاستىرعان ماڭىزدى فاكتور. شينجياڭ سىندى ومىرشەڭدىك پەن تەرەڭ مادەنيەت مايەگىنە تولى وسىناۋ توپىراقتا دەنە تاربيە بەينە كەرەمەت قىل قالام سياقتى شينجياڭنىڭ باي دا الۋان ٴتۇرلى حيكايا تاراۋىن جازۋدا.
دەنە تاربيە ٴار ۇلت ۇلاندارىنىڭ كۇشتى وتانشىلدىق ىنتاسىن مازداتتى، جىڭ چينۋىن، پان جانلىنىڭ كەرەمەتتەردى جازۋىنان مانەرلەپ مالتاۋدا، كوركەم گيمناستيكادا تاريحي تىڭ ناتيجە جاراتۋعا، ونان فان جىندۇڭنىڭ تىعىرىققا تىرەلگەن جاعدايدا باسىپ وزۋىنا دەيىن... ادامداردىڭ كوڭىلىن كولدەي تولقىتقان وسى وليمپيادا ٴساتى دۇنيە جۇزىنە جۇڭگو ساڭلاقتارىنىڭ دەڭگەيىن، ناقتى قۋاتىن جانە شىت جاڭا وبرازىن كورسەتىپ قانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى، سان ميلليونداعان جۇڭگولىقتى وسى ٴبىر ساتتە جۇدىرىقتاي جۇمىلدىردى. سونىمەن بىرگە ساداق اتۋدان ايەلدەر توپتىق جارىسىنىڭ كۇمىس مەدالىن ەنشىلەگەن سانجىلىق بويجەتكەن ان چيشۋان شينجياڭعا قايتىپ كەلگەننەن كەيىن تۋعان جەرىندەگى حالىقتىڭ ەڭ جوعارى سي ـ قۇرمەتىنە بولەندى؛ ٴدوربىلجىن اۋدانىنان كەلگەن كۇرەس سپورتشىسى كابيران ٴابۋشايمان وليمپيادا جارىس ساحناسىنا كوتەرىلگەندە، ونىڭ وتباسىنداعىلار، كورشىلەرى، اۋەلى، قىستاقتاعى جانە اۋىل ـ قالاشىقتاعى كوپتەگەن اۋىلداسى ٴبىر اراعا جينالىپ، وعان مەدەت بەردى... مەيلى شۇعىلالى ساتتەردى قۇتتىقتاعاندا بولسىن، الدە قۋانىشتى بىرگە سەزىنگەن ارەدىكتەر بولسىن، تيانشان ۇلاندارىنىڭ جۇرەگى قاشاندا جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىمەن تىعىز بايلانىسىپ جاتتى، اق نيەتتى وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىك پەن مازداعان ۇلتتىق ماقتانىش سەزىمى پامير ۇستىرتىنەن قاناس كولىنىڭ بويىنا دەيىن شارپىدى، ىلە اڭعارىنان بايىنبۇلاق ساحاراسىنا دەيىن مازدادى.
دەنە تاربيە _ ۇلتتاردىڭ ارالاسۋىنداعى، ىشتەسۋىندەگى، توعىسۋىنداعى ماڭىزدى دانەكەر. وليمپيادا ساحناسى عانا ەمەس، تاعى ”قىستاق BA جارىسى“، CBA، جۇڭگو فۋتبول بىرلەستىگى جوعارى دارەجەلى بىرلەسكەن جارىسى جارىس الاڭدارىنىڭ بارىندە شينجياڭدىق ٴار ۇلت ساڭلاقتارىنىڭ بەينەسىن كورۋگە بولادى. قۇرالايدى كوزدەن اتقان ان چيشۋاننان بىرنەشە رەت كوزىنە جاس العان ٴانقار ەركىنگە، ودان جۇڭگو كاسىپتىك دەنە تاربيە جارىسى الاڭىندا داڭقى اسپانداعان ابدۇسالام ابدۇرىشىت، ٴايفىردين اسقارعا دەيىن، ولار بۇكىل ەلدەگى تاڭداۋلى سپورتشىلارمەن ٴبىر ساحنادا باسەكەلەسىپ، بەلدەسىپ، پىكىر اۋىستىردى ٴارى ورتاق نىسانا جولىندا قۇلشىندى، مۇنداي سۇيىسپەنشىلىك ۇندەستىگى ٴبىر ـ ٴبىرىنىڭ اراسىن جاقىنداتىپ، تۇرلىشە ۇلت اراسىنداعى قاتىناستىڭ اناعۇرلىم تاتۋ ـ ٴتاتتى، جاراسىمدى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. وسى بارىستا كوپشىلىك جارىستىڭ تارتىمدىلىعىن عانا ەمەس، قۋانىش ـ جۇبانىشتى بىرگە تاتاتىن، داڭق پەن نامىستا بىرگە بولاتىن كۇشتى دە سەزىندى.
دەنە تاربيە مال شارۋاشىلىق وڭىرلەرىندەگى، اۋىل ـ قىستاقتارداعى جاس وسپىرىمدەرگە وسى زامانعى وركەنيەت قاقپاسىن اشتى. توكيو وليمپيادا سپورت جارىسىندا جۇڭگوعا قولا مەدال الىپ بەرگەن بالۋان ٴۋاليقان سەرىك 12 جاسىندا ٴدوربىلجىن اۋدانىنداعى مال فەرماسىنان دەنە تاربيە جولىنا تۇسكەن؛ بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا مەملەكەتتىك دالالىق شاڭعى شوعىرلى جاتتىعۋ اترەتىنە تاڭدالعان تۇرسىنجان بىرلىك اراسان اۋدانىنداعى مال شارۋاشىلىق وڭىرىنەن كەلگەن؛ پاريج وليمپيادا سپورت جارىسىنا قاتىناسقان كابيران ٴابۋشايمان مالشى وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن... تاياۋ جىلداردان بەرى شينجياڭنىڭ اناعۇرلىم اشىق، سەنىمدى بولۋىنا ىلەسە، دامۋدا كۇن سايىن جاڭارۋ، اي سايىن تۇلەجۋ بولىپ، شينجياڭنىڭ دەنە تاربيە دارىندىلارىن تاڭداۋ مەحانيزمىنىڭ رەفورما تابىستارى ۇزدىكسىز كورنەكتىلەنىپ، ولاردىڭ سايىن ساحارادان كەڭ دۇنيە جۇزىنە بەت الۋىنا مۇمكىندىك جاسالدى. ولاردىڭ ارمان قۋىپ، ومىرلەرىن وزگەرتكەن كەشىرمەلەرى دە اناعۇرلىم كوپ شينجياڭدىق جاستار مەن ورەندەردى وسى زامانعى وركەنيەتپەن قاۋىشىپ، وزدەرىنىڭ دەنە تاربيە تالانتى مەن كومەسكى قۋاتىن جارىققا شىعارۋعا ىنتالاندىردى.
دەنە تاربيە شينجياڭعا ومىرشەڭدىك پەن جالىندى كۇش الا كەلدى. 8 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ كۇنىنىڭ الدى ـ ارتىندا، بۇكىل شينجياڭ 3000نان استام جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ قيمىلىن ورىستەتتى، وعان قاتىناسقاندار 900 مىڭ اينالاسىنا (رەت) جەتتى. باقشا، دەنە شىنىقتىراتىن جاياۋلار جولى جانە وسىزاماندانعان دەنە تاربيە الاڭ ـ سارايلارى بەينە سامسىعان جۇلدىزداي تيانشان الابىن نۇرلاندىرىپ، اناعۇرلىم كوپ ادامدى دەنە تاربيە اكەلگەن قۋانىشقا بولەدى ٴارى اناعۇرلىم تاماشا رۋحاني كۇيمەن كورىكتى شينجياڭ قۇرۋدىڭ ٴداۋىر كوشىنە قوستى. وسىمەن بىرگە ٴتۇرلى دەنە تاربيە جارىستارىن وتكىزۋ، سونداي ـ اق ۇلتتار دەنە تاربيەسىنىڭ قارىشتاپ دامۋى وزگەشە حالىقتىق سالت ـ سانا، ادەت ـ عۇرىپتى ايگىلەدى، شينجياڭنىڭ ساياحات، اس ـ سۋ، قونالقى سياقتى قاتىستى كاسىپتەرىنىڭ گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋىنە دەم بەرىپ، اناعۇرلىم كوپ جۇمىستانۋ ورايىن جاراتتى.
دەنە تاربيەنىڭ باسقالار ورنىن باسا المايتىن قوعامدىق يقۋاتى ناقتى، جاندى، ٴونىمدى تۇردە جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋ بارىسىندا باسقالار ورنىن باسا المايتىن رول اتقارۋدا. بولاشاقتا دەنە تاربيەنىڭ شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا ماڭىزدى رولىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، اناعۇرلىم كوپ تارتىمدى شينجياڭ حيكاياسىن جازاتىندىعىنا سەنەمىز.
