□بەتاشار
التىن كۇزدەگى 9 ـ اي، ٴتۇرلى داقىلدىڭ حوش ٴيىسى اڭقيدى. مول ٴونىم قايدا؟ ٴمول ٴونىم الىپ بوياۋ تاقتاسى ىسپەتتى ەگىس اتىزدارىندا، قاۋىرت جۇمىس ساتىندەگى وڭدەۋ جەلىسىندە، ٴار ۇلت تۇرعىندارىنىڭ الۋان ٴتۇستى اس ۇستەلىندە ... شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىن ارالاعاندا، بارلىق جەردەن مول ٴونىم لەبى ەسەدى. 7 ـ رەتكى جۇڭگو شارۋالار مول ٴونىم مەرەكەسى كەلۋ قارساڭىندا، انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتى”تيانشان الابىندا مول ٴونىمدى قۇتتىقتايمىز · مول ٴونىم قايدا“ اتىنداعى جەلىلەس حابارلارىن جوبالاپ ۇسىنىپ، تيانشان الابىنداعى مول ٴتۇسىم، مول ٴونىم الىنعان تىڭ كورىنىستەردى، كاسىپ سالاسى دامۋىنداعى سونى تابىستاردى، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ جاڭا كورىنىسىن جاندى بەينەلەيدى.
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ٴجازيرا نەسىپبەك
كوكتەمدە گۇلدەسە، كۇزدە جەمىس بەرەدى. بار الەم التىن سارى تۇسكە بولەنگەن، مول جەمىس الىناتىن وسى ماۋسىمدا زاۆودتاردان شىققان مول ٴونىم شاتتىعىنا تولى داۋىسقا قۇلاق تۇرەلىك.
مول ٴونىم قايدا؟
”ول اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ٴونىم مولشەرى مەن ساپاسىنىڭ بىردەي جوعارىلاۋىندا“! 9 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى شينجياڭ چۋاڭجين جياحى اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ساتۋ ديرەكتورى ما گولي بوگدە زاتتار ىرىكتەلىپ تاستالىپ، ەپپەن جۋىلىپ، وڭدەۋ بۋىنىنا وتكەن ٴبيدايدى كورىپ جۇزىنەن قۋانىش لەبى ەستى.
بۇل سەرىكتەستىك 2022 ـ جىلى توعىزتاراۋ اۋدانىنا ىرگە تەۋىپ، استىق ساتىپ الۋ ـ ساتۋ، ٴبيداي ۇنىن وڭدەۋ جانە ساتۋ جۇمىستارىن جۇرگىزەتىن، توعىزتاراۋ اۋدانىنداعى ەڭ ۇلكەن ۇن وندىرەتىن كاسىپورىن، 2023 ـ جىلعى ٴونىم قۇنى 100 ميلليون يۋاننان استى. بيىل سەرىكتەستىك 10 مىڭ توننادان استام ٴبيداي ساتىپ الدى.
”بيىل ٴبيداي ەگىلگەن جەر اۋدانى بىلتىرعىدان كوپ، بىرلىك ٴونىمى دە بىلتىرعىدان جوعارى، ساتىپ الۋ اناعۇرلىم قامتاماسىز ەتىلدى“! ـ دەدى ما گولي.
ساپالى تۇقىم، ساپالى ماشينا، ۇتىمدى ٴتاسىل، وزىق تەحنيكا... ەگۋدە عىلىم ـ تەحنيكا ۇلگىسى تولىق ايگىلەنىپ، نەگىزگى ەگىس داقىلدارىنىڭ اۋدانى ارتقان، بىرلىك ٴونىمى ارتقان، جالپى ٴونىم مولشەرى ارتقان قۋانارلىق جاعداي جارىققا شىعىپ، وڭدەۋ كاسىپورىندارىنىڭ ارىنى ٴتىپتى دە كۇشەيىپ، ماشينانىڭ گۇرىلى قۇلاق تۇندىردى.
مول ٴونىم قايدا؟
”ول اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ۇزدىكسىز ۇزارعان كاسىپ سالاسى تىزبەگىندە!“ ـ دەدى پوسكام اۋدانى سايلي اۋىلىنىڭ ورىنباسار باستىعى جاڭ جياڭسىن ارت جاعىنداعى جاڭعاق تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگى باقشا رايونىن نۇسقاپ تۇرىپ، نىق سەنىممەن.
قازىر پوسكام اۋدانىنداعى 300 مىڭ مۋ جەردەگى جاڭعاقتى جيناۋ مەزگىلى كەلىپ جەتتى، دوربا ـ دوربا كوك قابىقتى جاڭعاق باقشا رايونىنا كىرگىزىلىپ، ٴوندىرىس جەلىسىنە تۇسكەننەن كەيىن، قابىعىن ارشۋ، جۋۋ، كەپتىرۋ، ٴدانىن الۋ جۇمىستارى ورىندالدى... ونان ارى جاڭعاق شىرىنى، جاڭعاق ٴسۇتى، جاڭعاق مايى سياقتى جىنتىكتەي وڭدەلگەن ونىمدەر جاسالدى.
”ٴبىز بيىل، مەجەمەن، 3000 توننا جاڭعاق ٴسۇتى جەلىلەس ونىمدەرىن ٴوندىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز، جىلدىق ٴونىم قۇنى 50 ميلليون يۋان اينالاسىندا بولادى“، ـ دەدى پوسكام اۋدانى زىمەي اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن وڭدەۋ زاۆودىنىڭ جاۋاپتىسى دۋان ديانپۋ.
”قازىر ساتىپ الاتىن وڭدەۋ كاسىپورىندارى بار، كىرىس تابا الماۋدان الاڭدامايتىن بولدىق“، پوسكام اۋدانى كۇيباق اۋىلى جيدەجاي قىستاعىنداعى ەگىنشى الىمجان احمەت اتىزداعى جاڭعاقتارىن اتىز باسىنا ساتىپ الۋعا كەلگەن كاسىپورىنعا قۋانا تاپسىرىپ بەردى.
الۋان تۇسكە تولى مول ٴونىم كورىنىسىندە قىپ ـ قىزىل بۇرىش اتىز باسىن شاتتىق كورىنىسىنە اينالدىردى.
حوشۇت اۋدانىندا ەگىلگەن قىزىل بۇرىشتىڭ ٴتۇسى اشىق، ٴدامى جاقسى، ٴونىم مولشەرى جوعارى بولعاندىقتان، بازاردا ەرەكشە قارسى الىندى. بيىل جەرگىلىكتى ورىنداعى قىزىل بۇرىشتىڭ ٴونىم قۇنى مەجەمەن ٴبىر ميلليارد يۋانعا جەتەدى.
2021 ـ جىلى شينجياڭ جۇڭجياۋحۇڭ بيو ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى حوشۇت اۋدانى قىزىل بۇرىش كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ٴبىر مۇشەسىنە اينالىپ، قىزىل بۇرىش بولىگى، قىزىل بۇرىش ۇنتاعى، قىزىل بۇرىش تالقانى سياقتى ونىمدەردى ٴوندىردى.
”ٴار جىلعى ٴونىم قاجەتتى قاناعاتتاندىرا الماي وتىر“! ـ دەدى وسى سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى جاڭ بيڭ جينالۋ الدىندا تۇرعان قىزىل بۇرىش اتىزىنا ۇمىتپەن قاراپ.
2023 ـ جىلى شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن وڭدەۋ، اينالدىرۋ مولشەرى %63كە جەتتى. بيىل بۇكىل رايون اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن وڭدەۋ كاسىبىنىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ ارەكەتىن ۇزدىكسىز اتقارىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ۇزدىكسىز ۇزارتىپ، قۇن تىزبەگىنىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، قامداۋ تىزبەگىن قالىپتاستىردى. تيانشان الابىنداعى ٴتۇرلى اۋىل شارۋاشىلىق باقشا رايوندارىنداعى كاسىپورىنداردىڭ ٴوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋىنا، تەحنولوگيانى ساپالىلاندىرۋىنا، ماركا قالىپتاستىرۋىنا، ساتۋ ارناسىن كەڭەيتۋىنە بايلانىستى، بۇل سان ٴالى دە ۇزدىكسىز جوعارىلاۋدا.
مول ٴونىم قايدا؟
”كۇن سايىن مولىعىپ كەلە جاتقان ٴونىم تۇرلەرىنىڭ ىشىندە“! ـ دەدى جىڭ اۋدانى تيانشان گويە اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ اكىمشىلىك باس باقىلاۋشىسى يۋان ليدىڭ جۇزىنەن كۇلكى ەسىپ.
الاقات سىرنەگەيى، الاقات سۋسىنى، الاقات كامپيتى... بۇرىن كەپتىرىلگەن جەمىس فورماسىندا تۇتىنۋشىلاردىڭ جىلۋ ساقتاۋ ستاكانىنان كورىنەتىن الاقات قازىر كاسىپورىننىڭ زەرتتەپ جاڭالىق اشۋىنىڭ ارقاسىندا، ”زاماندىق ٴساننىڭ الدىڭعى لەگىنە“ ٴوتتى.
جىڭ اۋدانى تيانشان گويە اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴوندىرىس سەحىنا بارساڭىز، الاقاتتىڭ قويۋ حوش ٴيىسى مۇرىن جارادى. ٴبىر ـ بىرلەگەن زەردەلى ٴوندىرىس جەلىسىندە جۇمىسشىلار الاقات قويمالجىڭىن ٴبولىپ، قوراپتاۋمەن قاربالاس.
”جۇڭچيۋ مەرەكەسىندە جىڭ اۋدانىنىڭ الاقات ونىمدەرىن ساتۋ ورلەۋى ۇزدىكسىز جوعارىلادى، ٴبىز قۇنى ٴبىر ميلليون يۋاننان اساتىن الاقات قويمالجىڭ تاپسىرىسىن تاپسىرىپ الدىق“، ـ دەگەن يۋان ليدىڭ قۋانىشى سوزىنەن اڭعارىلىپ تۇر.
پوسكام اۋدانى جينفىڭ پوسكام اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا قارجى قوسۋ شەكتى سەرىكتەستىگى پوسكام اۋدانىنداعى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جىنتىكتەي وڭدەيتىن باستاماشى كاسىپورىن. بيىل 9 ـ ايدا سەرىكتەستىك ساتىپ الا باستادى، تۇتاس جىلدا مەجەمەن 40 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىپ، بازار ارقىلى جەرگىلىكتى ورىننان جاڭعاق، شىلان، الما سياقتىلاردى ساتىپ الادى.
”بۇرىن شىلان مەن المانىڭ تەك جاس جەمىسى عانا ساتىلاتىن، قازىر ٴبىزدىڭ شىلان قويمالجىڭ شىرىنى، الما اراعى سياقتى كوپ ٴتۇرلى ونىمدەرىمىز بۇكىل ەلدەگى ٴىرى قالالارعا ساتىلا باستادى، بازارى وتە جاقسى“، ـ دەدى وسى سەرىكتەستىكتىڭ ساتۋ باس باقىلاۋشىسى مياۋ جىگاڭ.
زاۆودتاردا ماشينالار گۇرىلدەپ، ٴوندىرىس جەلىلەرىندە شاتتانا جۇمىس جۇرگىزىلۋدە، قۇلاق ٴتۇرىڭىزشى، بۇل مول ٴونىمنىڭ داۋىسى.
