ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا دۇرىس جولىنا باستان ـ اياق تاباندى بولايىق
— باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى جونىندەگى ماداقتاۋ ـ سيلاۋ جينالىسىندا سويلەگەن ماڭىزدى ٴسوزىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە
حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
ۇلتتار ىنتىماعى _ ەلىمىزدەگى ٴار ۇلت حالقىنىڭ جان تامىرى. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 75 جىلدىعىن قۋانىشپەن قارسى الۋ ساتىندە مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى جونىندەگى ماداقتاۋ ـ سيلاۋ جينالىسى بەيجيڭدە سالتاناتپەن اشىلدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ جينالىسقا قاتىناستى ٴارى ماڭىزدى ٴسوز سويلەپ، جاڭا جۇڭگو قۇرىلعان 75 جىلدان، اسىرەسە، جاڭا داۋىردەن بەرگى ەلىمىزدىڭ ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرىندە قول جەتكىزگەن ۇلى تابىستارىن جان ـ جاقتى قورىتىندىلاپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن قالىپتاستىرۋدىڭ جانە دامىتۋدىڭ ٴتۇپ تامىرى مەن رۋح تامىرىن تەرەڭ ۇعىندىرىپ، جاڭا ٴداۋىردىڭ جاڭا جورىعىندا جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدىڭ جالپى تالابىن ايقىن ورتاعا قويدى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ٴسوزىنىڭ يدەياسى تەرەڭ، كوزاياسى كەڭ، ول _ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدىڭ تۇعىرنامالىق حۇجاتى.
پارتيامىز قۇرىلعان كۇننەن باستاپ، ۇلت ماسەلەسىنە، ۇلت قىزمەتىنە ايرىقشا ٴمان بەرىپ، ۇلت قاتىناسىن دۇرىس ٴبىر جاقتى ەتتى. جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىن، پارتيا ۇلتتار تەڭدىگىن، ۇلتتار ىنتىماعىن، ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميانى، ۇلتتاردىڭ بىرگە گۇلدەنۋىن نەگىزگى مازمۇن ەتكەن ۇلت نازارياسىن جانە ۇلت قىزمەتى باعىت ـ ساياساتىن تۇراقتاندىردى، ٴار ۇلت سوتسياليستىك ٴتۇزىم جاعدايىندا شىن مانىندەگى تەڭدىكتى، ىنتىماقتى، العا باسۋدى جۇزەگە اسىردى. پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمى سىندى نەگىزگى جەلىنى مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىن جوسپارلادى، ورنالاستىردى. ۇلتتىق اۆتونوميالى وڭىرگە ورنالاسقان 420 كەدەي اۋدان تۇگەل كەدەيلىك قالپاعىن لاقتىرىپ تاستاپ، جان سانى ٴبىرشاما از 28 ۇلت تۇگەلدەي تۇتاس ۇلت بويىنشا كەدەيلىكتەن ارىلىپ، ۇلتتار وڭىرلەرى بۇكىل ەلمەن بىرگە كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە جەتىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرىپ، جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا جورىعىنا قادام تاستادى، ەلىمىز از ۇلتتارىنىڭ بەت ـ بەينەسىندە، ۇلتتار وڭىرلەرىنىڭ بەت ـ بەينەسىندە، ۇلت قاتىناسىنىڭ بەت ـ بەينەسىندە، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ بەت ـ بەينەسىندە وراسان زور تاريحي وزگەرىستەر تۋىلدى.
پارتيانىڭ 100 جىلدان استام ۋاقىتتىق تاريحىنا قايىرىلا قاراساق، پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىندە قول جەتكىزگەن ەڭ زور تابىسى، ياعني ماركسيزمدىك ۇلت نازارياسىن جۇڭگونىڭ ۇلت ماسەلەسىنىڭ ناقتى ٴىس جۇزىندىگىمەن ٴوزارا ۇشتاستىرۋعا، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىمەن ٴوزارا ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا دۇرىس جولىمەن جاسامپازدىقپەن جۇرگەندىگى بولدى. وسى جولدا پارتيا بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقىن ىنتىماقتاستىرىپ، باستاپ، ۇلت تاۋەلسىزدىگى مەن حالىق ازاتتىعىن جۇزەگە اسىرىپ، ۇلتتاردىڭ تەرەزەسى تەڭ، ىنتىماقتى، قارايلاسىمدى، جاراسىمدى قاتىناسىن دامىتۋدىڭ جاڭا جاعدايىن اشىپ، ۇلتتار وڭىرلەرىنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدا جانە از ۇلت بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسىندا بۇرىن بولماعان ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزۋىن جەبەدى. تاريح پەن اماليات تەك جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى عانا، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى ىنتىماعىن جۇزەگە اسىرا الاتىندىعىن، تەك جۇڭگوشا سوتسياليزم عانا ۇلتتاردى ۇيىستىراتىندىعىن، ۇلتتاردى دامىتاتىندىعىن، ۇلتتاردى گۇلدەندىرەتىندىگىن، ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا جولى بۇكىلدەي دۇرىس ەكەندىگىن تولىق دالەلدەدى.
جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعى، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعاسى، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ سياقتى ۇستانىمدار باسا دارىپتەلىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدى جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىنىڭ نەگىزگى جەلىسى، ۇلتتار وڭىرلەرى قىزمەتتەرىنىڭ نەگىزگى جەلىسى ەتۋ ايقىن العا قويىلدى... پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى پارتيانىڭ ۇلت نازارياسى مەن ۇلت ساياساتىن ساباقتاستىرا ٴارى داۋىرمەن بىرگە العا باستىرا وتىرىپ دايەكتىلەندىرىپ، ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا دۇرىس جولىن ونان ارى كەڭەيتىپ، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ۇلت قىزمەتىن كۇشەيتۋ جانە جاقسارتۋ جونىندەگى ماڭىزدى يدەياسىن قالىپتاستىردى. وسى ٴبىر ماڭىزدى يدەيا پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىندە تىڭ دا تاريحي تابىستارعا قول جەتكىزۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، ماركسيزمدىك ۇلت نازارياسىنىڭ جۇڭگوشالانۋىنىڭ، زامانالانۋىنىڭ تىڭ ٴورىسىن اشتى، ول پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتى نازارياسى مەن امالياتىنىڭ اقىل ـ پاراسات جاۋھارى، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىنىڭ ٴتۇبىرلى بويسۇنۋ ولشەمى، ٴبىز مۇقيات ۇيرەنۋىمىز، ٴتۇسىنۋىمىز، ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرۋىمىز، تياناقتاندىرۋىمىز كەرەك.
ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا جولى _ تاريحقا قۇرمەت ەتكەن، مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسكەن، حالىق تىلەگىنە بەيىمدەلگەن دۇرىس تاڭداۋ، ايقىن ابزالدىعى بار. بۇل جول جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ٴتۇبىرلى مۇددەسىن جانە جالپى تۇلعالىق مۇددەسىن كوزدەپ، ٴار ۇلتتى ەڭ جوعارعى شەكتە ۇيىستىرىپ، ۇلتتاردىڭ بىرگە ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋىن، بىرگە گۇلدەنىپ ـ كوركەيىپ، دامۋىن جۇزەگە اسىردى؛ بۇل جول ۇلتتاردىڭ تەرەزەسىنىڭ تەڭ بولۋىنا تاباندى بولىپ، ۇلتتىق ەزگىگە جانە ۇلتتىق كەمسىتۋگە قارسى تۇرىپ، ٴار ۇلت حالقىنىڭ شىن مانىندە تەرەزەسى تەڭ ساياسي ۇقىققا قول جەتكىزۋىنە، بىرگە ٴوز ـ وزىنە قوجايىن بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى؛ بۇل جول مەملەكەتتىڭ تۇتاستىعىن قورعاۋ مەن ۇلتتىق وڭىرلىك اۆتونوميانى اتقارۋدىڭ قاتىناسىن دۇرىس يگەرىپ، ٴبىر تۇتاستىق پەن اۆتونوميانى ٴوزارا ۇشتاستىرۋعا، ۇلت فاكتورى مەن ٴوڭىر فاكتورىن ٴوزارا ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ شىنايى مويىندالۋ دارەجەسى اناعۇرلىم جوعارى، ۇيىسۋ قۋاتى اناعۇرلىم كۇشتى تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاعا اينالۋىن جەبەدى. بولاشاقتى بەتكە الۋدا، ۇلت ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جۇڭگوشا دۇرىس جولىنا باستان ـ اياق تاباندى بولىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدى نەگىزگى جەلى ەتىپ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، جاڭا داۋىردەگى ۇلت قىزمەتىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىن، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جاپپاي ىلگەرىلەتۋ جولىندا قاجىماي كۇرەس جاساۋ كەرەك.
”ٴبىز بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقىنىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋىنە سۇيەنىپ تاريحقا جازىلاتىن ۇلى تابىستار جاراتتىق ٴارى بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقىنىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋىنە سۇيەنىپ جاڭا شۇعىلانى ۇزدىكسىز جازۋىمىز كەرەك“. شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاسىپ، شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن، اسىرەسە، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ۇلت قىزمەتىن كۇشەيتۋ جانە جاقسارتۋ جونىندەگى ماڭىزدى يدەياسىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ٴبىر نيەتپەن كۇش قوسىپ، ايانباي العا ىلگەرىلەسەك، ۇلتتارى ۇلى ىنتىماقتاعى جۇڭگونىڭ، ٴسوز جوق، جەڭىسكە جەتەتىندىگى ٴسوزسىز.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 9 ـ ايدىڭ 27 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
