□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى گاۋ فاڭ
11 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن ٴۇرىمجى قالالىق جيڭجۇي تەاترى ۇيىرمەسى (شينجياڭ جيڭجۇي تەاتر ۇيىرمەسى) تەاتر الاڭىندا بارابان ٴۇنى اسقاقتاپ، جيڭجۇي اۋەنى قۇيقىلجىدى. ساحنادا كوركەمونەرلىك باس باقىلاۋشى، مەملەكەتتىك ٴبىرىنشى دارەجەلى ارتيست چىن يىڭ ارتيستەردىڭ ٴداستۇرلى جيڭجۇي تەاترى _ «جۋاڭيۋانمەيگە» قاۋىرت قايتالاي دايىندالۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋدە. نەگىزگى ارتيستىڭ داۋىسىنان، قيمىلىنان تارتىپ، قوسالقى رولداعى ارتيستەردىڭ ارەكەتى، قادامىنا دەيىنگى ٴار بۋىن چىن يىڭنىڭ جانارىنان قاعىس قالمايدى. كەيدە ساحنادان ٴجۇرىپ ٴوتۋدىڭ وزىنە ٴبىرتالاي ۋاقىت جاتتىعۋعا تۋرا كەلەدى.
قوسالقى رول وينايتىن ارتيستەردىڭ ىشىندە قولىنا قىزىل شاشاقتى نايزا ۇستاعان قىز بالا باسقا ارتيستەرمەن بىردەي ابدەن توسەلگەنى اڭعارىلاتىن جايدارى جۇزىمەن بارابان ىرعاعىنا ىلەسە بوي كورسەتتى، ول ۇستىنە سايىسكەرلىككە جاتتىققاندا كيەتىن كيىم كيگەنىمەن ٴاربىر ارەكەتتە تيتتەي دە سالعىرتتىق ىستەمەدى، بارلىق ارەكەتىندە جيڭجۇي تەاترى ويىنىنداعى ”ارىندى“ بەينەلەدى. ونىڭ اتى ٴپارزانا پارھات، بيىل 20 جاستا، ارتيستەردىڭ ىشىندەگى جاسى ەڭ كىشىسى.
جاتتىعۋ ارەدىگىندە ٴتىلشى جيڭجۇي تەاترى ۇيىرمەسىندەگى وسى جاڭا ٴداۋىر ارتيسىمەن سۇحباتتاستى. ”مەنى ٴپاري دەپ اتاساڭىز بولدى“. ونىڭ كۇلكىسى ٴتاتتى، سويلەگەندە داۋىسى بايىپتى، تابيعي ەكەن، ”بالا كەزىمدە تەلەۆيزوردان تەاتر ارناسىن كورگەندە جيڭجۇي تەاترىنداعى جاسانۋ مەن كيىم ـ كەشەكتەر سونداي ادەمى كورىنەتىن“. بالا كەزىنەن ٴان ايتىپ، ٴبي بيلەگەندى جاقسى كورىپ، ساحناعا شىعۋدى اڭساعان ٴپاري 2018 ـ جىلى 14 جاسىندا قات ـ قابات تاڭداۋلاردان ٴوتىپ باسقا 19 كىشكەنتاي سەرىگىمەن بىرگە باعىتتامالى تاربيەلەنەتىن كاسىپتىك دارىندى رەتىندە جۇڭگو تەاتر شۋەيۋانى قاراستىلىعىنداعى ورتا مەكتەپتىڭ شينجياڭ كلاسىنا قابىلدانىپ، جيڭجۇي تەاترىنىڭ ساحنالىق ونەرىن ۇيرەندى. ”تەاتر شۋەيۋانىنا بارعاننان كەيىن جيڭجۇي تەاترىن ۇيرەنۋدى رەسمي باستادىم، سول كەزدە بارىپ، ’ساحناداعى ٴبىر مينۋتىڭ ٴۇشىن جايشىلىقتا ون جىل جاتتىعۋىڭ كەرەك‘ دەگەننىڭ قانداي ەكەنىن ٴبىلدىم. ٴاسىلى ساحناداعى تاماشا ناتيجە تۇگەلدەي ٴار كۇنى جاپالى جاتتىعۋدان كەلەدى ەكەن“، ـ دەدى ول.
العاش تەاتر ۇيرەنگەندە جوعارى قيىندىقتاعى نەگىزدىك جاتتىعۋعا شىداماي ورتا جولدا باز كەشۋگە شاق قالادى، ”كەيىن ۇستازدارىم مەن جوعارى جىلدىقتاعى اعا ـ اپەكەلەرىمنەن ٴبىز كورگەن جاپانىڭ تۇك ەمەس ەكەنىن، بۇل كوركەمونەرگە ماڭداي تەر مەن كوز جاستىڭ ارقاسىندا عانا جەتىلۋگە بولاتىنىن ٴبىلدىم“. تەك دىبىسى انىق، ماقامى اشىق بەيجيڭ اۋەنىن ۇيرەنۋدىڭ وزىنە كوپ قۇلشىنىس كەرەك. ”كەيدە مەنىڭ ’شينجياڭشا پۋتۇڭحۋا‘ دىبىستاۋىم ساباقحانادا وقىتۋشىلاردى ەرىكسىز كۇلدىرەتىن“. بۇل ونىڭ وزىنە دە كۇلكىلى سەزىلەتىن.
ول «باۋاڭ بەجيدى» كورگەندە باستان كەشكەندەرى ۇقساس بولعاندىقتان جىلاعانىن ٴارى ودان جيڭجۇي تەاترىنىڭ شۇرايلى كەنىشىن بىلگەنىن ايتتى. ودان جاتتىعۋ جاپالى ما، جوق دەپ سۇراعانىمىزدا ول باتىل تۇردە بىلاي دەدى: ”جوق، جيڭجۇي تەاترىمەن تابىسا العانىم ٴۇشىن مەن تالەيلىمىن. ەگەر ونى قىزۋ سۇيمەگەندە، مەن دە ول ٴۇشىن جاپا تارتپاس ەدىم“.
ٴپاري ٴوزىنىڭ جيڭجۇي تەاترى كلاسىنداعى 3 جىلدىق ۇيرەنۋىندە ەڭ ماڭىزدى 3 تابىسقا قول جەتكىزگەندىگىن ايتتى: جىگەرىن شىڭدادى، دەنساۋلىعىن قۋاتتاندىردى، مىنەز ـ قۇلقىن تاربيەلەدى. 2021 ـ جىلى ٴپاري تەاتر شۋەيۋانىنان وقۋ تاۋىسىپ ٴۇرىمجى قالالىق جيڭجۇي تەاترى ۇيىرمەسىنە قايتىپ كەلدى، كوك كويلەكتىلەر رولىن الاتىن ول جاڭ (جۇنچيۋ) اعىمىنىڭ جالعاستىرۋشىسى چىن يىڭدى ۇستاز تۇتتى.
”چىن يىڭ ۇستاز مەنىڭ ساحنادا ەڭ جاقىنداسقىم كەلەتىن ۇلگىم“. وسى رەت تەاتر ۇيىرمەسى قايتا دايىنداعان «جۋاڭيۋانمەيعا» ٴپاري تۇڭعىش رەت باستان ـ اياق تولىق قاتىناسىپ وتىر، ”تەاتر ۇيىرمەسى بىزگە ويىن قويۋ ورايىن بارىنشا كوپ جاراتىپ بەرەدى، مەن دە تەاتر ساۋىق كەشىندە، اۋىلعا ٴتۇسىپ نەمەسە الەۋمەتتىك اۋماقتاردا ويىن قويعاندا شاعىن ٴۇزىندى تەاترعا عانا شىققانمىن، تەاتردى تولىعىمەن ورىندايتىن مۇنداي وراي مەن ٴۇشىن العاندا الدىڭعى بۋىن ۇستازداردان ۇيرەنۋدىڭ ەڭ تاماشا ورايى بولماق“.
ول چىن يىڭ ۇستازدىڭ ٴار رەتكى جاتتىعۋداعى سەرگەك، شارشاۋدى بىلمەيتىن رۋحىنا ٴتانتى، ”مەن تەاتردا قوسالقى رول العاننىڭ وزىندە كەي كەزدەرى قوبالجىپ كەتەتىنمىن، مەنىمەن سالىستىرعاندا نەگىزگى رولداعى ۇستازداردىڭ قانشالىق ۇلكەن قىسىمعا توتەپ بەرەتىنىن ويلاۋ قيىن“.
تۇڭعىش رەت جاسانىپ، ساحنا كيىمدەرىن كيىپ بولىپ ايناداعى وزىنە قاراعاندا تۋىنداعان حيكىمەت سەزىمى كۇنى بۇگىنگە دەيىن انىق ٴپاريدىڭ ەسىندە. اۋىر باس اشەكەيلەرىنە قوسا، قابات ـ قابات تەاتر كيىمىن كيەدى، ”نەشە مينۋتتىق ٴۇزىندى تەاترىن قويعاندا دا بۇكىل دەنەم تەرگە مالشىنعانداي بولادى، ۇستازداردىڭ ٴبىر ويىن قويۋ ٴۇشىن نەشە ساعات جۇمسايتىنىن ايتپاي ـ اق قويايىن، ارالىقتا تاعى قايتادان جاسانادى“.
تاياۋدا ٴپاري تەاترحانانىڭ ۇلكەن ساحناسىندا ٴوزى جالعىز «پەريزاتتىڭ گۇل شاشۋى» اتتى ٴۇزىندى تەاتردى ورىنداۋ ورايىنا يە بولادى، ”جاتتىعۋ كەزىندە باسقاشا وي بولمادى، الايدا ساحنا استىنداعى كورەرمەندەرگە شىنداپ بەتپە ـ بەت كەلگەندە، ساحنا قاسيەتتى، مەن ٴوزىمنىڭ ەڭ جاقسى بەينەمدى ايگىلەۋىم كەرەك دەگەن شىنايى سەزىمدە بولدىم. سول كۇنى ونىڭ وتباسىنداعىلارى مەن دوستارى دا ساحنا استىندا ەدى.
”ٴپاري نەداۋىر العىر، ٴوزى دە ايرىقشا قۇلشىنادى“. چىن يىڭ ٴپاري سياقتى جاس ارتيستەرگە تۇتاس تۇلعالىق ٴداستۇرلى تەاترلاردى كوبىرەك ۇيرەتىپ، ساحناداعى جاتتىعۋ مەن شىڭدالۋ بارىسىندا تەزىرەك ەسەيتىپ، كاسىپتىك بەينەلەۋ جاعىندا اناعۇرلىم توسەلتۋ كوز الداعى ەڭ كوكەي تەستى مىندەت ەكەندىگىن ايتتى.
قازىر ٴپاري ٴار كۇنى تەاتر ۇيىرمەسىندە جاتتىعادى، كەشتە اتا ـ اپاسىمەن بىرگە تۇراتىن ۇيىنە قايتادى، كەيدە ٴوزىنىڭ ٴبىر كۇنگى ۇيرەنگەندەرىن ولارعا ورىنداپ بەرەدى، ”ولار تۇسىنبەگەنىمەن، مەنىڭ ونەرىمدى كورگەندى توتەنشە ۇناتادى“، ـ دەدى ول ەركەلەپ.
