جەرگىلىكتى ۋاقىت 11 - ايدىڭ 18 - كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ برازيليانىڭ ريو - دە جانەيروسىندا 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ 19 - رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە ۇزدىكسىز قاتىناستى. باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ 2 - كەزەڭدەگى ماجىلىسىندە ”الەمدىك باسقارۋ قۇرىلىمى رەفورماسى“ كەڭەس تاقىرىبىن ارقاۋ ەتىپ تالقى جۇرگىزىلگەندە، شي جينپيڭ «ءادىل، ۇيلەسىمدى الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىن قول ۇستاسا قۇرايىق» دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى.
□ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى لي شۋەرىن تۇسىرگەن
جەرگىلىكتى ۋاقىت 11 - ايدىڭ 18 - كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ برازيليانىڭ ريو - دە جانەيروسىندا 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ 19 - رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناستى. باسشىلار ماجىلىسىندە ”ادىلەتتى دۇنيە ءجۇزىن جانە باياندى عالامشار قۇرۋ“ نەگىزگى تاقىرىپ ەتىلدى ءارى ”اشارشىلىق پەن كەدەيلىككە قارسى اتتانۋ الەمدىك وداعىن“ قۇرۋ ۇيعارىلدى. سۋرەتتە: شي جينپيڭ ماجىلىسكە قاتىناسقان باسشىلارمەن بىرگە برازيليا جاق العا قويعان ”اشارشىلىق پەن كەدەيلىككە قارسى اتتانۋ الەمدىك وداعىنىڭ“ ىسكە قوسىلۋ سالتىنا قاتىناسىپ توپتىق سۋرەتكە ءتۇستى.
□ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى لي شۋەرىن تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى ريو ـ دە جانەيرودان بەرگەن حابارى (تىلشىلەر ني سى ـ ي، جياڭ يان). جەرگىلىكتى ۋاقىت 11 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ برازيليانىڭ ريو ـ دە جانەيروسىندا 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ 19 ـ رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە قاتىناستى.
باسشىلار ٴماجىلىسىنىڭ 1 ـ كەزەڭىندە ”اشارشىلىق پەن كەدەيلىككە قارسى اتتانۋ“ كەڭەس تاقىرىبىن ارقاۋ ەتىپ تالقى جۇرگىزىلگەندە، شي جينپيڭ «ورتاق داميتىن ادىلەتتى دۇنيە ٴجۇزىن قۇرايىق» دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ٴسوز سويلەدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: بۇگىنگى دۇنيە جۇزىندە 100 جىلدىق وزگەرىس جاعدايى جەدەل قۇبىلۋدا، ادامزاتتىڭ دامۋى بۇرىن بولماعان وراي مەن سىن ـ سايىستارعا ٴدوپ كەلۋدە. دۇنيە جۇزىندەگى نەگىزگى ٴىرى ەل باسشىلارى رەتىندە، ٴبىز كوشپەلى بۇلتتىڭ كوزدى توسۋىنان قورىقپاي، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا تانىمىن ۇستانىپ، تاريحي جاۋاپكەرشىلىكتى ارقالاپ، تاريحي ىرىقتىلىقتى ايگىلەپ، تاريحتىڭ العا باسۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. جۇڭگو 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ حاڭجوۋ باسشىلار ٴماجىلىسىن ۇيىمداستىرىپ وتكىزگەن كەزدە، دامۋ كەڭەستىك تاقىرىبىن تۇڭعىش رەت ماكرولىق ەكونوميكالىق ساياساتتى سايكەستىرۋدىڭ وزەكتى ورنىنا قويدى، وسى رەتكى ريو ـ دە جانەيرو باسشىلار ٴماجىلىسى ”ادىلەتتى دۇنيە ٴجۇزىن جانە باياندى عالامشار قۇرۋدى“ نەگىزگى تاقىرىپ ەتتى ٴارى ”اشارشىلىق پەن كەدەيلىككە قارسى اتتانۋ الەمدىك وداعىن“ قۇرۋدى ۇيعاردى. حاڭجوۋدان ريو ـ دە جانەيروعا دەيىن بارلىعىمىز ورتاق داميتىن ادىلەتتى دۇنيە ٴجۇزىن قۇرۋ سىندى ورتاق ٴبىر نىساناعا كۇش سالىپ كەلەمىز.
وسىنداي دۇنيە ٴجۇزىن قۇرۋ ٴۇشىن، ٴبىز ساۋدا، قارجى قوسۋ، دامۋ، سەلبەستىك جاساۋ سياقتى سالالاردا بايلىق ۇسىنىلىمىن ارتتىرىپ، دامۋ قۇرىلىمىن كۇشەيتىپ، سەلبەستىك كوپىرىن كوبەيتىپ، ”شاعىن اۋلاعا بيىك داۋال تۇرعىزۋدى“ ازايتىپ، ٴتىپتى دە كوپ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ جاقسى تۇرمىس كەشىرۋىنە، وسىزاماندانۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك؛ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ باياندى ٴوندىرىس جانە تۇرمىس ٴتاسىلىن قولدانۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، كليمات وزگەرىسى، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىنىڭ جويىلۋى، قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋى سياقتى سىن ـ سايىستارعا ۇيلەسىمدى توتەپ بەرىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ٴومىر ٴسۇرۋىن جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك؛ اشىق، سيىسىمدى، كەمسىتپەيتىن حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىك ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، جالپىعا بىردەي، سيىسىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭا تەحنيكانىڭ، جاڭا كاسىپ سالاسىنىڭ، جاڭا كاسىپ كۇيىنىڭ باياندى دامۋعا قۋات ۇستەۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ سيفرلانا، زەردەلىلەنە، جاسىلدانا دامۋ اۋقىمىمەن اناعۇرلىم ويداعىداي توعىسۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، وڭتۇستىك پەن سولتۇستىكتىڭ پارقىن ازايتۋىمىز كەرەك؛ كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىن وزەك ەتكەن حالىقارالىق جۇيەنى، حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ٴتارتىپتى، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۋستاۆىنىڭ باس ماقساتى مەن پرينسيبىن نەگىز ەتكەن حالىقارالىق قارىم ـ قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىن قورعاۋىمىز كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جۇڭگونىڭ دامۋى _ الەمنىڭ بىرگە دامۋىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى. جۇڭگو 800 ميلليون كەدەي حالىقتى تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ 2030 ـ جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك تارتىبىندەگى كەدەيلىكتى ازايتۋ نىساناسىن الدىن الا ورىندادى. وسى جەتىستىكتەرگە جۇڭگو ۇكىمەتى مەن جۇڭگو حالقى ٴبىر نيەتپەن كۇش قوسىپ، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جاساۋ ارقىلى قول جەتكىزدى. جۇڭگو قاي ـ قاشان دا حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولىپ، ”بىردە ـ ٴبىر كەدەي ٴوڭىردى، بىردە ـ ٴبىر كەدەي بۇقارانى قاعىس قالدىرۋعا استە بولمايدى“ دەگەن ايبىندى ۋادە بەردى. كەدەيلەردى دالمە ـ ٴدال سۇيەمەلدەۋگە تاباندى بولدى، ەكونوميكانى دامىتۋ بارىسىندا كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە تاباندى بولدى، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەرەكشەلىككە يە كاسىپ سالاسىن دامىتۋىن جەبەۋ بارىسىندا كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە تاباندى بولدى، بىرگە بايۋدى جەبەۋ بارىسىندا كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە تاباندى بولدى. جۇڭگونىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋ بارىسى تامشى سۋ تاس تەسەدى دەيتىن، ٴبىر جوبانى سوڭىنا دەيىن جالعاستىراتىن توزىمدىلىك، تۇراقتىلىق جانە كۇرەسكەرلىك رۋح بويىنشا، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ كەدەيلىك ماسەلەسىن شەشۋگە بولاتىندىعىن، قاۋقارسىز قۇستىڭ الدىمەن ۇشىپ، بيىككە سامعاي الاتىندىعىن اڭعارتتى. جۇڭگو تابىسقا جەتكەن ەكەن، وزگە وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر دە ۇقساس تابىسقا جەتە الادى. مىنە بۇل جۇڭگونىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىندا ٴساتتى جەڭىسكە جەتۋىنىڭ دۇنيە جۇزىلىك ٴمانى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو باستان ـ اياق جەر شارىنىڭ وڭتۇستىگىنىڭ ٴبىر مۇشەسى، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ۇزاق مەزگىلدىك سەنىمدى سەلبەستىك سەرىگى، سونداي ـ اق الەمنىڭ دامۋ ىستەرىنە قولداۋ كورسەتەتىن ارەكەت جاساۋشى جانە ىسكەر، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرمەن قول ۇستاسا وتىرىپ وسىزاماندانۋدى جۇزەگە اسىرۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ الەمنىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتەتىن سەگىز ٴتۇرلى ارەكەتىن جاريالادى.
ٴبىرىنشى، قول ۇستاسا وتىرىپ ”بىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرىپ، ستەرەولدى ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋ تورابىن ونان ارى قۇرىپ، جاسىل جىبەك جولىن جەتەكشى ەتىپ، سيفرلى جىبەك جولىنا قۋات ۇستەيدى.
ەكىنشى، الەمدىك دامۋ باستاماسىن تياناقتاندىرىپ، جەر شارىنىڭ وڭتۇستىگى زەرتتەۋ ورتالىعىن ويداعىداي قۇرىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە ۇزدىكسىز قولداۋ كورسەتىپ، كەدەيلىكتى ازايتۋ، استىق حاۋىپسىزدىگى، سيفرلى ەكونوميكا سياقتى سالالارداعى ناقتى ىستەر سەلبەستىگىن تەرەڭدەتەدى.
ٴۇشىنشى، افريكانىڭ دامۋىنا قولداۋ كورسەتەدى. جۇڭگو _ افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرى بەيجيڭ باسشىلار ٴماجىلىسى بولاشاقتاعى 3 جىلدا جۇڭگونىڭ افريكامەن قول ۇستاسا وتىرىپ وسىزاماندانۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ون ٴىرى سەرىكتەستىك ارەكەتىن ٴارى وعان قارجىلاي قولداۋ كورسەتەتىندىگىن جاريالادى.
ٴتورتىنشى، كەدەيلىكتى ازايتۋ جانە استىق حاۋىپسىزدىگى حالىقارالىق سەلبەستىگىن قولدايدى. جۇڭگو جاق ”اشارشىلىق پەن كەدەيلىككە قارسى اتتانۋ الەمدىك وداعىنا“ مۇشە بولۋدى، 20 ەل توبىنىڭ دامۋ جونىندەگى مينيسترلەر ٴماجىلىسىن ۇزدىكسىز وتكىزۋگە قولداۋ كورسەتۋدى ٴارى حالىقارالىق استىق شىعىنىن ازايتۋ جينالىسىن ٴۇرتىس ۇيىمداستىرىپ وتكىزۋدى ۇيعاردى.
بەسىنشى، جۇڭگو برازيليامەن، وڭتۇستىك افريكامەن، افريكا ەلدەرى وداعىمەن بىرگە ”اشىق عىلىم حالىقارالىق سەلبەستىك باستاماسىن“ باستاپ، الەمنىڭ عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرىنىڭ جەر شارىنىڭ وڭتۇستىگىنە ٴتىپتى دە كوپ پايدا جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتەدى.
التىنشى، 20 ەل توبىنىڭ جەر شارىنىڭ وڭتۇستىگىن باقىتقا كەنەلدىرۋ ناقتى ىستەر سەلبەستىگىن ورىستەتۋىنە قولداۋ كورسەتەدى، بەيجيڭدە قۇرىلعان 20 ەل توبى شارۋاشىلىق قۇرۋدى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ قىزمەتىن قولدايدى، ٴارقايسى جاقتاردىڭ سيفرلى وقۋ ـ اعارتۋ، مۇراجايدى سيفرلاندىرۋ، بايىرعى كىتاپتاردى سيفرلاندىرۋ سياقتى سالالاردا سەلبەستىك ورىستەتۋىنە قولداۋ كورسەتەدى.
جەتىنشى، 20 ەل توبىنىڭ ”شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋ ارەكەت جوسپارىن“ تياناقتاندىرىپ، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرمەن بىرگە قاشقىنداردى قۋعىنداۋ، ارام اقشانى قايتارىپ اكەلۋ، شىرىكتەسۋدىڭ پاناسى بولۋدان باس تارتۋ، شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋ قابىلەتى قۇرىلىسى سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى كۇشەيتەدى.
سەگىزىنشى، جۇڭگو جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋ ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن كەمەلەندىرىپ، ەڭ دامىماعان ەلدەرگە سىڭار جاقتى ەسىك اشۋدى كەڭەيتەدى، جۇڭگومەن ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقان ەڭ دامىماعان ەلدەردىڭ بارىنە %100 باجى تۇرىندەگى ونىمدەردەن كەدەن باجىسىن الماۋ مامىلەسىن جاساۋدى جاريالادى.
شي جينپيڭ سوڭىندا مىنالاردى ٴبىلدىردى: الىس ساپار العاشقى ادىمنان باستالادى. جۇڭگو جاق ٴارقايسى جاقپەن بىرگە ارەكەتتەنىپ، ورتاق داميتىن ادىلەتتى دۇنيە ٴجۇزىن قۇرىپ، كەدەيلىكتى وتكەنگە اينالدىرىپ، تاماشا ارماندى رەالدىققا اينالدىرۋدى قالايدى.
برازيليا زۇڭتۇڭى لۋلا ٴماجىلىستى باسقاردى.
باسشىلار ٴماجىلىسى باستالاردىڭ الدىندا، شي جينپيڭ ماجىلىسكە قاتىناسقان باسشىلارمەن بىرگە برازيليا جاق العا قويعان ”اشارشىلىق پەن كەدەيلىككە قارسى اتتانۋ الەمدىك وداعىنىڭ“ ىسكە قوسىلۋ سالتىنا قاتىناستى.
ساي چي، ۋاڭ ي قاتارلىلار جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.
