شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى ريو ـ دە جانەيرودان بەرگەن حابارى (تىلشىلەر ياڭ يجۇن، چىن ۋيحۋا). جەرگىلىكتى ۋاقىت 11 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ برازيليانىڭ ريو ـ دە جانەيروسىندا 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ 19 ـ رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە ۇزدىكسىز قاتىناستى.
باسشىلار ٴماجىلىسىنىڭ 2 ـ كەزەڭدەگى ماجىلىسىندە ”الەمدىك باسقارۋ قۇرىلىمى رەفورماسى“ كەڭەس تاقىرىبىن ارقاۋ ەتىپ تالقى جۇرگىزىلگەندە، شي جينپيڭ «ٴادىل، ۇيلەسىمدى الەمدىك باسقارۋ جۇيەسىن قول ۇستاسا قۇرايىق» دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ٴسوز سويلەدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ باسشىلار ٴماجىلىسى 16 جىلدىق بارىستى باسىپ ٴوتتى. جاڭا باستامادا تۇرعان 20 ەل توبى بۇرىنعىعا مۇراگەر بولىپ، كەيىنگىگە جول اشىپ، الدىڭعىلاردىڭ ٴىزىن باسىپ بولاشاققا بەتتەپ، ۇزدىكسىز الەمدىك باسقارۋدى كەمەلدەندىرەتىن، تاريحتىڭ العا باسۋىن ىلگەرىلەتەتىن كۇش بولۋى كەرەك. ٴبىز ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى ۇستانىمىنان جازباي، ٴوزارا قارسى جاقتىڭ دامۋىن سىن ـ سايىس ەمەس، قايتا وراي ساناپ، ٴوزارا قارسى جاقتى قارسىلاس ەمەس، قايتا سەرىك دەپ ٴبىلىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۋستاۆىنىڭ باس ماقساتى مەن پرينسيبىن نەگىز ەتكەن حالىقارالىق قارىم ـ قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىنە باتىل بويسۇنىپ، حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ٴتارتىپتى قورعاپ، حالىقارالىق ورتاق تانىمدى ونان ارى ۇيىستىرىپ، تەرەزەسى تەڭ، ٴتارتىپتى دۇنيە ٴجۇزىنىڭ كوپ ۇيەكتەنۋىن، جالپىعا ٴتيىمدى، سيىسىمدى ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىن جەبەۋىمىز كەرەك.
ٴبىرىنشى، الەمدىك ەكونوميكانى باسقارۋدى كەمەلەندىرىپ، سەلبەستىك ۇلگىسىندەگى دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. الەمدىك ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناستى كۇشەيتۋگە كۇش سالىپ، ماكرولىق ساياساتتى سايكەستىرۋدى كۇشەيتىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتى جەتىلدىرىپ، ماكرولىق ساياساتتى سايكەستىرۋدىڭ ”ورنىقتىرعىشىن“ تۇلعالاپ، اشىق، سيىسىمدى، كەمسىتپەيتىن حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىك ورتاسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. ستيلى پاك، سالتى دۇرىس شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن تۇلعالاپ، شىرىكتەسۋگە نولدىك توزىمدىلىك كورسەتۋگە تاباندى بولىپ، قاشقىنداردى قۋعىنداۋ، ارام اقشانى قايتارىپ اكەلۋ حالىقارالىق سەلبەستىگىن كۇشەيتۋ كەرەك.
ەكىنشى، الەمدىك فينانستى باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، ورنىقتىلىق ۇلگىسىندەگى دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ٴسوز سويلەۋ ۇقىعى مەن ۋاكىلدىك سيپاتىن ارتتىرىپ، حالىقارالىق فينانس بازارىنىڭ ورنىقتىلىعىن بىرگە قورعاپ، ٴوز ەلىنىڭ اقشا ساياساتىن رەتتەۋدەن تۋاتىن ۇنامسىز اسەردىڭ سىرتقا كەڭەيۋىنەن ساقتانۋ كەرەك، دامىعان ەلدەر بۇل جاعىندا جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋعا ٴتيىس. فينانس حاۋىپ ـ قاتەرىن باقىلاۋ ـ ولشەۋ، الدىن الا ساقتاندىرۋ، ٴبىر جايلى ەتۋ جۇيەسىن كەمەلەندىرىپ، الەمدىك فينانس حاۋىپسىزدىك تورىن بەرىك ورناتۋ كەرەك. وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ جاسىل قارجى قۇراۋ قاجەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي قاناعاتتاندىرۋ كەرەك.
ٴۇشىنشى، الەمدىك ساۋدانى باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، اشىق ۇلگىدەگى دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى رەفورماسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، قورعامپازدىققا قارسى تۇرىپ، ەكونوميكا ماسەلەسىن ساياسيلاندىرىپ، الەمدىك بازاردى ادەيى بولشەكتەۋدەن ساقتانىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى سىلتاۋ ەتىپ، ٴىس جۇزىندە قورعامپازدىقتى اتقارۋدان ساقتانىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ اناعۇرلىم تەرەزەسى تەڭ، سيىسىمدى جانە سىندارلى سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىن سەلبەسە ورناتۋ كەرەك.
ٴتورتىنشى، الەمدىك سيفرلى باسقارۋدى كەمەلەندىرىپ، جاڭالىق اشۋ ۇلگىسىندەگى دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. سيفرلانۋعا قاراي بۇرىلىس جاساۋعا، سيفرلى ەكونوميكا مەن ناقتى ەكونوميكانى تەرەڭ توعىستىرۋعا، جاڭادان گۇلدەنگەن سالانىڭ ەرەجەسىن جاساۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، جاساندى زەردە جاعىنداعى حالىقارالىق باسقارۋدى جانە سەلبەستىك جاساۋدى كۇشەيتىپ، جاساندى زەردەنىڭ ىزگىلىككە بەت الۋىنا، بۇكىل ادامزاتقا باقىت جاراتۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق 2025 ـ جىلى دۇنيە ٴجۇزى جاساندى زەردە جينالىسىن ۇزدىكسىز وتكىزەدى، 20 ەل توبى مۇشەلەرىنىڭ ات سالىسۋىن قارسى الادى.
بەسىنشى، الەمدىك ەكولوگيانى باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، ەكولوگياعا جاراسىمدى دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. ورتاق، الايدا پارىقتى جاۋاپكەرشىلىك پرينسيبىنە بويسۇنىپ، «پاريج كەلىسىمىن» جانە «كۇنميڭ مونترەال الەمدىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جۇلگەسىن» جاپپاي ٴونىمدى تياناقتاندىرۋ كەرەك. دامىعان ەلدەر وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە قاجەتتى قارجى، تەحنيكا، قابىلەت قۇرىلىسى قولداۋىن كورسەتىپ، بيىل جىل ىشىندە وتكىزىلەتىن كليمات وزگەرىسىنىڭ، شولەيتتەنۋ جونىندەگى شارت جاساسقان جاقتار جينالىسىنىڭ بەلسەندى جەتىستىككە قول جەتكىزۋىنە قولداۋ كورسەتۋ كەرەك. الدىمەن ورناتىپ، ارتىنان كۇشىنەن قالدىرۋعا تاباندى بولىپ، تازا ەنەرگيانى ورنىقتى، ٴتارتىپتى تۇردە ٴداستۇرلى ەنەرگيانىڭ ورنىنا باستىرىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى تيپ جاڭالاۋىن تەزدەتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق ٴارقايسى جاقپەن جاسىل نەگىزدىك قۇرىلىس، جاسىل ەنەرگيا، جاسىل كەن ونىمدەرى، جاسىل قاتىناس سياقتى سالاداعى حالىقارالىق سەلبەستىكتى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، شاماسىنىڭ جەتكەنىنشە وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە قولداۋ كورسەتۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: الەمدىك حاۋىپسىزدىكتى باسقارۋ دا الەمدىك باسقارۋدىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى. 20 ەل توبى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ جانە ونىڭ حاۋىپسىزدىك القالار كەڭەسىنىڭ ٴتىپتى دە زور رول اتقارۋىنا قولداۋ كورسەتىپ، داعدارىستى بەيبىت جولمەن شەشۋگە پايدالى ٴارقانداي قۇلشىنىسقا قولداۋ كورسەتۋى كەرەك. ۋكراينا داعدارىسىن ساياسي جولمەن شەشۋ جولىن قاراستىرىپ، گازادا قاقتىعىستى دوعارىپ، سوعىستى توقتاتۋدى جەدەل ىلگەرىلەتىپ، ٴوڭىردىڭ ادامگەرشىلىك داعدارىسىن باسەيتۋگە جانە سوعىستان كەيىنگى قايتا قۇرۋعا قولداۋ كورسەتۋ كەرەك. ”ەكى ەل جوباسىن“ تياناقتاندىرىپ، پالەستينا ۇلتىنىڭ زاڭدى ۇقىعىن قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك.
شي جينپيڭ سوڭىندا مىنانى ٴبىلدىردى: 20 ەل توبىن قۇرۋداعى اۋەلگى ماقساتتى قايتالاي ەسكە الىپ، ريو ـ دە جانەيرودان تاعى ساپارعا اتتانىپ، سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناستى اسقاقتاتىپ، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، بىرگە داميتىن، گۇلدەنىپ ـ كوركەيەتىن تاماشا بولاشاق اشايىق!
برازيليا زۇڭتۇڭى لۋلا ٴماجىلىستى باسقاردى.
باسشىلار ٴماجىلىسى «20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ ريو ـ دە جانەيرو باسشىلار ٴماجىلىسى جارناماسىن» ماقۇلدادى.
ساي چي، ۋاڭ ي قاتارلىلار جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.
