اتۇش قالاسى احۋ اۋىلى:
قىستاق ـ قىستاقتىڭ بارىندە ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسى“ بار
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى سۇي يۇنيان
”مەن ٴوزىم سويلەي بەرسەم ٴمانى جوق، كوپشىلىك سۇراق قويىڭىزدار، مەن جاۋاپ بەرەيىن.“ 11 ـ ايدىڭ 6 ـ كۇنى ٴبىر مايدان زاڭ جالپىلاستىرۋ قيمىلى اتۇش قالاسى احۋ اۋىلى تومەنمالى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى سىمايىل قاسىمنىڭ اۋلاسىندا دۋماندى ورىستەتىلىپ جاتتى. اتۇش قالالىق ٴادىليا مەكەمەسى احۋ ٴادىليا بولىمشەسىنىڭ قىزمەتكەرى احمەتجان تىلەۋالدى قىستاق تۇرعىندارىمەن بىرگە قورالانا وتىرىپ، ازاماتتىق زاڭناما قاتارلى زاڭ بىلىمدەرىن ٴتۇسىندىردى، ونىڭ ٴسوزى قاراپايىم، اسەرلى بولعاندىقتان، قىستاق تۇرعىندارى ۇيىپ تىڭدادى ٴارى تالاسا ـ تارماسا سۇراق قويدى.
”مەنىڭ ٴۇيىم قىستاقتاعى ’زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسى‘ “، ـ دەدى سىمايىل ماقتانىشپەن. 2023 ـ جىلى 1 ـ ايدا احۋ اۋىلى نازاردى زاڭمەن باسقارىلاتىن اۋىل ـ قىستاق قۇرىلىسىنا شوعىرلاندىرىپ، 9 اكىمشىلىك قىستاقتا ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسىن“ تۇلعالايدى، قارت پارتيا مۇشەسى سىمايىل مۇنى ەستىگەن سوڭ دەرۋ ٴوزىن ـ ٴوزى تانىستىرىپ: ”ٴبىزدىڭ اۋلا كەڭ، قىستاق تۇرعىندارىن جەمىس ـ جيدەك، ىستىق شايمەن قامداۋعا پەيىلمىن، كوپشىلىككە ىلەسە ٴجۇرىپ زاڭ بىلىمدەرىن كوبىرەك ۇيرەنىپ، كوپشىلىك تالاس ـ تارتىس ىستەرىنە جولىققاندا جاراستىرۋعا دا ات سالىسامىن“.
احۋ اۋىلدىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، ساياسي ـ زاڭ كوميتەتىنىڭ مۇشەسى دۇڭ فانكى بىزگە بىلاي دەدى: قازىر قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ەكونوميكالىق قيمىلى كوپ، ودان تۋىندايتىن قايشىلىق پەن داۋ ـ شار دا كوپ، زاڭدىق قىزمەت وتەۋ قاجەتى دە كوپ، زاڭ جالپىلاستىرۋ كۇشتەرى مەن حالىقتىق جاراستىرۋشىلاردى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ۇيلەرىنە ورنالاستىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جاقىن ماڭدا زاڭدىق ٴبىلىم جانە زاڭدىق قىزمەت وتەۋگە يە بولۋىنا قولايلىلىق جاراتتىق.
”نەدەگەن تۇيتىكسىز ەدىڭ، ساعان ساسىعى بىلىنبەگەنىمەن، ماعان ٴبىلىنىپ تۇر“. ”بۇنىڭ نەسى ساسىق، بۇرىنعى قۇرعاق دارەتحانالاردى دا ساسىق دەمەگەن ەدىڭ عوي“. بيىل 8 ـ ايدا قىستاق تۇرعىندارى ۇيلەرىندە دارەت ۇراسىن سالدى. ٴبىر قىستاق تۇرعىنى ۇنەمى دارەت ۇراسىنىڭ قاقپاعىن جابۋدى ۇمىتىپ كەتىپ، ٴيىسى كورشىلەر جاقتا مۇڭكىپ جاتاتىن، سونىمەن ەكى وتباسىنداعىلار شارماياقتاسادى، ولار ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسىنا“ كەلىپ ايتىستى. ”كوپشىلىك ٴبارى اۋىلداس، كورشىلەر تاتۋ ـ ٴتاتتى بولۋ _ تاماشا ٴمورال، بولماشى ىستەرگە بولا ارازداسپاۋ كەرەك“. سىمايىلدىڭ جاراستىرۋىندا ەكەۋى قول الىسىپ تاتۋلاستى.
وسى اۋىلدىڭ جوعارعى ٴمالى قىستاعىنداعى ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسى“ قىستاق كادرى، زاڭدى تۇسىنەتىن ٴمۇنيرا روزىنىڭ وتباسىندا قۇرىلدى. ٴمۇنيرا مىنەزى جىبەكتەي، سابىرلى جان، ٴىشىنارا زاڭ بىلىمدەرىنەن حابارى بار، قىستاقتاعى ايەلدەر وتباسىلىق داۋ ـ شارعا جولىققاندا جانە سۇيىسپەنشىلىك جاقتان مازالانعاندا ونى ىزدەپ كەلىپ مۇڭ شاعىپ، شەشۋ ٴادىسىن قاراستىراتىن.
ٴبىراز ۋاقىتتىڭ الدىندا، قىستاق تۇرعىنى گۋ Xتىڭ اپەكەسى ۇيلەنەدى، گۋ X شاشۋ اقشانى كوبىرەك بەرمەكشى بولعاندا كۇيەۋىنىڭ قارسىلىعىنا ۇشىراپ، ەكەۋى ۇرىسىپ قالادى، گۋ X اشۋمەن توركىنىنە كەتىپ، بىرنەشە كۇننەن كەيىن گۋ Xتىڭ ەنەسى ٴمۇنيراعا كەلىپ كەلىنىمدى اقىل ايتىپ قايتارىپ اكەلسەڭ دەگەن ٴوتىنىش ايتادى. ”ەكى رەت جاراستىردىم، ايەلى كۇيەۋىنىڭ اقشا تابۋى وڭاي ەمەستىگىن ٴتۇسىندى، كۇيەۋى دە ايەلىنىڭ تۋىسقاندىق سۇيىسپەنشىلىك قاجەتىن ٴبىلدى، اقىرى ەكەۋى ٴبىر ـ بىرىنەن كەشىرىم سۇراپ، بىرگە ۇيلەرىنە قايتتى“، ـ دەدى ٴمۇنيرا.
كەيبىر قايشىلىق، داۋ ـ شارلار زاڭدىق ماسەلەگە ساياتىندىقتان، شەشۋ ونشالىقتى وڭايعا سوقپايدى، ٴادىليا بولىمشەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى، قىستاق كادرلارى، زاڭدى تۇسىنەتىندەر، سۋديا، قىستاقتاعى زاڭ اقىلشىلارى، ساقا پارتيا مۇشەلەرى سياقتىلاردان ۇيىمداسقان جاراستىرۋ ”تيانتۋانى“ ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋىلىندا“ كۇش ۇستەدى. احۋ اۋىلىندا 9 ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسى“ قۇرىلعاننان بەرى 130دان استام قايشىلىقتى، داۋ ـ شاردى شەشتى.
”كوپشىلىكتىڭ زاڭدىق ٴبىلىمى مولايدى، زاڭعا بويسۇنۋ تانىمى كۇشەيدى، داۋ ـ شار دا ازايدى“. دوستىق قىستاعىنداعى ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسى“ قىستاق تۇرعىنى تۇرسۇنجان ٴيۇسۇپتىڭ وتباسىندا قۇرىلدى. تۇرسۇنجان بۇرىن ساقشى ىستەرى كەڭسەسىندە 9 جىل ساقشى كومەكشىسى بولعان، بۇل جونىندەگى اسەرى تەرەڭ. ول: بۇرىندارى ماس بولىپ توبەلەسۋدەن تۋىنداعان داۋ ـ شار تەكتەس قاتەرلى جاعدايلار ٴبىرشاما كوپ بولاتىن، قازىر مۇنداي ىستەردى وتە از ەستيتىن بولدىق، ـ دەدى.
قازىر تۇرسۇنجان مەن ايەلى ەكەۋى بىرگە قالادا قويدىڭ ىشەك ـ قارنىن ساتادى، ”اقشا ىسىنە“ ايرىقشا كوڭىل بولەدى، ول قىستاق ساقشى ىستەرى كەڭسەسى ۇگىتتەگەن الدامكوستىككە قارسى تۇرۋ بىلىمدەرىنە قاي ـ قاشان دا نازار اۋدارىپ، ۇيىنە كەلىپ زاڭ جالپىلاستىرۋ ۇگىتىن تىڭدايتىن كورشىلەرىنە ەش جالىقپاستان تۇسىنىك جاسايدى. ”قىستاعىمىزدا ساۋدا ىستەيتىندەر ٴبىرشاما كوپ، جاپا ـ ماشاقاتپەن تاپقان اقشالارىمىزدى الدامشىلاردىڭ الداپ كەتۋىنە بولمايدى“، ـ دەدى تۇرسۇنجان.
”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسى“ ٴۇيىمىزدىڭ جانىندا عانا، قىستاق تۇرعىندارى وسى ارادا باس قوسىپ اڭگىمەلەسۋدى ۇناتادى، سونىمەن، زاڭمەن باسقارۋ ۇگىتى، زاڭدىق قىزمەت وتەۋ، حالىقتىق جاراستىرۋ سياقتى يقۋاتتاردى ارقالاۋدان سىرت، ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسى“ جۇرت جاعدايىن ۇعىساتىن ورىنعا دا اينالدى.
تومەن ٴمالى قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى ۋاڭ يحاۋ بىلاي دەدى: قىستاقتا كوپتەگەن جاستار مەن ورتا جاستاعىلار سىرتتا جۇمىس ىستەيدى، ۇيدە قالعان قارتتار جەردى اينالىمعا سالۋ تىلەگىن ورتاعا قويدى. سونىمەن قىستاق سەلبەستىك كووپەراتيۆى 200دەن استام قىستاق تۇرعىنىنىڭ 1200مۋ جەرىن شوعىرلاندىرىپ ەگىن ەكتى، بيىل 3 ـ ايدا ”ٴتورتتى اقىلداسۋ، ەكىنى جاريا ۇستاۋ“ ارقىلى ٴار مۋ جەر ٴۇشىن 400 يۋان باعا بەلگىلەندى.
كەيىن كەلە، تاعى ٴبىر قىستاق تۇرعىنى سىمايىلدىڭ ٴۇيىنىڭ ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسىندا“ پىكىر اۋىستىرعاندا جەردى اينالىمعا سالۋ اقىسى ٴسال تومەن ەكەنى ورتاعا قويىلعان بولاتىن. قىستاق تۇرعىندارىنىڭ وسى پىكىرىن بىلگەننەن كەيىن، بۇل قىستاق تاعى دا ”ٴتورتتى اقىلداسۋ، ەكىنى جاريا ۇستاۋ“ ارقىلى ٴار مۋىنىڭ باعاسىن 500 يۋانعا جوعارىلاتتى.
اتۇش قالالىق ٴادىليا مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى جاڭ سۇيچۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: اتۇش قالاسى اۋىل ـ قىستاقتاردىڭ ”زاڭمەن باسقارۋ شاعىن اۋلاسىن“ قۇرۋىن دارىپتەپ، اۋىل ـ قىستاق الەۋمەتتىك زاڭدىق قىزمەت وتەۋمەن قامداۋدىڭ سوڭعى بولىگىن دالمە ـ ٴدال، جالپىعا ٴتيىمدى تاسىلمەن تۇتاستىرۋدا.
