شا شياۋيۇن:
قىستاق تۇرعىندارىن كوكەيىمدە ساقتاپ، جاۋاپكەرشىلىك ارقالايمىن
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى دۋ جيانحۇي
11 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى يانجي حۇيزۋ اۆتونوميالى اۋدانى ۋحاۋچۇي اۋىلى ارىنچۇي قىستاعىنىڭ جولىندا قىستاق پارتيا باس ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى شا شياۋيۇن قىستاق كادرلارىن باستاپ جۇك كولىگىنەن قالامشانى ٴتۇسىرىپ قاربالاستاپ ٴجۇر. ”كۇن سۋىتىپ كەلەدى، بوس ورىندارعا دەرەۋ تولىقتاپ ەكپەسەك بولمايدى“، ـ دەدى شا شياۋيۇن.
2019 ـ جىلى ارىنچۇي قىستاعى پارتيا باس ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى بولىپ سايلانعاننان بەرى، شا شياۋيۇن ٴوزىن ـ ٴوزى باسقارۋدى، ٴمورال ارقىلى باسقارۋدى، زاڭمەن باسقارۋدى ورگانيكالى توعىستىرۋدى العا قويىپ، جاراسىمدى قىستاق تۇرعىندارى قاتىناسى قۇرىلىسىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، قىستاق كەلبەتىنىڭ تاماشا دامۋىن جەبەۋمەن بىرگە، اۋىل ـ قىستاق ساياحاتىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتتى. قىسقا عانا بىرنەشە جىلدا ارىنچۇي قىستاعى ەلەۋسىز كەنجە قالعان قىستاقتان الىس ـ جاقىنعا تانىمال جۇلدىز قىستاققا اينالدى، بىلتىر ”اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدەن ۇلگى كورسەتۋ قىستاعى“ بولىپ باعالاندى.
ناقتى ىستەپ، سەنىمگە يە بولدى
ارىنچۇي قىستاعىندا مەيلى ەگىس جۇمىسىنىڭ قاربالاس كەزىندە قىزىل بۇرىش جيناپ جاتقان اتىز باسىندا، الدە قىستاق جولىن جوندەگەن جۇمىس باسىندا بولسىن، بارلىق جەردەن شا شياۋيۇننىڭ ابىگەر بولىپ جۇرگەنىن كورەسىز. ”شا شۋجيدىڭ ۇلەس قوسۋ رۋحى ٴبارىمىزدى اناعۇرلىم تاسقىنداعان قىزۋ ىنتامەن قىزمەتكە كىرىسۋگە جىگەرلەندىردى“، ـ دەدى قىستاق كادرى ديڭ چۇنلي.
52 جاستاعى شا شياۋيۇن ارىنچۇي قىستاعىنىڭ ٴتول تۋماسى. 1994 ـ جىلى قىزمەتكە قاتىناسقاننان بەرى، ول ىلگەرىندى ـ كەيىندى قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ تۇرلىشە قىزمەت ورنىندا قىزمەت ىستەگەن، قىستاقتاعى ادامدار مەن ىستەردى ول بەس ساۋساعىنداي قانىق بىلەدى. ”نەگىزگى ساتىداعى پارتيا مۇشەلەرى مەن كادرلار بۇقارامەن تىكەلەي بايلانىس جاسايدى، پارتيانىڭ حالىققا ٴتيىمدى ساياسات ـ شارالارىنىڭ بارلىعى نەگىزگى ساتى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ، كادرلارىنىڭ دەن قويىپ تياناقتاندىرۋىن قاجەت ەتەدى“، ـ دەدى شا شياۋيۇن.
”قىستاق كادرلارىنىڭ نازارىندا، ٴسوز جوق، جۇمىس بولۋ كەرەك، قىستاق تۇرعىندارىن كوكەيدە ساقتاعاندا عانا قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كوڭىلىنەن ورىن الاسىڭ“، ـ دەدى شا شياۋيۇن. قىستاق كادرى نۇربيا ابدۇرەيىم وتباسىلارىن ارالاۋ بارىسىندا قىستاق تۇرعىنى قادىر ٴيۇسۇپ وتباسىنداعى ەكى قارتتىڭ جاستارى ۇلعايعان، ۇلدارى مۇگەدەك بولعاندىقتان ەڭبەك قابىلەتى جوق، وتباسى تۇرمىستارىندا قيىنشىلىق بار ەكەندىگىن بىلەدى. نۇربيا بۇل ٴىستى اڭىس ەتكەننەن كەيىن، قىستاق ”ەكى كوميتەتى“ دەرەۋ جيىن اشىپ، قارتتار وتباسىنا ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىز ەتۋ قاراجاتىن ٴوتىنىش ەتىپ، ناقتى قيىنشىلىعىن شەشەدى.
بۇل ىستەر قاراماققا ەلەۋسىز بولعانىمەن، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جۇرەگىندە تەرەڭ اسەر قالدىردى ٴارى قىستاق كادرلارى سەنىم مەن قۇرمەتكە يە بولدى. بۇگىنگى كۇندە شا شياۋيۇننىڭ ىقپالىمەن ارىنچۇي قىستاعىنداعى قىستاق كادرلارىنىڭ بارلىعىنىڭ جۇمىس ىستەۋ قىزعىندىلىعى ارتىپ، قايراتى تاسقىندادى.
كورشىلەر تاتۋ بولىپ، اقشا تابۋمەن قاربالاستىققا ٴتۇستى
”ٴسوزدى بايىپپەن ايتۋ، قيسىندى اسىقپاي ٴتۇسىندىرۋ“. ارىنچۇي قىستاعىنىڭ جاراستىرۋ قىزمەت پۋنكتىنىڭ قابىرعاسىندا وسىنداي كورنەكتى ٴسوز جاپسىرىلعان. ”قازىر كورشىلەر اراسىنداعى داۋ ـ شار ازايدى، قىزمەت پۋنكتى بوس قالدى“، ـ دەپ كۇلدى شا شياۋيۇن.
ارىنچۇي قىستاعى يانجي حۇيزۋ اۆتونوميالى اۋدانىنداعى قالا مەن اۋىلدىڭ تۇيىلىسكەن جەرىنە ورنالاسقان، ەگىمشىلىك پەن باعىمشىلىقتى ۇشتاستىرۋدى، مال ساۋداسىن نەگىزگى ٴوندىرىس شارۋاشىلىق ٴتاسىلى ەتەدى. بۇرىن كورشىلەر ارا اقشا قارىز الىپ قايتارماۋ، سۋ، جەر ىستەتۋ سياقتىلاردان تۋىلاتىن داۋ ـ شاردىڭ سالىستىرماسى ٴبىرشاما جوعارى بولىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى قوعامدىق باسقارۋداعى قيىن ماسەلە ەدى.
سوڭعى جىلدارى ارىنچۇي قىستاعى ٴىس جۇزىندىك جاعدايمەن ۇشتاستىرىپ، ”ٴۇشتى كۇشەيتۋ، ٴۇشتى مالىمدەۋ، ٴۇشتى قامتاماسىز ەتۋ“ سىندى كورشىلەر اراسىنداعى داۋ ـ شاردى قاينارىنان باستاپ شەشۋ قىزمەت ٴادىسىن قاراستىرىپ، قالىپتاستىرىپ، كورشىلەر اراسىنداعى داۋ ـ شاردى ەرتە شەشتى. ارىنچۇي قىستاعى بەدەلدى قىستاق تۇرعىندارىن لەكسيا سويلەۋگە ۇسىنىس ەتىپ، ٴمورال ساباقحاناسى قيمىلىن ورىستەتتى. ولار جاندى، اسەرلى مىسالدار ارقىلى كورشىلەر تاتۋلىعىنىڭ ماڭىزدى ٴمانىن، وركەنيەتتى سالتتىڭ ناقتى بەينەسىن، سونداي ـ اق ٴداستۇرلى تاماشا ٴمورالدىڭ باي مازمۇنىن ىشكەرىلەي ٴتۇسىندىردى. ٴبىر قىدىرۋ شارالار ارقىلى قىستاق تۇرعىندارى اراسىنداعى داۋ ـ شار كۇن سايىن ازايىپ، كورشىلەر بارعان سايىن تاتۋ بولدى. ارىنچۇي قىستاعى بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىنداعى ”ارىز ـ شاعىم جوق قىستاقتى“ ٴساتتى قۇردى، وسى قىزمەت ٴادىسى 2023 ـ جىلى مەملەكەتتىك ”فىڭچياۋ ۇلگىسىندەگى قىزمەت ادىسىنە“ ەنگىزىلىپ، اۋىل ـ قىستاقتى باسقارۋعا ۇلگى ورناتتى.
”قىستاق ورتاسى كورىكتەندى، سەمەنت جول ەسىك الدىنا دەيىن تۇتاستى، كوپشىلىكتىڭ بارلىعى اقشا تابۋمەن قاربالاس، كىم وسىنداي تۇككە تۇرعىسىز ۇساق ىستەر ٴۇشىن جاڭجالداسادى دەيسىڭ“. لي ميڭحاڭ جىلىجايىندا كوكونىس ەگۋ بازاسىندا قاربالاس كوكونىس ٴۇزىپ جاتقان قىستاق تۇرعىنى جاڭ جۋانليڭ وسىلاي دەدى.
2023 ـ جىلى ارىنچۇي قىستاعىنىڭ جان باسىندىق تازا كىرىسى 24 مىڭ 82 يۋانعا جەتىپ، قىستاق كوللەكتيۆىنىڭ ەكونوميكالىق كىرىسى 500 مىڭ يۋاننان استى.
قىستاق تۇرعىندارى ساياحاتتىڭ پايداسىن كوردى
قاتار ـ قاتار كوشە جولدارى كەڭ دە تاپ ـ تازا، شاعىن اۋلالار رەتتى ورنالاسقان. ۇلتتار ىنتىماعى الاڭى، عىلىم جالپىلاستىرۋ سارايى، حالىقتىق سالت ـ سانا سارايى، باسكەتبول الاڭى سياقتى قيمىل ورىندارى تولىق.
قونىستانۋ ورتاسى جاقساردى، ەندى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قالتاسىن قامپايتىپ، رۋحاني تۇرمىسىن بايىتا ٴتۇسۋ كەرەك. وزىندىك وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىنا سۇيەنىپ، شا شياۋيۇن مەن قىستاق كادرلارى ”قىستاقتى كۇشەيتىپ، حالىقتى بايىتۋ، كورىنىسى كوركەم، ادامدارى تاتۋ بولۋ“ سىندى دامۋ نىساناسىن تۇراقتاندىردى. اۋىل ـ قىستاق ساياحاتىن زور كۇشپەن دامىتىپ، جاياۋ ٴجۇرۋ نىسانالى جەر ساياحاتى، شارۋالار شاتتىعى اتا ـ انالار مەن بالالار ساياحاتى، ەكولوگيالىق تاماشالاۋ ٴۇزۋ، حالىقتىق تۇسەلحانا اۋماعى، كەشكى بازار سياقتىلاردى تۇلعالاپ، 30 نەشە قىستاق تۇرعىنى ەسىك الدىندا ـ اق ساياحاتتىڭ پايداسىن كوردى.
ارىنچۇي قىستاعىنداعى فىنفاڭ ٴدامدى تاعام شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنا بارعانىمىزدا، تيجارات جۇرگىزۋشى ما گۇيفاڭ مەن وتباسىنداعىلارى گۇل ـ شوپتەرگە ۇسىكتەن ساقتايتىن ٴاديال جاۋىپ جاتىر ەكەن. 2020 ـ جىلى قىستاقتىڭ زور كۇشپەن قولداۋىمەن ما گۇيفاڭ ٴبىر ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، ٴوز اۋلاسىن شارۋالار شاتتىعى ساياجايىنا وزگەرتەدى. تاماشا قىزمەت وتەۋىنە جانە ٴدامدى تاعامدارىنا سۇيەنىپ، ما گۇيفاڭ نە ٴبارى 3 جىلدا وزىندىك قۇندى قايتارىپ الىپ قانا قويماي، تاعى 4 قىستاق تۇرعىنىن وسى ارادا جۇمىستاندىردى.
ارىنچۇي قىستاعىنىڭ بۇدان بىلايعى دامۋى جونىندە شا شياۋيۇننىڭ ايقىن وي جەلىسى جانە ناقتى شاراسى بار: نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى تەبىنىن ۇزدىكسىز زورايتىپ، اۋىل ـ قىستاق ساياحاتى كومەسكى كۇشىن اشىپ، ارىنچۇي قىستاعى ەرەكشەلىگىنە يە تۇنگى ەكونوميكا ماركاسىن سومداپ، اۋىل ـ قىستاق ساياحاتىمەن ۇشتاستىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىن ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا باستاپ، جاسىل، ورگانيكالى كوكونىس جانە جەمىس ـ جيدەك ەگۋدى جالپىلاستىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جيناۋ سەزىنۋ نىسانىن دامىتپاق.
