زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى قانداي بولادى؟ مەملەكەتتىك 5 جىلدىق ارەكەت جوسپارىندا وتە ناقتى شارالار العا قويىلدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋي يۇڭگۇي
”سيفرلاندىرىپ دارەجەسىن ءوسىرىپ جاڭالاعاننان كەيىن، ءبىر ادام 2000 مۋ جەردى سۋارۋ، تىڭايتقىش بەرۋ، ءدارى شاشۋ سياقتى اتىز باپتاۋ جۇمىستارىن ورىنداي الادى“. 11 - ايدىڭ 22 - كۇنى سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسى ماناس اۋدانى باۋجياديان قالاشىعى سايچاڭ قىستاعىنداعى ماناس اۋدانى فاڭچۇن زەردەلى ەگىس الاڭىن باسقارۋ ورتالىعىندا ماناس اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى لۇي شياۋچيڭ ەلەكتروندى ۇلكەن ەكراندى اشىپ، ماناس اۋدانى فاڭچۇن زەردەلى ەگىس الاڭىنىڭ عىلىم - تەحنيكالىق جولمەن ەگىن سالۋ جاڭا ۇلگىسىن تانىستىردى.
ماناس اۋدانى فاڭچۇن زەردەلى ەگىس الاڭى مەملەكەت دارەجەلى سيفرلى ماقتا وسىرۋدە جاڭالىق اشۋ، قولدانۋ بازاسى. بۇل ەگىس الاڭى سيفرلاندىرىلعان اۋىل شارۋاشىلىعىن باسقارۋعا قىزمەت وتەۋ تۇعىرىن قۇرۋ ارقىلى جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي نىسانىن اتقارۋدان پايدالانىپ، وزىق ينتەرنەتتىك حابارلاسۋ، اۆتوماتتى مەڭگەرۋ جانە جۇمساق بولشەك تەحنيكاسىمەن ۇشتاستىرىپ، ماقتا اتىزىنىڭ قورشاعان ورتا ساندى مالىمەتىن جيناپ، ساندى مالىمەت تۇعىرىنا جولدايدى ءارى شارۋالاردىڭ وزىق ەگىس تەحنيكاسى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينا جابدىقتارىن قولدانىپ اتىز باپتاۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، ماقتانىڭ ءونىم مولشەرىن ورنىقتىرىپ، ءتۇسىمىن ارتتىرۋىنا ”زەردەلى“ تىرەك ازىرلەدى.
جۋىقتاعى جىلداردان بەرى، رايونىمىز اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ ”زەردەلىلەنۋىنىڭ، ينفورماتسيالانۋىنىڭ، اۆتوماتتانۋىنىڭ“ ۇزدىكسىز ىلگەرىلەۋىنە ىلەسە، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگىن سيفرلاندىرىپ جاڭالاۋ كۇن سايىن تەرەڭدەپ كەلەدى. اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىس باسىندا توپ - توپ زەردەلى ەگىس الاڭدارى، زەردەلى مال شارۋاشىلىعى فەرمالارى، زەردەلى بالىق شارۋاشىلىعى الاڭدارى جارىققا شىعىپ، ۇشقىش اپپاراتپەن ەگىن سالۋ، قول تەلەفونمەن ”سيىر باعۋ“، سيفرلاندىرىپ بالىق باعۋ، ”اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى، اۋىل - قىستاقتاعى، شارۋالارداعى“ جاڭا كورىنىسكە اينالدى.
زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىن قايتكەندە ونان ارى ىلگەرىلەتۋگە بولادى؟ بيىل 10 - ايدا اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مينيسترلىگى «مەملەكەتتىك زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ارەكەت جوسپارىن (2024 - جىلدان 2028 - جىلعا دەيىن)» (تومەندە قىسقارتىلىپ «جوسپار» دەلىنەدى) باسىپ تاراتىپ، 2024 - جىلدان 2028 - جىلعا دەيىنگى زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىسىنىڭ جالپى تالابى، ءتۇيىندى مىندەتى جانە ۇيىمدىق قامتاماسىزداندىرۋ قىزمەتى سياقتىلاردى العا قويدى.
«جوسپاردا» مىنالار العا قويىلدى: 2024 - جىلى زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ءتۇيىندى سالالاردا قولدانىلۋىن كەڭەيتۋ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنان ۇلگى كورسەتۋ ارقىلى جەتەكتەۋ سىندى 3 ۇلكەن ارەكەتتىڭ 8 ءتۇيىندى مىندەتى جاپپاي باستالدى. 2026 - جىلدىڭ سوڭىنا بارعاندا، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قابىلەتى العاشقى قادامدا قالىپتاسىپ، ءبىر توپ نەگىزگى داقىلداردىڭ بىرلىك ءونىمىن كەڭ كولەمدە جوعارىلاتۋدىڭ زەردەلىلەندىرىپ شەشۋ جوباسى مەن زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى (مال شارۋاشىلىعى، بالىق شارۋاشىلىعى) الاڭدارىنىڭ تەحنيكالىق ۇلگىسى جونىندە ىزدەنىس جاسالىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىنىڭ ينفورماتسيالانۋ مولشەرى ％30تەن استامعا جەتكىزىلەدى. 2028 - جىلدىڭ سوڭىنا بارعاندا، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قابىلەتى زور دارەجەدە جوعارىلاتىلىپ، ينفورماتسيا تەحنيكاسىنىڭ استىق، ماي، داقىلدارى مەن ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىنىڭ وزىندىك قۇنىن تەجەپ، ءونىم مولشەرىن ارتتىرىپ، ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋعا دەم بەرۋ رولى جاپپاي كورنەكتىلەنىپ، الدىمەن اتقارىپ، الدىمەن سىناق ەتەتىن وڭىرلەردىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگىن سيفرلاندىرىپ جاڭالاۋى نەگىزىنەن جۇزەگە اسىرىلادى، تۇتاس ءوڭىر بويىنشا زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدىڭ مەحانيزم جولى نەگىزىنەن كەمەلدەندىرىلىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىن ينفورماتسيالاندىرۋ مولشەرى ％32تەن استامعا جەتكىزىلەدى.
وسى نىسانالاردى قالاي جۇزەگە اسىرۋعا بولادى؟
«جوسپاردا» مىنالار العا قويىلدى: زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ ارەكەتىن اتقارىپ، مەملەكەتتىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق ۇلكەن ساندى مالىمەت تۇعىرىن قالىپتاستىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى بىرگە قۇرۋ بويىنشا جەردەن پايدالانۋدىڭ ”ءبىر كارتاسىن“ شىعارىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزدىك مودەلىن اشۋ كەرەك. زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىن ءتۇيىندى سالالاردا قولدانۋ، كەڭەيتۋ ارەكەتىن اتقارىپ، نەگىزگى داقىلداردىڭ بىرلىك ءونىمىن كەڭ كولەمدە جوعارىلاتۋعا قۋات ۇستەپ، ءبىر توپ زەردەلى ەگىس (مال شارۋاشىلىعى، بالىق شارۋاشىلىعى) الاڭدارىن، فەرمالارىن جەتىلدىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگىن سيفرلاندىرىپ جاڭالاۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنان ۇلگى كورسەتۋگە جەتەكتەۋ ارەكەتىن اتقارىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىن الدىمەن اتقارىپ، الدىمەن سىناق ەتۋدى ىلگەرىلەتىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ بولاشاق باعىتىن قاراستىرۋ كەرەك.
ءتۇرلى قىزمەت نىسانالارىنىڭ ورىندالۋى مەن مىندەتتەردىڭ تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، «جوسپاردا» مىنالار العا قويىلدى: ۇيىمدىق باسشىلىقتى كۇشەيتىپ، ساياساتتىق سايكەستىكتى جانە قىزمەت كۇشىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتىپ، ارەكەت جوسپارىن باقىلاۋ - تەكسەرۋدى، ورنالاستىرۋدى كۇشەيتىپ، ءتۇيىندى مىندەتتەردىڭ، ءتۇيىندى نىسانداردىڭ اتقارىلۋ جاعدايىن قاداعالاي ورنالاستىرىپ جانە وعان تالداۋ جاساپ، قورىتىندىلاپ، اتقارۋ بارىسىنداعى ماسەلەلەردى دەر كەزىندە بايقاۋ، شەشۋ؛ زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى بويىنشا مامانداردىڭ كەڭەس بەرۋ كوميتەتىن كەمەلدەندىرىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ بەتالىسىن، كەلەلى ماسەلەلەرىن زەرتتەپ، ساياساتتىق ۇسىنىستار قويۋ كەرەك. ساياساتتىق سۇيەمەلدەۋدى كۇشەيتىپ، جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسى، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىسى، قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىعى قۇرىلىسى، اۋىل شارۋاشىلىق كاسىپ سالاسىن توعىسپالى دامىتۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن ساتىپ الۋ جانە قولدانۋ قوسىمشا قاراجاتى سياقتى بۇرىننان بار نىساندار مەن ساياساتتاردان ويداعىداي پايدالانىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىن قولدايتىن ساياساتتىق بىرىككەن كۇش قالىپتاستىرۋ؛ ورتالىقتىڭ مەجە ەسەبىندەگى قارجى قوسۋ، كەلەلى ينفورماتسيا تۇعىرلارىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ، جاڭالاۋ، كەلەلى عىلىم - تەحنيكا نىساندارى سياقتى قارجى ارنالارىنان ءبىر تۇتاس پايدالانىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قابىلەت شارت - جاعدايى قۇرىلىسىن قولداپ، شەشۋشى تەحنيكالاردى زەرتتەۋ - اشۋدى، جاڭالىق اشۋدى جەدەلدەتۋ؛ زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋىنەن پايدالانۋ جونىندەگى ۇگىت پەن باۋلۋدى كۇشەيتۋ؛ جەر - جەردى زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنا ارناۋلى قوسىمشا قاراجات بەرۋ سياقتى جاڭا ساياساتتار جونىندە ىزدەنىس جاساۋعا شابىتتاندىرىپ، تەحنيكا، قىزمەت وتەۋ، فينانس سياقتى الۋان ءتۇرلى ساياساتتىق قولداۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ كەرەك.
شاعىن ەسكەرتپە 1
ءاربىر بولىك جەرگە سيفرلى ارحيۆ تۇرعىزىلادى
«جوسپاردا» مىنالار ورتاعا قويىلدى: اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل - قىستاقتى بىرگە قۇرۋ بويىنشا جەردەن پايدالانۋدىڭ ”ءبىر كارتاسى“ جاسالادى، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ جاعراپيالىق ينفورماتسياسى بويىنشا الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ تۇعىرى سياقتى قازىرگى شارت - جاعدايلاردان ءبىر تۇتاس ويداعىداي پايدالانىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ، اۋىل - قىستاقتىڭ باسقارۋ، قولدانۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىراتىن اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق سيفرلى نەگىزگى كارتاسى جاسالىپ، كارتا جاساۋ، جاريالاۋ، قىزمەت وتەۋ سياقتى يقۋاتتار كەمەلدەندىرىلىپ، ءار دارەجەلى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارىنا نەگىزدىك قابىلەت جاعىنان تىرەك ازىرلەنەدى. ورتالىق كاسىپورىندارى مەن جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەر سەلبەسىپ، تاراۋلار سايكەسىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ساياتىن ءتۇرلى ساندى مالىمەتتەر قامباعا كىرگىزۋ ىلگەرىلەتىلىپ، ەگىستىك جەر، ماڭگىلىك نەگىزگى ەگىنجاي، جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي، كوتەرمەگە العان جەر، قورا - جايلىق جەر، ەگىستىك جەردى ەگۋگە پايدالانۋ ورنى، باعىمشىلىق كولشىگىنە پايدالانىلاتىن جەر سياقتى ارناۋلى تاقىرىپتىق كارتا ساتىلارى قۇرىلىپ، ءاربىر بولىك جەرگە سيفرلى ارحيۆ تۇرعىزىلادى.
شاعىن ەسكەرتپە 2
زەردەلى ەگىس (مال شارۋاشىلىعى، بالىق شارۋاشىلىعى) الاڭ - فەرمالارى بىلاي قۇرىلادى
«جوسپاردا» مىنالار ورتاعا قويىلدى: جەر - جەردىڭ ەگىمشىلىك، باعىمشىلىق تۇرلەرى مەن ءوندىرىس شارت - جاعدايىنىڭ ءىس جۇزىندىك قاجەتىنە ساي، ۇيلەسىمدى ينفورماتسيا تەحنيكاسى جابدىقتارى شوعىرلى قولدانىلىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي الۋان ءتۇرلى زەردەلى ەگىس (مال شارۋاشىلىعى، بالىق شارۋاشىلىعى) الاڭ - فەرمالارىن قۇرۋعا جەتەكشىلىك ەتىلەدى. زەردەلى ەگىس الاڭى ورتانى باقىلاۋ - تەكسەرۋ، رەتتەۋ - مەڭگەرۋ، سۋ، تىڭايتقىش، ءدارىنى دالمە - ءدال باسقارۋ، زەردەلى وسىمدىك قورعاۋ، ادامسىز شارلاۋ - تەكسەرۋ، تاسىمالداۋ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى سياقتى تەحنيكالىق جابدىقتاردى ءتۇيىندى تۇردە قولدانادى. زەردەلى مال شارۋاشىلىعى فەرمالارى جەكە دەنەلىك بەلگىلەرىن باقىلاۋ، باسقارۋ، قورشاعان ورتانى دالمە - ءدال تىزگىندەۋ، اۆتوماتتى شارلاۋ - تەكسەرۋ، زارارسىزداندىرۋ، دەرت - دەربەزدەرگە زەردەلى دياگنوز قويۋ، دالمە - ءدال رەتسەپ بويىنشا جەم - ءشوپ بەرۋ، لاس زاتتاردى اۆتوماتتى جيناپ تازالاۋ، جاراقسىز زاتتاردى زالالسىزداندىرىپ ءبىر جاقتى ەتۋ سياقتى تەحنيكالىق جابدىقتاردى ءتۇيىندى تۇردە قولدانادى. زەردەلى بالىق شارۋاشىلىعى فەرمالارى قورشاعان ورتانى جانە سۋ ساپاسىن باقىلاۋ - ولشەۋ، وتتەگىن اۆتوماتتى ارتتىرۋ، زەردەلى شارلاۋ - تەكسەرۋ، زەردەلى جەم - ءشوپ سالۋ، جەكە دەنەلەردىڭ ارەكەتىن باقىلاۋ، بالىق اۋرۋىنا زەردەلى دياگنوز قويۋ، دارەجەگە ءبولىپ ەسەپتەۋ سياقتى تەحنيكالىق جابدىقتاردى ءتۇيىندى تۇردە قولدانادى.
شاعىن ەسكەرتپە 3
زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ بولاشاق باعىتى جونىندە ىزدەنىس جاسالادى
«جوسپاردا» مىنالار ورتاعا قويىلدى: عىلمي زەرتتەۋ ورىندارى، جوعارى مەكتەپتەردىڭ زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكا ۇلگىسىنىڭ بۋىن اۋىستىرىپ جاڭالىق اشۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋىنە قولداۋ كورسەتىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ الدىڭعى لەكتىك تەحنيكاسىن زەرتتەۋ - اشۋدى جانە جۇيەلى شوعىرلاندىرۋدى كۇشەيتىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ بولاشاق دامۋ باعىتىنا جەتەكشىلىك ەتۋ كەرەك. توپىراق قۇنارى ينۆەرسياسى، داقىلداردى ەلىكتەمەلى مەجەلەۋ، اۋا رايىنا دالمە - ءدال تالداۋ جاساۋ سياقتى مودەلدەردى ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، ەگىستىك جەردى توركوزدەندىرۋ، سيفرلاندىرىپ باسقارۋدى ورىستەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىس بارىسىنداعى سيفرلى ۇقساتۋدى، كورسەتۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، ەڭ ساپالى ەگىمشىلىك جوباسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىندا جاڭالىق اشۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، كولەمدەنگەن قولدانىلمالى ورتادا جەردى دالمە - ءدال تەگىستەۋ، دالمە - ءدال ەگۋ، اينىمالى شامالى ءدارى بەرۋ، اينىمالى شامالى تىڭايتقىش بەرۋ، اينىمالى شامالى سۋارۋ، ءونىم زيانىن ازايتۋ، تاسىمال زيانىن ازايتۋ، قامباداعى زاپاستىڭ زيانىن ازايتۋ، سابان - توپاننان ۇيلەسىمدى پايدالانۋ سياقتى دالمە - ءدال جۇمىستاردى ورىنداۋ كەرەك. زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى عىلىم - تەحنيكالىق كوشباسشى كاسىپورىنداردان ءبىر توبىن جەتىلدىرىپ، جاڭالىق اشۋ بايلىعىن شوعىرلاندىرىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن زەرتتەپ اشۋدى، جەتىستىكتەردى كادەگە جاراتۋدى جانە كاسىپ سالالاندىرىپ قولدانۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
