شينجياڭنىڭ تەمىر جول جۇك تاسىمال مولشەرى قالاي تاعى دا تىڭ دەڭگەيگە جەتتى

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى لۋ فىڭباۋ

　　2018 ـ جىلى جۇك جونەلتۋ مولشەرى تۇڭعىش رەت 100 ميلليون توننادان اسقاننان بەرى، شينجياڭنىڭ تەمىر جول جۇك تاسىمال مولشەرى جىل سايىن ارتتى، سونداي ـ اق تاريحي رەكوردتى ۇزدىكسىز جاڭالادى. 11 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنىنە دەيىن، شينجياڭنىڭ بيىلعى تەمىر جول جۇك تاسىمال جونەلتۋ مولشەرى 214 ميلليون 700 مىڭ تونناعا جەتىپ، بىلتىرعى تۇتاس جىلداعى جۇك تاسىمال جونەلتۋ مولشەرىنە 32 كۇن بۇرىن جەتىپ، تاريحتاعى تىڭ دەڭگەيگە جەتتى.

　　تەمىر جول جۇك تاسىمالىندا تىڭ دەڭگەيگە جەتۋدە، ٴبىر جاعىنان، بازار سۇرانىسىنىڭ ارتىپ، تەمىر جول جۇك تاسىمالى ٴۇشىن ٴبىرشاما كوپ وراي ازىرلەنۋىنەن؛ ەندى ٴبىر جاعىنان، تەمىر جول نەگىزدىك قۇرىلعىلارى ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىلىپ، قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىنىڭ ۇزدىكسىز جوعارىلاۋىنان دا بولە قاراۋعا بولمايدى.

بازار سۇرانىسى كۇن سايىن ارتا ٴتۇستى

　　شينجياڭ ىشىنە قاراساق، سوڭعى جىلدارى شينجياڭنىڭ ٴوندىرىسى ورنىقتى ارتىپ، سۇرانىسى ۇزدىكسىز قالپىنا كەلىپ، ەكونوميكالىق اينالىم ورنىقتى قاداممەن جاقساردى. بيىلعى الدىڭعى 3 ماۋسىمدا شينجياڭداعى كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %7.3 ارتىپ، ارتۋ قارقىنى بۇكىل ەلدەگى ورتاشا دەڭگەيدەن جوعارى بولدى. كومىر قازۋ جانە جۋىپ سارالاۋ كاسىبى، ەلەكتر قۋاتى، جىلۋ قۋاتى ٴوندىرىسى جانە قامداۋ كاسىبى سياقتى ٴتۇيىندى سالالاردىڭ ارتقان قۇنى تۇگەلدەي جىلدام ارتتى. سونىمەن قاتار شينجياڭنىڭ تۇراقتى مۇلىككە قارجى قوسۋ جالپى سوماسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %6.2 ارتتى، مۇنىڭ ىشىندە ونەركاسىپكە قارجى قوسۋدىڭ جەتەكتەۋى پارمەندى بولىپ، جەل كۇشى، فوتوۆولت ارقىلى ەلەكتر تاراتۋداعى قۇرىلىس جۇرگىزۋ نىسانىنىڭ قارجى قوسۋدى ورىنداۋىنىڭ ارتۋى كورنەكتى بولدى.

　　بۇكىل ەلگە كوز جىبەرسەك، بيىل جىل باسىنان بەرى، ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ اينالىمى جالپى تۇلعالىق جاقتان ورنىقتى بولىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا العا ىلگەرىلەدى. ەكونوميكا ورنىقتى اينالىم جاساپ، الۋان ٴتۇرلى كاسىپورىنداردىڭ ٴوندىرىس قيمىلى كۇن سايىن جاندانىپ، شيكىزات ـ ماتەريال، دايىن بۇيىمدار سياقتى زاتتىق ماتەريالداردىڭ تاسىمال سۇرانىسى كورنەكتى ارتتى.

　　ال تەمىر جول جۇك تاسىمالىندا تاسىمال مولشەرى زور، وزىندىك قۇنى تومەن، جاسىل ٴارى قورشاعان ورتاعا زالالسىز بولۋ سياقتى باسىمدىقتارى ارقىلى كوپتەگەن كاسىپورىننىڭ، اسىرەسە، كومىر، تەمىر رۋداسى سياقتى كوپ تۇتىنىلاتىن جۇكتەردى تاسىمالداۋداعى باستاپقى تاڭداۋعا اينالدى.

　　كومىردى مىسالعا الساق، ەل ىشىندەگى كاسىپ سالاسىنىڭ رەتتەلۋى، كومىر بايلىعىن اشۋدىڭ شەكتەمەگە ۇشىراۋى سياقتى فاكتورلاردىڭ ىقپالى اسەرىنەن ەل ىشىندەگى كوپتەگەن جەردە كومىر جەتىسپەۋشىلىك ٴبىرشاما زور بولىپ، شينجياڭ كومىرى ٴۇشىن اناعۇرلىم زور بازار ورايىن ازىرلەدى.

　　2019 ـ جىلدان باستاپ، شينجياڭ كومىرىنىڭ كومەسكى قۋاتى جەدەل جارىققا شىعا باستادى، ٴوندىرىس قۋاتى 5 جىل ىشىندە ەكى ورىندى سانمەن ارتۋدى ساقتادى. بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭنىڭ كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپتىك شيكى كومىرىنىڭ ٴونىم مولشەرى 240 ميلليون توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %13.4 ارتتى.

　　شينجياڭداعى ەڭ ۇلكەن كومىر ٴوندىرۋ ـ ساتۋ كاسىپورنى رەتىندە، مەملەكەت ەنەرگيا توبى شينجياڭ ەنەرگيا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى شينجياڭنىڭ ٴىشى ـ سىرتىنداعى كوپتەگەن ٴتۇيىندى كاسىپورىندى قامداۋمەن قامتاماسىز ەتۋ مىندەتىن ارقالاپ وتىر، ەلەكتر قۋاتى، حيميا ونەركاسىبى، جىلۋمەن قامداۋ سياقتى حالىق تۇرمىسى سالالارىن قامتيدى. الدىڭعى 3 ماۋسىمدا وسى سەرىكتەستىكتىڭ كومىر ٴونىم مولشەرى جيىنى 56 ميلليون 263 مىڭ توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 15 ميلليون 138 مىڭ توننا ارتىپ، ارتۋ كولەمى %36.8 بولدى؛ كومىر ساتۋ مولشەرى 57 ميلليون 676 مىڭ توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 15 ميلليون 452 مىڭ توننا ارتىپ، ارتۋ كولەمى %36.66 بولىپ، تاريحتاعى سايكەس مەزگىلدەگى تىڭ دەڭگەيدى جاراتتى.

　　”كومىر تاسىمالىنداعى ەڭ ۇتىمدى ٴادىس تەمىر جول، بازاردىڭ كومىرگە بولعان سۇرانىسىنىڭ كۇشەيۋى تەمىر جول تاسىمالى ٴۇشىن اناعۇرلىم كوپ جۇك قاينارىن ازىرلەدى“، ـ دەدى جۇڭگو تەمىر جولى ٴۇرىمجى مەكەمەسى توبى شەكتى سەرىكتەستىگى 95306 جۇك تاسىمالى زات اينالىمى قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى ليۋ ياڭ. 11 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنىنە دەيىن شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ شينجياڭنىڭ كومىرىن سىرتقا تاسىمالداۋ مولشەرى 81 ميلليون 479 مىڭ توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %52.4 ارتتى.

نەگىزدىك قۇرىلعىلار ۇزدىكسىز كەمەلدەندى

　　تەمىر جول تاسىمالىنىڭ تەبىندى بولۋى نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ جەدەل قۇرىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەكەۋى ٴبىرىن ـ ٴبىرى جەبەدى.

　　سوڭعى جىلدارى مەملەكەت نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىنا ۇسىنىلىم سەرپىنىن ۇزدىكسىز ارتتىردى، شينجياڭ تەمىر جول تورى ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، وسىزاماندانۋ ورەسى كورنەكتى جوعارىلاپ، جۇك تاسىمالى ٴۇشىن اناعۇرلىم جوعارى ٴونىمدى، اناعۇرلىم قولايلى ارنا ازىرلەدى.

　　شينجياڭ تەمىر جول نىساندارىنىڭ تياناقتانىپ سالىنۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتى. سوڭعى جىلدارى التاي _ كوكتوعاي _ جۇندۇڭ تەمىر جولى، گولمۋد _ كورلا تەمىر جول، حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى، جياڭجۇنمياۋ ـ نوم تەمىر جولى سياقتى تەمىر جول نىساندارىنىڭ ىركەس ـ تىركەس سالىنۋىنا ىلەسە، لانجوۋ _ شينجياڭ تەمىر جولى مەن لانجوۋ _ شينجياڭ جوعارى جىلدامدىقتى تەمىر جولىن نەگىزگى ارنا، لينحى ـ قۇمىل تەمىر جولىن سولتۇستىك ارنا، گولمۋد ـ كورلا تەمىر جولىن وڭتۇستىك ارنا ەتكەن ”ٴبىر نەگىزگى، ەكى قانات“ قاتىناس جۇلگەسىن قالىپتاستىرىپ، بارعان سايىن كوپ تۇتىنىلاتىن زاتتار تەمىر جول ارقىلى شينجياڭ سىرتىنا تاسىمالداندى.

　　شينجياڭ تاعى قازىر بار تەمىر جول تاسىمال قۋاتىنىڭ دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاۋىن ىلگەرىلەتتى. بيىل لانجوۋ _ شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ جىڭنان الاتاۋعا دەيىنگى كوبەيتىپ سالىنعان 2 ـ جەلىسى تۇتاس جەلى بويىنشا اشىلىپ، الاتاۋ ۆوگزالى جالپىلىق تەكسەرىپ انىقتاۋ الاڭى سالىنىپ بولىپ قولدانىسقا بەرىلىپ، الاتاۋ تەمىر جول شەكارا وتكەلىنىڭ كەڭ رەليستى، ولشەمدى رەليستى جەتۋ ـ جونەلتۋ جەلىسى 32گە جەتىپ، كەزەكشى پويەزدەردى جونەلتۋ ساپاسىنىڭ جوعارىلاپ، ونىمدىلىگىنىڭ ارتۋىن ونان ارى ىلگەرىلەتتى. 8 ـ ايدىڭ 26 ـ كۇنى گولمۋد _ كورلا تەمىر جولى (شينجياڭ بولىگى) قۋاتىن جوعارىلاتىپ جاڭالاۋ بويىنشا جاڭادان قوسىلعان 28 ٴوتىس بەكەتى 50 كۇن بۇرىن بۇكىلدەي قولدانىسقا بەرىلىپ، جۇك پويەزدەرىن كۇندىك وتكىزۋ قۋاتى 13 جۇپتان 26 جۇپقا كوبەيدى.

　　”جەلى نەعۇرلىم ۇزىن، ايالداما نەعۇرلىم كوپ بولعان شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ دامۋ دەڭگەيى سولعۇرلىم جوعارىلاپ، تەمىر جول تاسىمالىنىڭ نەگىزى اناعۇرلىم ورنىقتى بولا تۇسەدى“، ـ دەدى جۇڭگو تەمىر جولى 1 ـ مەكەمەسى توبى شينجياڭ تەمىر جول بارلاۋ ـ جوبالاۋ مەكەمەسى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باستىعى، باس ينجەنەرى ۋاڭ شينشۋان.

　　شينجياڭنىڭ كومىرىن سىرتقا تاسىمالداۋ مولشەرىنىڭ مولىنان ارتۋىنا ساي، شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ، اسىرەسە، شينجياڭنان شىعاتىن جەلىلەردىڭ قىسىمى ٴبىرشاما زور بولعاندىعىن كورە ٴبىلۋىمىز كەرەك.

　　ۋاڭ شينشۋان بىلاي دەدى: قازىرگى ۋاقىتتا شينجياڭنىڭ كومىرىن سىرتقا تاسىمالداۋدا جيىنى سولتۇستىك، ورتاڭعى، وڭتۇستىك سىندى 3 تەمىر جول ارناسى بار، ورتاڭعى جەلىسىندەگى لانجوۋ _ شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ تاسىمال قۋاتى نەگىزىنەن ەڭ جوعارى شەگىنە جەتتى، ايتسەدە حىشي كوريدورىندا سيىمدىلىقتى ارتتىرۋدىڭ قيىندىعى زور بولۋدا. وڭتۇستىك جەلىدەگى گولمۋد _ كورلا تەمىر جولىن جاڭالاپ، كەڭەيتىپ سالۋ ينجەنەرياسى اياقتادى، قىسقا مەرزىم ىشىندە 2 ـ جەلى ينجەنەرياسىن كوبەيتىپ سالۋدى اتقارا قويۋ قيىن. سولتۇستىك جەلى تاسىمال ارناسىنىڭ سيىمدىلىعى ۇزدىكسىز كەڭەيتىلگەنىمەن، تاسىمال قۋاتى ٴالى دە جەتكىلىكتى بولماي وتىر. بيىل جانە كەلەر جىلى 2 جىلدا لينحى _ قۇمىل تەمىر جولىنىڭ ىجينادان قۇمىلعا دەيىنگى بولىگىنىڭ قۋاتىن كەڭەيتىپ جاڭالاۋ ينجەنەرياسىنىڭ، جياڭجۇنمياۋ _ نوم تەمىر جولىنىڭ 2 ـ جەلىسىن كوبەيتىپ سالۋدىڭ، ۋتۇڭشۇيدان نومعا دەيىنگى تەمىر جول قۇرىلىسىن باستاۋدان ٴۇمىت بار، سول كەزدە سولتۇستىك ارناسى اناعۇرلىم ىركىلىسسىز بولىپ، تاسىمال قۋاتى كورنەكتى ارتىپ، اناعۇرلىم كوپ كومىردىڭ سولتۇستىك ارنا ارقىلى شينجياڭ سىرتىنا تاسىمالدانۋىنا مۇمكىندىك جاسالاتىن بولادى.

تاسىمال قۋاتى كورنەكتى جوعارىلادى

　　11 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى ساعات 16دا جۇندۇڭ سولتۇستىك ۆوگزالىنىڭ اينالما جەلىسىندە قىزمەتكەرلەر 30 مينۋتتا ـ اق تۇتاس ۆاگونعا كومىردى تيەپ بولدى.

　　”ٴبىز ’جول ىركىلىسسىز، كولىك تەز بولۋدى‘ ىلگەرىلەتۋگە كۇش سالىپ، تاسىمال كومەسكى كۇشىن تەرەڭدەي اشىپ، دالمە ـ ٴدال ورنالاستىرىپ، قولباسشىلىق ەتىپ، تاسىمال ونىمدىلىگىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق“، ـ دەدى جۇڭگو تەمىر جولى ٴۇرىمجى مەكەمەسى توبى شەكتى سەرىكتەستىگى ورنالاستىرۋ ورنى جوسپارلى ورنالاستىرۋ كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ليۋ لۋ. 10 ـ ايدىڭ 31 ـ كۇنىنەن 11 ـ ايدىڭ 26 ـ كۇنىنە دەيىن، تەمىر جول تاراۋلارىنىڭ كۇندىك جۇك تيەۋ سانى ٴۇرتىس 27 كۇن بويى 12 مىڭ ۆاگوننان اسىپ، زات بولعاندا كولىك بولۋىنا، كولىك بولعاندا تەز تاسىمالداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتىلدى.

　　بيىل جۇك تاسىمال مولشەرى ۇزدىكسىز ارتقان رەالدىق الدىندا، شينجياڭ تەمىر جول تاراۋلارى زات تاسىمالىن دەن قويا ۇيىمداستىرىپ، جەلى، ۆوگزال، پاراۆوز، ۆاگون جانە جۇك الاڭىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىسكە قوسىپ، تاسىمال ۇيىمداستىرۋ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن ايرىقشا جوعارىلاتتى.

　　شينجياڭ تەمىر جولى جولاۋشىلار پويەزى ۇلگىسىندە اينالمالى قاتىنايتىن پويەزدى كوبەيتىپ، كۇندىك قاتىنايتىن پويەز سانىن 16دان 49عا جەتكىزدى. اۋىر جۇك تاسىمالىن بار كۇشپەن دامىتىپ، ٴۇرىمجى _ جياڭجۇنمياۋ تەمىر جولىندا، وڭتۇستىك شينجياڭ تەمىر جولىندا 10 مىڭ توننالىق پويەزدى جاڭالىق اشا قاتىناتىپ، بيىل قاتىناۋ سانى جەكە ـ جەكە %12، %16 ارتتى. ”مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا پويەز قابىلداۋ، بار كۇشپەن پويەزدى وتكىزىپ بەرۋ ـ وتكىزىپ الۋدى“ اتقاردى، بيىل شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ انبەي، ماڭيا قالاشىعى، ۋتۇڭشۇي ايىرىعىندا كۇنىنە ورتاشا ەسەپپەن 123.5 جۇپ پويەز وتكىزىپ بەرىلىپ ـ وتكىزىپ الىنىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن 19.5 جۇپ ارتىپ، ٴتىپتى دە كوپ كەزەكشى پويەزدەردىڭ شينجياڭعا ىركىلىسسىز كىرىپ ـ شىعۋىنا مۇمكىندىك جاسالدى.

　　جۇك تاسىمالىنا قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ ٴۇشىن، شينجياڭ تەمىر جول تاراۋلارى كومىر ەلەكتر، مۇناي، مەتال قورىتۋ، حيميا ونەركاسىبى، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى كاسىپورىندار وداعىن قۇرىپ، ٴوندىرۋ، ساتۋ، تاسىمالداۋ ينفورماتسياسىنان بىرگە يگىلىكتەندى. زات اينالىمىن تۇگەل كوتەرمەگە الۋ جۇمىسىن زور كۇشپەن ورىستەتىپ، زات اينالىمى جالپى كوتەرمەگە الۋ بويىنشا 29 توقتامعا قول قويىسىپ، كەلىسىمدەگى تاسىمال مولشەرى 28 ميلليون 600 مىڭ تونناعا جەتىپ، توقتام اياق الىسىنىڭ تياناقتانۋ مولشەرى %112كە جەتتى. حيميا ونەركاسىبى، استىق، ەلەكتروليزدەنگەن اليۋمين سياقتى زاتتاردىڭ تاسىمال قاجەتىنە ساي، تاسىمال قۋاتىن بەيىمدەپ، جاسىل ارنا اشىپ، جۇك تاسىمالىنا زاكاز بەرۋ بولمەسى كەزەكشى پويەزى، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ كەزەكشى پويەزى سياقتى تىكە جۇك تاسىمال ارناۋلى پويەزىن جۇرگىزىپ، جوعارى ٴونىمدى جەتكىزۋگە شىنايى كەپىلدىك ەتتى. تۇڭعىش رەت بۇكىل ەل كولەمىندە كونتينەرلى كوپ ٴتۇرلى بىرلەسىپ تاسىمالداۋدىڭ ”ٴبىر تالون تۇزىمىندەگى“ تاسىمالداۋدى سىناق رەتىندە اتقارىپ، زاتتىڭ جالپى بارىسىن ”ٴبىر جولدا اماناتتاۋ، تاپسىرىسقا سوڭىنا دەيىن يە بولۋ، ٴبىر كونتينەرمەن سوڭىنا دەيىن جەتكىزۋ، ٴبىر جولدا ەسەپ جابۋ“ سياقتىلاردى جۇزەگە اسىردى.

　　”سوڭعى مەزگىلدە تەمىر جول جۇك تاسىمالىن بازارلاندىرۋ رەفورماسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، تەمىر جولدىڭ وسى زامانعى زات اينالىمى جۇيەسى قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، زات اينالىمى ونىمدىلىگى مەن قىزمەت وتەۋ دەڭگەيىن اناعۇرلىم جوعارىلاتىپ، تەمىر جول جۇك تاسىمال مولشەرىنىڭ تاعى دا تىڭ ورەگە كوتەرىلۋىن ىلگەرىلەتەمىز“، ـ دەدى ليۋ ياڭ.