— 2024 ـ جىلعى ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىنەن ەستەلىك
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى \ زوۋ ۋي، حان جيە
12 ـ ايدىڭ 11 ـ كۇنىنەن 12 ـ كۇنىنە دەيىن بەيجيڭ جيڭشي قوناق ۇيىندە ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ٴماجىلىسى وتكىزىلدى. ”14 ـ بەسجىلدىق“ جوبانىڭ نىسانا ـ مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋداعى شەشۋشى ٴبىر جىلدا، پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى جەڭىسپەن اشىلعاننان كەيىن، وسى رەتكى ماڭىزدى ٴماجىلىستىڭ جۇڭگونىڭ ەكونوميكانى دامىتۋ ۇلى جوسپارىن قالاي جاسايتىندىعىنا بۇكىل دۇنيە نازار اۋداردى.
ٴوتىپ بارا جاتقان 2024 ـ جىلعا قايىرىلا قاراساق، جۇڭگو ەكونوميكاسى جەلگە قارسى تولقىن جارا العا تارتىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەدى، ۇزدىكسىز جاقسارۋ اۋقىمى ۇزدىكسىز بەكەمدەلىپ، جوعارى ساپالى دامۋ جولىمەن العا ىلگەرىلەگەن قادامى اناعۇرلىم نىق بولدى.
2025 ـ جىلعا كوز جىبەرسەك، ”14 ـ بەسجىلدىق“ جوبا اياقتالىپ، جاڭا 5 جىلدىق جوبا شىعۋ الدىندا تۇر، رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ جاڭا تاراۋى جۇرت نازارىن اۋداردى. حاۋىپ ـ قاتەر، سىن ـ سايىستاردان قورىقپاي، دامۋ ورايىن يگەرىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسى قايراتتانا العا ىلگەرىلەدى.
”ەلىمىزدىڭ ەكونوميكا كەمەسىنىڭ تولقىن جارا العا ىلگەرىلەۋىنە، ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭ ماجىلىستە ماڭىزدى ٴسوز سويلەپ، 2024 ـ جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى قورىتىندىلاپ، كەزەكتەگى ەكونوميكالىق جاعدايعا تالداۋ جاساپ، 2025 ـ جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتى ورنالاستىرىپ، شەشۋشى تۇيىندە جۇڭگو ەكونوميكاسى جونىندە شەشۋشى جەتەكشىلىك ەتتى.
(1) وزگەرىسكە بايىپتىلىقپەن توتەپ بەردى: ”ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋداعى نەگىزگى نىسانا ـ مىندەتتەر ٴساتتى ورىندالۋ الدىندا تۇر“
”ەكونوميكالىق اينالىم جالپى جاقتان ورنىقتى بولىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەدى، جوعارى ساپالى دامۋ تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلدى، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋداعى نەگىزگى نىسانا ـ مىندەتتەر ٴساتتى ورىندالۋ الدىندا تۇر، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق ناقتى قۋاتى، عىلىم ـ تەحنولوگيالىق ناقتى قۋاتى، جالپىلىق مەملەكەت قۋاتى ۇزدىكسىز كۇشەيىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ جاڭا دا نىق قادام تاستادى“.
12 ـ ايدىڭ 11 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن 1 ـ رەتكى جالپى ماجىلىستە باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ بيىلعى ەكونوميكالىق قىزمەت جونىندەگى قورىتىندىسى ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستاردىڭ ويىن وسى ٴبىر جىلداعى اسا وزگەشە دامۋ بارىسىنا باستادى.
وزگەرىسكە بايىپتىلىقپەن توتەپ بەرىپ، كەشەندى شارا قولدانۋ _ 2024 ـ جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ ايقىن بەينەسى بولدى.
ورتا مەن شارت ـ جاعداي ۇزدىكسىز دامىدى، وزگەردى _ ٴجۇز جىلدىق وزگەرىس جەدەل قۇبىلعان جاعدايدا جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ٴدوپ كەلگەنى ”سىرتقى قىسىم ارتقان، ىشكى قيىندىق كوبەيگەن كۇردەلى دە قاتاڭ جاعداي“ بولدى.
تۇتاس جىلدىق ەكونوميكالىق اينالىم ”الدىڭعى مەزگىلدە جوعارىلادى، ورتا مەزگىلدە تومەندەدى، سوڭعى مەزگىلدە كوتەرىلدى“ _ 1 ـ ماۋسىمداعى باستاما جاقسى بولدى، 2 ـ، 3 ـ ماۋسىمدا قۇلدىراۋ قىسىمى ارتتى، 9 ـ ايدىڭ 26 ـ كۇنى ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ ٴماجىلىسى ٴبىر قىدىرۋ تىڭنان قوسىلعان ساياساتتى باتىل ورنالاستىرىپ، قوعامنىڭ سەنىمىن ٴونىمدى سەرپىلتىپ، ەكونوميكانىڭ كورنەكتى قايتا ورلەۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.
ۋاقىت پەن اۋقىمدى باعامداپ، ورنىقتىلىق پەن ىلگەرىلەۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلادى. اناعۇرلىم كوپ جارقىن تۇيىندەر ادامدى جەلپىندىرگەن دامۋ ناتيجەلەرىن دالەلدەدى:
عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋدا ماڭىزدى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزىلىپ، ٴداستۇرلى كاسىپ سالالارىن زەردەلىلەندىرىپ جاڭالاۋ مەن سيفرلاندىرىپ تيبىن جاڭالاۋ ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىلىپ، جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى بولۋعا ويىستىرۋ قادامى جەدەلدەتىلدى؛
پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى ورنالاستىرعان رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ شارالارى جەدەل تياناقتاندىرىلىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپالى بىرگە قۇرۋ تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلىپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدا بەلسەندى ناتيجەگە قول جەتكىزىلدى، سىرتقى ساۋدا ەكسپورتىنىڭ ەكونوميكانىڭ ارتۋىنا قوسقان ۇلەسى زورايدى؛
قورا ـ جاي بازارىندا بەلسەندى وزگەرىستەر جارىققا شىعىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ قارىز حاۋىپ ـ قاتەرى، ورتا، شاعىن فينانس قۇرىلىمدارىنىڭ حاۋىپ ـ قاتەرى ٴونىمدى باسەيتىلۋدە جانە مەڭگەرىلۋدە؛
جۇمىستاندىرۋ، زات باعاسى ورنىقتىلىقتى ساقتاپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرى بەكەمدەلىپ، كەڭەيتىلىپ، استىق ٴونىم مولشەرى تۇڭعىش رەت ٴبىر تريلليون 400 ميلليارد جىڭنان اسىپ، ەكولوگيالىق ورتا ساپاسى ۇزدىكسىز جاقسارىپ، قوعامدىق كەلەلى جاعداي ورنىقتىلىقتى ساقتادى ...
”وسىنىڭ ٴبارى ٴبىزدىڭ جاڭا ٴداۋىردىڭ جاڭا جورىعىندا ٴورىس اشا العا ىلگەرىلەپ، قامال الىپ قيىندىقتاردى جەڭىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ بەكىمىمىز بەن سەنىمىمىزدى اناعۇرلىم بەكەمدەي ٴتۇستى“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ٴسوزى ٴماجىلىس الاڭىنىڭ ٴىشى ـ سىرتىندا كۇشتى ۇندەستىك تۋدىردى.
ناتيجەلەردى دە تولىق ايتىپ، ماسەلەلەردى دە جەتكىزە سويلەدى.
ٴماجىلىس مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: كەزەكتە سىرتقى ورتانىڭ وزگەرىسى اكەلگەن ٴتيىمسىز ىقپال كۇشەيۋدە، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق اينالىمى ٴالى دە كوپتەگەن قيىندىق پەن سىن ـ سايىستارعا ٴدوپ كەلىپ وتىر، مۇندا نەگىزگىسى ەل ٴىشى سۇرانىسى جەتكىلىكسىز بولۋدا، ٴىشىنارا كاسىپورىنداردىڭ ٴوندىرىسى، شارۋاشىلىق جۇرگىزۋى قيىنشىلىققا ۇشىرادى، بۇقارانىڭ جۇمىستانۋى، كىرىستەرىن ارتتىرۋى قىسىمعا ٴدوپ كەلدى، حاۋىپ ـ قاتەرلەر، كومەسكى كىناراتتار ٴالى دە ٴبىرشاما كوپ.
”تەك سەنىم كۇيرەمەسە، ٴادىس قالايدا قيىندىقتان كوپ“. ٴسوز وسىعان كەلگەندە، باس شۋجي شي جينپيڭ ”سەنىم“ دەگەن ٴسوزدى ايرىقشا باسا دارىپتەدى.
سەنىم ٴبىر نەگىزگى تۇجىرىمنان كەلدى: ”ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق نەگىزى ورنىقتى، باسىمدىعى كوپ، سەرپىمدىلىگى كۇشتى، كومەسكى قۋاتى زور، ۇزاق ۋاقىت جاقسارۋ سىندى تىرەكتىك شارت ـ جاعدايى مەن نەگىزگى بەتالىسى وزگەرگەن جوق“.
سەنىم جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ جەتىلۋ جولىنان كەلدى _ ”ەجەلدەن بوران ـ شاشىندا سىننان ٴوتىپ دامىپ، سىناقتان ٴوتۋ بارىسىندا زورايىپ كەلەمىز“.
سەنىم پارتيامىزدىڭ اماليات بارىسىندا ەكونوميكالىق قىزمەت جونىندەگى زاڭدىلىق سيپاتتى تانىمدى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋىنەن كەلدى.
بۇل بۇكىل پارتيادا جوعارىدان تومەنگە دەيىن قالىپتاسقان ەڭ زور ورتاق تانىم: پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ورتالىقتانعان ٴبىر تۇتاس باسشىلىعى _ ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋدىڭ ٴتۇبىرلى كەپىلى، شەشۋشى ساتتە، ماڭىزدى تۇيىندە، پارتيا ورتالىق كوميتەتى جاعدايدى دەر كەزىندە تۇجىرىمداپ، شەشىم، ورنالاستىرۋ جاساپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكا كەمەسىنىڭ تولقىن جارا العا ىلگەرىلەۋىنە، ورنىقتى ٴجۇرىپ الىسقا جەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
ەكونوميكالىق قىزمەت كۇردەلى بولادى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىرنەشە ماڭىزدى قاتىناستى، ٴسوز جوق، ويداعىداي ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋدى باسا دارىپتەدى.
_ ” ٴسوز جوق، ٴونىمدى بازار مەن ىسكەر ۇكىمەتتىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ەركىنە جىبەرىپ جانداندىرا دا، باسقارا دا الاتىن ەكونوميكالىق ٴتارتىپ قالىپتاستىرۋ كەرەك“.
”ۇكىمەت ىستەۋگە تيىستىلەرىن ىستەۋى، ىستەمەۋگە تيىستىلەرىن ىستەمەۋى كەرەك“، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى بايىمداۋى ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستاردى ىشكەرىلەي وي جۇگىرتۋگە جەتەكتەدى:
ىستەۋگە تيىستىلەرىن ىستەۋ دەگەنىمىز زاڭمەن باسقارىلاتىن ەكونوميكانى، سەنىمدى ەكونوميكانى ۇزدىكسىز ورناتىپ، بازار ەرەجەسىن كەمەلدەندىرىپ ٴارى ەرەجەگە باستاماشىلدىقپەن بويسۇنىپ، شىرىكتەسۋدى باتىل جازالاۋ، الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ سياقتىلار ارقىلى بازار ورتاسىن ساپالىلاندىرىپ، بازاردىڭ ىرىقسىزدىعىن كۇش سالا تۇزەتىپ، باسەكە ٴتارتىبىن جۇيەلىلەندىرىپ، بۇكىل ەلدىڭ ٴبىر تۇتاس ٴىرى بازارىن ٴتۇرلى شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ نەگىزگى تۇلعالارىنىڭ ٴادىل باسەكە جاسايتىن ۇلكەن ساحناسىنا اينالدىرۋ دەگەن ٴسوز.
ىستەمەۋگە تيىستىلەرىن ىستەمەۋ دەگەنىمىز بازاردىڭ بايلىقتى ورنالاستىرۋداعى شەشۋشى سيپاتتى رولىنا قۇرمەت ەتىپ جانە ونى ساۋلەلەندىرىپ، ۇساق نەگىزگى تۇلعالاردىڭ ارەكەتتەرىنە ورىنسىز كيلىگۋدەن ساقتانىپ، جەرگىلىكتى قورعامپازدىقپەن جانە وزىندىك شاعىن شەڭبەرمەن اينالىسپاۋ دەگەن ٴسوز.
ماجىلىسكە قاتىناسقان ٴبىر جولداس قاتتى اسەرلەنىپ بىلاي دەدى: ”باس شۋجي شي جينپيڭ ۇكىمەتتىڭ ارەكەتى قانشالىق جۇيەلى بولسا، بازاردىڭ رولى سونشالىق ٴونىمدى بولاتىندىعىن اتاپ كورسەتتى. بۇل بىزگە تەرەڭ شابىت بەرىپ، ٴبىزدىڭ ٴونىمدى بازار مەن ىسكەر ۇكىمەتتىڭ اناعۇرلىم ويداعىداي ۇشتاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، بازاردىڭ ومىرشەڭ كۇشىن ونان ارى قاۋلاتۋىمىزعا جەتەكشىلىك ەتتى“.
”ٴسوز جوق، جالپى قامداۋ مەن جالپى سۇرانىستىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، حالىق شارۋاشىلىعىنىڭ اينالىمىن ىركىلىسسىزدەندىرۋ كەرەك“. ” ٴسوز جوق، جاڭا قوزعالىس قۋاتىن جەتىلدىرۋ مەن كونە قوزعالىس قۋاتىن جاڭالاۋدىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ كەرەك“. ” ٴسوز جوق، ارتۋ مولشەرىن ساپالىلاندىرۋ مەن ساقتالۋ مولشەرىن جانداندىرۋدىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، بايلىقتى ورنالاستىرۋ ونىمدىلىگىن جاپپاي جوعارىلاتۋ كەرەك“. ”ٴسوز جوق، ساپانى جوعارىلاتۋ مەن جالپى مولشەردى ۇلعايتۋدىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ زاتتىق نەگىزىن بەكەمدەۋ كەرەك“...
ٴماجىلىس كەزىندە ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستار گرۋپپاعا ٴبولىنىپ تالقىلاپ، اسەرلەرىن اۋىستىرىپ، تۇسىنىكتەرىن ٴبولىسىپ، قىزۋ، ىشكەرىلەي، ناقتى كەڭەسىپ، يدەيالارىن ونان ارى بىرلىككە كەلتىرىپ، تانىمدارىن ونان ارى تەرەڭدەتتى.
ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستار ٴبىر اۋىزدان بىلاي دەپ قارادى: ”پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ورتالىقتانعان ٴبىر تۇتاس باسشىلىعى _ ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋدىڭ ٴتۇبىرلى كەپىلى“ جانە ”بەستى، ٴسوز جوق، ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋ كەرەك“_ ٴارى ەكونوميكالىق جاعدايعا ”قالاي قاراۋ“ جونىندەگى تانىم نازارياسى، ٴارى ەكونوميكالىق قىزمەتتى ”قالاي ىستەۋ“ جونىندەگى ادىستەمە بولىپ، شي جينپيڭ ەكونوميكا يدەياسىن ونان ارى بايىتىپ جانە دامىتىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋى ٴۇشىن قۇدىرەتتى اقيقات كۇشىن قوستى.
(2) ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەدى: ”مەجەنى ورنىقتىرىپ، ومىرشەڭ كۇشتى قاۋلاتىپ، ەكونوميكانىڭ ٴۇرتىس قايتا ورلەۋىن، جاقسارۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك“
ۇزاق جولدا حاۋىپ ـ قاتەر دە بولادى. 2025 ـ جىلدا قاتاڭ دا كۇردەلى ىشكى ـ سىرتقى ورتاعا كوز جىبەرسەك، الدىمىزدا تۇرعان رەفورما، دامۋ مىندەتتەرى استە وڭاي بولمايدى.
”مەجەنى ورنىقتىرىپ، ومىرشەڭ كۇشتى قاۋلاتىپ، ەكونوميكانىڭ ٴۇرتىس قايتا ورلەۋىن، جاقسارۋىن ىلگەرىلەتىپ، حالىقتىڭ تۇرمىس دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، قوعامنىڭ جاراسىمدىلىعىن، ورنىقتىلىعىن ساقتاپ، ”14 ـ بەسجىلدىق“ جوباداعى نىسانا ـ مىندەتتەردى جوعارى ساپالى ورىنداپ، ”15 ـ بەسجىلدىقتا“ تاماشا باستاما اشۋدى جۇزەگە اسىرۋعا بەرىك نەگىز قالاۋ كەرەك“. كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەت جونىندە توقتالعاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ وسىلاي دەپ باسا دارىپتەدى.
بوران ـ تولقىن قانشالىقتى كۇشتى بولعان سايىن، عىلمي يدەيا جەتەكشىلىگى سونشالىقتى قاجەت.
”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ قىزمەت جالپى ارناسىنا تاباندى بولۋ“، جاڭا داۋىردەن بەرى، پارتيامىزدىڭ ەكونوميكانى باسقارۋداعى وسى ٴبىر ماڭىزدى پرينسيبى دايەكتى جالعاسىپ كەلەدى.
بىلتىرعى ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىندە العا قويىلعان ”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ، ىلگەرىلەۋ ارقىلى ورنىقتىلىقتى جەبەۋ، الدىمەن ورناتىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋ“ نەگىزىندە، باس شۋجي وسى جولى 2025 ـ جىلعى ساياساتتىڭ بەتالىسىن ونان ارى انىقتاپ ٴتۇسىندىردى _ ”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ، ىلگەرىلەۋ ارقىلى ورنىقتىلىقتى جەبەۋ، تۋراشىلدىقتان اينىماي جاڭالىق اشۋ، الدىمەن ورناتىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋ، جۇيەلى شوعىرلاندىرۋ، سايكەسىپ سەلبەسۋ“.
”وسى 24 ٴارىپ ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ قىزمەت جالپى ارناسىنىڭ مازمۇنىن ونان ارى بايىتتى، بۇل _ پارتيامىزدىڭ ەكونوميكانىڭ دامۋ زاڭدىلىعىنا بويسۇنىپ، ماركسيزمدىك ماتەرياليستىك ديالەكتيكاعا تاباندى بولۋىنىڭ جانە ونى قولدانۋىنىڭ جاندى بەينەسى“، ـ دەدى ماجىلىسكە قاتىناسقان ٴبىر جولداس قاتتى اسەرلەنىپ.
”ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋ، ىلگەرىلەۋ ارقىلى ورنىقتىلىقتى جەبەۋ“ قازىرگى كۇردەلى وزگەرىسكە توتەپ بەرىپ، ”ورنىقتىلىق“ پەن ”ىلگەرىلەۋدىڭ“ ديالەكتيكالىق قاتىناسىن اناعۇرلىم ويداعىداي يگەرۋدە توتەنشە ماڭىزدى.
ورنىقتىلىق _ جالپى ارنا. ”ورنىقتىلىق“ سىندى كەلەلى جاعدايدى كوكەيدە ساقتاپ، ”ورنىقتىلىقتىڭ“ نەگىزىن بەكەمدەگەندە عانا، ”ىلگەرىلەۋ“ ٴۇشىن اناعۇرلىم ٴتيىمدى شارت ـ جاعدايدى ۇزدىكسىز ازىرلەۋگە بولادى.
ٴماجىلىس ”ورنىقتىلىق“ سىندى ايقىن سيگنال تاراتتى: كەلەر جىلى ەكونوميكانىڭ ورنىقتى ارتۋىن ساقتاپ، جۇمىستاندىرۋدىڭ، زات باعاسىنىڭ جالپى تۇلعالىق ورنىقتىلىعىن ساقتاپ، حالىقارالىق كىرىس پەن شىعىستىڭ نەگىزگى تەپە ـ تەڭدىگىن ساقتاپ، تۇرعىندار كىرىسىنىڭ ارتۋى مەن ەكونوميكانىڭ ارتۋىنىڭ تەڭ قادامدا بولۋىن جەبەۋ كەرەك.
قورا ـ جاي بازارىن، جارنا بازارىن ورنىقتىرىپ، فينانس بازارىنىڭ ورنىقتىلىعىن قورعاپ، سىرتقى ساۋدانى ورنىقتىرىپ، شەتەل قارجىسىن ورنىقتىرىپ، قورا ـ جاي بازارىنىڭ قۇلدىراۋىنىڭ توقتاپ، ورنىقتى قالپىنا كەلۋىن بار كۇشپەن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، استىق پەن ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ـ ٴوندىرىسىن ورنىقتىرۋدى، قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋدى ويداعىداي يگەرىپ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ جانە حاۋىپسىزدىك، ورنىقتىلىق قىزمەتتەرىن ويداعىداي ىستەۋ ... ”ورنىقتىلىق“ بيىلعى ٴماجىلىستىڭ ورنالاستىرۋىندا ٴجيى كەزدەسكەن ٴسوز بولدى.
ىلگەرىلەۋ _ ۇلكەن بەتالىس. قاتتى اعىس، حاۋىپتى قايراڭدى كەسىپ ٴوتىپ، جاڭا ايبىندى ساپاردى باستاۋ ”ىلگەرىلەۋ“ سىندى رۋح پەن كۇشتى تىپتەن قاجەت ەتەدى.
اناعۇرلىم بەلسەندى دە ٴونىمدى ماكرولىق ساياسات ارقىلى ەكونوميكانىڭ تولقىن جارا العا ىلگەرىلەۋىن قورعاۋ كەرەك.
اناعۇرلىم بەلسەندى قازىنا ساياساتىن اتقارۋ كەرەك. قازىنالىق قىزىل سيفر مولشەرىن جوعارىلاتىپ، قازىنالىق ساياسات ارقىلى ۇزدىكسىز كۇش سالۋعا، اناعۇرلىم كۇش ۇستەۋگە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
ۇيلەسىمدى كەڭ اقشا ساياساتىن اتقارۋ كەرەك. اقشا ساياساتى قۇرالىنىڭ جالپى مولشەر جانە قۇرىلىم سىندى قوس قاباتتى يقۋاتىن ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، لايىقتى تۇردە زاپاس اقشا مولشەرىن تومەندەتىپ، ٴوسىمدى تومەندەتىپ، جىلجىمالىلىقتىڭ جەتكىلىكتى بولۋىن ساقتاۋ كەرەك...
ٴماجىلىس مىنانى ايقىندادى: كەلەر جىلى ساياسات قۇرال ـ جابدىق ساندىعى تولىقتانىپ، كەمەلدەندىرىلىپ، ماكرولىق رەتتەۋ ـ مەڭگەرۋدىڭ بولجامدىلىعى، باعىتتامالىلىعى، ونىمدىلىگى جوعارىلاتىلادى.
حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ اينالىمىن ىركىلىسسىزدەندىرۋ ارقىلى ”ىلگەرىلەپ“، دامۋ كەلەلى جاعدايىنىڭ ”ورنىقتى بولۋىنا“ دەم بەرۋ كەرەك.
ٴماجىلىس ورنالاستىرعان كەلەر جىلعى 9 ٴتۇرلى ٴتۇيىندى مىندەتتىڭ ىشىندە ”تۇتىنۋدى زور كۇشپەن سەرپىلتىپ، قارجى قوسۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، ىشكى سۇرانىستى جان ـ جاقتى كەڭەيتۋ“ ماڭداي الدى ورىنعا قويىلدى.
ىشكى سۇرانىستىڭ جەتەرسىز بولۋى ٴارى پارىق، ٴارى كومەسكى كۇش.
ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا تۇساۋ بولاتىن وسى كورنەكتى ماسەلەنى ارقاۋ ەتىپ، ٴماجىلىس ٴبىر قىدىرۋ ورنالاستىرۋ جاسادى:
”ەكى جاڭا“ ساياساتتى اتقارۋدىڭ كولەمىن بارىنشا كەڭەيتۋ كەرەك؛ قىزمەت وتەۋ تۇتىنۋىن كەڭەيتىپ، مادەنيەت ـ ساياحات كاسىبىنىڭ دامۋىن جەبەۋ كەرەك؛ العاشقى ەكونوميكانى، قار ـ مۇز ەكونوميكاسىن، قارتتار ەكونوميكاسىن بەلسەنە دامىتۋ كەرەك؛ قالانى جاڭالاۋدى زور كۇشپەن جۇرگىزۋ...
مىنە بۇلاردىڭ بارلىعى حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا تالپىنىسىن ارقالاعان ٴارى وندا وراسان زور دامۋ ٴورىسى ساقتالعان.
ىشكى سۇرانىستى كەڭەيتۋ _ ٴارى سىرتقى ورتانىڭ سوققىسىنا توتەپ بەرىپ، ەكونوميكالىق اينالىمدى ورنىقتىرۋدىڭ ٴونىمدى جولى، ٴارى ستراتەگيالىق ىرىقتىلىقتى كۇشەيتۋدىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق شاراسى.
9 ٴتۇرلى ٴتۇيىندى مىندەتتىڭ ىشىندە ”عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ ارقىلى جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋ“ ”ورنىقتىلىق“ پەن ”ىلگەرىلەۋدىڭ“ ٴبىرىن ـ ٴبىرى تولىقتايتىن، ٴوزارا جەبەيتىن ديالەكتيكالىق بىرلىك قاتىناسىن ونان ارى ايگىلەدى.
جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى قايتكەندە جەدەل جەتىلدىرۋگە بولادى؟
ٴماجىلىس جۇيەلى ورنالاستىرۋ جاسادى: نەگىزدىك زەرتتەۋ مەن شەشۋشى، وزەكتى تەحنولوگيالاردا قامال الۋدى كۇشەيتىپ، كەلەلى عىلىم ـ تەحنولوگيالىق نىسانداردى الدىن الا ورنالاستىرىپ، جاڭا تەحنولوگيالاردى، جاڭا ونىمدەردى، جاڭا كۇيلەردى زور كولەمدە قولدانۋ جاعىندا ۇلگى كورسەتۋ ارەكەتىن ورىستەتۋ كەرەك؛ ”جاساندى زەردە +“ ارەكەتىن ورىستەتىپ، بولاشاق كاسىپ سالالارىن جەتىلدىرۋ كەرەك...
”تۋراشىلدىقتان اينىماي جاڭالىق اشىپ، الدىمەن ورناتىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋ“ _ ”تۋراشىلدىقتان اينىماۋ“ مەن ”جاڭالىق اشۋدىڭ“، ”ورناتۋ“ مەن ”كۇشىنەن قالدىرۋدىڭ“ ىشكى لوگيكاسىن ويداعىداي يگەرۋدەگى تەتىك _ جاڭا ـ كونە دامۋ قوزعالىس قۋاتتارىنىڭ ورنىقتى جالعاسۋىن، اۋىسۋىن ويداعىداي ىستەۋدە.
”جۇيەلى شوعىرلاندىرىپ، سايكەسۋ، سەلبەسۋ“ _ وسى ساياساتتىق بەتالىس باس شۋجي شي جينپيڭ قايتا ـ قايتا باسا دارىپتەگەن ”جۇيە كوزقاراسىنا تاباندى بولۋدى“ شوعىرلى بەينەلەدى.
كۇردەلى جاعداي الدىندا، ٴتۇرلى ساياساتتاردا ”كەشەندى شارانى“ ويداعىداي اتقارىپ، كۇشتى ٴبىر اراعا جۇمساعاندا عانا، كوبەيتكىش اسەرىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋگە بولادى.
قازىنا، اقشا، جۇمىستاندىرۋ، كاسىپ سالاسى، ٴوڭىر، ساۋدا، قورشاعان ورتانى قورعاۋ، باقىلاۋ ـ باسقارۋ سياقتى ساياساتتار مەن رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ شارالارىنىڭ سايكەسۋىن، سەلبەسۋىن كۇشەيتۋ؛ ەكونوميكالىق ساياسات پەن ەكونوميكاعا جاتپايتىن ساياساتتى ٴبىر تۇتاس ماكرولىق ساياسات بەتالىسىنىڭ بىردەيلىگىن باعالاۋعا ەنگىزىپ، ساياساتتى جاساۋ مەن اتقارۋ جالپى بارىسىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋ...
ٴماجىلىستىڭ قاتىستى ورنالاستىرۋلارى ساياساتتىڭ ”العاشقى ٴبىر كيلومەتردەن“ ”سوڭعى ٴبىر كيلومەترگە“ دەيىن ۇشتاسۋىن، سايكەسۋىن كۇش سالا جەبەپ، ساياساتتىڭ جالپى تۇلعالىق ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى.
بەلگى سيپاتتى رەفورما شارالارىنىڭ تياناقتانىپ ونىمدىلىك كورسەتۋىن ىلگەرىلەتۋ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ، ٴتۇيىندى سالالارداعى حاۋىپ ـ قاتەرلەردەن ٴونىمدى ساقتانۋ جانە ونى جويۋ، جاڭاشا قالا ـ قالاشىقتاندىرۋ مەن اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋ، وڭىرلىك ستراتەگيانى اتقارۋ سەرپىنىن ارتتىرۋ، كومىر قىشقىل گازىنىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋدى، لاستانۋدى ازايتۋدى، جاسىل جامىلعىنى كوبەيتۋدى، ەكونوميكانى ارتتىرۋدى سايكەستى ىلگەرىلەتۋ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ جانە جاقسارتۋ سەرپىنىن ارتتىرۋ... كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق قىزمەتتەگى ٴتۇيىندى مىندەتتەر ٴبىر تۇتاس جوسپارلانىپ، ٴبىر باعىتقا كۇش سالىندى.
ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستار مىنالاردى ٴبىلدىردى: بۇل ورنالاستىرۋلار رەفورما مەن دامۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، قازىرگىنى جانە ۇزاق بولاشاقتى يگەرىپ، ىشكى قوزعاۋشى كۇشتى قاۋلاتۋعا جانە سىرتقى ٴورىستى كەڭەيتۋگە تەڭ ٴمان بەرىپ، جاڭا سىن ـ سايىستارعا توتەپ بەرۋدەگى، جاڭا ماسەلەلەردى شەشۋدەگى باسقارۋ اقىل ـ پاراساتىن تولىق ايگىلەدى، ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋدىڭ بەتالىسىن اناعۇرلىم ايقىندادى، ارىنىن اناعۇرلىم تاسقىنداتا ٴتۇستى.
(3) ناقتى ىستەۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويدى: ”پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىنىڭ، ورنالاستىرۋلارىنىڭ ناقتى تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك“
”پارتيانىڭ ەكونوميكالىق قىزمەتكە باسشىلىعىن كۇشەيتىپ، ناقتى ىستەۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا تاباندى بولىپ، سەنىمدى كۇشەيتىپ، قيىندىققا قارسى اتتانىپ، قايراتتانا ٴىس تىندىرىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىنىڭ، ورنالاستىرۋلارىنىڭ ناقتى تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك“. جەر ـ جەردىڭ، تاراۋلاردىڭ، ٴار جاقتىڭ جاۋاپتى جولداستارىنا باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ ماعىنادا وسىلاي دەدى.
باس شۋجي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: وڭ باعىتتا شابىتتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، ٴىس تىندىرىپ ناتيجە شىعارۋدىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن قاۋلاتۋ كەرەك.
بۇقارا اراسىنان كەلىپ، نەگىزگى ساتىدا شىڭدالىپ جەتىلگەن باس شۋجي شي جينپيڭ نەگىزگى ساتى قىزمەتىنىڭ بۋىن، تۇيىندەرىن ابدەن بىلەدى ٴارى نەگىزگى ساتى قىزمەتىنىڭ قيىندىعىن دا ابدەن بىلەدى.
باس شۋجي نەگىزگى ساتىعا شىنايى ىرىق بەرىپ، اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتىپ، ”ٴىس تىندىرعىسى كەلەتىن، ٴىس تىندىرا الاتىن كادرلاردىڭ ٴىس تىندىرا الۋىنا، ىستەن ناتيجە شىعارا الۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەكتىگىن“ ايقىن تالاپ ەتتى.
شىرىكتەسۋ _ ەكونوميكانىڭ ۇزدىكسىز اقاۋسىز دامۋىنداعى كەدەرگى.
باس شۋجي ەكونوميكا سالاسىنداعى شىرىكتەسۋ ماسەلەلەرىن ٴجىتى قاداعالاپ، ”شىرىكتەسۋدى بۇلجىماي جازالاۋ“ ايقىن پوزيتسياسىن ايگىلەپ، مۇنىڭ ٴادىل، ادىلەتتى بازار ورتاسىن، ستيلى پاك، سالتى دۇرىس شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن ساقتاۋ ٴۇشىن ەكەندىگىن باسا دارىپتەدى.
شىندىققا جۇگىنىپ ناقتى ٴىس ىستەگەندە عانا، شىنايى يگەرىپ ناقتى ىستەۋگە بولادى.
ٴماجىلىس مىنالاردى ايقىندادى: ”شىندىققا جۇگىنىپ ناقتى ٴىس ىستەۋگە تاباندى بولىپ، جوعارىعا ٴوزىن كورسەتۋگە ىنتىق بولاتىن، تومەنگە جاۋاپتى بولمايتىن، ناقتى ونىمدىلىكتى ويلاستىرمايتىن فورماشىلدىققا، تورەشىلدىككە باتىل قارسى تۇرۋ كەرەك“.
قيمىل جاساۋشى، ىسكەرلىك كورسەتۋشى بولامىز. ماجىلىسكە قاتىناسقان جولداستار مىنانى ٴبىلدىردى: فورماشىلدىقتى، تورەشىلدىكتى، ٴسوز جوق، كۇش سالا باتىل تۇزەتىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەۋگە تاباندى بولىپ، ماسەلەنى ٴىس جۇزىندىكتى شىعار ٴتۇيىن ەتە وتىرىپ شەشىپ، قىزمەتتىڭ ناقتى ناتيجەسى مەن دامۋدىڭ ناقتى ونىمدىلىگى ارقىلى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ نىسانا ـ مىندەتتەرىن جاپپاي ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتەمىز.
دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاعان ٴماجىلىس ٴوندىرىس حاۋىپسىزدىگىن ويداعىداي يگەرىپ، قوعام اماندىعىنا ساياتىن وقيعالاردان ٴونىمدى ساقتانۋدى جانە وعان دەر كەزىندە توتەپ بەرۋدى تالاپ ەتتى.
ٴتۇرلى ساياساتتاردىڭ تياناقتانىپ، ونىمدىلىك كورسەتۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ _ ٴبىر كۇردەلى جۇيە ينجەنەرياسى. باس شۋجي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”سايكەسە بىرلەسىپ ارەكەتتەنۋدى كۇشەيتىپ، ورىنشىلدىققا قارسى تۇرىپ تياناقتاندىرۋدى يگەرۋ بىرىككەن كۇشىن قالىپتاستىرۋ كەرەك.“
جىل سوڭى مەن كەلەر جىلدىڭ باسىندا، باس شۋجي حالىق تۇرمىسىنىڭ حال ـ جايىن تىپتەن ەستەن شىعارماي، شىن ىقىلاسپەن مىنالاردى تاپسىردى: حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ جانە حاۋىپسىزدىك، ورنىقتىلىق قىزمەتتەرىن ويداعىداي ىستەپ، ٴتۇرلى قايشىلىقتار مەن داۋ ـ شارلاردى جانە حاۋىپ ـ قاتەرلەردى، كومەسكى كىناراتتاردى ىشكەرىلەي ٴبىر ـ بىردەن تەكسەرىپ، جويىپ، قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ ورنىقتىلىعىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
اقيقات جولى قاراپايىم بولادى، ناقتى ىستەۋ بارىنەن ماڭىزدى.
سىرتقى ورتانىڭ تەرىس جەلىنەن قورىقپاي، ٴتۇرلى سىن ـ سايىستارعا بەتپە ـ بەت كەلىپ، ٴوز ٴىسىمىزدى تاباندىلىقپەن ويداعىداي ىستەۋىمىز كەرەك. جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ كەڭ بولاشاعىنا قاراي جۇڭگونىڭ ەكونوميكا كەمەسى بار كۇشپەن تىڭ ساپار باستادى.
باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ نۇرلى بولاشاعىنا جەتەكشىلىك ەتتى:
”ٴبىز قيىنشىلىققا دۇرىس قاراپ، سەنىمدى بەكەمدەپ، ٴارقايسى جاقتاعى بەلسەندى فاكتورلاردى دامۋداعى ناقتى ناتيجەگە قۇلشىنا اينالدىرۋىمىز كەرەك“.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
