ناقتى ىستەۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ بىرىككەن كۇشىن اناعۇرلىم ويداعىداي ۇيىستىرايىق
— ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە
حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
اقيقات جولى قاراپايىم بولادى، ناقتى ىستەۋ بارىنەن ماڭىزدى؛ نىسانا ايقىن، ماڭىزدىسى تياناقتاندىرۋدا. ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ماجىلىسىندە مىنالار باسا دارىپتەلدى: ”پارتيانىڭ ەكونوميكالىق قىزمەتكە باسشىلىعىن كۇشەيتىپ، ناقتى ىستەۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا تاباندى بولىپ، سەنىمدى كۇشەيتىپ، قيىندىققا قارسى اتتانىپ، قايراتتانا ىسكەرلىك كورسەتىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىنىڭ، ورنالاستىرۋلارىنىڭ ناقتى تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك“.
جاڭا داۋىردەن بەرى، ٴبىز ٴتۇرلى حاۋىپ ـ قاتەردى، سىن ـ سايىستى جەڭىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدا تىڭ كەرەمەتتەردى ۇزدىكسىز جاراتۋدا سان ميلليونداعان حالىقتىڭ شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا ويدى ٴبىر اراعا شوعىرلاندىرىپ، كۇشتى ٴبىر اراعا جۇمساپ، جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، زەيىن ـ زەردەنى، كۇش ـ قۋاتتى ۇيىستىرىپ، قاجىرلىلىقپەن ىستەپ، تىڭعىلىقتى ىستەپ، ىستەر دامۋىنىڭ تىڭ ٴورىسىن اشۋىنا سۇيەندىك. كەزەكتە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق اينالىمى ٴالى دە كوپتەگەن قيىنشىلىق پەن سىن ـ سايىسقا ٴدوپ كەلىپ وتىر. جالپى جاقتان العاندا، وسىلاردىڭ بارلىعى دامۋ بارىسىنداعى ماسەلە، العا باسۋ بارىسىنداعى سىن ـ سايىس، قۇلشىنۋ ارقىلى جەڭۋگە بولادى. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ورتالىقتانعان ٴبىر تۇتاس باسشىلىعىنىڭ كورنەكتى ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن قاز ـ قالپىندا دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، ٴار جاقتاعى بەلسەندى فاكتورلاردى دامۋدىڭ ناقتى ناتيجەسىنە اينالدىرۋعا قۇلشىناتىن بولساق، ٴسوز جوق، مەجەلى نىسانامىزدى جۇزەگە اسىرىپ، ەلىمىز ەكونوميكا كەمەسىنىڭ تولقىن جارا ىلگەرىلەۋىن، ورنىقتى ٴجۇرىپ الىسقا جەتۋىن ىلگەرىلەتە الامىز.
وسى رەتكى ٴماجىلىس تياناقتاندىرۋدى ويداعىداي يگەرۋ جونىندە ٴبىر قىدىرۋ ايقىن تالاپ قويدى، وڭ باعىتتا شابىتتاندىرۋدى كۇشەيتۋ، شىرىكتەسۋدى بۇلجىماي جازالاۋ، شىندىققا جۇگىنىپ ناقتى ٴىس ىستەۋگە تاباندى بولۋ، دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋ، سايكەسە بىرلەسىپ ارەكەتتەنۋدى كۇشەيتۋ، مەجەنى باسقارۋدى كۇشەيتۋ، ت ب. وسىلاردىڭ بارلىعى وتە كۇشتى رەالدىق باعىتتامالىلىق سيپاتقا، جەتەكشىلىك سيپاتقا يە، ماقساتى جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ بىرىككەن كۇشىن اناعۇرلىم ويداعىداي ۇيىستىرىپ، كەلەر جىلعى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ نىسانا ـ مىندەتتەرىن جاپپاي ورىنداۋ. بۇل ارادا مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازاردى جەدەل قۇرۋ مىسال ەتىلىپ، تياناقتاندىرۋدى يگەرۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ جونىندەگى تۇسىنىك پەن يگەرۋ تەرەڭدەتىلدى.
جوعارى ٴونىمدى ارناعا تۇسىرىلگەن، ٴادىل باسەكەلى، جان ـ جاقتى ەسىك اشقان مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازار قۇرۋ كەرەك، بۇل شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ جالپى جاعداي جانە ستراتەگيالىق تۇرعىدان شىعارعان كەلەلى شەشىمى، جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزدىك تىرەگى جانە ىشكى تالابى. تاياۋ جىلداردان بەرى، «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازاردى جەدەل قۇرۋ جونىندەگى پىكىرىن» جاساۋدان مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازار قۇرۋدىڭ جالپى تۇلعالىق قىزمەت جوباسىن شىعارۋعا دەيىن، بىرلىككە كەلگەن بازار مەن ٴادىل باسەكەگە كەدەرگى بولاتىن ساياسات ـ شارالاردى شوعىرلى اداقتاۋدان مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازار قۇرۋعا ورىنسىز كيلىگۋ ارەكەتى ماسەلەسىن رەتتەۋ ـ تۇزەتۋ جانە تيپتىك دەلولاردى شاقىرىپ الىپ سويلەسۋ، حابارلاۋ ٴتۇزىمىن ورناتۋعا دەيىن جوعارى دەڭگەيلى جوبا ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، ساياسات ـ شارالار پارمەندى، ٴونىمدى بولىپ، مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ءىرى بازار قۇرۋدىڭ جىلدام ٴارى نىق قاداممەن ىلگەرىلەۋىن جەبەدى.
اماليات تياناقتاندىرۋدى يگەرۋدىڭ تەتىگى ”ناقتى“ ىستەۋدە ەكەندىگىن، ارەكەت جىلدام، شارا ناقتى بولۋ كەرەكتىگىن كورسەتتى. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىن، ورنالاستىرۋلارىن مىقتى يگەرۋدە بوساڭسىماي، تياناقتاندىرۋدى قاز ـ قالپىندا، قاتاڭ ٴارى جىلدام بولىپ ويداعىداي يگەرۋ كەرەك. ”ٴاردايىم قام جەپ تۇراتىن“ جاۋاپكەرشىلىك سەزىمدى كۇشەيتىپ، ٴارى ”بارلىق ىستە كوڭىلدە سان بولاتىن“ ارەكەت كۇشىنە شىن مانىندە اينالدىرىپ، ايتقان زامان ىسكە كىرىسۋ، مىقتى يگەرىپ، جىلدام ٴبىتىرۋ كەرەك، سىلبىرلىققا سالىنۋعا، سوزاقتاتۋعا بولمايدى.
جاعداي نەعۇرلىم كۇردەلى، مىندەت جاپالى بولعان سايىن سولعۇرلىم ناقتى كۇش سالىپ، ناقتى ٴادىس ـ امالداردى شىعارىپ، ناقتى ونىمدىلىككە ۇمتىلۋ كەرەك. پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ «قاۋلىسىندا» جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ ساۋداگەر شاقىرىپ قارجى ەنگىزۋدەگى زاڭدىق ەرەجە ـ ٴتۇزىمىن ارناعا ٴتۇسىرىپ، فاكتورلار بازارى ٴتۇزىمى مەن ەرەجەسىن كەمەلدەندىرۋ سياقتى رەفورما شارالارىن العا قويدى، مۇندا ٴوندىرىس فاكتورلارىنىڭ ىركىلىسسىز جىلجۋىن، ٴتۇرلى بايلىقتىڭ جوعارى ٴونىمدى ورنالاسۋىن، بازار كومەسكى كۇشىنىڭ تولىق شىعارىلۋىن ىلگەرىلەتۋ كوزدەلدى. بۇل جولعى ماجىلىستە مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازار قۇرىلىسى نۇسقاۋىن جاساۋ ايقىن العا قويىلدى، بۇل مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازاردى جەدەل قۇرۋداعى بەلگى سيپاتتى رەفورما شاراسى بولۋمەن بىرگە، جەرگىلىكتى قورعامپازدىق، بازاردى بولشەكتەۋ سياقتى كەدەرگىلەردى اناعۇرلىم زور سەرپىنمەن تالقانداۋدىڭ، جاڭا كاسىپ كۇيىنىڭ، جاڭا سالالاردىڭ بازارعا كىرۋىنە رۇقسات ەتۋ ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدىڭ كوكەي تەستى تالابى.
رەفورمانىڭ، دامۋدىڭ تياناقتانىپ ونىمدىلىك كورسەتۋىن ىلگەرىلەتۋدە، ٴسوز جوق، بارلىعىندا ٴىس جۇزىندىكتى شىعار ٴتۇيىن ەتۋگە تاباندى بولىپ، شىندىققا جۇگىنىپ ناقتى ٴىس ىستەۋ كەرەك. ماجىلىستە العا قويىلعان تۇتىنۋدى سەرپىلتۋ ارناۋلى ارەكەتىن اتقارۋ، تۇتاس قوعامدا زات اينالىمىنىڭ وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋ ارناۋلى ارەكەتىن اتقارۋ، كاسىپورىندارعا ساياتىن زاڭنىڭ اتقارىلۋىن ارناعا ٴتۇسىرۋ ارناۋلى ارەكەتىن ورىستەتۋ سياقتى ٴبىرسىپىرا شارالار تۇگەلدەي مەملەكەت بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازار قۇرۋمەن تەرەڭ قاتىستى. اناعۇرلىم كەڭ كوز ايامەن قاراعاندا، ماجىلىستە العا قويىلعان ”ىشكى قاراتالاسۋ ۇلگىسىندەگى“ باسەكەنى جالپىلىق رەتتەپ وڭاۋ، كاپيتال بازارىنىڭ قارجى قوسۋ، قارجى قۇراۋ جالپىلىق رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ، قالا ىشىندەگى قىستاق پەن قاتەرلى كونە ۇيلەردى جاڭالاۋدى بار كۇشپەن اتقارۋ سياقتىلاردىڭ بارىندە نازار ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋداعى شەشۋشى بۋىندار مەن ماسەلەلەرگە شوعىرلاندى. ماجىلىستەگى شەشىمدەردى، ورنالاستىرۋلاردى تياناقتاندىرۋدى مىقتى يگەرۋدە ماسەلەنى باعدار ەتۋگە تاباندى بولىپ، ٴىس جۇزىندىك ماسەلەلەردى شەشىپ، جوعارىعا ٴوزىن كورسەتۋدى جاقسى كورەتىن، تومەنگە جاۋاپتى بولمايتىن، ناقتى ونىمدىلىكتى ەسكەرمەيتىن فورماشىلدىققا، تورەشىلدىككە باتىل قارسى تۇرىپ، قىزمەت ناتيجەسى مەن دامۋ ناقتى ونىمدىلىگىن باعالاۋعا اناعۇرلىم ٴمان بەرىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شەشىمدەرىنىڭ، ورنالاستىرۋلارىنىڭ حۇجات پەن ماجىلىستەردە بوس سىلدىرعا اينالىپ، ورىندالماۋىنان ساقتانۋ كەرەك.
تياناقتاندىرۋدى يگەرۋدە سايكەسە بىرگە ارەكەتتەنۋدى كۇشەيتۋ، كەلەلى جاعداي كوزقاراسىن كۇشەيتۋ ەڭ ماڭىزدى جۇمىس. بۇكىل ەل بويىنشا بىرلىككە كەلگەن ٴىرى بازار قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ _ جۇيەلى ينجەنەريا، ٴار جاققا سايادى. بۇكىل ەل بويىنشا ٴبىر تۇلعالانعان تەحنولوگيا جانە ساندى مالىمەت بازارىن جەتىلدىرۋدەن قالا ـ اۋىلدىڭ ٴبىر تۇتاس قۇرىلىسقا پايدالانىلاتىن جەر بازارىن قۇرۋعا، ودان ٴادىل باسەكەنى تەكسەرۋ ٴتۇزىمىن ىشكەرىلەي تياناقتاندىرۋعا دەيىن، شارۋاشىلىق تۇلعالارىنىڭ بازار ٴادىل باسەكەسىنە ات سالىسۋىنداعى كەدەرگىلەردى ٴۇرتىس تالقاندادى... ساياساتتىڭ سايكەسۋىن كۇشەيتىپ، تاراۋلاردىڭ ىستەستىگىن كۇشەيتىپ، جەرگىلىكتى قورعامپازدىقتى جانە بازاردى بولشەكتەۋدى ٴونىمدى تالقانداپ، كۇشىنەن قالدىرۋ مەن ورناتۋدى قاتار اتقارۋ بارىسىندا اناعۇرلىم ٴادىل، ادىلەتتى بازار ورتاسىن قالىپتاستىردى.
كەلەلى جاعدايدا وي جۇگىرتىپ، كەلەلى جاعدايدا جوسپارلاپ، كەلەلى جاعدايدا ارەكەتتەنۋ كەرەك. جەر ـ جەر، تاراۋلار جانە ٴار دارەجەلى باسشى كادرلار ”مەملەكەتتىڭ زور ٴىسىن“ كوكەيدە ساقتاپ، ماسەلەگە وي جۇگىرتىپ شەشىم جاساپ، كوبىرەك جوسپار جاساپ، ۇلكەن ەسەپ جاساپ، كىشى جوسپاردى، كىشى ەسەپتى از جاساۋى كەرەك. ورىنشىلدىققا قارسى تۇرىپ، ساياسات شىعارۋ مەن اتقارۋدىڭ تۇتاس بارىسىنىڭ سايكەستىلىگىن جوعارىلاتىپ، ساياسات ونىمدىلىگىنىڭ بىردەيلىگىن كۇشەيتۋى كەرەك. تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ مەن سالىستىرىپ دالەلدەۋدى كۇشەيتىپ، تۇرلىشە وڭىرلەرگە، تۇرلىشە سالالارعا تۇرلەر بويىنشا جەتەكشىلىك ەتۋدى كۇشەيتۋى كەرەك. تاراۋلاردىڭ سايكەسۋىن، جوعارى مەن تومەننىڭ بىرگە ارەكەتتەنۋىن كۇشەيتىپ، ورتادا بوگەلۋدى الاستاپ، ساياساتتىڭ جالپىلىق ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋى كەرەك.
جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ شەشۋشى مەزگىلىندە جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ بىزگە اناعۇرلىم جوعارى تالاپتار قويدى. قالىڭ پارتيا مۇشەلەرى، كادرلار قۇر ٴسوز ەلدى توزدىرار، ىسكەرلىك ەلدى وزدىرار دەيتىن قيسىندى ەستە بەرىك ساقتاپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ ارەكەتتەنۋشىسى، ىسكەرى بولىپ، كوزى جەتكەندەرىن مىقتى يگەرىپ ىستەپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ٴىس جۇزىندىك ونىمدىلىكتەرى ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىن، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋى كەرەك.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابار)
