”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“ امالياتىنىڭ ورنىقتى قاداممەن الىستارعا جەتۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتەيىك
— ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ اۋمىننىڭ وتان قۇشاعىنا ورالعاندىعىنىڭ 25 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا سويلەگەن ماڭىزدى ٴسوزىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە
حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
اۋمىننىڭ وتان قۇشاعىنا ورالعاندىعىنىڭ 25 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا جانە اۋمىن ەرەكشە اكىمشىلىك رايونى 6 ـ كەزەكتى ۇكىمەتىنىڭ مىندەتكە وتىرۋ سالتىندا ٴتوراعا شي جينپيڭ شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ وتان قۇشاعىنا ورالعاننان بەرگى امالياتتىق تاجىريبەلەرىن تەرەڭ قورىتىندىلاپ، ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“ امالياتىنىڭ ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋدە مىناداي 4 ٴىستى ويداعىداي يگەرۋ كەرەكتىگىن اتاپ كورسەتتى: ٴبىرىنشى، ”ٴبىر ەل“ ٴتۇپ نەگىزىن بەرىك ساقتاپ، ”ەكى ٴتۇزىم“ تيىمدىلىگىنەن ۇتىمدى پايدالانۋ، ەكىنشى، جوعارى دەڭگەيدەگى حاۋىپسىزدىكتى قورعاۋ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ، ٴۇشىنشى، وزگەشە باسىمدىقتى ساۋلەلەندىرىپ، ىشپەن بىرلەسىپ، سىرتپەن تۇتاسۋدى كۇشەيتۋ، ٴتورتىنشى، وزەكتى قۇندى اسقاقتاتۋ، سيىسىمدىلىقتى، جاراسىمدىلىقتى جەبەۋ كەرەك.
وسى 4 ماڭىزدى تاجىريبە ٴوزارا بايلانىستى، ورگانيكالى بىرلىككە يە، تاريحتى، قازىرگىنى جانە بولاشاقتى تۇتاستىرعان، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنۋىن، ورنىقتىلىعىن ساقتاۋدا كەلەلى جەتەكشىلىك مانگە جانە امالياتتىق جەتەكشىلىك رولعا يە. مىنانى، ٴسوز جوق، تەرەڭ تانۋىمىز كەرەك: ”ٴبىر ەل“ ٴتۇپ نەگىزىن بەرىك ساقتاپ، ”ەكى ٴتۇزىم“ تيىمدىلىگىنەن ۇتىمدى پايدالانۋ شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ دامۋىنىڭ ٴتۇبىرلى كەپىلى مەن شەشۋشى ٴتۇيىنىن ايگىلەدى؛ جوعارى دەڭگەيدەگى حاۋىپسىزدىكتى قورعاۋ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ دامۋىنىڭ ماڭىزدى العى شارتى مەن تابيعي تالابىن ايقىندادى؛ وزگەشە باسىمدىقتى ساۋلەلەندىرىپ، ىشپەن بىرلەسىپ، سىرتپەن تۇتاسۋدى كۇشەيتۋ شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ دامۋىنىڭ ستراتەگيالىق باعىتى مەن ٴسوزسىز باسىپ وتەتىن جولىن ايقىن كورسەتىپ بەردى؛ وزەكتى قۇندى اسقاقتاتۋ، سيىسىمدىلىقتى، جاراسىمدىلىقتى جەبەۋ شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ دامۋىنىڭ ماڭىزدى قامتاماسىزدىعى مەن پارمەندى تىرەگىن ايگىلەدى. ٴبىز وسى 4 ماڭىزدى تاجىريبەنىڭ عىلمي ىشكى ٴمانىن، رۋحاني ماڭىزدى ٴمانىن، امالياتتىق تالابىن ىشكەرىلەي يگەرىپ، ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“، ”شياڭگاڭدى شياڭگاڭدىقتار باسقارۋ“، ”اۋمىندى اۋمىندىقتار باسقارۋ“، وسكەلەڭ اۆتونوميا باعىتىن ۇزدىكسىز جاپپاي، دالمە ـ ٴدال، بۇلجىماي دايەكتىلەندىرىپ، وزگەرمەۋىنە، اۋىتقىماۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتۋىمىز، وزگەرمەۋىنە، قۇبىلماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋىمىز كەرەك.
”جوعارى دەڭگەيدەگى حاۋىپسىزدىكتى قورعاۋ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ“ سىندى بۇل تاجىريبەدە ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“ ىستەرىنىڭ دامۋىنىڭ ماڭىزدى ىشكى ٴمانى ىشكەرىلەي تۇسىندىرىلگەن، ول اسا كۇشتى رەال باعىتتامالىلىق جانە جەتەكشىلىك سيپاتقا يە. ٴبىز وسىنى مىسالعا الا وتىرىپ ىشكەرىلەي تالداۋ جاساپ، ٴتۇسىنۋ مەن يگەرۋدى تەرەڭدەتۋىمىز كەرەك.
ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”حاۋىپسىزدىك _ دامۋدىڭ العى شارتى، دامۋ _ حاۋىپسىزدىكتىڭ قامتاماسىزدىعى، حاۋىپسىزدىكتى قورعاۋ مەن دامۋدى ىلگەرىلەتۋگە بۇلجىماي تاباندى بولۋ كەرەك“. كوپتەگەن فاكت بىزگە حاۋىپسىزدىك سىندى وسى تومەنگى شەكتى ساقتاي الماساق، بەرىك ساقتاي الماساق، دامۋدىڭ عيماراتى شايقالىپ، مەملەكەتتىڭ گۇلدەنۋىنەن، دامۋىنان، حالىقتىڭ باقىتتى، الاڭسىز تۇرمىس كەشىرۋىنەن اۋىز اشۋعا بولمايتىندىعىن ۇعىندىردى. ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىمنىڭ“ ٴتۇبىرلى ماقساتى _ مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن قورعاۋ، شياڭگاڭنىڭ، اۋمىننىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنۋىن، ورنىقتىلىعىن ساقتاۋ، بۇل ٴارقانداي كەزدە دە اۋىتقۋعا بولمايتىن پرينسيپ.
اۋمىن وتان قۇشاعىنا ورالعان 25 جىلدان بەرى، ەرەكشە اكىمشىلىك رايون ۇكىمەتى مەن قوعامداعى ٴار سالا مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن قورعاۋدى اۋمىننىڭ ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنۋىن، ورنىقتىلىعىن قورعاۋمەن بىرلىككە كەلتىرۋگە تاباندى بولىپ، ەرىك ـ جىگەردى بەكەمدەپ، ٴبىر مەزەتتىك بۇراڭدىقتار ٴۇشىن سولقىلداقتىق ىستەمەدى، سىرتقى كەدەرگىلەرگە بولا اداسپادى. 2009 ـ جىلى ٴتۇبىرلى زاڭنىڭ 23 ـ تارماعىندا بەلگىلەنگەن نەگىزگى زاڭدىق ٴتۇزىم جاۋاپكەرشىلىگىن تياناقتاندىرىپ، اۋمىننىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭىن جاسادى؛ 2018 ـ جىلى اكىم ٴتوراعالىق مىندەتىن ارقالاعان ەرەكشە اكىمشىلىك رايوننىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ كوميتەتىن قۇردى؛ 2023 ـ جىلى اۋمىننىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ زاڭىنا وزگەرىس ەنگىزۋدى ٴساتتى ورىندادى؛ ٴۇرتىس 7 جىل ”جالپى حالىقتىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى كورمەسىن“ وتكىزدى... مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى سىندى ىرگە تاس ۇزدىكسىز بەكەمدەلگەندىگى ٴۇشىن دە اۋمىن تۇرعىندارى تىنىش ٴومىر، شات ـ شادىمان تىرشىلىك ەتىپ، اۋمىننىڭ دامۋى تاماشا حاۋىپسىزدىك ورتاسىنا جانە بەرىك تىرەككە يە بولدى.
كەزەكتە، ەلىمىزدىڭ دامۋى ٴدوپ كەلگەن سىرتقى ورتا قىم ـ قۋىت، كۇردەلى بولىپ، ورنىقسىزدىق، تۇراقسىزدىق فاكتورلارى كوبەيىپ، ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“ ىستەرى دە سىن ـ سايىسقا ٴدوپ كەلىپ وتىر. ٴبىز جالپى تۇلعالىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى كوزقاراسىن دايەكتىلەندىرىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى حاۋىپسىزدىك ارقىلى ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىمنىڭ“ ورنىقتى قاداممەن الىستارعا جەتۋىن قامتاماسىز ەتۋىمىز كەرەك. ٴبىر جاقتان، ماڭىزدى ٴتۇيىندى مىقتى يگەرىپ، ساياسي حاۋىپسىزدىك، ەكونوميكالىق حاۋىپسىزدىك، قوعامدىق حاۋىپسىزدىك، عىلىم ـ تەحنولوگيا حاۋىپسىزدىگى، جاڭاشا سالا حاۋىپسىزدىگى قاتارلى ٴتۇيىندى سالا، ٴتۇيىندى رايون، ٴتۇيىندى باعىتتاعى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى قىزمەتىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ جاقسى ىستەۋىمىز؛ ەندى ٴبىر جاقتان، ٴتۇزىم جانە قابىلەت قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، حاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتىنىڭ وسىزاماندانۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋىمىز كەرەك.
دامۋ _ بارلىق ماسەلەنى شەشۋدىڭ باس كىلتى، حالىققا باقىتتى تۇرمىس جاراتۋدىڭ باس تۇتقاسى. سوڭعى جىلدارى اۋمىن نازاردى ”ٴبىر ورتالىق، ٴبىر تۇعىر، ٴبىر بازا“ قۇرىلىسىنا شوعىرلاندىرىپ، ” 1+4“ ەكونوميكانىڭ ۇيلەسىمدى، كوپ نەگىزدى دامۋ تاكتيكاسىن تياناقتاندىرىپ، جالپىلىق ساياحات، سەيىل ـ سەرۋەن كاسىبىن ساپالىلاندىرۋ، سارالاندىرۋ، الۋەتتەندىرۋمەن بىرگە، جۇڭي شيپاگەرلىگى، ٴدارى ـ دارمەگى ۇلكەن سالاماتتىق كاسىپ سالاسى، وسى زامانعى فينانس كاسىبى، جوعارى، جاڭا تەحنولوگيا كاسىبى، جينالىس ـ كورمە، ساۋدا جانە مادەنيەت، دەنە تاربيە سياقتى كاسىپ سالالارىن جەدەل دامىتىپ، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ قوزعالىس قۋاتى مەن جالپىلىق باسەكەلىك قۋاتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتتى. جۇڭي شيپاگەرلىگى، ٴدارى ـ دارمەگى ۇلكەن سالاماتتىق كاسىپ سالاسىن الىپ ايتساق، جۇڭي شيپاگەرلىگى، ٴدارى ـ دارمەگى عىلمي زەرتتەۋىنەن جانە تۇعىر قۇرىلعى قۇرىلىسىنىڭ بىرتىندەپ كەمەلدەنۋىنەن گۋاڭدۇڭ ـ اۋمىن سەلبەستىگى جۇڭي شيپاگەرلىگى، ٴدارى ـ دارمەگى عىلىم ـ تەحنولوگيا كاسىپ سالاسى باقشاسىنىڭ اناعۇرلىم كوپ كاسىپورىندى ىرگە تەبۋگە باۋراۋىنا دەيىن، ونان اۋمىن شيەحى شيپاحاناسىنىڭ اشىلىپ جۇمىس جۇرگىزۋىنە دەيىن، ۇلكەن سالاماتتىق كاسىپ سالاسىنىڭ جەدەل دامىپ، شوعىرلانۋ جانە جەتەكتەۋ اسەرى كورنەكتى بولدى.
اۋمىن ەسىك اشۋ دارەجەسى توتەنشە جوعارى سىرتقا باعىتتالعان، شاعىن ەكونوميكالىق تۇلعا رەتىندە بايلىق فاكتورىنىڭ تەجەمىنە ٴدوپ كەلىپ وتىر، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ ٴتۇبىرلى شىعار جول سانالادى. ٴتوراعا شي جينپيڭ ماڭىزدى سوزىندە 4 ٴتۇرلى ٴۇمىتتى العا قويدى، مۇنىڭ ىشىندە ٴبىرىنشىسى ەكونوميكانىڭ ۇيلەسىمدى، كوپ نەگىزدى دامۋىن كۇش سالا ىلگەرىلەتۋ بولىپ، وندا اۋمىننىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ شەشۋشى ٴتۇيىنى يگەرىلىپ، ماسەلەلەردى شەشۋ وي جەلىسى اتاپ كورسەتىلدى. جالپى تۇلعالىق جاقتان قاراعاندا، لاتارياعا جاتپايتىن كاسىپتەردىڭ اۋمىننىڭ جەرگىلىكتى ٴوندىرىس جالپى قۇنىنداعى ۇستايتىن سالىستىرماسى %61.7كە جەتىپ، لاتاريا كاسىبىنىڭ ”جالعىز ٴوزى بيلەپ ـ توستەۋ“ جاعدايى بىرتىندەپ وزگەرۋدە، اسىرەسە، ”اۋمىن عىلىم ـ 1“ جاساندى سەرىگى جيۋچۋان جاساندى سەرىك ۇشىرۋ ورتالىعىندا ٴساتتى ۇشىرىلىپ، اۋمىننىڭ مىعىم عىلىم ـ تەحنولوگياسىنىڭ مىعىم تانىسقىسىنا اينالدى. بولاشاقتى بەتكە الىپ، زەيىن ـ زەردەنى شوعىرلاندىرىپ، ەكونوميكانى دامىتىپ، دامۋدى جوسپارلاپ، قۇرىلىس جۇرگىزىپ، ٴوز باسىمدىعىمەن جانە بايلىق ەرەكشەلىگىمەن ۇشتاستىرىپ، حالىقارالىق باسەكەلىك قۋاتقا يە جاڭا كاسىپ سالالارىن كۇش سالا جەتىلدىرىپ، حىڭچين گۋاڭدۇڭ ـ اۋمىن تەرەڭ سەلبەستىك رايونىنىڭ اۋمىن ەكونوميكاسىمەن جوعارى دەڭگەيدە سايكەسۋىن، قاعيدامەن تەرەڭ ۇشتاسۋىن جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، جاڭا قوزعالىس قۋاتىن، جاڭا باسىمدىقتى ۇزدىكسىز سومداسا، ٴسوز جوق، اۋمىننىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىنە اناعۇرلىم ويداعىداي جەتەكشىلىك ەتىپ، دامۋ جەتىستىكتەرى ارقىلى اۋمىن تۇرعىندارىن اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم جاقسى باقىتقا كەنەلتە الادى.
”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“ _ بۇرىنعىلار ىستەپ كورمەگەن ۇلى باستاما. جاڭا كەزەڭگە وتكەندە، جاڭا داۋىردەگى ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“ امالياتى جاڭا، ماڭىزدى بورىش ارقالاپ وتىر. ٴبىز قولايلى ساتتەن ۇتىمدى پايدالانىپ، كۇش ۇستىنە كۇش قوسىپ، باتىلدىقپەن جاڭالىق اشىپ، ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“ امالياتىنىڭ قۇندى تاجىريبەلەرىنە ويداعىداي تاباندى بولىپ، ودان ويداعىداي پايدالانىپ، ونى ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، ”ٴبىر ەل، ەكى ٴتۇزىم“ ىستەرىنىڭ ۇزدىكسىز جاڭا داۋىرلىك شۇعىلا شاشۋىن، جاڭا جالىندى ومىرشەڭ كۇش ايگىلەۋىن جەبەۋىمىز كەرەك.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
