شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 12 ـ ايدىڭ 25 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. جۋىقتا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى كەڭسەسى، مەملەكەتتىك كەڭەس كەڭسەسى «2025 ـ جىلعى جاڭا جىل، كوكتەم مەرەكەسى كەزىندەگى قاتىستى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەۋ جونىندەگى حابارلاندىرۋدى» باسىپ تاراتتى. تولىعى تومەندەگىدەي:
2025 ـ جىل _ ”14 ـ بەسجىلدىق“ جوبانىڭ اياقتالاتىن جىلى. وڭىرلەر، تاراۋلار شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنىڭ جانە 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەت ەكىنشى، ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىستەرىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، جاڭا جىل، كوكتەم مەرەكەسى كەزىندەگى قاتىستى قىزمەتتەردى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ويداعىداي ىستەپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ مەرەكەنى كوڭىلدى، تىنىش، بەرەكەلى وتكىزۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ماقۇلداۋىمەن قاتىستى ىستەر جونىندە مىنالاردى حابارلاپ وتىرمىز.
ٴبىرىنشى، قيىنشىلىعى بار بۇقاراعا قامقورلىق جاساپ، كوڭىل ٴبولىپ، شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ٴزارۋ ماسەلەلەرىن كۇش سالا شەشۋ كەرەك. ٴار دارەجەلى پارتكومدار مەن ۇكىمەتتەر قۇتقارۋ، كومەكتەسۋ ـ سۇيەمەلدەۋ، جاعداي ۇعىسۋ، حال سۇراۋ سياقتى قيمىلداردى كەڭ كولەمدە ورىستەتۋى، ٴار دارەجەلى باسشى كادرلار نەگىزگى ساتىعا ىشكەرىلەي بارىپ، بۇقارامەن ىشكەرىلەي ارالاسىپ، بۇقارا ٴۇشىن شىنايى تۇردە ناقتى ىستەر ىستەپ، قيىن ىستەردى شەشۋ كەرەك. قوعامدىق قۇتقارۋ ـ كومەكتەسۋ ساياساتتارىن تياناقتاندىرىپ، ەگجەي ـ تەگجەيلەندىرىپ، ٴتۇرلى قۇتقارۋ ـ كومەك قاراجاتتارىن بەلگىلەمە بويىنشا دەر كەزىندە تولىق تاراتۋ كەرەك. ۋاقىتشا قۇتقارۋ ـ كومەكتەسۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، توسىن، شۇعىل قيىنشىلىققا ۇشىراعان بۇقارانىڭ نەگىزگى تۇرمىسىن دەر كەزىندە قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. ەرەكشە قيىنشىلىعى بار قارتتار، قيىنشىلىقتا قالعان بالالار، مۇگەدەكتەر سياقتى قاۋىمعا قامقورلىق جاساۋدى، كومەكتەسۋ ـ سۇيەمەلدەۋدى كۇشەيتۋ كەرەك. ”ىزعارلى قىستا مەيىر جەتكىزۋ“ ارناۋلى قۇتقارۋ ـ كومەكتەسۋ ارەكەتىن ورىستەتىپ، سەرگەلدەڭ قايىرشىلار سياقتى ۋاقىتشا قيىنشىلىققا ۇشىراعانداردىڭ قىستان امان شىعۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. ەڭبەكاقىنى كەشەۋىلدەتۋدى وڭاۋدىڭ قىسقى ارناۋلى ارەكەتىن تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، شارۋا جۇمىسكەرلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن كەشەۋىلدەتۋ سىندى زاڭعا قايشى ارەكەتتەرگە زاڭ بويىنشا سوققى بەرۋ كەرەك. جۇمىستانۋى قيىن بولعاندارعا جۇمىستاندىرۋ بويىنشا كومەكتەسۋدى كۇشەيتۋ كەرەك. جاڭادان جۇمىستانعان قاۋىمنان جاعداي ۇعىسۋ، حال سۇراۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ كەرەك. نەگىزگى ساتىداعى كادرلارعا، جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەرگە، اسىرەسە، شارت ـ جاعدايى جاپالى وڭىردە جانە شۇعىل، قيىن، قاتەرلى، اۋىر مىندەتتىڭ ٴبىرىنشى شەبىندە قىزمەت ىستەپ جاتقان جولداستارعا كوڭىل ٴبولۋ كەرەك. تۇرمىسىندا قيىنشىلىق بار پارتيا مۇشەلەرىنەن، ساقا پارتيا مۇشەلەرىنەن جانە ساقا كادرلاردان، قىزىل ارميا ساقا جاۋىنگەرلەرىنەن، اسكەردەن بوساعان ساقا اسكەريلەردەن، اسكەري بولىمنەن دەمالىسقا، زەينەتكە شىققان كادرلاردان، مۇگەدەك اسكەريلەردەن، قۇربان بولعان اسكەريلەردىڭ ٴۇي ىشىندەگىلەردەن، ت . ب ىشكەرىلەي جاعداي ۇعىسىپ، حال سۇراۋ كەرەك.
ەكىنشى، بازاردىڭ قامداۋىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتىپ، بۇقارانىڭ مەرەكەلىك تۇتىنۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ كەرەك. كومىرمەن، ەلەكترمەن، مۇنايمەن، گازبەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ، باعانى ورنىقتىرۋ قىزمەتىن بار كۇشپەن ويداعىداي ىستەۋ، ناشار، اپاتتى اۋا رايى كەزىندە قاتىستى اماندىق ساقتاۋ جانە شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بويىنشا ٴبىر جاقتى ەتۋ شارالارىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، بۇقارانىڭ قىستان جىلى ٴوتۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. استىق حاۋىپسىزدىگىندە پارتكوم، ۇكىمەت بىردەي جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋ جانە ”كوجە قاتىققا“ قالا باستىعى جاۋاپتى بولۋ ٴتۇزىمىن تياناقتاندىرىپ، استىق، ازىقتىق ماي، ەت، جۇمىرتقا، ٴسۇت، جەمىس ـ جيدەك، كوكونىس سياقتى تۇرمىستىق قاجەتتى بۇيىمداردى ٴوندىرۋ ـ ساتۋدى، قامداۋمەن قامتاماسىز ەتۋدى ويداعىداي ىستەپ، بازار قامداۋىنىڭ ورنىقتى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. تاۋارمەن جانە قىزمەت وتەۋمەن قامداۋدى مولايتىپ، دەمالىس كەزىندەگى تۇتىنۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋ كەرەك. قاتىناستىڭ، زات اينالىمىنىڭ ىركىلىسسىز بولۋىنا كەپىلدىك ەتۋ قىزمەت مەحانيزمىنىڭ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ٴتۇيىندى توراپ، نەگىزگى ارنا، ٴتۇيىندى وڭىرلەردىڭ قاتىناسىنىڭ، زات اينالىمىنىڭ جۇمىس جۇرگىزۋىن باقىلاۋ ـ ولشەۋدى جانە ىزىنە ٴتۇسىپ ورنالاستىرۋدى كۇشەيتىپ، جىلۋمەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتەتىن ەنەرگيا، زاتتىق ماتەريال تاسىمالىن قامتاماسىز ەتۋدى ويداعىداي ىستەۋ كەرەك. مەرەكە كەزىندە بازارداعى كوپ تۇتىنىلاتىن ازىق ـ تۇلىك جانە ازىقتىق اۋىل شارۋاشىلىعى قوسىمشا ونىمدەرىن باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ازىق ـ تۇلىك حاۋىپسىزدىگى بويىنشا زاڭ اتقارۋدى كۇشەيتىپ، قاتىستى ٴوندىرىس، شارۋاشىلىق تۇلعالارىن ازىق ـ تۇلىك حاۋىپسىزدىگى جاۋاپكەرشىلىگىن قاتاڭ تياناقتاندىرۋعا قۋزاپ، بۇقارانىڭ ”ازىق ـ تۇلىك حاۋىپسىزدىگىن“ قورعاۋ كەرەك. ماڭىزدى حالىق تۇرمىسى تاۋارلارىنىڭ، قىزمەت وتەۋىنىڭ باعاسىن باقىلاۋ ـ تەكسەرۋدى، باقىلاۋ ـ باسقارۋدى كۇشەيتىپ، باعانى قىمباتتاتۋ، استاسىپ باعانى ٴوسىرۋ، باعا الدامشىلىعى سياقتى زاڭعا قايشى ارەكەتتەرگە قاتاڭ سوققى بەرۋ كەرەك. ينتەرنەت ساۋداسىن باقىلاۋ ـ باسقارۋدى كۇشەيتىپ، ارىز ايتۋ ـ مالىمدەۋ ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ، تۇتىنۋشىلاردىڭ ارىز ـ تالابىن دەر كەزىندە قابىلداپ، ٴبىر جاقتى ەتىپ، تۇتىنۋشىلاردىڭ زاڭدى ۇقىق ـ مۇددەسىن قورعاۋ كەرەك.
ٴۇشىنشى، بۇقارانىڭ رۋحاني مادەنيەت تۇرمىسىن بايىتىپ، قويۋ مەرەكە رايىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. ”كوكتەم مەرەكەسىندە نەگىزگى ساتىنى ارالاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تىلشىلىك قيمىلىن جانە ”مادەنيەت جۇڭگو ساپارى“ نەگىزگى تاقىرىپتىق ۇگىتىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، نەگىزگى اۋەندى اسقاقتاتىپ، وڭ ەنەرگيا تاراتۋ كەرەك. كوكتەم مەرەكەسى ”قىستاق ساۋىق كەشى“ سىندى ۇلگى كورسەتۋ، كورمەلەۋ قيمىلىن وتكىزىپ، شارۋالاردىڭ رۋحاني جاڭا بەت ـ بەينەسىن، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ جاڭا رايىن ايگىلەۋ كەرەك. مادەنيەت، عىلىم ـ تەحنولوگيا، دەنساۋلىق ساقتاۋ بويىنشا ”ٴۇشتى اۋىل ـ قىستاققا جەتكىزۋ“ قيمىلىن ۇيىمداستىرىپ ورىستەتىپ، تاڭداۋلى مادەنيەت ونىمدەرى، عىلىم ـ تەحنولوگيا، سالاماتتىق بىلىمدەرى سياقتىلاردى بۇقاراعا جەتكىزۋ كەرەك. ”بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىمەن كوكتەم مەرەكەسىن قۇتتىقتاۋ“ جەلىلەس قيمىلىن ورىستەتىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋ، اسقاقتاتۋ كەرەك. ”ٴبىزدىڭ جۇڭگو ارمانىمىز _ مادەنيەتتى بارلىق وتباسىنا جەتكىزۋ“ قيمىلىن كەڭ كولەمدە ورىستەتىپ، قالىڭ مادەنيەت، ادەبيەت كوركەمونەر قىزمەتكەرلەرىن نەگىزگى ساتىعا تامىر تارتۋعا، بۇقاراعا قىزمەت وتەۋگە جۇمىلدىرىپ جانە ۇيىمداستىرىپ، حالىق بۇقاراسى قۋانا تىڭداپ، قۇمارتا كورەتىن ٴبىر توپ جوعارى ساپالى مادەنيەت، ادەبيەت ـ كوركەمونەر تۋىندىلارىن ۇسىنۋ كەرەك. مول، ساپالى مادەنيەت جانە ساياحات بازارىمەن قامداپ، مادەنيەت ـ ساياحات تۇتىنۋىن جەبەۋ قيمىلىن جانە حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ شارالارىن شىعارىپ، جالپىلىق زاڭ اتقارۋدى كۇشەيتىپ، مادەنيەت جانە ساياحات بازارىنىڭ ٴتارتىبىن قورعاۋ كەرەك.
ٴتورتىنشى، كوكتەم مەرەكەسى كەزىندەگى تاسىمال قىزمەتىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ويداعىداي ىستەپ، بۇقارانىڭ امان ـ ەسەن، قولايلى ٴجۇرىس ـ تۇرىسىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. ٴتۇيىندى ۋاقىت كەزەڭىندە، ٴتۇيىندى وڭىردە، قىزۋ ٴتۇيىندى جول جەلىسىندە تاسىمال كۇشىن قوسۋدى جانە ۇيىمداستىرىپ ورنالاستىرۋدى كۇشەيتىپ، بۇقارانىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىس قاجەتىن مۇمكىندىگىنشە قاناعاتتاندىرۋ كەرەك. جالپىلىق تاسىمالدى سايكەستىرۋدى، ۇشتاستىرۋدى كۇشەيتىپ، تەمىر جول، تاس جول، سۋ جولى، حالىقتىق اۆياتسيا جانە قالا جولاۋشى تاسىمالى ينفورماتسياسىن ٴبولىسۋدى كۇشەيتىپ، جولاۋشىلار ساپارىنىڭ ”ەڭ باستاپقى ٴبىر كيلومەترى مەن ەڭ سوڭعى ٴبىر كيلومەترىن“ ىركىلىسسىزدەندىرۋ كەرەك. ٴوزى كولىك جۇرگىزىپ ساپارلايتىنداردى قىزمەت وتەۋمەن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتىپ، ماڭىزدى مەرەكە، دەمالىس كۇندەرى شاعىن تۇرپاتتى جولاۋشىلار اۆتوكولىگىنىڭ قاتىناۋ اقىسىن الماۋ ساياساتىن تياناقتاندىرىپ، وڭاي توسىلاتىن جول بولىكتەرىن بوگەتتەن ارىلتىپ ىركىلىسسىزدەندىرۋدى كۇشەيتىپ، جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىكتەردى زاريادتاۋ قىزمەت وتەۋىمەن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتىپ، قىزمەت وتەۋ اۋماعىنىڭ، اقى الۋ پۋنكتىنىڭ قىزمەت وتەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ كەرەك. مەكەمە ـ ورىنداردى ەڭبەكاقىلى جىلدىق دەمالىس سياقتى تۇزىمدەردى تياناقتاندىرۋمەن ۇشتاستىرىپ، شوعىرلى مەزگىلدەن اۋاشا ساپارعا شىعۋعا جەتەكتەۋگە شابىتتاندىرۋ كەرەك. شارۋا جۇمىسكەرلەر اعىمى، وقۋشىلار اعىمى، ساياحاتشىلار اعىمى سياقتى ٴتۇيىندى جولاۋشىلار اعىمىنىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىسىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتىپ، اسكەريلەردىڭ، ٴورت ٴسوندىرۋ ـ ورتتەن ساقتانۋ، قۇتقارۋ ـ كومەكتەسۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ، قاھارمان ـ قۇربانداردىڭ ٴۇي ـ ىشىندەگىلەردىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىسىن زاڭ بويىنشا الدىمەن ويلاستىرۋ، جەڭىلدىك جاساۋ ساياساتىن قاتاڭ تياناقتاندىرۋ كەرەك. تومەن تەمپەراتۋرا، جاڭبىر، قار، مۇز، ۇسىك سياقتى ناشار اۋا رايىنان ساقتانۋ جانە وعان توتەپ بەرۋ دايىندىق جوباسىن كەمەلدەندىرىپ، شەكتەن تىس تيەۋ، ارتىق تيەۋ، جىلدامدىق ولشەمىنەن اسا ٴجۇرۋ، زاڭسىز قاتىناۋ، اۋىل شارۋاشىلىق كولىكتەرى مەن جۇك كولىكتەرىنىڭ زاڭعا قايشى ادام الىپ ٴجۇرۋى سياقتى ارەكەتتەرگە قاتاڭ سوققى بەرىپ، ەلەۋلى، ەرەكشە اۋىر قاتىناس شىرعالاڭدارىنان قاتاڭ ساقتانىپ، بۇقارانىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىس حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك.
بەسىنشى، شىرعالاڭ كومەسكى كىناراتتارىن باتىل رەتتەپ، وڭاپ، ٴوندىرىس حاۋىپسىزدىگىن شىنايى ويداعىداي يگەرۋ كەرەك. ”ٴوندىرىس حاۋىپسىزدىگى جانە جاراتىلىستىق اپات حاۋىپ ـ قاتەرىن، كومەسكى كىناراتتارىن ٴبىر ـ بىردەن تەكسەرۋ، رەتتەۋ، وڭاۋ“ ارناۋلى قىزمەتىن تىڭعىلىقتى ورىستەتۋ كەرەك. قىسقى جىلىنۋ، جارقىلداق ـ تورسىلداق، كوكتەم مەرەكەسى تاسىمالى كەزىندەگى قاتىناس، كەن، حيميا ونەركاسىپ ٴوندىرىسى، قۇرىلىس سالۋ، بالىق شارۋاشىلىعى، كەمە سياقتى سالالارداعى شىرعالاڭ كومەسكى كىناراتتارىن جاپپاي ٴبىر ـ بىردەن تەكسەرىپ، رەتتەپ ـ وڭاپ، جانار گاز، دانەكەرلەۋ جۇمىسى، ەلەكترسيكل جانە جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىكتەردى زاريادتاۋ نەگىزدىك قۇرىلعىسى، جىلۋ ساقتاۋ ماتەريالى جانە ”توعىز شاعىن الاڭ ـ ورىن“، كوپ ٴتۇرلى كاسىپ كۇيى ارالاسپالى ٴوندىرىس، تيجارات جۇرگىزۋ الاڭدارى سياقتى جاقتارداعى ٴورت اپاتى كومەسكى كىناراتتارىن ٴبىر ـ بىردەن تەكسەرىپ، رەتتەپ ـ وڭاپ، جىلۋمەن قامداۋ پار قازانى، ٴىرى تۇرپاتتى ساۋىق ـ سايران قۇرىلعىلارى، ساياحاتشىلاردى تاسىمالدايتىن اسپالى ارقان جولى سياقتى ەرەكشە جابدىقتاردىڭ كومەسكى كىناراتتارىن ٴبىر ـ بىردەن تەكسەرۋ جانە قورعاۋ، كۇتىمدەۋ كەرەك. بۇكىل ەل بويىنشا ورمان، جايلىم ٴورت اپاتى ەلەۋلى كومەسكى كىناراتتارىن ىشكەرىلەي ٴبىر ـ بىردەن تەكسەرۋ كەرەك. جىل اتتاعان ٴتۇن، كوكتەم مەرەكەسىنە قاراعان ٴتۇن سياقتى ٴتۇيىندى ۋاقىت كەزەڭىندەگى شىراق سالتاناتى، الاۋ كەشى سياقتى كولەمدى بۇقارالىق قيمىلداردىڭ حاۋىپ ـ قاتەرىن مەجەلەۋ جانە حاۋىپسىزدىك باسقارۋىن كۇشەيتۋ كەرەك. اپات سيپاتتى اۋا رايىن باقىلاۋ ـ ولشەۋدى، الدىن الا مالىمەت بەرۋدى جانە ساقتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، كەڭ كولەمدە حاۋىپسىزدىك ۇگىتىن ورىستەتىپ، بۇقارانىڭ حاۋىپسىزدىك ساقتىق تانىمىن جانە حاۋىپتەن ساقتانۋ، ٴوزىن ـ ٴوزى قۇتقارۋ شەبەرلىگىن جوعارىلاتۋ كەرەك. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس، جۇقپالى تۇماۋ، وكپە قابىنۋ، ميكوپلازما قابىنۋى سياقتى تىنىس جولى جۇقپالى اۋرۋلارىنان جانە باسقادا ٴتۇيىندى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ ـ تىزگىندەۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ويداعىداي ىستەپ، باقىلاۋ ـ ولشەۋدى، ساقتاندىرۋدى جانە ٴتۇيىندى الاڭ ـ ورىندارداعى كۇندەلىكتى ساقتانۋ ـ قورعانۋدى كۇشەيتىپ، ەمدەۋ، قۇتقارۋ زاتتىق ماتەريال جانە شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ دايىندىعىن ويداعىداي ىستەۋ كەرەك.
التىنشى، قايشىلىقتاردى، داۋ ـ شاردى ىشكەرىلەي، ٴبىر ـ بىردەن تەكسەرىپ، شەشىپ، قوعامدىق كەلەلى جاعدايدىڭ ورنىقتىلىعىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. جاڭا داۋىردەگى ”فىڭچياۋ تاجىريبەسىنە“ تاباندى بولىپ جانە ونى دامىتىپ، ”قايشىلىقتاردى، حاۋىپ ـ قاتەرلەردى جويۋ، قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاۋ“ بويىنشا ارناۋلى وڭاۋدى تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، نازاردى ٴتۇيىندى سالاعا، ٴتۇيىندى قاۋىمعا شوعىرلاندىرىپ، ٴتۇرلى قايشىلىق، داۋ ـ شارلارعا جانە حاۋىپ ـ قاتەر، كومەسكى كىناراتتارعا تور جايۋ ۇلگىسىندە ٴبىر ـ بىردەن تەكسەرۋ ورىستەتىپ، ٴتۇرلى ورنىقسىزدىق فاكتورلارىن قاينارىنان شەشۋگە قۇلشىنۋ كەرەك. جالپىلىق باسقارۋ قىزمەت مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، سالا ـ بولىكتەردىڭ ۇشتاسۋىن، تاراۋلاردىڭ سايكەسۋىن كۇشەيتىپ، ينفورماتسيالاردى بايلانىستىرۋدى، قايشىلىقتاردى بىرلەسىپ جاراستىرۋدى، حاۋىپ ـ قاتەردى بىرلەسىپ مەڭگەرۋدى، ماسەلەنى بىرلەسىپ وڭاۋدى كۇشەيتىپ، قىزمەت بىرىككەن كۇشىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. اۋىر زورلىقتى كۇش قىلمىسى، ايەلدەر مەن بالالاردىڭ ۇقىق ـ مۇددەسىنە سۇعاناقتىق جاساۋ، ”ۇرلاۋ، توناۋ، الداپ الۋ“، ”سارى الاپات، قۇمار ويناۋ، ەسىرتكى تۇتىنۋ“، ”ازىق ـ تۇلىك، ٴدارى ـ دارمەك، قورشاعان ورتا“ جانە تەلەكوم، ينتەرنەت الدامكوستىگى، شەكارا اتتاعان قۇمار ويىنى، قارا كۇشتەرگە ساياتىن ىستەر، سۇرقيا كۇشتەرگە ساياتىن ىستەر سياقتى زاڭعا قايشى قىلمىستارعا زاڭ بويىنشا قاتاڭ سوققى بەرۋ كەرەك. دۋماندى ساۋدا اۋماعى، ساياحات كورىنىس ٴوڭىرى، الەۋمەتتىك قاتىناس، مەترو، بەكەت، اۋەجاي، مەكتەپ، شيپاحانا، مادەنيەت، دەنە تاربيە الاڭ ـ سارايلارى سياقتى ادامدار ٴجيى شوعىرلانعان الاڭ ـ ورىنداردىڭ حاۋىپسىزدىك ساقتانۋىن كۇشەيتىپ، قارۋ ـ جاراق، وق ـ ٴدارى، حاۋىپتى، جارىلعىش زاتتار، شەكتەلگەن پىشاقتار سياقتى ٴتۇيىندى زاتتاردىڭ حاۋىپسىزدىگىن باسقارۋدى كۇشەيتىپ، اماندىق قورعاۋ كومەسكى كىناراتتارىن ەڭ جوعارى شەكتە جويۋ كەرەك. قوعامدىق جاعداي بويىنشا شارلاپ ساقتانۋدى، باسقارۋ ـ تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، ٴتۇيىندى نىسانالاردىڭ حاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋدى كۇشەيتىپ، زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك قيمىلدارىنان باتىل ساقتانىپ جانە وعان سوققى بەرىپ، ورەسكەل ۋاقيعالاردىڭ تۋىلۋىنان قاتاڭ ساقتانۋ كەرەك. قوعامدىق پىكىردى ٴجيى قاداعالاپ، حاۋىپ ـ قاتەردى تۇجىرىمداۋ جانە توتەپ بەرۋ، ٴبىر جاقتى ەتۋدى بەلسەندى، ۇيلەسىمدى تۇردە ويداعىداي ىستەپ، دۇرىس جەتەكتەۋدى كۇشەيتىپ، قوعامنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە، ورنىقتىلىعىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
جەتىنشى، ۇقىپتى دا ۇنەمشىل، وركەنيەتتى، پاك مەرەكە وتكىزۋدى دارىپتەپ، ”ٴتورت ٴتۇرلى بۇرىس ستيلدى“ تاباندىلىقپەن تۇزەتىپ، جاڭا سالت ورناتۋ كەرەك. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى ستيلىن اسقاقتاتىپ، وتباسى تاربيەسىن، وتباسى سالتىن قاتايتىپ، ۇقىپتى، ۇنەمشىل بولۋدى دارىپتەپ، ەسكى سالت ـ سانانى وزگەرتۋدى ىلگەرىلەتىپ، ٴسان ـ سالتاناتقا بەرىلىپ، باردامدىعىن ايگىلەۋ، قاراتالاسىپ، بايلىعىمەن ماقتانۋ، توگىپ ـ شاشىپ، ىسىراپشىلدىققا سالىنۋ سياقتى ناشار قىلىقتارعا قارسى تۇرىپ، ەرەكشە ۇقىق يدەياسى مەن ەرەكشە ۇقىق جايتىنە قارسى تۇرۋ كەرەك. ٴتارتىپتى، تالاپتى قاتايتىپ، ورتالىقتىڭ سەگىز ٴتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىن تىنباي تياناقتاندىرۋ كەرەك. راقاتقۇمارلىقتان، ىسىراپشىلدىقتان قاتاڭ ساقتانىپ، قاتاڭ تۇزەتىپ، بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ جەپ ـ ٴىشۋ بۇرىس ستيلىن قاتاڭ تەجەپ، بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ تارتۋ ـ تارالعى، سي الۋ ـ بەرۋ، بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ قوسىمشا قاراجات نەمەسە يگىلىك قاراجات تاراتۋ، بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساپ توي ـ تومالاق وتكىزىپ سول ارقىلى قازىنا جيناۋ، ۇكىمەت كولىگىن جەكە جۇمىسىنا پايدالانۋ سياقتى ماسەلەلەردى قاتاڭ تۇزەتىپ، وڭاپ، كومەسكىلەنگەن، وزگەرگەن جايتتەردەن قاي ـ قاشان دا قاتاڭ ساقتانۋ، تيپتىك دەلو مىسالدارىن دەر كەزىندە حابارلاپ، اشىق جاريالاۋ كەرەك. ۇنەمشىلدىكپەن تۇرمىس كەشىرۋ تالابىن تياناقتاندىرىپ، جوعارى سورتتى تەمەكى، اراق، شاي، ”جاڭا جىل قارساڭىنداعى استا ـ توك ٴتۇن تاماعى“، مەرەكەلىك تارتۋدى شەكتەن تىس قوراپتاۋ سياقتى جايتتەردىڭ استارىندا جاتقان راقاتقۇمارلىق، ىسىراپشىلدىق ماسەلەسىن كۇش سالا تۇزەتۋ كەرەك. فورماشىلدىقتى، تورەشىلدىكتى كۇش سالا رەتتەپ ـ وڭاپ، قىزمەتتى قورىتىندىلاۋ جانە ىلگەرىلەتۋ دەگەن اتپەن قالىڭ حۇجات پەن ماجىلىستەن باس كوتەرتپەۋدى، قالاعانىنشا نەگىزگى ساتىعا مىندەت بەرىپ، ماتەريال جولداۋدى، كەستە تولتىرۋدى كوپ جاقتان، قايتالاپ تالاپ ەتۋ، قۋزاپ تەكسەرۋ، تەكسەرۋ ـ باعالاۋ تىم كوپ، تىم ٴجيى بولۋ، قالىپتان تىس ٴىز قالدىرۋ سياقتى جايتتەردى باتىل تۇزەتۋ كەرەك. پايدا تابۋ سيپاتىنداعى زاڭ اتقارۋ ماسەلەسىن مىقتاپ قاداعالاپ، الباتى اقى الۋ، الباتى ايىپ سالۋ، الباتى تەكسەرۋ، الباتى پەشەتتەۋ سياقتى جايتتەردى زور كۇشپەن تۇزەتۋ كەرەك.
سەگىزىنشى، كەزەكشىلىك ـ كۇزەتشىلىك ىستەۋ جانە شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋدى، توسىن جاعدايدى ٴبىر جاقتى ەتۋدى كۇشەيتىپ، قىزمەتتەردىڭ ٴتارتىپتى جۇرىلۋىنە كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. 24 ساعات ارنايى ادام كەزەكشى بولۋ جانە باسشى كادرلار قىزمەت ورنىندا جۇمىسقا جەتەكشىلىك ەتۋ، سىرتقا شىققاندا مالىمدەۋ ٴتۇزىمىن قاتاڭ اتقارۋ كەرەك. كەزەكشىلىك كۇشتەرىن تولىقتاپ، كۇشەيتىپ، بۇقاراعا تىكەلەي قىزمەت وتەيتىن مەكەمە ـ ورىندار مەرەكە كەزىندەگى كەزەكشى بولۋ، جۇمىس ىستەۋدى ۇيلەسىمدى ورنالاستىرىپ، قىزمەت وتەۋ ساپاسىنا كەپىلدىك ەتۋى كەرەك. شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ دايىندىق جوباسىن، ماشىعىن كۇشەيتىپ، ٴتۇرلى توسىن تۋىلعان ۋاقيعالارعا شۇعىل توتەپ بەرۋ، ٴبىر جاقتى ەتۋ دايىندىعىن ويداعىداي ىستەپ، توسىن تۋىلعان وقيعالارعا جولىققاندا دەر كەزىندە اتتانىسقا كەلۋگە، جوعارى ونىممەن، ٴتارتىپتى ٴبىر جاقتى ەتۋگە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. نۇسقاۋ سۇراۋ، مالىمدەۋ ٴتۇزىمىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، كەشىگىپ مالىمدەۋدى، مالىمدەمەي قالۋدى، جالعان مالىمدەۋدى، مالىمدەمەي جاسىرىپ قويۋدى باتىل شەكتەۋ كەرەك.
وڭىرلەر، تاراۋلار ۇيىمدىق باسشىلىقتى كۇشەيتىپ، جاڭا جىل، كوكتەم مەرەكەسى كەزىندەگى قاتىستى قىزمەتتەردى مۇقيات ورنالاستىرىپ، تياناقتاندىرىپ، وسى حابارلاندىرۋ رۋحىنىڭ ناقتى تياناقتانۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋلەرى كەرەك.
