”ادامنىڭ ساياساتتى ىزدەۋىنەن“ ”ساياساتتىڭ ادامدى ىزدەۋىنە“ دەيىن
شينجياڭنىڭ سالىق ارقىلى تيىمدىلىك جەتكىزۋ ساياساتىنىڭ ”تياناقتانۋى“ بارعان سايىن دالمە ـ ٴدال بولدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى جاۋ يۋە
1 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن ٴۇرىمجى ەكونوميكالىق، تەحنولوگيالىق اشۋ رايونىنداعى (توۋتۇنحى رايونى) شاعىن، ۇساق كاسىپورىن ٴۇرىمجى چىجوۋ قامداۋ تىزبەگىن باسقارۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ قىزمەتكەرلەرى كوكتەم مەرەكەسىنەن بۇرىنعى قىزمەت ناتيجەلەرىن جوعارىلاتۋمەن قاربالاس بولدى. سەرىكتەستىكتىڭ قىزمەت ناتيجەسىنىڭ كۇننەن ـ كۇنگە جوعارىلاعاندىعىن كورگەن سەرىكتەستىكتىڭ جاۋاپتىسى حۋاڭ داندان ەرەكشە ٴسۇيىندى.
حۋاڭ دانداننىڭ ەسكە الۋىنشا، 2023 ـ جىلى سەرىكتەستىك العاش قۇرىلعاندا، ول توسىننان سالىق مەكەمەسىنىڭ زەردەلى دىبىس تەلەفونىن قابىلداپتى، ولار تەلەفوندا وعان سەرىكتەستىككە قولدانۋعا بولاتىن سالىقتا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتى مەن ونى ٴبىتىرۋ ٴتارتىبىن قۇلاققاعىس ەتكەن. تەلەفوندى قويعاننان كەيىن، ول تاعى سالىق ىستەرى بويىنشا ٴجون سىلتەۋ كەلتەحاتىن تاپسىرىپ العان، كەلتەحاتقا قوسىمشا تىركەلگەن سۋرەتتەر مەن تۇسىنىك سوزدەردىڭ جەتەكتەۋىندە، ٴبىتىرۋ ٴتارتىبىن ٴبىر كورىپ ـ اق تۇسىنۋگە بولاتىن ەدى.
”سەرىكتەستىككە كومەك ەڭ قاجەتتى كەزدە سالىق ىستەرى تاراۋىنىڭ ساياسات ۇگىتتەۋ، ٴتۇسىندىرۋ قىزمەت وتەۋىنىڭ وسىنداي دالمە ـ ٴدال زەردەلى، دەر كەزىندە جەتىپ كەلەتىنىن ويلاماعان ەدىم، مۇنىمەن سەرىكتەستىگىمىز اقاۋسىز تولىستى“. حۋاڭ داندان اسەرلەنىپ بىلاي دەدى: سالىق ىستەرى تاراۋلارى ينتەرنەت جەلىسى جانە جەلىدەن تىسقارى، ت. ب ارنالارمەن ساياساتتى دالمە ـ ٴدال جەتكىزىپ قانا قويماي، تاعى سالىق بىتىرۋشىلەردىڭ ينفورماتسيالارىن تولىقتاۋىنا ـ تۇزەتۋلەرىنە جەتەكشىلىك ەتىپ، سەرىكتەستىكتىڭ ساياساتتىڭ پايداسىنان يگىلىكتەنۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، قارجى قيىنشىلىعىمىزدى ٴونىمدى باسەڭدەتتى.
وسى جىلدارى تەك چىجوۋ قامداۋ تىزبەگىن باسقارۋ سەرىكتەستىگى عانا ەمەس، ٴبىر قىدىرۋ سالىقتا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتىن تۇسىنبەيتىن، ىستەتۋ جاعدايىنا قانىق ەمەس، ”تاجىريبەسىز مەزگىلدە“ تۇرعان كاسىپورىنداردىڭ ٴبارى سالىق ىستەرى تاراۋلارىنىڭ ىرىقتىلىقپەن ساياسات جەتكىزگەن دالمە ـ ٴدال قىزمەت وتەۋىنەن يگىلىكتەندى.
”ٴبىز جۇمىس بىتىرۋدەن بۇرىن ’ساياساتتىڭ ادامدى ىزدەۋىنەن‘، ٴبىتىرۋ بارىسىندا ’ٴوتىنىش ەتپەسە دە يگىلىكتەنۋىن‘، بىتىرگەننەن كەيىن ’تىكە اتتانسقا كەلىپ تەز ٴبىتىرۋ‘ سىندى ساياساتتىڭ جابىق اينالىمىن جۇزەگە اسىرىپ، ”جاقىن ماڭدا ٴبىتىرۋ + اۆتوماتتى ٴبىتىرۋ + ەسىك الدىنا بارىپ ٴبىتىرۋ“ قىزمەت وتەۋ تورىن قالىپتاستىرىپ، كاسىپورىندارعا ٴتيىمدى ساياساتتىڭ دالمە ـ ٴدال تىكە جەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، سالىق تاپسىرۋشىلاردىڭ، اقى تاپسىرۋشىلاردىڭ سالىق جانە اقى تاپسىرۋداعى قولايلىلىعىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق“، ـ دەدى شينجياڭ سالىق ىستەرى مەكەمەسى سالىق تاپسىرۋ بويىنشا قىزمەت وتەۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى ۋاڭ ۋيجياڭ.
سالىق ـ اقىدا تيىمدىلىك ساياساتىنىڭ تۇرلەرى كوپ، ساي كەلەتىن نەگىزگى تۇلعالاردىڭ پارقى زور، سالىق ىستەرى تاراۋلارى ساياساتتى قايتكەندە دالمە ـ ٴدال، جوعارى ٴونىمدى تياناقتاندىرا الادى؟
ۋاڭ ۋيجياڭ تانىستىرىپ بىلاي دەدى: ٴبىزدىڭ ساياساتتى دالمە ـ ٴدال اتقارۋ ٴادىسىمىز ”ٴبىر ساياساتقا ٴبىر جوبا“، كاسىپورىنداعى ۇقساماعان سالاۋاتتاعى ادامداردىڭ، ۇقساماعان ۋاقىت بۋىندارىنىڭ پارىقتى ساياساتتىق سۇرانىسىنا نەگىزدەلىپ، تۇرلەرگە ٴبولىپ جىبەرۋ جانە ۋاقىتقا ٴبولىپ ەسكەرتۋ ۇشتاستىرىلعان ٴتاسىل ارقىلى ”سۇراۋدان بۇرىن جاۋاپ بەرۋدى“، سۇرانىسقا ساي جەتكىزۋدى جۇزەگە اسىردىق.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، شينجياڭ سالىق ىستەرى مەكەمەسى سالىق ـ اقى جيۋ ـ باسقارۋ، بازار تيجاراتى، عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ سياقتىلارعا ساياتىن كوپتەگەن ساندى مالىمەتتەردى شوعىرلاندىرىپ جانە بىرىكتىرىپ، كوپ ولشەمدى، ۇساق ساندى مالىمەت بەلگى سۋرەت جۇيەسىن قالىپتاستىرعان. ساياساتتى جەتكىزۋ بارىسىندا كاسىپورىننىڭ زاڭدى ۋاكىلى، قازىنا جاۋاپتىسى، سالىق تاپسىرۋ قىزمەتكەرى بويىنشا تۇرگە ٴبولىپ جەتكىزۋ جانە ”جۇمىستىڭ الدىندا، جۇمىس بارىسىندا، جۇمىستان كەيىن“ ۋاقىتقا ٴبولىپ ەسكەرتۋ ارقىلى ساياساتتى جەتكىزۋدىڭ دالدىك دارەجەسىن جانە قامتۋ كولەمىن جوعارىلاتقان. سونىمەن بىرگە تيجارات تۇلعاسىنىڭ سالاۋاتتىق قاسيەتىن، سونداي ـ اق ساياساتتى قۇلاققاعىس ەتۋ، ٴوتىنىش بەرۋدى ەسكەرتۋ، حاۋىپ ـ قاتەردەن ساقتاندىرۋ سياقتى ۇقساماعان تۇرلەردى تۇراقتاندىرىپ، جەتكىزۋ مازمۇندارىن جاعدايلارىنا ساي بەلگىلەدى.
ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، 2024 ـ جىلى بۇكىل شينجياڭداعى سالىق ىستەرى تاراۋلارى 6 ميلليون 77 مىڭ 500 وبيەكتىگە (رەت) 10 ميلليون 136 مىڭ 200 ساياساتتى دالمە ـ ٴدال جەتكىزىپ، بىتىرۋدەن بۇرىنعى ”ادامنىڭ ساياساتتى ىزدەۋىنەن” “ساياساتتىڭ ادامدى ىزدەۋىنە“ دەيىنگى بۇرىلىستى جۇزەگە اسىردى.
وسى نەگىزدە، شينجياڭ سالىق ىستەرى مەكەمەسى تاعى جۇمىستاندىرۋدى ورنىقتىرۋ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ، عىلىم ـ تەحنولوگيالىق جاڭالىق اشۋدى قولداۋ سياقتى جاقتارداعى باجى ـ اقىدا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتىن سالالاپ، 459 ٴتۇرلى ”ٴوتىنىش بەرمەسە دە يگىلىكتەنۋ“ ساياسات تىزىمدىگىن جاساپ جانە ونى قوعامعا جاريالاپ، ساياساتتان يگىلىكتەنۋدى ”كاسىپورىننىڭ ٴوتىنىش بەرۋىنەن“ ”اۆتوماتتى سايكەستىرۋگە“، ”قولمەن جالعاۋدان“ ”ساندى مالىمەت جولداۋعا“، ”ادامنىڭ قاراپ بەكىتۋىنەن“ ”زەردەلى قاراپ بەكىتۋگە“ دەيىن بۇرىلىس جاساپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتتى.
وسى جونىندە، شينجياڭ يىڭۋىنشىڭيا زەردەلى عىلىم ـ تەحنولوگيا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ زاڭدى ۋاكىلى جوۋ چۇننىڭ اسەرى ايرىقشا تەرەڭ بولدى. ٴدال ”ٴوتىنىش بەرمەسە دە يگىلىكتەنۋ“ قىزمەت وتەۋىنىڭ ارقاسىندا، سەرىكتەستىك 2024 ـ جىلى 730 مىڭ يۋان تابىس سالىعىن زەرتتەپ شىعارۋ قاراجاتىن سالىقتان بۇرىن قوسىپ ەسەپتەپ تارتىپ قالۋ تيىمدىلىك ساياساتىنان يگىلىكتەندى، كاسىپورىننىڭ تيجارات كولەمى كەڭەيدى، بازار باسەكەسىنە قاتىناسۋ سەنىمدىلىگى اناعۇرلىم ارتتى.
”ٴوتىنىش بەرمەسە دە يگىلىكتەنۋ“ قىزمەت وتەۋىنىڭ رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن، شينجياڭ سالىق ىستەرى مەكەمەسى تاعى سالىق جيۋ ـ تولەۋ ىقپالداستىق اينالىم ورتالىعىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، بۇلتتىق تەرمينالىندا دەر كەزىندە ساياساتتىق كەڭەس بەرۋ، ٴوتىنىش بەرۋگە جەتەكشىلىك ەتۋ، جۇمىس ٴبىتىرۋ سياقتى ىستەردى قابىلداپ، ساياساتتان يگىلىكتەنۋ بارىسىنداعى كۇردەلى، قيىن ماسەلەلەردى دەر كەزىندە شەشىپ، سالىق تولەۋشىلەردىڭ ”ۇيدەن شىقپاي ـ اق“ كاسىپتىك جۇمىستاردى بىتىرۋلەرىنە مۇمكىندىك جاسادى.
”بۇرىندارى جەلىدەن تىس جۇمىس بىتىرگەندە، شينجياڭ ىشىندە ٴوڭىر اتتاپ جۇمىس بىتىرۋگە بارىپ ـ كەلۋگە از دەگەندە جارتى قىزمەت كۇنىن، شينجياڭ سىرتىندا ولكە اتتاپ جۇمىس بىتىرۋگە بارىپ كەلۋگە از دەگەندە ٴبىر قىزمەت كۇنىن جۇمساپ باجى ىستەرىن ٴبىتىرۋشى ەدىك، قازىر ينتەرنەت جەلىسىندە 10 مينۋتتا ـ اق بىتىرۋگە بولادى، كاسىپورىننىڭ ۋاقىت نارقى بارىنشا ۇنەمدەلدى“، ـ دەدى ٴۇرىمجى لۇڭفىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ زاڭدى ۋاكىلى شۇي نيڭ.
بۇگىندەرى بۇكىل شينجياڭدا ”ٴوتىنىش بەرمەسە دە يگىلىكتەنۋ“ قىزمەت وتەۋى تيجارات تۇلعالارىنا جالپى 4 ميلليون 863 مىڭ (رەت) تيىمدىلىك جاسادى، ونان قالىڭ شاعىن، ۇساق تيجارات تۇلعالارىنا سەزىنە الاتىن، كورە الاتىن قولايلىلىق جاراتۋمەن قاتار، كوبەيتكىش ونىمدىلىگىن ساۋلەلەندىرىپ، كاسىپورىنعا تيىمدىلىك جەتكىزۋ ساياساتتارىنىڭ تياناقتانىپ، ونىمدىلىك بەرۋىن جەبەدى.
شينجياڭ سالىق ىستەرى مەكەمەسى تاعى جۇمىس بىتكەننەن كەيىنگى ”تىكە اتتانىسقا كەلىپ تەز ٴبىتىرۋ“ مەحانيزمىن ورناتىپ، ۇقساماعان قاينارلاردان كەلگەن ارىز ـ ارمانداردى ٴبىر تۇتاس تۇعىر ارقىلى شوعىرلاندىرىپ، جيناقتاپ، ارىز ـ ارمان تىزىمدىگىن دەر كەزىندە جاۋاپتى تاراۋعا جەتكىزدى. بۇل بۇرىندارى ساتىلار بويىنشا جوعارىعا مالىمدەيتىن ٴداستۇرلى ۇلگىنى تالقانداپ، اۋدان، قالا ەكى دارەجە ٴبىر جاقتى ەتە المايتىن ارىز ـ ارمانداردى تىكە ولكە دارەجەلى سالىق ىستەرى تاراۋىنىڭ شەشىم ەتۋىنە جولداۋعا مۇمكىندىك جاسادى.
اتالعان مەكەمە ”ىشكى بولىكتە جالپى بارىس بويىنشا قاداعالاۋ، سىرتقى بولىكتە جاۋاپ الۋ ارقىلى دالەلدەۋ، تابىستاردى كەشەندى باعالاۋ“ سىندى ارىز ـ ارماندى ٴبىتىرۋ تارتىبىنە نەگىزدەلىپ، ٴبىتىرۋ شەكتى مەرزىمىن جانە كەسىكتى مەرزىمىن ەسكەرتۋدى ورنالاستىرىپ، ارىز ـ ارماننىڭ ”ٴوز قالپىندا“، دەر كەزىندە جەتكىزىلۋىنە، جوعارى ٴونىمدى شەشىلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى. بۇدان سىرت، اتالعان مەكەمە بەلگىلى مەرزىمدە بىرىككەن ٴماجىلىس اشىپ، كەلەلى، كۇردەلى، شۇعىل ارىز ـ ارمانداردى اقىلداسىپ، تۇجىرىم جاساپ، اڭىس قايتارۋ شارالارىن كەڭەسىپ بەلگىلەپ، سالىق تولەۋشىلەردىڭ رازى بولۋ دارەجەسىن قاينارىنان كۇش سالا جوعارىلاتتى.
2024 ـ جىلى شينجياڭ سالىق ىستەرى مەكەمەسىنىڭ ”تىكە اتتانىسقا كەلىپ تەز ٴبىتىرۋ“ قىزمەت مەحانيزمى ٴتۇرلى سالىققا قاتىستى 618 ارىز ـ ارمانعا جاۋاپ قايتاردى.
ٴبىر قىدىرۋ شارالار اتقارىلعان مەزگىلدە شينجياڭ سالىق ىستەرى مەكەمەسى قىزمەت وتەۋ ”اۋماعىن“ ۇزدىكسىز كەڭەيتتى. ٴارقايسى ايماق، وبلىستاردىڭ سالىق ىستەرى تاراۋلارى شەت ـ شالعايداعى اۋىل ـ قالاشىق، تۋان ـ الاڭداردا جانە قىستاقتاردا، الەۋمەتتىك اۋماقتاردا سالىق ـ اقى قىزمەت وتەۋ تۇيىندەرىن ۇزارتۋ، جىلجىمالى قىزمەت وتەۋدى ورىستەتۋ، اۆتوماتتى سالىق تولەۋ جابدىقتارىن ورنالاستىرۋ سياقتى جاڭالىق اشۋ شارالارىن قولدانىپ، شەت ـ شالعاي وڭىردەگى سالىق تولەۋشىلەرگە، اقى تاپسىرۋشىلارعا دەر كەزىندە قىزمەت وتەدى. كەزەكتە بۇكىل شينجياڭدا سالىق ـ اقى قىزمەت وتەۋ ەرىكتىلەرى نەشە مىڭعا جەتىپ، جالپى ٴبىر ميلليون 529 مىڭ 100 (رەت) زەردەلى ىقپالداستىق قىزمەت، 502 مىڭ 700 (رەت) قىزمەتكەر ارقىلى ىقپالداسىپ قىزمەت وتەپ، 13 مىڭ 100 ماسەلەنى شەشتى.
سالىق تولەۋشىلەرگە، اقى تاپسىرۋشىلارعا ويداعىداي قىزمەت وتەۋ ٴۇشىن، شينجياڭ سالىق ىستەرى تاراۋلارى دالمە ـ ٴدال شارا اتقارىپ، قۇرىلىمدىق سيپاتتى سالىقتى ازايتۋ، اقىنى تومەندەتۋ پايداسىن تەزدەن جارىققا شىعارىپ، اۆتونوميالى رايون ەكونوميكاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا جانە جاڭاشا وندىرگىش كۇشتى جەتىلدىرۋگە پارمەندى قولداۋ كورسەتتى. ۋاڭ ۋيجياڭ مىنانى ٴبىلدىردى: شينجياڭ سالىق ىستەرى تاراۋلارى اناعۇرلىم زور تەبىنمەن، اناعۇرلىم ٴتيىمدى ساياساتپەن، اناعۇرلىم ساپالى قىزمەت وتەۋمەن تيجارات تۇلعالارىنىڭ دامۋ شارت ـ جاعدايىن امالدىڭ بارىنشا ويداعىداي جاقسارتىپ، شينجياڭنىڭ شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز ساپالىلانۋىن ىلگەرىلەتىپ، كاسىپورىنداردى اناعۇرلىم كوپ تابىس سەزىمىنە كەنەلتەدى.
