انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى فان چيۇڭيان
2 ـ ايدىڭ 2 ـ كۇنى ساعات 12دە سىرتتان ماشينانىڭ توقتاعان داۋىسى ەستىلدى، ەرەن بازارىندا اقشا الىپ ابىگەر بولىپ جاتقان اكبار امەت تەرەزەنىڭ سىرتىنا قاراپ ەدى، مارالباسى اۋدانى اقساقمارال اۋىلىنان تۇزدىققاش قىستاعىنا باراتىن جەدەل جەتكىزۋ اۆتوكولىگى ۋاعىندا جەتىپ كەلىپ، ەرەن بازاردىڭ الدىنا كەلىپ توقتاپتى.
”قاربالاسسىڭ با، بۇگىن قىستاقتا 38 جەدەل جولداما بار ەكەن، وسىندا قويدىم“. جيتۋدىڭ قىزىل ٴتۇستى قىزمەت كيىمىن كيگەن جەدەل جەتكىزۋشى جىگىت ابدۇ حالىق ەسىكتەن كىرىسىمەن اكبارمەن قىزۋ سالەمدەسىپ، ىلە ـ شالا زاتتاردى ٴتۇسىرىپ، ەكىلىكتى جايمالاپ تاپسىرىپ الۋشىعا كەلتە حات جولدادى.
بىلتىر قاشقار ايماعى بۇكىل شينجياڭ بويىنشا جيتۋ جەدەل جەتكىزۋىنىڭ دەربەس قىستاققا كىرۋ ۇلگىسىن الدىمەن تۇيىندە سىناق ەتتى. سول جىلى 6 ـ ايدا اكباردىڭ ”باييباۋ 3 يۋاندىق ەرەن بازارى“ قىستاقتاعى جەدەل جولدامالاردى ۋاكىلەتتى تاپسىرىپ الۋ تۇيىنىنە اينالىپ، قىستاق تۇرعىندارى اناعۇرلىم قولايلى جەدەل جولداما قىزمەت وتەۋىنەن يگىلىكتەندى. بيىل كوپشىلىكتىڭ مەرەكەلىك بۇيىمداردى ساتىپ الۋ ٴتاسىلى دە وسى سەبەپتى وزگەردى.
زات ساتىپ العان قىستاق تۇرعىندارىن جولعا سالعاننان كەيىن، اكبار جەرگە قويىلعان جەدەل جولدامالاردى رەتىمەن زات سورەسىنە قويدى.
”كوكتەم مەرەكەسى كەزىندەگى وسى بىرنەشە كۇن ەرەكشە قاربالاس بولدىم، 528 جەدەل جولدامانى ۋاكىلەتتى تاپسىرىپ الدىم، مۇنىڭ كوبى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ينتەرنەتتەن ساتىپ العان مەرەكەلىك بۇيىمدارى“، ـ دەدى اكبار.
تۇستە ادەمى جاسانىپ، ٴساندى كيىنگەن قىستاق تۇرعىنى ارزىگۇل مامەت ەرەن بازارعا كەلىپ جەدەل جولداماسىن الدى. ”قول تەلەفون ارقىلى ساتىپ العان مەرەكەلىك بۇيىمدار 5000 كيلومەتردەن استام جول باسىپ ي ـ ۋدان قىستاققا جەتكىزىلدى، پوچتا اقىسى دا الىنبادى، وتە قولايلى بولدى!“ ـ دەدى ول رازى بولىپ.
جەدەل جەتكىزۋدىڭ قىستاققا كىرۋ قىزمەتىنىڭ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەۋىنە بايلانىستى، كوپتەگەن قىستاق تۇرعىنى ينتەرنەتتەن زات ساتىپ الۋدى ۇناتىپ قالدى. تۇزدىققاش قىستاعىندا ارزىگۇل سياقتى ينتەرنەتتەن زات ساتىپ الۋدى جاقسى كورەتىن قىستاق تۇرعىندارى از ەمەس. بيىل ينتەرنەتتەن مەرەكەلىك زات ساتىپ الۋ ولاردىڭ جاڭا سالتىنا اينالدى. كامپيت، گۇل، جاڭا كيىم، شاعىن ٴۇي ەلەكتر جابدىقتارى... جەدەل جولداماعا قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كوكتەم مەرەكەسى جونىندەگى ٴۇمىتى تولعان.
”كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە ەرەن بازار قالىپتى تيجارات جۇرگىزدى، قىستاق تۇرعىندارى زاتتارىن دەر كەزىندە تاپسىرىپ الدى، كوپشىلىك وتە كوڭىلدى بولدى“. اكبار بىلاي دەدى: قىستاق تۇرعىندارى جەدەل جولداما العان كەزدە باسىم كوپ ساندىسى ەرەن بازاردان تاۋار ساتىپ الادى، دۇكەنىم قىستاقتاعى الارمان ەڭ كوپ ەرەن بازار. ەرەن بازار جەدەل جەتكىزۋ ۋاكىلەتتى تاپسىرىپ الۋ تۇيىنىنە اينالعاننان بەرى، 15 مىڭنان استام جەدەل جولدامانى ۋاكىلەتتى تاپسىرىپ الىپ، 4000 يۋاننان استام كىرىس كىرگىزدىم.
جەدەل جەتكىزۋ قىستاق تۇرعىندارىنا قولايلىلىق اكەلىپ قانا قويماي، اۋىل ـ قىستاق ەكونوميكاسىنا دا تىڭ ومىرشەڭ كۇش ۇستەدى.
قاشقار قالاسى بەسكەرىم اۋىلى شيڭحۋا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى تۇرسۇن ۇرايىم ينتەرنەتتە دۇكەن اشىپ، جەرگىلىكتى ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ارناۋلى ساتتى. ”بۇرىن زاتتارىمدى اۋدان قالاشىعىنا اپارىپ جولدايتىنمىن، وزىندىك قۇنى جوعارى بولاتىن، ۋاقىت تا كوپ جۇمسالاتىن. قازىر جەدەل جەتكىزۋ ورنى قىستاقتا، زات جونەلتۋگە قولايلى، ساۋدام دا بارعان سايىن جاقسارىپ كەلەدى، كوكتەم مەرەكەسىندە تاپسىرىستاردى ٴتىپتى قابىلداپ ۇلگىرمەي قالدىم“، ـ دەدى تۇرسۇن قۋانا.
جەدەل جەتكىزۋ قىزمەت وتەۋىنىڭ كەمەلدەنۋى قاشقاردىڭ اۋىل ـ قىستاقتارىنداعى ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن اناعۇرلىم كەڭ ساتۋ جولىنا يە ەتتى. قاشقار ايماقتىق پوچتا باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ ساناق ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، 2024 ـ جىلى قاشقار ايماعىنىڭ جەدەل جەتكىزۋ جۇمىسىنىڭ مولشەرى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %63.05تەن استام ارتقان، جونەلتىلگەن جەدەل جولدامالاردىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جولداۋ ـ جەتكىزۋ مولشەرىنىڭ سالىستىرماسى %74.41تەن اسقان.
جەدەل جەتكىزۋدىڭ قىستاققا كىرۋى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تۇتىنۋ ٴتاسىلىن وزگەرتىپ قانا قويماي، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە دە تىڭ قوزعاۋشى كۇش قوستى. قاشقار ايماقتىق پوچتا باسقارۋ مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، مەكەمە باستىعى ۋاڭ شياۋحۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل اۋىل ـ قىستاق جەدەل جەتكىزۋ قىزمەت وتەۋى تورىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، جەدەل جەتكىزۋدىڭ ەلەكتروندى ساۋدامەن، اۋىل شارۋاشىلىعىمەن ىشكەرىلەي توعىسۋىن ىلگەرىلەتىپ، اۋىل ـ قىستاق ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسامىز.
كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە قاشقار قالاسىنداعى جەدەل جەتكىزۋشى جىگىت تۇرعۇنجان ٴيۇنۇس قىزمەت ورنىنان تاپجىلمادى، ول ورتا ەسەپپەن ٴار كۇنى 100دەن استام جەدەل جولدامانى بەسكەرىم اۋىلى بەستوعراق قىستاعىنا جەتكىزەدى.
”كوپتەگەن قىستاق تۇرعىنى جەدەل جولدامانى تاپسىرىپ الۋدى كۇتىپ وتىر، مەن كوكتەم مەرەكەسىندە دەمالماعانىممەن، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ جولدامانى العان كەزدەگى قۋانىشتى ديدارىن كورىپ، ٴوز قىزمەتىمدى وتە ٴماندى سەزىنەمىن“. تۇرعۇنجان بىلاي دەدى: وسى جەدەل جولدامالاردىڭ ىشىندە مەرەكەلىك بۇيىمدار عانا ەمەس، ونان دا ماڭىزدىسى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تاماشا تۇرمىسقا شىنايى تىلەگى مەن تالپىنىسى جاتىر.