لاستانۋدى دالمە ـ ٴدال وڭاپ، پارىقتاندىرا باسقارىپ، كوك اسپاندى قورعاۋ شايقاسىنا كۇش ۇستەدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى لي شيڭ 2 ـ ايدىڭ 16 ـ كۇنى ۇرىمجىدەن حابارلايدى. اۆتونوميالى رايوندىق ەكولوگيا ـ قورشاعان ورتا مەڭگەرمەسىنەن ۇعىسۋىمىزشا، بىلتىر رايونىمىز ٴتۇيىندى كاسىپتەردىڭ ناتيجە ونىمدىلىگىن دارەجەگە ايىرۋدى اتقارىپ، لاستانۋدى دالمە ـ ٴدال وڭاپ، پارىقتاندىرا باسقارۋدى جۇزەگە اسىرعان. بۇكىل رايون بويىنشا جالپى 85 كاسىپورىن ناتيجە ونىمدىلىگىن دارەجەگە ايىرىپ باعالاۋعا ٴوتىنىش بەرگەن، اۆتونوميالى رايوندىق ەكولوگيا ـ قورشاعان ورتا مەڭگەرمەسى ىلگەرىندى ـ كەيىندى 5 توپتا اۋىر لاستانعان اۋا رايىن تۋدىراتىن ٴتۇيىندى كاسىپ سالالارىنىڭ ناتيجە ونىمدىلىگىن باعالاۋ بويىنشا A دارەجەلى، B دارەجەلى بولىپ باعالانعان كاسىپورىندار ٴتىزىمىن اشىق جاريالاعان، مۇنىڭ ىشىندە، 7 كاسىپورىن A دارەجەلى، 36 كاسىپورىن B دارەجەلى بولعان.
شينجياڭ ەكولوگيا ـ قورشاعان ورتا مينيسترلىگى تاراتقان 39 ٴتۇيىندى كاسىپ سالاسى بويىنشا ناتيجە ونىمدىلىگىن دارەجەگە ايىرۋدى اتقارۋ باعدارناماسى نەگىزىندە تاعى كىرەمني قورىتۋ، حلور ٴسىلتى جانە كاربيد سياقتى 3 كاسىپتى قوستى. جەكە ـ جەكە A ،B ،C ،D سىندى 4 دارەجەگە ٴبولىندى. «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ”ٴۇرىمجى _ سانجى _ شىحىزى“ ٴوڭىرىنىڭ اتموسفەرا ورتاسىن وڭاۋدىڭ 2024 ـ جىلدان 2025 ـ جىلعا دەيىنگى ارەكەت جوباسىندا» مىنالار اتاپ كورسەتىلدى: ٴتۇيىندى كاسىپتەردىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ ناتيجە ونىمدىلىگىن دارەجەگە ايىرۋ باعدارناماسىن كەمەلدەندىرىپ، ”A دارەجەنى قۇرۋ، B دارەجەگە كوتەرۋ“ قىزمەتىن ٴۇرتىس ورىستەتىپ، ەلەكتروليزدىك اليۋمين، ونەركاسىپتىك كرەمني، مۇناي حيميا، كومىر حيميا ونەركاسىبى، بولات ـ تەمىر، سەمەنت، قۇيىپ جاساۋ سياقتى ٴتۇيىندى كاسىپتەردىڭ ناتيجە ونىمدىلىگى دارەجەسىن جاپپاي جوعارىلاتۋ كەرەك.
اۆتونوميالى رايوندىق ەكولوگيالىق ورتا مەڭگەرمەسى اتموسفەرا ورتاسى باسقارماسىنىڭ باستىعى جۋ حاييۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: ٴتۇيىندى كاسىپتەردىڭ ناتيجە ونىمدىلىگىن دارەجەگە ايىرۋداعى ماقسات _ ٴتۇيىندى كاسىپتىك كاسىپورىنداردىڭ اتموسفەرانىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋ ـ وڭاۋ دەڭگەيىن عىلمي بەلگىلەپ، اۋىر لاستانعان اۋا رايىنا شۇعىل توتەپ بەرۋ كەزىندە پارىقتاندىرىپ باسقارۋ ـ تىزگىندەۋدى اتقارۋعا قولايلىلىق تۋدىرىپ، ”كوپ شىعارىلسا كوپ شەكتەۋدى، از شىعارىلسا از شەكتەۋدى، شىعارىلماسا شەكتەمەۋدى“ جۇزەگە اسىرۋ. كاسىپورىنداردىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ ناتيجە ونىمدىلىگى دارەجەسى جوعارى بولعان سايىن، اۋىر لاستانعان اۋا رايى ورتاسىندا دەربەس تاڭداۋ ۇقىعى دا سولعۇرلىم زور بولادى. ەڭ جوعارى دارەجەلى كاسىپورىنداردىڭ لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن ٴوز الدىنا ازايتۋدى تاڭداۋىنا بولادى، ارى قاراي رەتىمەن وندىرىستەن ٴىشىنارالىق شەكتەۋ، ”توقتاتۋدىڭ ورنىنا شەك قويۋ“، اۋەلى، وندىرىستەن توقتاتۋ اتقارىلادى.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، كاسىپورىندار ٴوندىرىستى ازايتقان زامان شىعىنى زور بولادى ەكەن. شينجياڭ تيانلۇڭ كەن كاسىبى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى 2024 ـ جىلى 11 ـ ايدا تابىستى تۇردە B دارەجەلى كاسىپورىن بولىپ، اۋىر لاستانعان اۋا رايى كەزىندە ٴوندىرىستى تەك %10 عانا ازايتتى. ”وندىرىستەن توقتاعان زامان ٴوندىرىس جابدىقتارى كەرەكسىز ەتىلىپ پايدالانىلمايدى، وعان ٴوندىرىستىڭ ازايۋىن قوسقاندا، شىعىن 10 ميلليون يۋاننىڭ ۇستىنە جەتۋى مۇمكىن“. وسى سەرىكتەستىكتىڭ حاۋىپسىزدىك، قورشاعان ورتانى قورعاۋ باس ينجەنەرى جاۋ رۇڭيىن B دارەجەلى كاسىپورىن بولعاننان كەيىن كاسىپورىننىڭ شىعىنى زور مولشەردە ازاياتىندىعىن ايتتى.
سوندىقتان كاسىپورىننىڭ ۇزاق بولاشاقتىق دامۋىن ويلاسقاندا، قورشاعان ورتانى قورعاۋ ناتيجە ونىمدىلىگى A دارەجەلى كاسىپورىننىڭ ٴوندىرىسى، شارۋاشىلىعى اۋىر لاستانعان اۋا رايى ورتاسىنىڭ ىقپالىنا نەگىزىنەن ۇشىرامايدى. ەندى ٴبىر جاعىنان، A دارەجەلى جانە B دارەجەلى كاسىپورىنداردىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ ناتيجە ونىمدىلىگى دارەجەسى ٴبىرشاما جوعارى بولسا، باقىلاۋ ـ باسقارۋ تاراۋلارى ولاردى ”ۇنامدى تىزىمگە“ ەنگىزىپ، كاسىپورىنداردىڭ كۇندەلىكتى وندىرىسىنە، شارۋاشىلىعىنا ىقپالدى ەڭ تومەنگە شەككە تۇسىرەدى.
جۋ حاييۇڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: اۋىر لاستانعان اۋا رايىن تۋدىراتىن ٴتۇيىندى كاسىپ سالاسىنىڭ ناتيجە ونىمدىلىگىن دارەجەگە ٴبولۋ لاستانۋدى دالمە ـ ٴدال وڭاۋدى جۇزەگە اسىردى، ناتيجە ونىمدىلىگىن دارەجەگە ٴبولىپ پارىقتاندىرا باسقارۋ ـ تىزگىندەۋدى اتقاردى. سونىمەن بىرگە كاسىپورىنداردىڭ ەنەرگيا ۇنەمدەپ لاستاۋشى زاتتاردى شىعارۋدى ازايتۋىن ونان ارى جەبەپ، جاسىل دامۋدى تەزدەتتى. 2025 ـ جىلى اناعۇرلىم كوپ كاسىپورىننىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ ناتيجە ونىمدىلىگى بويىنشا دارەجەسىن وسىرۋىنە جەتەكشىلىك ەتىپ، ”كوك اسپاندى قورعاۋ شايقاسىنا“ كۇش ۇستەيمىز.
