نىجادان DeepSeekكە دەيىن
شينجياڭداعى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردە وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعى وزگەشە بولدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى شىن زۋشياۋ
ٴبىر جىلداعى تاعى ٴبىر وقۋ ماۋسىمى باستالاتىن مەزگىل كەلدى، رايونىمىزدىڭ جەر ـ جەرىندەگى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەر وزگەشە ”وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىن“ دەن قويا دايىندادى، ”يادرولىق سۇڭگۋىر كەمە اتاسى“ حۋاڭ شۇيحۋانىڭ وزگەشە ٴومىرى، زەردەلى بولاشاققا باستايتىن اتويشى DeepSeek (ىشكەرىلەي ىزدەنۋ)، سونداي ـ اق قيال ـ عاجايىپ ەرتەگىسىندەگى قاھارمان نىجانىڭ ەرجۇرەكتىگى قاتارلىلار وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىنىڭ نەگىزگى مازمۇنىنا اينالىپ، وقۋشىلارعا تەرەڭدىككە، كەڭدىككە يە ساباق ٴوتىلدى.
نىجانىڭ حيكاياسىنان كۇش ـ قۋات الدى
2 ـ ايدىڭ 17 ـ كۇنى تاڭەرتەڭگى كۇن شۇعىلاسىندا ٴۇرىمجى قالالىق 79 ـ باستاۋىش مەكتەپ وقۋ ـ اعارتۋ توبىنىڭ (تەمىر جول مەكەمەسى مەكتەپ رايونى) وقۋشىلارى وقۋ باستاعان العاشقى كۇندى قارسى الدى.
ساباقحانادا ٴار كلاستىڭ مۇعالىمدارى وقۋشىلار قانىق بىلەتىن ”نىجا“ ەلەمەنتتەرىنەن شەبەرلىكپەن پايدالانىپ، وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىن ٴوتتى، وقۋشىلار بار زەيىنىمەن تىڭداپ، نىجانىڭ حيكاياسىنان جاڭا وقۋ ماۋسىمىنداعى ٴوسىپ ـ جەتىلۋدىڭ ”اسىلىن“ قابىلدادى.
”ساباقتاستار نىجانىڭ ەرجۇرەك، باتىلدىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن تاڭداۋلى قاسيەتىنەن ۇيرەنىپ، باتىل تۇردە قاتەلىككە بەتپە ـ بەت كەلىپ، وزىنە بەتپە ـ بەت كەلىپ، اق كوڭىل، تۋراشىل بولىپ، ادىلدىكتەن جازباۋى كەرەك.“ 4 ـ جىلدىق 8 ـ كلاستىڭ مۇعالىمى لي ياڭ «نىجا _ سيقىرشى بالانىڭ تەڭىزدىڭ شاق ـ شالەكەيىن شىعارۋى» اتتى كينوداعى كلاسسيكالىق سوزدەر مەن كورىنىستەردەن سيتات كەلتىرىپ، نىجانىڭ قايتپاس قايسارلىعىنىڭ، باتىلدىقپەن قارسىلىق كورسەتۋىنىڭ رۋحاني ٴمانىن ەگجەي ـ تەگجەيلى بايىمدادى. ول كينوداعى قيىنشىلىق قىسپاعىندا قالعان كەزدەگى نىجانىڭ باتىلدىعى مەن قايسارلىعىنا ۇشتاستىرىپ، وقۋشىلاردى كۇندەلىكتى ۇيرەنۋ مەن تۇرمىستا قايتكەندە بەرىك سەنىمدى ساقتاپ، ەرلىكپەن العا باسۋعا بولاتىندىعى جونىندە وي جۇگىرتۋگە جەتەكتەدى.
”ٴبىز ’نىجانى‘ نەگىزگى تاقىرىپ ەتىپ وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىن وتتىك، مۇنداعى ماقسات بالالاردىڭ بۇدان كەيىنگى ۇيرەنۋ جولىندا نىجا سياقتى قايتپاس قايسارلىق كورسەتىپ، ەرلىكپەن وزىنە ۇزدىكسىز سىن ـ سايىس جاريالاپ، ٴوزىن باسىپ وزىپ، 2025 ـ جىلى اناعۇرلىم تاماشا ناتيجەگە قول جەتكىزۋىن ٴۇمىت ەتۋ“، ـ دەدى ورىنباسار مەكتەپ باستىعى گۇڭ نيڭ.
التاي قالاسىنداعى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردىڭ اۋلاسىندا ”نىجا“ ەلەمەنتى بوي كورسەتتى.
وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىندا التاي قالالىق سەنترلى باستاۋىش مەكتەپتىڭ ٴارقايسى كلاستارىنداعى مۇعالىمدار وقۋشىلاردى باستاپ، نىجا سياقتى وسى قيال ـ عاجايىپ ەرتەگىسىندەگى كەيىپكەردىڭ رۋحاني قاسيەتىن ىشكەرىلەي اشىپ، ونىڭ ”ٴوز تاعدىرىمدى ٴوزىم بەلگىلەيمىن“ دەگەن رۋحاني مايەگىن ٴتۇسىندىرىپ، بالالاردىڭ ٴبىلىم ىزدەۋ جولىندا ٴوز باتىلدىعىنا سايىس جاريالاپ، قيىندىقتان تايسالماي العا ۇمتىلۋ جىگەرى مەن جاڭالىق اشۋ، ناتيجەگە جەتۋ جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋىن ٴۇمىت ەتتى. وقۋشىلار جابال ٴوز اسەرلەرىن ٴبولىستى ٴارى جاڭا وقۋ ماۋسىمىنداعى تاماشا تىلەكتەرىن جازدى.
التاي قالالىق سەنترلى باستاۋىش مەكتەپ 6 ـ جىلدىق 4 ـ كلاسىنىڭ وقۋشىسى ياڭ يانلۇڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: ۇيرەنۋ بەينە اعىنعا قارسى جۇزۋگە ۇقسايدى، العا باسپاساڭ شەگىنەسىڭ. جاڭا وقۋ ماۋسىمىندا نىجا سياقتى وزىنە سىن ـ سايىس جاريالاپ، ٴوزى جاڭا ناتيجە جاراتىپ، ٴبىلىم تەڭىزىندە تولقىن جارا العا ىلگەرىلەۋىمىز كەرەك.
قابا اۋداندىق 1 ـ باستاۋىش مەكتەپتىڭ 4 ـ جىلدىق 2 ـ كلاسىندا ليۋ چۇنشيا مۇعالىم ”نىجانى“ نەگىزگى تاقىرىپ ەتىپ، وقۋشىلاردى نىجانىڭ سىن ـ سايىستان قورىقپايتىن ەرلىگىنەن، قايىسپاس توزىمدىلىگىنەن جانە باسقالارعا ساۋلە شاشاتىن جاۋاپكەرشىلىگىنەن ۇيرەنۋگە جەتەكتەدى. ول بالالارعا بىلاي دەدى: ”جاڭا ٴبىر جىلدا كىتاپ تەڭىزىنە اتوي سالۋىمىز كەرەك. دەمالىس كەزىندە ەمىن ـ ەركىن وينادىڭدار، ەندى كوڭىل كۇيلەرىڭدى ورنىقتىرىپ، سىن ـ سايىستى قارسى الىڭدار. تاعدىرلارىڭ ٴوز قولدارىڭدا، جالقاۋ بولماڭدار، قايراتتانا العا ۇمتىلىپ، قيىنشىلىقتان قورىقپاڭدار“.
”ىشكەرىلەي ىزدەنۋ“ ارقىلى ەسەيۋ ساپارىن باستادى
وسى كوكتەم مەرەكەسىندە ”جاڭادان شىققان DeepSeek“تى، يكەمدى قۇلتەمىر ٴبيىن عىلىم ـ تەحنولوگيانىڭ جەتەرلىك ۇلگىسى دەۋگە بولادى. جاڭا وقۋ ماۋسىمى باستالعاندا، كوپتەگەن مەكتەپ عىلىم ـ تەحنولوگيا ەلەمەنتتەرىن وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىنا ٴسىڭىرىپ، وقۋشىلاردىڭ عىلىم ـ تەحنولوگيا ساپاسىن جەتىلدىرىپ، ولاردىڭ ىزدەنۋ رۋحىن تاسقىنداتتى.
”تەڭىز ـ مۇحيتتىڭ ەڭ تەرەڭ جەرىندە نەندەي قۇپيالىق جاتىر“؟ التاي قالالىق تاجىريبە باستاۋىش مەكتەبىنىڭ جاساندى زەردە ساباقحاناسىندا، وقۋشى نۇراي جالىن تاڭىرقاي DeepSeekكە سۇراۋ قويدى. ول: ”سارقىلماس ىزدەنۋ رۋحى جانە بەلگىسىز دۇنيەگە دەگەن تالپىنىس جاتىر“ دەگەن جاۋاپ الدى.
وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىندا التاي قالالىق تاجىريبە باستاۋىش مەكتەبى AI قۇلتەمىرمەن سويلەسۋ، AI زەردەلى سۋرەت سىزۋ سياقتى ىقپالداستىق نىساندارىن ورنالاستىرىپ، وقۋشىلارعا عىلىم ـ تەحنولوگيانىڭ باۋرامدىلىعىن جاقىننان سەزىندىردى. عىلىم ـ تەحنولوگيا ينفورماتسياسى ٴپانىنىڭ مۇعالىمى ياڭ سۇڭۋىن DeepSeek، شۇنفەي شيڭحو سياقتى جاساندى زەردە تۇعىرلارىنان شەبەرلىكپەن پايدالانۋ ارقىلى وقۋشىلارعا وزىق تەحنولوگيانىڭ رەال ومىردە قالاي رول اتقاراتىندىعىن تىكە ۇعىندىردى.
عىلمي تاربيەنىڭ تۇقىمى بالالاردىڭ جۇرەگىندە بىرتىندەپ تامىر تارتىپ، وركەن جايدى. DeepSeek” ۇجىمىنىڭ مۇشەلەرى وتە جاس، ولار وقۋشىلىق داۋىرىنەن باستاپ عىلىمعا دەگەن قىزۋ سۇيىسپەنشىلىك پەن تالپىنىستى ارقالاپ كەلگەن. ٴبىز ولاردى ۇلگى ەتىپ، قۇلشىنا ۇيرەنىپ، باتىلدىقپەن ىزدەنىس جاساپ، بولاشاقتا عىلىم ـ تەحنولوگيانىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتەتىن تىرەكتى دارىندىلارعا اينالۋىمىز كەرەك“، ـ دەدى التاي قالالىق تاجىريبە باستاۋىش مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى ۋاڭ جيڭۋىن اسا زور ۇمىتپەن.
حوتان قالاسى شورباق اۋىلدىق باستاۋىش مەكتەپتىڭ ”جىلان جىلىندا عىلىم ـ تەحنولوگيا ارمانىن اسقاقتاتىپ، اقىل ـ پاراساتپەن جاڭا وقۋ ماۋسىمىن باستاۋ“ اتتى وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباق قيمىلىندا حوتان ايماقتىق عىلىم ـ تەحنولوگيا سارايى قىزىقتى قۇلتەمىر ٴبيى شوۋى مەن ماشينا ٴيتتىڭ ىقپالداستىق ويىنىن الا كەلدى. اسەرلى مۋزيكاعا ىلەسە، قۇلتەمىر ٴتۇرلى ٴبي قيمىلدارىن يكەمدى ورىنداپ، وقۋشىلاردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا يە بولدى. ال ماشينا ٴيتتىڭ ىقپالداستىق ويىنى سول جەردىڭ دۋمانىن جوعارى ورلەۋگە كوتەردى، وقۋشىلار جابال ماشينا يتپەن ەتەنە ىقپالداسىپ، عىلىم ـ تەحنولوگيانىڭ كەرەمەتى مەن باۋرامدىلىعىن ٴوز باسىنان سەزىندى.
”وتە كەرەمەت! مەن مۇنداي اقىلدى قۇلتەمىر مەن ماشينا ٴيتتى مۇلدە كورمەپپىن“. وسى مەكتەپتىڭ 4 ـ جىلدىق 7 ـ كلاسىنىڭ وقۋشىسى ٴناسىبا ابەيبوللا بىلاي دەدى: ”وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعى عىلىم ـ تەحنولوگياعا قاتتى قىزىعۋشىلىعىمدى تۋدىردى، مەن عىلمي بىلىمدەردى كوبىرەك ۇيرەنىپ، بولاشاقتا وزىمە ٴتان قۇلتەمىردى ٴوز قولىممەن جاساۋدى ٴۇمىت ەتەمىن“.
وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىكتى نىعايتىپ، جاڭا وقۋ ماۋسىمى ساپارىن باستادى
وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىندا رايونىمىزداعى كوپتەگەن مەكتەپ جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدى، وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىكتى نىعايتۋدى ”وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىنىڭ“ وزەكتى مازمۇنى ەتتى.
باركول قازاق اۆتونوميالى اۋداندىق 2 ـ ورتا مەكتەپتە جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدى نەگىزگى تاقىرىپ ەتكەن ”وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعى“ وقۋشىلاردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا بولەندى. ٴارقايسى كلاستارداعى مۇعالىمدار جاندى تاريحي حيكايالاردى بايانداۋ، جاندى مىسالداردان سيتات كەلتىرۋ ٴارى ەگجەي ـ تەگجەيلى ٴتۇسىندىرۋ تاسىلىمەن ۇشتاستىرۋ ارقىلى وقۋشىلارعا جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ كوپ نەگىزدى، ٴبىر تۇلعالى جاعدايىنىڭ قالىپتاسۋىن، سونداي ـ اق ۇزاق تاريحي مادەنيەتىن كورسەتتى.
وسى مەكتەپتىڭ 8 ـ جىلدىق وقۋشىسى ايدىن نۇرلانبەك بىلاي دەدى: ”مەكتەبىمىزدەگى ٴار ۇلت وقۋشىلارى ٴبىر ٴۇيلى جانداي ەتەنە، ٴبىز ٴوزارا ىنتىماقتاسىپ، ٴوزارا كومەكتەسىپ، ٴوزارا ۇيرەنىپ، اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسۋىمىز كەرەك“.
نىلقى اۋدانى مىس قالاشىعى ۇتى 9 جىلدىق سەنترلى مەكتەبى وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىندا جاندى دا جالىندى مىسالدار ارقىلى ٴار ۇلت وقۋشىلارىن جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن ونان ارى بەكەمدەۋگە جەتەكتەدى.
”بولاشاقتا ٴبىز وقىتۋ ٴتاسىلىن ۇزدىكسىز بايىتىپ جانە وندا جاڭالىق اشىپ، قيمىل، ورتا، ساباق سياقتى كوپ ٴتۇرلى ادام تاربيەلەۋ جولدارىمەن ۇشتاستىرىپ، كۇندەلىكتى تاربيەدەگى بولماشى ىستەردەن باستاپ كىرىسىپ، وقۋلىقتاعى كوللەكتيۆ ەلەمەنتتەر مەن ۇلت رۋحىن ىشكەرىلەي اشىپ، كوپ جاقتى بايلىقتان پايدالانىپ، وقۋشىلاردى جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدىڭ ماڭىزدى ٴمانىن تەرەڭ تۇسىنۋگە جەتەكتەيمىز“، ـ دەدى نىلقى اۋدانى مىس قالاشىعى ۇتى 9 جىلدىق سەنترلى مەكتەبىنىڭ باستىعى لي ۋي.
ٴۇرىمجى قالالىق 109 ـ ورتا مەكتەپتىڭ وقۋ باستاۋدىڭ العاشقى ساباعىندا مۇعالىمدار قۇرمەت سەزىمىمەن وقۋشىلارعا حۋاڭ شۇيحۋا اكادەميكتىڭ كەرەمەت ٴومىرىن باياندادى، ”حۋاڭ شۇيحۋا اكادەميك، بۇل كىسى جۇڭگونىڭ يادرولىق سۇڭگۋىر كەمە اتاسى، وتاننىڭ يادرولىق سۇڭگۋىر كەمەسى ىستەرى ٴۇشىن اتى ـ ٴجونىن 30 جىل جاسىرىپ، ٴۇن ـ ٴتۇنسىز ۇلەس قوسىپ، ٴوزىنىڭ جاستىق كوكتەمى مەن ىستىق قانىن مەملەكەت قورعانىسى قۇرىلىسىنا ارناعان“.
ساباقتى تىڭداعاننان كەيىن، وسى مەكتەپتىڭ وقۋشىسى جي زىتۇڭ: ”مەن ساباقتى حۋاڭ اتايدىڭ سۇڭگۋىر كەمەنى جوبالاعانىنداي دەن قويا تىڭداپ، مادەنيەت بىلىمدەرىن قۇلشىنا ۇيرەنىپ، بولاشاقتا وتانىمىزدىڭ دامۋىنا ٴوز ۇلەسىمدى قوسامىن“، ـ دەدى.
