تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى جاڭ يانفاڭ
بيىل كوكتەمگى وقۋ ماۋسىمىنان باستاپ، شينجياڭداعى مىندەتتى وقۋ ـ اعارتۋ ساتىسىنداعى مەكتەپتەردە 1 ـ جىلدىقتان 9 ـ جىلدىققا دەيىنگى دەنە تاربيە جانە سالاماتتىق ساباق ورنالاستىرۋى ٴار كۇنى ٴبىر ساعاتقا رەتتەلدى، وقۋشىلاردىڭ مەكتەپتەگى ٴار كۇنگى جالپىلىق دەنە تاربيە قيمىل ۋاقىتى 2 ساعاتتان كەم بولمايتىن بولدى. بالالاردىڭ وقۋ باستالعانداعى ”ۇلكەن سيىن“ قايتكەندە ناقتى تياناقتاندىرۋعا بولادى؟ بۇل مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ شينجياڭداعى مۇشەسى، شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋداندىق وقۋ ـ اعارتۋ مەكەمەسى وقۋشى قابىلداۋ جانە ەمتيحان ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گۋان فاڭفاڭ نازار اۋدارىپ وتىرعان ماسەلە.
2 ـ ايدىڭ 17 ـ كۇنى شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋدانىنداعى مىندەتتى وقۋ ـ اعارتۋ ساتىسىنداعى مەكتەپتەر وقۋ باستاعان العاشقى كۇنى گۋان فاڭفاڭ وسى اۋدانداعى چىڭدۇڭ تاجىريبە ورتا مەكتەبىنە بارىپ تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى. ”ٴار كۇنى ٴبىر ساعات دەنە تاربيە ساباعى وتىلەدى، دەنە تاربيە مۇعالىمدارى جەتكىلىكتى مە؟ اتقارۋدا تاعى قانداي قيىنشىلىقتار بار؟ دەنە تاربيە ساباعىنىڭ ساپاسىن قايتكەندە ونان ارمان جوعارىلاتۋعا بولادى“؟ ول مەكتەپتەگى مۇعالىمدارمەن جانە وقۋشىلارمەن بەتپە ـ بەت اڭگىمەلەسىپ جاعدايدى ىشكەرىلەي ۇعىستى، پىكىر ـ ۇسىنىس تىڭدادى.
”باستابىندا وقىتۋشى تاپشى بولۋ، الاڭ جەتىسپەۋ سياقتى ٴتۇرلى ماسەلەگە جولىعاتىنىمىز ٴسوزسىز، ٴبىز امالىن تاۋىپ شەشۋىمىز كەرەك“. گۋان فاڭفاڭ تىلشىگە بىلاي دەدى: نەگىزگى ساتى مەكتەپتەرىنە ورتاق ماسەلەلەردى جانە جيناقتالعان پىكىر ـ ۇسىنىستاردى رەتتەپ، ۇسىنىس قالىپتاستىرىپ، دەنە تاربيە ساباعىنىڭ ”ٴار كۇنى ٴوتىلۋىن“ نەگىزگى ساتىدا اناعۇرلىم ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ٴتان ساۋلىعى مەن جان ساۋلىعىن، جان ـ جاقتى دامۋىن جەبەۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن“.
مۇشە گۋان فاڭفاڭ (وڭنان ءبىرىنشى) مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس ۇلت جانە ٴدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ گرۋپپاسىمەن قورعاس گومىن ورتالاۋ مەكتەبىندە مەملەكەتتە ٴبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ٴتىل ـ جازۋدى جاپپاي جالپىلاستىرۋ جاعدايىنا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى. سۋرەتتى تىلشىلىك قابىلداۋشى قامداعان
نەگىزگى ساتىعا تامىر تارتقان وقۋ ـ اعارتۋ قىزمەتكەرى رەتىندە، ٴۇرتىس ەكى كەزەك مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس مۇشەسى بولىپ سايلانعان گۋان فاڭفاڭ بالالاردى ٴارقاشان كوكەيىندە ساقتادى، ٴاردايىم شاماسىنىڭ جەتىسىنشە شينجياڭنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنىڭ دامۋىنا كۇش ۇستەپ جانە ۇندەۋ قوسىپ كەلدى. مىندەت وتەگەننەن بەرى، ول 20دان استام ۇسىنىس جوبا، ۇسىنىس تاپسىردى، باسىم كوبى ونىڭ قىزۋ سۇيەتىن وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىمەن قاتىستى ەدى.
2018 ـ جىلى گۋان فاڭفاڭ شينجياڭنىڭ جاتاقتى مەكتەپ قۇرىلىسىن كۇشەيتۋىنە قولداۋ كورسەتۋ جونىندە ۇسىنىس قويدى، قازىر شينجياڭداعى جاتاقتى مەكتەپتەردىڭ قاتتى بولشەكتەرىنىڭ، جۇمساق بولشەكتەرىنىڭ دارەجەسى بىردەي جوعارىلاتىلدى؛ 2020 ـ جىلى ول اۋىل ـ قىستاقتارداعى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەرگە مەكتەپ شيپاگەرلەرىن تولىق ٴارى مىقتى دايىنداۋ جونىندەگى ۇسىنىس جوبانى تاپسىردى، سول جىلى بۇكىل اۋدانداعى 33 ورتا، باستاۋىش مەكتەپكە ارناۋلى مىندەتتەگى مەكتەپ شيپاگەرى ٴبولىندى؛ 2024 ـ جىلى ول شينجياڭنىڭ، اسىرەسە، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ جوعارى وقۋ ـ اعارتۋ وقىتۋشىلارى قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ جونىندەگى ۇسىنىس جوبانى ورتاعا قويدى، قازىرگى تاڭدا شينجياڭعا كومەكتەسەتىن وقىتۋشىلار، ”زەينەتكەر وقىتۋشىلار جوسپارى“، باتىس بولىك جوسپارى ەرىكتىلەرى سياقتى ٴتىپتى دە كوپ كۇشتەر وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ وقۋ ـ اعارتۋىنا ات سالىسۋدا...
وسى ۇسىنىس جوبالاردىڭ، ۇسىنىستاردىڭ استارىندا تالاي رەتكى تىڭعىلىقتى تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزۋ جاتىر. 2024 ـ جىلى گۋان فاڭفاڭ كوپتەگەن تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋگە قاتىناستى. بىلتىر 10 ـ ايدا ول مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس ۇلت جانە ٴدىن ىستەرى كوميتەتىنىڭ تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ گرۋپپاسىمەن بىرگە تيانشان الابىن ىشكەرىلەي ارالاپ، مەكتەپ، كاسىپورىن، الەۋمەتتىك اۋماق سياقتىلارعا بارىپ، ”ۇلتتار وڭىرلەرىندە مەملەكەتتە ٴبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ٴتىل ـ جازۋدى جاپپاي جالپىلاستىرۋ“ توڭىرەگىندە ارناۋلى تاقىرىپتا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى. تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ بارىسىندا ول: ٴار دارەجەلى، ٴار ٴتۇرلى مەكتەپتەردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ۇزدىكسىز قاتايتىپ، ناقتىلاندىرىپ، كۇندەلىكتى تۇرمىستىق اۋىس ـ كۇيىسكە ساياتىن ٴبىر توپ نەگىزدىك وقۋلىق شىعارىپ، ٴتۇرلى باۋلۋ بايلىعىن بىرىكتىرۋ، اسىرەسە، وسى زامانعى ينفورماتسيا تەحنولوگياسى تاسىلىنەن پايدالانىپ، ۇيرەنۋ مازمۇنىن ۇزدىكسىز بايىتۋ، ۇيرەنۋ فورماسىندا جاڭالىق اشىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ مەملەكەتتە ٴبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ٴتىل ـ جازۋدى قولدانۋ قابىلەتىن شىنايى جوعارىلاتۋ كەرەك دەگەن ۇسىنىس قويدى.
گۋان فاڭفاڭ تاعى شينجياڭدا تۇراتىن مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ تەكسەرۋ ۇيىرمەسىمەن بىرگە شاندۇڭ ولكەسىنە، حاينان ولكەسىنە بارىپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋ، مادەنيەت ـ ساياحات كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ سياقتىلار توڭىرەگىندە تەكسەرۋ جۇرگىزدى. شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ جۇيەسىندەگى ساياسي كەڭەس مۇشەلەرى قىزمەت پۋنكتىنىڭ جاۋاپتىسى رەتىندە، ول پۋنكتتە تۇراتىن مۇشەلەردى ۇيىمداستىرىپ مەكتەپتىڭ ازىق ـ تۇلىك حاۋىپسىزدىگى توڭىرەگىندە تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى. مەكتەپكە بارىپ اسحانانىڭ جۇمىس جۇرگىزۋ جاعدايىن كوردى، بازارعا بارىپ ازىق ـ تۇلىك ماتەريالدارىن ساتىپ الۋ بارىسىن كوردى، اسحانا قىزمەتكەرلەرىمەن، وقىتۋشى ـ وقۋشىلارمەن، اتا ـ انا ۋاكىلدەرىمەن اڭگىمەلەسىپ، پىكىر اۋىستىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ”ازىق ـ تۇلىك“ حاۋىپسىزدىگىن بىرگە قورعادى.
”بۇقارا ٴجىتى قاداعالاعان، وقىتۋشى ـ وقۋشىلار كوڭىل بولگەن ىستەرگە ٴبىز نازار اۋدارۋىمىز كەرەك“. گۋان فاڭفاڭ بىلاي دەدى: ساياسي كەڭەس مۇشەسى بولۋ _ اۋىر جاۋاپكەرشىلىك، وسى جاۋاپكەرشىلىكتى كوكەيدە ساقتاپ، ارقاعا الىپ، ناقتى تياناقتاندىرىپ، حالىق ٴۇشىن بەلسەنە مىندەت وتەگەندە عانا، وسى قاسيەتتى بورىشتىڭ قاجەتىنەن شىعۋعا بولادى. ”الداعى جەردە شينجياڭنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا ۇزدىكسىز كەڭەس بەرەمىن، ٴاربىر بالانىڭ ٴادىل دە ساپالى وقۋ ـ اعارتۋدان يگىلىكتەنىپ، بولاشاقتا مەكەندەرىن اناعۇرلىم كوركەم ەتىپ قۇرىپ شىعۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“.
ءتىلشى اسەرى
تىڭعىلىقتى تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ بارىسىندا مىندەت وتەپ جاۋاپكەرشىلىك ارقالادى
مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەسى گۋان فاڭفاڭمەن جولىعۋ بارىسىندا ونىڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنە قىزۋ ىنتاسى مەنى قاتتى اسەرلەندىردى. نەگىزگى ساتىعا تامىر تارتقان وقۋ ـ اعارتۋ قىزمەتكەرى بولعان ول باستان ـ اياق وسكەلەڭ جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى جانە بورىشتىلىق سەزىمى ارقىلى شينجياڭنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنىڭ دامۋىنا شىن پەيىلىمەن ەڭبەك ٴسىڭىردى.
جاڭا وقۋ ماۋسىمى باستالىسىمەن ول تىزگىن ۇشىمەن ٴاربىر مەكتەپتى ىشكەرىلەي ارالاپ، تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، وقىتۋشى ـ وقۋشىلاردىڭ سۇرانىسىن دالمە ـ ٴدال ۇعىستى. تالاي جىلدان بەرى، ول باستان ـ اياق اۋەلگى ماقساتتان اينىماي، شينجياڭنىڭ وقۋ ـ اعارتۋىنىڭ دامۋىنا سىندارلى اقىل ـ كەڭەس بەردى. ونىڭ ۇسىنىس جوباسى مەن ۇسىنىسى تۇگەلدەي تىڭعىلىقتى تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزۋ جانە تەرەڭ وي جۇگىرتۋ نەگىزىندە قالىپتاسقان. جاتاقتى مەكتەپ شارت ـ جاعدايىن جاقسارتۋدان تارتىپ اۋىل ـ قىستاقتارداعى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەرگە مەكتەپ شيپاگەرىن سەپتەۋ جاقتارىنداعى ولقىلىقتى تولىقتاۋعا، ونان وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ جوعارى دارەجەلى وقۋ ـ اعارتۋ وقىتۋشىلارى قوسىنى قۇرىلىسىنا كۇش ۇستەۋگە دەيىنگى بارلىق ىستەردە ونىڭ وقۋ ـ اعارتۋدىڭ قازىرگى جاعدايىن تەرەڭ باعامداۋى جانە وقۋ ـ اعارتۋ ىستەرىنە تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگى ايگىلەنگەن. ول ٴىس جۇزىندىك ارەكەتىمەن ساياسي كەڭەس مۇشەسىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى مەن بورىشىن ٴتۇسىندىردى، سونداي ـ اق بىزگە شينجياڭ وقۋ ـ اعارتۋىنىڭ اناعۇرلىم جارقىن بولاشاعىن بايقاتتى.
