ٴداۋىر تولقىنىمەن ۇدەرە العا تارتتى
— باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ۋاكىلدەرمەن، مۇشەلەرمەن بىرگە جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ ۇلى جوسپارىن اقىلداسقاندىعى جونىندە
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى\جۋ جيچاي، لين حۇي، شى يۇيسىن، جاڭ يان
كوكتەمگى سالتاناتتى جينالىس، ەكپىندەي ىلگەرىلەگەن جۇڭگو. پارتيانىڭ دارىپتەمەسى، حالىقتىڭ جۇرەك ٴۇنى، مەملەكەت ەركى وسى ارادا توعىسىپ، مەملەكەت ٴىسىن بىرگە اقىلداسۋدىڭ ٴداۋىر داستانى جازىلدى.
مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ، ۇلتتى گۇلدەندىرۋدىڭ جاڭا جورىعىنا قادام تاستاعاندا، ٴار جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدى ارقاۋ ەتىپ، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلدەرىمەن، مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ مۇشەلەرىمەن شىنايى سۇيىسپەنشىلىكپەن ىقپالداسىپ، ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىردى —
”ماڭداي الدى مىندەتپەن“ تىعىز بايلانىستىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ايقىن جولىن انىق ٴتۇسىندىردى؛ ”ماڭىزدى اسىلدان“ ويداعىداي پايدالانىپ، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ كۇش سالۋ ٴتۇيىنىن باسا دارىپتەدى؛ ”حالىق تۇرمىسىن زور ٴىس رەتىندە قاراۋعا“ تاباندى بولىپ، حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا تالپىنىسىن كوكەيدە ساقتادى؛ ”ەڭ ۇلكەن سەنترلەس شەڭبەردى“ ويداعىداي سىزىپ، ٴبىر نيەتپەن ىنتىماقتاسىپ، ۇلى ىستەردى بىرگە جاراتۋدىڭ جويقىن كۇشىن ۇيىستىردى.
شىعىس جەلى جوڭكىلىپ، كوكتەمدەگى جۇڭگو جالىندى دا تەبىندى بولىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ قۇلپىرا ٴتۇستى.
(1) ماڭداي الدى مىندەتتى مىقتى يگەردى
— ”وسى زامانعى ەكونوميكا تولقىنىندا باستان ـ اياق كوشباسشىلىق رولدى ساقتاۋ كەرەك“
”بۇگىن حابارعا شىقتىڭىز ەمەس پە“؟
”ٴيا، راقىمەت باس شۋجي“.
بۇل 3 ـ ايدىڭ 5 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن حالىق سارايىنىڭ شىعىس زالىنداعى مەيىرلى كورىنىس. باس شۋجي شي جينپيڭ ٴوزى قۇرامىندا بولعان 14 ـ كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 ـ ماجىلىسىنە قاتىناسقان جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنە كەلىپ، كوپشىلىكپەن ىقىلاستى اڭگىمەلەستى.
نانجيڭ قالالىق 1 ـ شيپاحانادان كەلگەن ۋاكىل جاڭ جۇنجيە ەندى سويلەي بەرگەندە، باس شۋجي ونى تاني كەتتى. سول كۇنى تۇستەن بۇرىن جاڭ جۇنجيە ”ۋاكىلدەر ارناسى“ ارقىلى مەديالاردا مەديتسينا عىلىم ـ تەحنولوگياسىندا جاڭالىق اشۋ قىزمەتىنە ات سالىسۋ كەشىرمەلەرىن ورتاقتاستى.
ٴماجىلىس زالىندا جاڭ جۇنجيە باس شۋجيگە وسى جىلداردا دەربەس قامال الۋ ارقىلى وكپە ارتەرياسى قىسىمىنىڭ جوعارىلاۋىن ەمدەۋ اسپابىن زەرتتەپ جاساعان اڭگىمەسىن باياندادى، ول ٴوزى تاعى ۇجىمدى باستاپ، ٴار جىلى بۇكىل ەلدە 300دەن استام بولماشى جاراقاتتى جۇرەك كلاپانى وپەراتسياسىن جاسادى، سونداي ـ اق شەتەلگە بارىپ وپەراتسياعا ەرتە ٴجۇرىپ تاربيەلەۋ جۇرگىزىپ، جاڭا تەحنولوگيا ارقىلى ناۋقاستاردىڭ ”جۇرەك قاقپاسىن“ قايتا اشتى.
بۇل باس شۋجيدى قاتتى اسەرلەندىردى: ”الدىڭعى عاسىردىڭ 90 ـ جىلدارىندا ەلىمىزدىڭ جۇرەككە تىرەۋ قويۋ وپەراتسياسىن جاساۋ قابىلەتى تىم شىركىن ـ اي ەمەس ەدى“.” قازىر قاراڭىزشى، تىرەۋدىڭ باعاسى دا تومەندەدى، ماتەريالدىڭ ەلىمىزدە ٴوندىرىلۋ دەڭگەيى دە وتە جوعارى بولدى. بۇل جاعىندا ەرەكشە زور ىلگەرىلەۋشىلىك بولدى، العا قاراي ۇمتىلا بەرسەك، ٴسوز جوق، مۇنان دا جاقسى بولامىز“.
بۇل تاقىرىپ كەلەسى كۇنى دوستىق قوناق ٴۇيىنىڭ جۇييىڭ زالىندا تاعى دا اۋىزعا الىندى. باس شۋجي شي جينپيڭ مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەس 14 ـ كەزەكتى كوميتەتىنىڭ 3 ـ ماجىلىسىنە قاتىناسىپ جاتقان جۇڭگو دەموكراتيالىق وداعىنداعى، جۇڭگو دەموكراتيانى ىلگەرىلەتۋ قوعامىنداعى، وقۋ ـ اعارتۋ سالاسىنداعى مۇشەلەردىڭ اراسىنا كەلدى.
شيبەي داشۋەسى تىرشىلىك عىلىمى جانە مەديتسينا بولىمىنەن كەلگەن مۇشە سۇي يالي باس شۋجيگە جوعارى مەكتەپتىڭ ”جاڭا مەديتسينا ٴپانى“ قۇرىلىسىنىڭ احۋالىن تانىستىرعاندا، جوعارى مەكتەپتەردى جاڭا تەحنولوگيالاردى، جاڭا ونىمدەردى، جاڭا كۇيلەردى كەڭ كولەمدە قولدانۋعا جەتەكتەۋگە شابىتتاندىرۋ ۇسىنىسىن قويدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ جاۋاپ قايتاردى: ەمدەۋ ورەسى، ەمدەۋ جابدىقتارىن، اسپاپتارىن، ماتەريالدارىن ەلىمىزدە ٴوندىرۋ، شيپاحانا قۇرىلىسى سياقتى جاقتاردا ەلىمىز وراسان زور ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى. ”بۇرىنعى كوپتەگەن ٴبىز شەشە الماعان ماسەلەلەر قازىر شەشىلىپ قانا قويماي، تاعى حالىقارالىق جوعارى ورەگە جەتتى، كەيبىرەۋى، ٴتىپتى، حالىقارالىق وزىق ورەگە جەتتى.
ەمدەۋ عىلىم ـ تەحنولوگيا دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاۋى ٴبىر مەملەكەتتىڭ جوعارى دەڭگەيلى عىلىم ـ تەحنولوگيادا ٴوز كۇشىنە سۇيەنىپ ٴوزىن الۋەتتەندىرۋىن ىلگەرىلەتۋدەگى بەينەسىن ايگىلەيدى؛ جوعارى دەڭگەيلى عىلىم ـ تەحنولوگيادا ٴوز كۇشىنە سۇيەنىپ ٴوزىن الۋەتتەندىرۋدى جەدەل جۇزەگە اسىرۋ — جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدە، ٴسوز جوق، باسىپ وتەتىن جول.
پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىندا جوعارى ساپالى دامۋ جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ماڭداي الدى مىندەتى دەپ ايقىن اتاپ كورسەتىلدى.
2023 ـ جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە باس شۋجي شي جينپيڭ جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”جوعارى ساپالى دامۋ بولماسا، سوتسياليستىك وسىزاماندانۋدان اۋىز اشۋعا بولمايدى“، ”جوعارى ساپالى دامۋعا توقتالعاندا، جاڭا دامۋ ۇستانىمىن اۋىزعا الماساق بولمايدى“، ”ساپا تانىمىن بارىنشا كۇشەيتىپ، ساپانى تىرشىلىككە بالاۋ، جوعارى ساپانى تالپىنىس ەتۋ كەرەك“.
جوعارى قارقىنمەن ارتۋدان جوعارى ساپالى دامۋعا ويىسۋ، بۇل — جاعدايعا قاراي وزگەرۋدەگى ىرىقتى ارەكەت، ونان دا ماڭىزدىسى، ۇزاق بولاشاقتى كوزدە ۇستايتىن ستراتەگيالىق تالعام.
”ەكىنشى ەكونوميكالىق ٴىرى ولكە“ رەتىندە، بۇكىل ەلدىڭ جەر اۋدانىنىڭ %1ىن، جان سانىنىڭ %6ىن يەلەپ وتىرعان جياڭسۋ %10تىڭ ۇستىندەگى ەكونوميكالىق جالپى شامانى جاراتتى.
”سىزدەردىڭ تاماشا دامۋ نەگىزدەرىڭىز جانە ايقىن ەرەكشە باسىمدىقتارىڭىز بار، جوعارى ساپالى دامۋدا ۇزدىكسىز الدا جۇرۋلەرىڭىز كەرەك“. باس شۋجيدىڭ قاراۋىنشا، ەكونوميكالىق ٴىرى ولكەلەردىڭ جۇكتىڭ اۋىرىن كوتەرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدا باتىلدىقپەن ىزدەنىس جاساپ الدا ٴجۇرۋى بۇكىل ەلگە جەتەكشىلىك ەتۋ، ۇلگى كورسەتۋ جاعىندا كەلەلى مانگە يە.
ەكى جىلدىڭ الدىندا جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقاندا، باس شۋجي جياڭسۋعا ”تورتتە الدا ٴجۇرۋ“ شىنايى ٴۇمىتىن العا قويدى —
عىلىم ـ تەحنولوگيادا ٴوز كۇشىنە سۇيەنىپ ٴوزىن الۋەتتەندىرۋدە الدا ٴجۇرۋ؛ جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋدا الدا ٴجۇرۋ؛ اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە الدا ٴجۇرۋ؛ نەگىزگى ساتىنى باسقارۋدى جانە حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتۋدە الدا ٴجۇرۋ كەرەك.
وسى رەت باس شۋجي جياڭسۋدىڭ بۇكىل ەلدىڭ كەلەلى جاعدايىندا قايتكەندە جۇكتىڭ اۋىرىن كوتەرۋى جونىنەن ”ٴتورت كۇش سالۋ ٴتۇيىنى“ سىندى ايقىن تالاپ قويدى —
عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدىڭ توعىسۋىن ىلگەرىلەتۋدە اتويلاپ العا شىعۋ؛ تەرەڭ قاتپارلى رەفورما مەن جوعارى دەڭگەيدە ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋدە جۇرەكتىلىكپەن العا ۇمتىلۋ؛ مەملەكەتتىڭ كەلەلى دامۋ ستراتەگياسىن تياناقتاندىرۋدا الدا ٴجۇرۋ؛ جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىن جەبەۋدە ۇلگى بولۋ كەرەك.
”تورتتە الدا جۇرۋدەن” “ٴتورت كۇش سالۋ تۇيىنىنە“ دەيىن باستان ـ اياق ساباقتاسىپ ۇزدىكسىز تەرەڭدەدى.
جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدە، ٴسوز جوق، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋ كەرەك. ”كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدى يگەرۋدە ناقتى ەكونوميكا سىندى وسى ٴتۇپ نەگىزدى مىقتى ساقتاۋ كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تاپسىرماسىن ۇستىندە تىڭداعان ۋاكىل شان زىڭحاي ەرەكشە شابىت الدى.
شان زىڭحاي شۇيگۇڭ توبىنان كەلگەن جۇمىسشىلار ۋاكىلى، سوڭعى جىلدارى ول مىندەت اتقارۋدىڭ ٴتۇيىنىن باستان ـ اياق جاساۋ كاسىبىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا اۋداردى.
شان زىڭحايدىڭ ٴالى ەسىندە، 2023 ـ جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە باس شۋجي شي جينپيڭ ونىڭ جەر بەتى كوتەرگىش كراننىڭ ەلىمىزدە ٴوندىرىلۋ سالىستىرماسىنىڭ ۇزدىكسىز جاڭالانۋ جاعدايىنان بەرگەن مالىمەتىن تىڭداپ، كوپشىلىككە شىن ىقىلاسپەن بىلاي دەدى: ”ٴبىز ٴالى دە دەڭگەيىمىزدى جوعارىلاتۋىمىز، ورتاشا، جوعارى دەڭگەيگە قاراي ۇمتىلۋىمىز كەرەك، ٴبىزدىڭ جوعارى ساپالى دامۋىمىز وسىدان ايگىلەنۋى كەرەك. جۇڭگودا جاساۋ كاسىبى ٴارقانداي كەزدە دە كەم بولسا بولمايدى“.
جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدە جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ ىشكى تالاپ جانە ماڭىزدى كۇش سالۋ ٴتۇيىنى سانالادى.
بىلتىرعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە باس شۋجي شي جينپيڭ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا، گرۋپپالار جيىنىنا 3 رەت قاتىناسىپ، ”جاڭاشا وندىرگىش كۇشتى“ 3 رەت تىلگە تيەك ەتىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدىڭ ٴادىسناماسىن ىشكەرىلەي شەشىپ ٴتۇسىندىرىپ، ”جاڭاشا وندىرگىش كۇش دەگەنىمىز نە، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتى قالاي دامىتامىز“ دەگەن ٴداۋىر تاقىرىبىنا تەرەڭ جاۋاپ قايتاردى.
ۇزاق بولاشاقتى كوزدەۋ بارىسىندا باستان ـ اياق ”الدىمەن ورناتىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋ“ سىندى سەرگەكتىكتى، بايسالدىلىقتى ساقتاۋ كەرەك، بۇل ”جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەۋ“ سىندى دالمە ـ ٴدال وي جەلىسىن قامتىپ جاتادى: ”جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ — ٴداستۇرلى كاسىپ سالالارىن ەلەۋسىز قالدىرۋ، ودان باز كەشۋ ەمەس، دۇرمەككە اينالۋدان، جەلكەۋەكتەنۋدەن ساقتانۋ ٴارى ٴبىر تۇردەگى ۇلگىمەن عانا جۇرگىزبەۋ كەرەك“.
سول كەزدە باس شۋجي شي جينپيڭ جياڭسۋدى ”جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدىڭ ماڭىزدى شەبىنە اينالۋعا“ شابىتتاندىرىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدىڭ قامال الۋ ٴتۇيىنى مەن نەگىزگى قامال الۋ بەتالىسىن ايقىندادى — ”ورايدى مىقتى يگەرىپ، جاڭالىق اشۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارىن جەتىلدىرىپ، زورايتىپ، بولاشاق كاسىپ سالاسىن الدىن الا ورنالاستىرىپ، قۇرىپ، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋىمىز كەرەك“.
بيىل جياڭسۋ ولكەلىك عىلىم ـ تەحنولوگيا مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى، ۋاكىل شۇي گۋاڭحۇي سوزىندە باس شۋجيگە قاتىستى جاعدايلاردان مالىمەت بەردى: بۇكىل ولكە قازىناسىنىڭ بىلتىر عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋعا قوسقان ۇسىنىلىمى 78 ميلليارد 800 ميلليون يۋانعا جەتتى، مەملەكەتتىڭ وزىق جاساۋ كاسىبى شوعىرى 14كە كوبەيدى، مەملەكەتتىك ارنايىلانعان، كەمەلدەنگەن، ەرەكشەلەنگەن، جاڭاشالانعان ”شاعىن قۋاتتى“ كاسىپورىن ٴۇرتىس 2 جىل تىڭنان 700دەن استام ارتتى...
”عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋدا جياڭسۋدىڭ ماڭىزدى ورنى بار، سىزدەردىڭ ەكونوميكالىق ناقتى قۋاتتارىڭىزبەن سايكەسەدى“. باس شۋجي قۇپتايتىندىعىن ٴبىلدىردى ٴارى بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”بەيجيڭ، شاڭحاي، گۋاڭجوۋ جانە جياڭسۋ، جىجياڭ، قازىرگى ورتا بولىكتەگى ٴىشىنارا وڭىرلەر، ايتالىق، انحۇي، حۋبەي سياقتىلاردىڭ ٴبارى دە وسىنداي“.
وسىدان كەيىنگى ماڭىزدى سوزىندە باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ ىشكەرىلەي بايىمدادى: ”عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋ — جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدىڭ نەگىزگى جولى“.
اماليات ۇزدىكسىز دامىپ، تانىم ۇزدىكسىز تەرەڭدەدى. بۇل ٴبىر جەردىڭ، ٴبىر ٴوڭىردىڭ ٴۇمىتى، ونان دا ماڭىزدىسى، دامۋ جالپى جاعدايى جونىندەگى تولعانىس.
”جالپى العاندا، ٴبىز عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ جولىمەن ٴجۇرىپ، مەملەكەتتى عىلىم ـ تەحنولوگيامەن، وقۋ ـ اعارتۋمەن گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتىمىزدىڭ وسى زامانعى ەكونوميكا تولقىنىندا باستان ـ اياق كوشباسشىلىق رولىن ساقتاۋىنا مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك“.
(2) رەفورما جاساۋدى بۇلجىماي تەرەڭدەتتى
— ”رەفورمانىڭ، دامۋدىڭ تىڭ ٴورىسىن قۇلشىنا اشۋ كەرەك“
پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ ارقىلى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ۇلى جوباسىن جاسادى. جالپى ماجىلىستەن كەيىنگى تۇڭعىش رەتكى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە رەفورما تاقىرىبى جۇرت نازارىن اۋداردى.
وقۋ ـ اعارتۋ — مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ، ۇلتتى گۇلدەندىرۋدىڭ نەگىزى، وقۋ ـ اعارتۋ رەفورماسى تاقىرىبىنا پارتيا مەن حالىق ايرىقشا نازار اۋدارادى.
3 ـ ايدىڭ 6 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن باس شۋجي شي جينپيڭ ساياسي كەڭەستىڭ بىرىككەن گرۋپپا جيىنىنا قاتىناسىپ، وقۋ ـ اعارتۋ سالاسىندا تالاي جىل ەرشىمدى ەڭبەك ەتكەن مۇشەلەرمەن اڭگىمە تيەگىن اعىتتى.
العاش سوزگە شىققان مۇشە جاڭ يۇنكاي حىبەي قاتىناس كاسىپتىك ـ تەحنولوگيا شۋەيۋانىنىڭ ورىنباسار باستىعى، كاسىپتىك وقۋ ـ اعارتۋ — كاسىپ سالاسىمەن ٴتۇيىلىسۋى ەڭ تىعىز، ەكونوميكاعا قىزمەت وتەۋى ەڭ تىكە وقۋ ـ اعارتۋ ٴتۇرى، ول ٴوزىنىڭ داعدارىسىن ايتتى —
سوڭعى جىلدارى ”جۇمىس ورنى بار دا ىستەيتىن ادام جوق، ىستەيتىن ادام بار دا جۇمىس ورنى جوق“ بولۋ جايتتەرى جۇرت نازارىن اۋداردى. دارىندىلاردى تاربيەلەۋ مەن كاسىپورىن سۇرانىسىنىڭ ساي كەلمەۋ ماسەلەسىن قالاي شەشۋ كەرەك؟
”قازىرگى ەڭبەككۇش بازارىندا كەيبىر جاقتا ادام تاپشى، دارىندى تاپشى بولۋدا، كەيبىر جاقتا قامداۋ قاجەتسىنۋدەن اسىپ كەتتى، بۇل — قۇرىلىمدىق ماسەلە“. باس شۋجي شي جينپيڭ ماسەلەنىڭ ٴتۇيىنىن ايقىن كورسەتىپ، كاسىپتىك وقۋ ـ اعارتۋ رەفورماسىن ونان ارى تەرەڭدەتۋدى باسا دارىپتەدى.
”دارىندىلاردا قامداۋ مەن قاجەتسىنۋ قاتىناسىندا وزگەرىس بولادى، وقۋ ـ اعارتۋ مۇنى الدىمەن ويلاستىرۋى، الدا ٴجۇرۋى كەرەك“. باس شۋجي: كاسىپتىك وقۋ ـ اعارتۋدا جوسپارلاۋدى الدىن الا ويداعىداي ىستەپ، رەفورما ارقىلى ٴىس جۇزىندىك سۇرانىسقا ۇيلەسۋ كەرەك، ـ دەپ تالاپ ەتتى.
دامۋ تاقىرىپ بەلگىلەپ، رەفورما جۇمىس تىندىرۋى كەرەك. ”ماسەلەنى شەشۋ بارىسىنىڭ ٴوزى دامۋ، العا باسۋ بارىسى بولىپ تابىلادى“.
ەكونوميكالىق ٴىرى ولكەلەر ”جۇكتىڭ اۋىرىن كوتەرۋ“ ٴۇشىن، ٴسوز جوق، باتىلدىقپەن رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ باستاماشىسى بولۋى كەرەك.
ٴبىر جىلدىڭ الدىندا جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندە باس شۋجي بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ كەلەلى شارالارىن جوسپارلاپ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋگە، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋگە ٴۇرتىس قۋاتتى قوزعاۋشى كۇش ۇستەۋ كەرەك“.
بيىل باس شۋجيدىڭ تاپسىرماسى وبرازدى دا جاندى بولدى: ”ەكونوميكالىق كولەمنىڭ زور بولۋى العا قاراي دامۋدا اناعۇرلىم زور ىلگەرىلەتۋ كۇشىنىڭ بولۋىن قاجەت ەتەدى. جياڭسۋ الدىمەن اتقارىپ، الدىمەن سىناق ەتىپ، ٴىش پەن سىرتتى قاتار يگەرىپ، رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى تەرەڭدەتۋ ارقىلى ۇزدىكسىز كەدەرگىلەردى الاستاۋى، قوزعالىس قۋاتىن ارتتىرۋى كەرەك“.
رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتۋ جۇيەلى ينجەنەريا، سان الۋان ٴىستىڭ ىشىندە ەكونوميكا ٴتۇزىلىس رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ سىندى ”بۇيدانى“ مىقتى يگەرۋ كەرەك.
”وسىزاماندانعان نەگىزدىك قۇرىلعى جۇيەسى مەن جوعارى ولشەمدى بازار جۇيەسى قۇرىلىسىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتىپ، تۇزىمدىك ەسىك اشۋدى ورنىقتى كەڭەيتۋ كەرەك“؛
”جوعارى دەڭگەيلى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ٴتۇزىلىسىن ورناتۋدى ارقاۋ ەتىپ، مۇلىك ۇقىعىن قورعاۋ، بازارعا كىرۋ رۇقساتى، ٴادىل باسەكە، قوعامدىق سەنىمدىلىك سياقتى بازار شارۋاشىلىعى نەگىزگى تۇزىمدەرىن جەدەل كەمەلدەندىرۋ كەرەك“؛
”فاكتورلاردى بازارلاندىرا ۇلەستىرۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، جەرگىلىكتى قورعامپازدىقتى، بازاردى ايىرۋدى جانە ’ىشكى قارا تالاسۋ ۇلگىسىندەگى‘ باسەكەنى ىرىقتىلىقپەن جويۋ كەرەك“...
2035 ـ جىلعا بارعاندا جوعارى دەڭگەيلى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ٴتۇزىلىسىن جاپپاي ورناتۋ نىساناسىن كوزدەپ، ٴار جىلعى ەكى ماجىلىستە باس شۋجي تۇگەل نازاردى ەكونوميكالىق ٴتۇزىلىس رەفورماسىنىڭ جەتەكتەۋ رولىنا شوعىرلاندىرىپ، رەفورمانىڭ ٴتۇيىندى مىندەتتەرىن ايقىنداپ، رەفورمانىڭ نەگىزگى قامال الۋ بەتالىسىن ايقىن كورسەتتى.
وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنولوگيا، دارىندىلار ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن ٴبىر تۇلعالاندىرۋ رەفورماسىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ىلگەرىلەتۋ — پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىندە ورنالاستىرىلعان كەلەلى رەفورما مىندەتى.
بىلتىرعى ساياسي كەڭەستىڭ بىرىككەن گرۋپپا جيىنىندا عىلىم ـ تەحنولوگيا سالاسىنان كەلگەن مۇشە جاۋ يۇيلياڭ مىنانى ايتتى: ەلىمىزدىڭ عىلمي زەرتتەۋ ديسسەرتاتسيالارىنىڭ، تاپقىرلىق پاتەنتتەرىنىڭ سانى مول، ٴبىراق تياناقتانىپ كادەگە جاراعاندارى از. جاڭالىق اشۋ تىزبەگى مەن كاسىپ سالاسى تىزبەگى ”ٴبىر ـ بىرىنە قاجەتتى بولعانىمەن ۇشتاسۋى قيىن“، بۇل جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردىڭ قالىپتاسۋىنا كەدەرگى بولاتىن توسقاۋىل.
باس شۋجي شي جينپيڭ تىڭداعاننان كەيىن، الداعى رەفورمانىڭ بەتالىسى مەن ريتىمىن ايقىن كورسەتتى: ”بۇرىن زەرتتەۋ مەن ٴوندىرۋ ’ەكى بولەك‘ بولاتىن، قازىر عىلمي زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىن كادەگە جاراتۋ مولشەرى بۇرىنعىدان الدەقايدا جوعارىلادى، اسىرەسە، كاسىپورىننىڭ ٴوزى تىكەلەي زەرتتەپ اشىپ، جەتىستىكتەردى كادەگە جاراتتى، مەكتەپتەر مەن كاسىپورىندار ورتاق تۇلعا قالىپتاستىردى، مۇنداي اۋقىم، بەتالىس دۇرىس، جىلدام ىستەۋ كەرەك، شابىتتاندىرۋ، جەبەۋ ساياساتىن ونان ارى ويداعىداي يگەرۋ كەرەك“.
عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدى ”تەرەڭدەي توعىستىرۋ“ سىندى ۇلكەن جۇمىستى قايتكەندە ويداعىداي ىستەۋگە بولادى؟
وتكەن ٴبىر جىلدا باس شۋجي شي جينپيڭ كوپ رەت كوزدەن كەشىرىپ، تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى: حىفيدا جەرگىلىكتى ورىننىڭ عىلىم ـ تەحنولوگيا تۇزىلىسىندە، مەحانيزمىندە جاڭالىق اشۋدى، عىلىم ـ تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەردى جەدەل كادەگە جاراتۋدى قالاي ىلگەرىلەتكەندىگىن ۇعىستى؛ ۋحاندا ”ۋحان كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋ، دامىتۋ اكادەمياسىنىڭ“ ” تاماق بۇيىرتقاندار تاماق جەمەۋ، تاماق ىشكەندەر اقشا تولەمەۋدى“ شەشۋ جونىندە قالاي ىزدەنىس جاساپ، جاڭالىق اشۋ تىزبەگىنىڭ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قارجى تىزبەگىنىڭ، دارىندىلار تىزبەگىنىڭ تەڭ جيىلىكتە گۇلدەنۋىنە مۇمكىندىك جاساعانىن ۇعىستى...
وسى رەت جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”سوڭعى جىلدارى قۇلشىنۋدىڭ ارقاسىندا عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ رايى كۇشەيىپ، كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋ جارىسا دامىپ، ەكەۋىنىڭ توعىسۋ ارىنى تاماشا بولدى، الايدا كەيبىر ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزم ىركىلىسسىز بولماۋ ماسەلەسى ٴالى دە ورىن تەۋىپ وتىر“.
”ەڭ العاشقى ٴبىر كيلومەتردەن” “ەڭ سوڭعى ٴبىر كيلومەترگە“ دەيىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ، عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋدى، كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدى ”جىكسىز ٴتۇيىلىستىرۋدىڭ“ تەتىگى رەفورماعا سۇيەنۋ بولىپ تابىلادى.
باس شۋجي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋدى يگەرۋدە وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن قۇرۋدى كوزدە ۇستاپ، وقۋ ـ اعارتۋدى، عىلىم ـ تەحنولوگيانى، دارىندىلاردى بىرگە يگەرۋگە تاباندى بولىپ، ٴارى كوبىرەك عىلىم ـ تەحنولوگيالىق جەتىستىككە جەتۋ، ٴارى عىلىم ـ تەحنولوگيا جەتىستىكتەرىن ناقتى وندىرگىش كۇشكە اينالدىرۋ كەرەك“.
ماڭگىلىك ۇلى ٴىس دارىندىلاردى نەگىز ەتەدى. وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنولوگيا، دارىندىلار ”ۇشەۋىن ٴبىر تۇلعالاندىرۋدا“ باس شۋجي شي جينپيڭ وقۋ ـ اعارتۋدىڭ رولىن ەرەكشە باسا دارىپتەدى.
بيىلعى ساياسي كەڭەستىڭ بىرىككەن گرۋپپا جيىنىندا باس شۋجي بىلاي دەپ تەرەڭدەي اتاپ كورسەتتى: ”جاڭا ٴداۋىردىڭ جاڭا جورىعىندا جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنولوگيا، دارىندىلار جونىندەگى سۇرانىسىن، ٴسوز جوق، تەرەڭ يگەرىپ، وقۋ ـ اعارتۋدىڭ عىلىم ـ تەحنولوگيا جانە دارىندىلار جاعىنداعى تىرەكتىك رولىن كۇشەيتىپ، دارىندىلار مولىنان شىعاتىن، اركىم قابىلەتىن تولىق ساۋلەلەندىرەتىن، قابىلەتتى تولىق پايدالاناتىن جالىندى جاعدايدى ونان ارى قالىپتاستىرۋ كەرەك“.
الدا ٴجۇرىپ الدىمەن سىناق ەتۋ الىمدىلىعى بار، تيتتەي دە اۋىتقىمايتىن تاباندىلىق بار.
2023 ـ جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ٴماجىلىس كەزىندە باس شۋجي شي جينپيڭ ەكونوميكا سالاسىنداعى قايراتكەرلەردى نەگىز ەتكەن جۇڭگو دەموكراتيالىق مەملەكەت قۇرۋ قوعامى، ساۋدا ـ ونەركاسىپشىلەر بىرلەستىگى سالاسىنداعى مۇشەلەردىڭ بىرىككەن گرۋپپا جيىنىنا قاتىناسقاندا پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ”ەكىدەن تيتتەي دە اۋىتقىماۋعا“، ”ٴۇشتى وزگەرتپەۋگە“ باستان ـ اياق تاباندى بولاتىندىعىن، باستان ـ اياق حالىقتىق كاسىپورىندار مەن حالىقتىق كاسىپورىنشىلاردى ٴوز ادامىمىز دەپ قارايتىندىعىن قايتالاي دارىپتەدى.
بيىل 2 ـ ايدىڭ 17 ـ كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ حالىقتىق كاسىپورىندار اڭگىمە ماجىلىسىنە قاتىناسىپ ٴارى ماڭىزدى ٴسوز سويلەپ، حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ اقاۋسىز دامۋىن، جوعارى ساپالى دامۋىن ونان ارى جەبەۋگە ايقىن بەتالىس كورسەتتى.
وسى رەت جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ ىشكەرىلەي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”حالىقتىق كاسىپورىندار اڭگىمە ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، ٴتۇرلى مەنشىكتەگى كاسىپورىندارعا بىردەي مامىلە جاساپ، شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرۋ كەرەك“.
پارتيانىڭ باعىت ـ ساياساتتارىن قايتالاي دارىپتەپ، ناقتى قىزمەت شاراسىن شىعارۋدىڭ بارلىعى حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن، زورايۋىن جەبەۋ ”ۋاقىتتىق امال ەمەس، باياندى شارا“ ەكەندىگىن تولىق اڭعارتادى. جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ جاڭا جورىعىندا ”قالىڭ حالىقتىق كاسىپورىندار مەن حالىقتىق كاسىپورىنشىلاردىڭ بار ونەرىن ايگىلەيتىن ٴساتى كەلدى“.
رەفورمادان قوزعاۋشى كۇش، ەسىك اشۋدان ومىرشەڭ كۇش الدى.
پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنان بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭ ىلگەرىندى ـ كەيىندى 9 رەت وڭىرلەر دامۋىنا قاتىستى اڭگىمە ماجىلىستەرىن باسقارىپ اشىپ، جالپى جاعدايدى كوزدەگەن، شار تاراپتى جان ـ جاقتى قوسىلا ارەكەتتەندىرگەن، ەل ٴىشى ـ سىرتىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ بايلانىستىرعان دامۋ ۇلكەن جاعدايىن قالىپتاستىردى.
”چاڭجياڭ مەن حۋايحىنىڭ ارىنىن بويىنا جيناپ، ۇلان ـ قايىر حۋاڭحاي تەڭىزىندەي قۇلاشىن كەڭگە جايدى“. باس شۋجي شي جينپيڭ جياڭسۋعا مول ٴۇمىت ارتتى: ”ەكونوميكالىق ٴىرى ولكەلەر دەگەنىمىز ەكونوميكا ٴبىتىمىنىڭ زور ەكەندىگىن كورسەتىپ قانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى، بۇكىل ەلدىڭ دامۋ كەلەلى جاعدايىندا ارقالاپ وتىرعان جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ زور ەكەندىگىن، مەملەكەتتىڭ كەلەلى دامۋ ستراتەگياسىن تياناقتاندىرۋدا اناعۇرلىم ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى ارقالايتىندىعىن كورسەتەدى“.
بۇل جونىندە باس شۋجي ايقىن تالاپ قويدى: چاڭجياڭ اتىراۋىنىڭ ٴبىر تۇلعالانا دامۋى مەن چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ دامۋى سياقتى دامۋ ستراتەگياسىندا ىرىقتىلىقپەن ىسكەرلىك كورسەتىپ، سايكەسە بىرلەسىپ ارەكەتتەنىپ، بەيجيڭ - تيانجين - حىبەيدى سايكەستى دامىتۋ، گۋاڭدۇڭ - شياڭگاڭ - اۋمىن ۇلكەن شىعاناق رايونى قۇرىلىسى سياقتى ستراتەگيالارمەن ٴتۇيىلىسۋدى كۇشەيتىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرۋعا تەرەڭدەي توعىسۋ كەرەك...
بۇل — كەڭ اياعا كوز جىبەرىپ، نازىك تۇستارعا دا قۇلشىنعان ەرەن اقىل ـ پاراسات، تۇيىننەن تۇلعانى اڭعاراتىن كورەگەندىك پەن سۇڭعىلالىق. رەفورما جاساۋدىڭ، ەسىك اشۋدىڭ ٴداۋىر تولقىنىمەن ۇدەرە العا تارتساق، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ، ٴسوز جوق، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ بارىسىندا اناعۇرلىم كەڭ ٴورىس اشاتىن بولادى.
(3) اۋەلگى ماقساتتان، بورىشتان باستان ـ اياق جازبادى
— ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدا حالىق تۇرمىسى زور ٴىس سانالادى“
ۋاكىل لي شياۋنانى ”90 ـ جىلداردىڭ تۇلەگى عوي“ دەپ ويلاماڭىز، ونىڭ نەگىزگى ساتى الەۋمەتتىك اۋماعىندا قىزمەت ىستەگەنىنە 12 جىل بولدى. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ قارسىسىندا وتىرعان وسى ورنىقتى دا سابىرلى جاس نەگىزگى ساتى قىزمەتىن بۇگە ـ شىگەسىنە دەيىن ايتىپ بەردى.
”سەندەردىڭ الەۋمەتتىك اۋماقتارىڭدا قانشا ادام بار“؟ ـ دەپ باس شۋجي ىقىلاسپەن سۇرادى.
”7266 ادام بار، 5 تۇرعىندار شاعىن اۋماعىنان قۇرالعان. مەن العاش كەلگەندە 3000نان استام ادام عانا بار ەدى، قازىر ٴبىر ەسەلەندى“، ـ دەدى لي شياۋنا ىركىلىسسىز.
بۇل سيفرلاردى ەستىپ باس شۋجي كوپ اسەر الدى: ”بۇرىنعى تۇرعىندار كوميتەتى اسەرىمدە ٴبارى ٴبىرشاما كىشكەنە بولاتىن. الەۋمەتتىك اۋماق شۋجيى ’شاعىن كوشەنىڭ زۇڭليى‘، ارالاساتىن ٴىسى ەرەكشە كوپ بولادى، وڭاي ەمەس“.
شاعىن الەۋمەتتىك اۋماقتاردىڭ ٴبىر جاعى بۇقارانىڭ تۇرمىسىمەن، ەندى ٴبىر جاعى مەملەكەتتىڭ باياندى تىنىشتىعىمەن بايلانىسىپ جاتىر. سان قيلى ٴىس، سايىپ كەلگەندە، سان مىڭداعان وتباسىنىڭ ٴىسى.
”مەن جەرگىلىكتى ورىندارعا بارىپ قىزمەت تەكسەرگەندە، ىلعي دا اۋىل ـ قىستاقتاردى، قالالارداعى الەۋمەتتىك اۋماقتاردى ارالايمىن“، ”مەن ’قارتتار مەن بالالار‘ سىندى وسى تۇيىنگە ەرەكشە نازار اۋدارامىن“.
چۇڭچيڭ جيۋلۇڭپو رايونى مينجۋ قىستاعى الەۋمەتتىك اۋماعى اسحاناسى، نيڭشيا يىنچۋان قالاسى چاڭچىڭ حۋايۋان الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ پۋنكتى، گانسۋ لانجوۋ اننيڭ رايونى زاۋلينشي الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ پارتيا مۇشەلەرى مەن بۇقاراعا قىزمەت وتەۋ ورتالىعى... وسى جىلداردا جەرگىلىكتى ورىنعا بارىپ قىزمەت تەكسەرگەندە، باس شۋجي قايتا ـ قايتا الەۋمەتتىك اۋماقتارعا بارىپ، حالىقتىڭ ٴۇنىن تىڭداپ، ”قارتتار مەن بالالاردىڭ“ قامىن جەدى.
بۇل جولى نەگىزگى ساتى الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ شۋجيى لي شياۋنانىڭ اڭگىمەسىن ەستىپ، باس شۋجي بۇل ماسەلە جونىندەگى تولعانىسىن ىشكەرىلەي تىلگە تيەك ەتتى —
الدىمەن ”قارتتاردى“ اۋىزعا الدى: ”جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەۋ، باياندى دامىتۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە قارتتاردى ۇيدە كۇتىمدەۋ قىزمەت وتەۋ شارالارىن كەمەلدەندىرىپ، ەرىكتىلەر قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، قارتتاردى ەمدەۋ، كۇتىمدەۋ كاسىبىن ويداعىداي جەتىلدىرۋ كەرەك“.
ودان ”بالالاردى“ تىلگە الدى: ”جان سانى قۇرىلىمى مەن بالاباقشا قۇرۋ ساپاسىنا نەگىزدەلگەندە، قازىرگى باعىپ ـ تاربيەلەۋگە اماناتتاۋعا قىزمەت وتەۋدە كەيبىر رايونداردا ’جەتىسپەۋ‘ نەمەسە ’اسىپ قالۋ‘ جايتى ٴالى دە بار، ٴىس جۇزىندىك جاعدايعا قاراي رەتتەۋ، كەمەلدەندىرۋ كەرەك. ٴبىز بالالاردىڭ امان ـ ەسەن، سالامات بولۋىن ٴۇمىت ەتەمىز، باعىپ ـ تاربيەلەۋگە اماناتتاۋعا قىزمەت وتەۋشىلەردىڭ كاسىپتىك بولۋىن، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋىن ٴۇمىت ەتەمىز، تاعى وسى جاعىنداعى قۇرىلىس پەن باسقارۋدى كۇشەيتۋ كەرەك“.
وقۋ ـ اعارتۋ — حالىق تۇرمىسىنىڭ نەگىزى، ٴجۇز ميلليونداعان وتباسىنا سايادى.
2023 ـ جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە باس شۋجي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”نەگىزدىك وقۋ ـ اعارتۋعا ەرەكشە داڭقتى ٴارى جاپالى تاريحي مىندەت جۇكتەلگەن“، 2024 ـ جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە تاعى ”كاسىپتىك وقۋ ـ اعارتۋدى شىنايى تۇردە ويداعىداي جۇرگىزۋ كەرەك“ دەپ قاداعالاي تاپسىردى.
بيىل باس شۋجي ساياسي كەڭەس جۇڭگو دەموكراتيالىق وداعى، جۇڭگو دەموكراتيانى ىلگەرىلەتۋ قوعامى، وقۋ ـ اعارتۋ سالاسىنداعى مۇشەلەردىڭ بىرىككەن گرۋپپا جيىنىنا قاتىناسقاندا بىلاي دەپ تاپسىردى: ”كوپشىلىك وقۋ ـ اعارتۋ ٴىرى ٴىسىن بىرگە اقىلداسايىق“.
”ٴبىزدىڭ وقۋ ـ اعارتۋ بارىسىمىز كەرەمەت بولدى!“ بۇگىنگى ارقىلى كەشەگىنى ەسكە تۇسىرسەك، وراسان زور وزگەرىس بولدى —
بىرىنشىدەن كەدەي، ەكىنشىدەن اق كەزدە ساۋاتسىزدىقتى جوعالتۋ ٴۇشىن ساۋات اشۋ كلاسى اشىلدى. ”ول كەزدە قارىن تويعىزۋدىڭ ٴوزى ٴبىر ماسەلە بولىپ، بۇكىل جۇڭگو حالقى ۇنەمشىلدىكپەن كۇن كورىپ، وقۋ ـ اعارتۋ قاراجاتى اناعان تارتسا مىناعان جەتپەيتىن“.
رەفورما جاساعان، ەسىك اشقان العاشقى مەزگىلدە قارجى توپتاپ مەكتەپ قۇرۋدان ”ٴۇمىت ينجەنەرياسىنا“ دەيىن، سان مىڭداعان بالانىڭ ارمانى ورىندالدى. ”سول جىلى مەن لياڭجياحى قىستاعىنا قارجى توپتاپ باستاۋىش مەكتەپ قۇرىپ بەرىپ قاتتى قۋاندىم. كەيىن نەگە جوق بولدى؟ بۇل دا جاقسى ٴىس، وقىتۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋ ٴۇشىن اۋىل ـ قالاشىقتارعا شوعىرلاندىرىپ قۇرىلدى. مۇنىڭ ٴوزى مەكتەپ قۇرىلىمىنىڭ ٴبىر رەتكى رەتتەلۋى بولدى“.
بۇگىنگى تاڭداعى جۇڭگودا دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا كولەمى ەڭ ۇلكەن وقۋ ـ اعارتۋ جۇيەسى قۇرىلدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ مۇنى ەسىنەن شىعارمادى: ”قازىر بارلىق وتباسى وقۋ ـ اعارتۋعا نازار اۋدارىپ وتىر، بۇل جاعىنداعى قولامتالى تۇيىندەر از ەمەس، بۇل وقۋ ـ اعارتۋ رايىنىڭ قويۋ ەكەندىگىن تۇسىندىرەدى، سونداي ـ اق ٴبىزدىڭ وقۋ ـ اعارتۋىمىزدىڭ حالىقتىڭ ٴۇمىت ـ تىلەگىنەن ٴالى ٴبىرشاما الشاق جاتقاندىعىن دا كورسەتەدى“.
سىچۋان ولكەلىك وقۋ ـ اعارتۋ مەڭگەرمەسىنەن كەلگەن مۇشە ساي گۋاڭجيە بىلاي دەدى: تاياۋ جىلداردان بەرى جان سانى ورنالاسىمىنىڭ ٴتۇيىنى قالاعا ويىستى، وقۋ جاسىنداعى جان سانى ساتىلى تۇردە ازايدى، مۇنىمەن كەيبىر جاڭا ماسەلەلەر تۋىلدى، مىسالى، وقۋ ورنىمەن قامداۋدىڭ اسىپ قالۋى مەن تاپشى بولۋىنىڭ قاتار ٴومىر ٴسۇرۋى، وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىمىنىڭ بىركەلكى بولماۋى، ت. ب.
باس شۋجي ماسەلەنى شەشۋدىڭ جولىن اتاپ كورسەتتى: ”وسىزاماندانۋ سۇرانىسىن كوزدەپ، جان سانى قۇرىلىمىنىڭ وزگەرىسىنە ۇيلەسىپ، نەگىزدىك وقۋ ـ اعارتۋدى، جوعارى دارەجەلى وقۋ ـ اعارتۋدى، كاسىپتىك وقۋ ـ اعارتۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ۇكىمەت ۇسىنىلىمى مەن قوعام ۇسىنىلىمىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، اناعۇرلىم ۇيلەسىمدى، جوعارى ٴونىمدى وقۋ ـ اعارتۋ بايلىعىن ۇلەستىرۋ مەحانيزمىن ورناتۋ، اقاۋسىزداندىرۋ كەرەك“.
”وقۋ ـ اعارتۋ ماسەلەسى اسا ماڭىزدى ٴىس، سونداي ـ اق ەرەكشە كۇردەلى ٴىس، ٴارى قاجىماي ىستەۋ، ٴارى كەزەك كۇتتىرمەۋ كەرەك“، ”جاقسى مەكتەپ بولۋدا عيماراتقا عانا ەمەس، ۇستازعا دا قاراۋ كەرەك“. باس شۋجي ٴداپ باسىپ ايتتى.
جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدا حالىق تۇرمىسى زور ٴىس سانالادى. وتباسى ىستەرىندە، مەملەكەت ىستەرىندە، الەم ىستەرىندە حالىقتى باقىتتى تۇرمىسقا كەنەلتۋ — ماڭداي الدى ٴىرى ٴىس.
جەدەل جەتكىزۋشىلەر، ينتەرنەتتە كەلىسەتىن كىرە كولىگىن جۇرگىزۋشىلەر، ەلەكتروندى ساۋدامەن شۇعىلدانۋشىلار سياقتى جاڭادان جۇمىستانعان قاۋىمعا كوڭىل ٴبولىپ، ”باسقارۋدى، قىزمەت وتەۋدى تاستاپ قويماي، وسى اقتاڭداقتى ويداعىداي تولدىرۋ كەرەك. ٴارى باسقارۋ، ٴارى قىزمەت وتەۋ كەرەك“.
اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ىستەرىنە ات سالىسقان ”جاڭا ديقاندار“ ۋاكىلدەرىن القايمىز، ”بۇل جاعىنان مەملەكەت بەلگىلى باعدار كورسەتۋى، بەلگىلى ساياساتتارمەن قولداپ ـ قۋاتتاۋى كەرەك“.
مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلاردىڭ جۇمىستانۋ بەتالىسىن، جۇمىستانۋ مولشەرىن سۇرادى، ”اسىرەسە، جۇمىستاندىرۋ سىندى ەڭ نەگىزگى حالىق تۇرمىسىن مىقتى يگەرۋ كەرەك“.
...
جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ — جالپى حالىق بىرگە باييتىن وسىزامانداندىرۋ. ”ەكونوميكالىق ٴىرى ولكەلەردىڭ دامۋى تەزىرەك بولۋى، جالپى حالىقتىڭ بىرگە بايۋىن جەبەۋدە بەلسەنە تاجىريبە قاراستىرۋى، ۇلگىلىك، جەتەكشىلىك رولىن ساۋلەلەندىرۋى كەرەك“. بيىل جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندە باس شۋجيدىڭ ايتقان وسى ٴسوزى جاڭجياگاڭ قالاسى نانفىڭ قالاشىعى يۇڭليان قىستاعىنان كەلگەن ۋاكىل ۋ حۇيفاڭدى ويعا سالدى.
20 نەشە جىل اسكەر بولعان وسى ساقا جاۋىنگەر 2005 ـ جىلى اسكەري كيىمىن شەشىپ، دەربەس كاسىپ تاڭداۋ ارقىلى يۇڭليان قىستاعىنا بارىپ قىزمەت ىستەپ، بىرگە باييتىن باقىت قىستاعىن قۇرۋدى ٴوزىنىڭ جاڭا ”شەبى“ ەتتى. بىلتىرعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە ول ٴوزىنىڭ قاتىستى ويلارى مەن امالياتىن باس شۋجيگە مالىمدەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ قۋانا بىلاي دەدى: ”بىرگە بايۋ سىندى اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ جولىمەن جۇرۋدە سىزدەر اتويشىسىزدار، بۇل جولدى اشۋ كەرەك. بىرگە بايۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ جولىمەن ٴجۇرۋ كەرەك“.
حۋناندا كوكتەمگى كۇرىش اتىزىن ارالادى؛ گانسۋعا بارعاندا جەمىس ورمانىنىڭ ٴتۇسىمىن سۇراستىردى؛ فۋجيانعا بارىپ، بالىقتان مول ٴونىم الىنعانىن كوردى؛ حۋبەيگە بارىپ، كوكونىس ٴدالىزىن كوردى... وتكەن ٴبىر جىلعا قايىرىلا قاراساق، باس شۋجيدىڭ قىزمەت تەكسەرۋ، تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ ساپارىنا اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋ سىندى وسى ”ۇلكەن تاقىرىپ“ جونىندەگى نازار اۋدارۋى مەن وي جۇگىرتۋى باستان ـ اياق ٴسىڭىرىلىپ، ”حالىق“ دەگەن ەرەكشە سالماقتى ٴسوز ويىپ جازىلدى.
كەڭ كوسىلگەن تاۋ ـ وزەندەر سۇيىسپەنشىلىككە تولى بولدى.
”نەگىزدىك سيپاتتى، جالپىعا ٴتيىمدى سيپاتتى، تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەي قامتاماسىزداندىرۋ سيپاتتى حالىق تۇرمىسى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ مەن بۇقارانىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ٴزارۋ ماسەلەلەرىن شەشۋدە كوبىرەك ناقتى ٴىس ىستەپ، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ، نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ بىركەلكى، قولجەتىمدى بولۋىن كۇشەيتۋ جاعىندا تاعى دا دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ كەرەك“. باس شۋجي باستان ـ اياق حالىقتى كوكەيىندە ساقتادى، بارلىق ٴسوزى حالىقتىڭ جۇرەگىنەن ورىن الدى.
(4) ىنتىماقتاسا ەكپىندەي ىلگەرىلەۋ كۇشىن ۇيىستىردى
— ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ بارلىق جۇڭحۋا ۇلاندارىنىڭ قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭىپ، ۇلى ٴىستى سەلبەسە ورىنداۋىن قاجەت ەتەدى
”باۋ ـ باقشا مەن كوركەمونەر توعىسقان سۋجوۋ باۋ ـ باقشاسىنىڭ ناقتى كورىنىستىك نۇسقاسى «باقشا سەيىلىندەگى عاجايىپ ٴتۇس» سانسىز ساياحاتشىنى قيماستىق سەزىمىنە بولەدى“، جاستار نۇسقاسىنداعى «شۇعىنىق سامالدىعى» 20 نەشە جىلدا 500 نەشە رەت قويىلىپ، ميلليون كورەرمەندى باۋرادى“...
جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋى بارىسىندا جياڭسۋ ولكەلىك كوركەمونەر توبىنىڭ ۋاكىلى كى جۇن باس شۋجي شي جينپيڭگە بىلاي دەپ مالىمەت بەردى: كەزىندە سان مارتە تۇرالاعان كۇنچۇي تەاترى جاڭا ٴداۋىردىڭ كوكتەم لەبىمەن شالقىعان ٴداۋىردىڭ قۋاتتى ٴۇنىن شارىقتاتۋدا.
”جاستار نۇسقاسىنداعى «شۇعىنىق سامالدىعىن» شىنىمەن دە جاستار ۇناتىپ كورەدى. ساحنا، كيىم، كەيىپكەر، ٴبارى ەرەكشە ادەمى“، ـ دەدى باس شۋجي جاۋاپ قايتارىپ.
2023 ـ جىلى 7 ـ ايدا جياڭسۋدا قىزمەت تەكسەرگەندە، باس شۋجي سۋجوۋدىڭ پيڭجياڭ كوشەسىندە پيڭتان ويىنىنان ٴلاززات الىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ”ٴداستۇر مەن وسى زاماندى ۇشتاستىرۋدى وتە جاقسى ىستەگەندىگىن“ اتاپ كورسەتىپ، ”ويداعىداي قورعاۋ، ويداعىداي اشۋ، ودان ويداعىداي پايدالانۋ كەرەك، ماتەريالدىق فورما جاعىنان ويداعىداي جالعاستىرىپ عانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى، جۇرەك تۇكپىرىندە اناعۇرلىم ويداعىداي جالعاستىرۋ كەرەك“ دەپ تاپسىردى.
ٴارى زاتتىق بايلىق جەتكىلىكتى بولۋ، ٴارى رۋحاني بايلىق مول بولۋ، بۇل جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ وسكەلەڭ تالپىنىسى. باس شۋجي شي جينپيڭ باياندامانى قاراۋ بارىسىندا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”بىرگە بايۋ ٴارى ماتەريالدىق جاقتاعى ارتۋدى قامتيدى، ٴارى رۋحاني دەڭگەيدىڭ كوتەرىلۋىن قامتيدى“.
ٴبىر جىلدىڭ الدىندا تاعى دا جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندە نانجيڭ قالالىق مۇراجاي باس سارايىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋاكىل سۇڭ ياننىڭ مادەنيەت مۇرالارىن قورعاعان اڭگىمەسىن تىڭداعاندا، باس شۋجي اسەرلەنە قالىڭ بۇقارانىڭ، اسىرەسە، جاستار مەن ورەندەردىڭ مۇراجايمەن كوبىرەك ىشكەرىلەي توعىسىپ، تاريح سەزىمىن ونان ارى كۇشەيتۋىن ٴۇمىت ەتتى.
تەك تاريحتان جول الىپ كەلەشەككە بەتتەگەندە، ۇلتتىڭ مادەنيەت قان تامىرىن جالعاستىرۋ بارىسىندا ٴورىس اشا العا ىلگەرىلەگەندە عانا بۇگىنگى ىستەرىمىزدى جاقسى ىستەي الامىز.
قانداي ادام تاربيەلەۋ، ادامدى قالاي تاربيەلەۋ، كىم ٴۇشىن ادام تاربيەلەۋ — وقۋ ـ اعارتۋداعى ٴتۇبىرلى ماسەلە. ول جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ۇلى ٴىسىنىڭ بولاشاق تاعدىرىنا سايادى.
بيىلعى ساياسي كەڭەستىڭ بىرىككەن گرۋپپا جيىنىندا باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ ايقىن اتاپ كورسەتتى: ”وقۋ ـ اعارتۋدا قۋاتتى ەل، عىلىم ـ تەحنولوگيادا قۋاتتى ەل، دارىندىلار جاعىندا قۋاتتى ەل قۇرۋدا، ٴسوز جوق، دۇرىس وقىتۋ جۇرگىزۋ بەتالىسىنا تاباندى بولىپ، ٴمورال، اقىل ـ وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاقتارىنان جاپپاي دامىعان سوتسياليزمنىڭ قۇرۋشىلارى مەن ٴىزباسارلارىن باۋلۋ كەرەك“.
ٴبىر جىلدىق جوسپارمەن استىق ەگۋگە بولادى؛ ومىرلىك جوسپارمەن ادام تاربيەلەۋگە بولادى.
2 جىلدىڭ الدىندا جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناسقان حۋاي ـ ان قالاسى شين ـ ان باستاۋىش مەكتەبىنىڭ باستىعى ۋاكىل جاڭ دادۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: جەرگىلىكتى ورىن ”شين ـ ان ادەبيەت ـ كوركەمونەر ۇگىت ۇيىرمەسىنىڭ“ داڭقتى ٴداستۇرىن جالعاستىردى، ”بالالاردىڭ پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسۋ، پارتياعا ىلەسۋ سەنىمى بەكەمدەلە ٴتۇستى“.
سول كەزدە باس شۋجي شي جينپيڭ تەبىرەنە بىلاي دەپ ەسكە الدى: ”مەن دە قىزىل گالستۋك تاققانمىن. وقۋعا ەرتە تۇسكەندىكتەن ٴبىرىنشى توپتاعى پيونەرلەر قاتارىنا قوسىلا الماي قالىپ، جىلاعان ەدىم. كەيىن كەلە پيونەرلەر وتريادىنىڭ تۋشىسى بولدىم دا، قايراتىم تاسقىنداي ٴتۇستى“.
باس شۋجي ىشكەرىلەي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”ٴبىزدىڭ وقۋ ـ اعارتۋىمىز 5000 جىلدىق جۇڭحۋانىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتىنەن وزىق نارسەلەردى قابىلداۋعا شەبەر بولۋى كەرەك، سونىمەن بىرگە باتىستىڭ وركەنيەت جەتىستىگىن قاقپايلاماي، جاستار مەن ورەندەردى شىن مانىندە ’ٴتورت سەنىمگە يە‘ بالالار ەتىپ باۋلىپ شىعۋى كەرەك“.
ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا اماناتتاپ، قىزىل گەندى جالعاستىردى.
يدەيا ـ ساياسي ساباعى زەيىن ـ زەردەنى ۇيىستىرىپ، رۋحتى سومدايتىن، ”تۇقىم“ سەبەتىن ساباق، دابىرالى اماليات بارىسىندا شىت جاڭا كوركىمەن الاۋلادى.
”يدەيا ـ ساياسي تاربيەسى ’شاعىن ساباقحاناسى‘ مەن قوعام ’ۇلكەن ساباقحاناسىن‘ ٴونىمدى توعىستىرىپ، ٴمورال تاربيەسى قىزمەتىن اناعۇرلىم جەتە ىستەۋ، اناعۇرلىم ٴونىمدى ىستەۋ كەرەك“. ساياسي كەڭەس بىرىككەن گرۋپپالار جيىنىندا باس شۋجي شي جينپيڭ ٴمورال تاربيەسىنىڭ رەال جولىن ونان ارى ايقىنداپ كورسەتتى.
جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدە اركىم ٴوزىنىڭ ارتىقشىلىعىن كورسەتۋى، قابىلەتىن تانىتۋى قاجەت.
بيىلعى ساياسي كەڭەس بىرىككەن گرۋپپالار جيىنىندا باس شۋجي قالىڭ جۇڭگو دەموكراتيالىق وداعىنىڭ، جۇڭگو دەموكراتيانى ىلگەرىلەتۋ قوعامىنىڭ مۇشەلەرى مەن وقۋ ـ اعارتۋ سالاسىنداعى قايراتكەرلەردەن ٴوز ارتىقشىلىقتارىن ساۋلەلەندىرىپ، وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنولوگيا، دارىندىلار ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن ٴبىر تۇلعالاندىرۋ رەفورماسىن جانە دامۋ امالياتىن ويداعىداي قولداپ جانە وعان ات سالىسىپ، مەملەكەتتىڭ جاڭالىق اشۋ جۇيەسىنىڭ جالپى تۇلعالىق ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋعا اقىل ـ پاراسات جانە كۇش ـ قۋات قوسۋدى تالاپ ەتتى.
2024 ـ جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە ساياسي كەڭەس ماجىلىسىنە قاتىناسىپ جاتقان جۇڭگو گومينداڭ توڭكەرىستىك كوميتەتىندەگى، عىلىم ـ تەحنولوگيا سالاسىنداعى، قورشاعان ورتا، بايلىق سالاسىنداعى مۇشەلەرگە امانداسا بارعاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو گومينداڭ توڭكەرىستىك كوميتەتىنىڭ ”وتاندى بەيبىت بىرلىككە كەلتىرۋ اياق الىسىن بىرگە ىلگەرىلەتۋىن“، عىلىم ـ تەحنولوگيا سالاسىنىڭ ”عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ اۋىر مىندەتىن ارقالاۋىن“، قورشاعان ورتا، بايلىق سالاسىنىڭ ”ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى كۇشەيتۋىن، جوعارى ساپالى دامۋدى جوعارى دەڭگەيدە قورعاۋىن، وعان دەم بەرۋىن“ ٴۇمىت ەتتى...
جىل سايىنعى ٴۇمىت باعىتتى ايقىنداپ، ٴاربىر تاپسىرما جۇرتتى ەكپىندەي ىلگەرىلەۋگە جەبەدى. ”ارنايىلاندىرۋدىڭ“ ارتىقشىلىعىن، ”اقىلداسۋدىڭ“ ەرەكشەلىگىن، ”ۇيىستىرۋدىڭ“ يقۋاتىن ساۋلەلەندىرىپ، جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسىنىڭ ”ەڭ كەڭدىگىن، ەڭ شىنايىلىعىن، ەڭ جارامدىلىعىن“ جاندى تۇردە ايگىلەدى.
حالىق دەموكراتياسى — سوتسياليزمنىڭ جانى. جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسىن دامىتۋ — جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ماندىك تالابى.
2024 ـ جىلى التىن كۇزدە باس شۋجي شي جينپيڭ ٴبىر اپتا ۋاقىت ىشىندە ىركەس ـ تىركەس ەكى ماڭىزدى ماجىلىسكە — مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسى مەن جۇڭگو حالىق ساياسي ٴماسليحات كەڭەسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 75 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىنا قاتىناستى، ”جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسى“ تۇگەلدەي باس شۋجي باسا دارىپتەگەن ٴتۇيىن بولدى.
”ٴبىز جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسىن دامىتۋدى ارقاۋ ەتىپ، حالىق قۇرىلتايى تۇزىمىنە ويداعىداي تاباندى بولۋىمىز، ونى ويداعىداي كەمەلدەندىرۋىمىز، ويداعىداي جۇرگىزۋىمىز كەرەك“، ”جالپى بارىستىق حالىق دەموكراتياسىن دامىتۋ بارىسىندا حالىق ساياسي كەڭەسىنىڭ ايقىن ساياسي ابزالدىلىعىن اناعۇرلىم تولىق ساۋلەلەندىرۋىمىز كەرەك“...
كوپ بولىپ كۇش شىعارۋ، باعىتتاس، ساپارلاس بولۋ، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرۋ، ورتاق تانىم ۇيىستىرۋ، اقىل ـ پاراسات ۇيىستىرۋ، كۇش بىرىكتىرۋ، مىنە بۇل ناعىز جۇڭگو ۇلگىسىندەگى دەموكراتيانىڭ كورنەكتى ابزالدىلىعى.
جاڭا جورىقتا جەلەكتىلەر بورىكتىلەردەن قالىسپاۋى كەرەك. ٴاربىر ايەل تۇگەلدەي ٴداۋىردىڭ قالامگەرلەرى، ارمانعا تالپىنعان كۇرەسكەرلەر.
3 ـ ايدىڭ 6 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن ”8 ـ ناۋرىز“ حالىقارالىق ەڭبەكشى ايەلدەر مەرەكەسى جەتىپ كەلۋ قارساڭىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى اتىنان بارلىق ايەلدەرگە مەرەكە بايلانىسىمەن قۇتتى بولسىن ايتتى جانە تاماشا تىلەك تىلەدى: ”جاڭا ٴبىر جىلدا قالىڭ ايەلدەر قاۋىمىنىڭ جارتى الەم رولىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ اياق الىسىندا جەلەكتىلەردىڭ كەلبەتىن ايگىلەۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“.
جاڭا جورىقتا حالىق ارمياسى — جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋداعى ستراتەگيالىق تىرەك. ارميامىز قۇرىلىسىنىڭ ”14 ـ بەسجىلدىق“ جوباسى — مەملەكەت قورعانىسى مەن ارميانى وسىزامانداندىرۋدىڭ جاڭا ”3 قاداممەن ٴجۇرۋ“ ستراتەگياسىنىڭ باستاما جوباسى ٴارى ارميا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعى كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ كارتيناسى، جوباسى.
3 ـ ايدىڭ 7 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن ازاتتىق ارميا جانە قارۋلى ساقشى بولىمدەرى ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ جالپى جيىنىنا قاتىناسقاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ارميامىز قۇرىلىسىنىڭ ’14 ـ بەسجىلدىق‘ جوباسىنىڭ تولىق تابىسپەن اياقتالۋىن جۇزەگە اسىرۋ ارميا قۇرىلعاندىعىنىڭ 100 جىلدىعى كۇرەس نىساناسىن ۋاعىندا جۇزەگە اسىرۋ جونىنەن، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىن، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جاپپاي ىلگەرىلەتۋ جونىنەن تۇگەلدەي ماڭىزدى مانگە يە“.
جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ميلليارد حالىقتىڭ ٴوز ٴىسى. جاڭا جورىقتا ٴاربىر قوسقان ۇلەس ايرىقشا باعالى. ٴاربىر ساۋلە اتاۋلىنىڭ ٴبارى شۇعىلالى.
كوكتەم تولقىنى تۋلاپ، بارشا تىرشىلىك جانداندى. ىنتىماقپەن كۇش ـ قۋاتتى ۇيىستىرىپ، كۇرەس جۇرگىزىپ ۇلى ىستەردى ورىندايىق.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
