تيانشان تورى \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى يۇي جياڭيان
شينجياڭنىڭ حوتان ايماعى كەريا اۋدانىنان كەلگەن مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى رۇقيام ماتسەيدىنىڭ كوزىنە جاس الۋىنا نە سەبەپ بولدى؟
بۇل شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ حيكاياسى، كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايۋ حيكاياسى، قاھارماندى ارداقتاۋ حيكاياسى، ۇلتتار ىنتىماعى حيكاياسى، مىنە وسى حيكايالار جۇڭحۋا ۇلتى بەرەكەلى شاڭىراعى سىندى اسەرلى اڭگىمە بولىپ توعىستى.
3 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى 14 ـ كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 ـ ٴماجىلىسى جابىلعاننان كەيىنگى 2 ـ كۇن، بىلتىرعىمەن ۇقساس، رۇقيام ماتسەيدى بەيجيڭ قالاسى مىنتوۋگوۋ رايونىنداعى تاسقىنعا قارسى اتتانۋ قۇربانى شيۇڭ ليدىڭ وتباسىنا امانداسا بارماق بولدى؛ الايدا ۇقسامايتىنى، ٴبىر جىل بارىس ـ كەلىس جاساۋ ارقىلى ەكى وتباسى ادامدارىنىڭ جۇرەكتەرى ٴتىپتى دە جاقىنداپ، تۋىستىق سۇيىسپەنشىلىكتەرى ٴتىپتى دە تەرەڭدەدى.
ٴتىلشى رۇقيام ماتسەيدىمەن بىرگە بەيجيڭ مەن شينجياڭ اراسىنداعى 7000 شاقىرىمدى جالعاعان وسى تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىككە ٴۇڭىلدى.
3 - ايدىڭ 12 - كۇنى رۇقيام ماتسەيدى اكەسى ماتسەيدى ايسامەن بىرگە قۇربان شيۇڭ ليدىڭ ۇيىنە حال سۇراي كەلدى. سۋرەتتى تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى يۇي جياڭيان تۇسىرگەن
قايتا قاۋىشىپ، سۇيىسپەنشىلىكتەرى ٴتىپتى دە قويۋلادى
3 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى ساعات 10 مولشەرىندە رۇقيام ماتسەيدى اكەسىمەن بىرگە قۇربان شيۇڭ ليدىڭ ۇيىنە كەلدى.
قولىنداعى تارتۋىن قويا سالىپ، رۇقيام ماتسەيدى قۇربان شيۇڭ ليدىڭ ۇلى ميچيدى كوتەرىپ قۇشاعىنا قىستى.
بىلتىر كەزدەسكەن كەزدەگىمەن سالىستىرعاندا ميچيدىڭ بويى ٴبىراز ٴوسىپ، اقىل كىرىپ قالىپتى، بالاباقشانىڭ كىشى كلاسىنا وقۋعا تۇسكەن ەدى.
بالكىم شەشە قۇشاعىنىڭ مەيىرىن سەزىنگەن بولۋ كەرەك، ميچي رۇقيام ماتسەيدىگە تەز ارادا باۋىر باستى، الدىمەن ٴبىر قىزىل ويىنشىق ماشيناسىن بەرىپ، بالعىن ۇنمەن رۇقيام ماتسەيدىنىڭ وزىمەن بىرگە ويىنشىق ويناۋىن ٴوتىندى، ونان سوڭ تاعى ونىڭ الدىنا وتىرىپ ەركەلەي باستادى.
3 - ايدىڭ 12 - كۇنى رۇقيام ماتسەيدى اكەسى ماتسەيدى ايسامەن بىرگە ميچيگە بىلتىر بىرگە تۇسكەن سۋرەتتى كورسەتتى. سۋرەتتى تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى يۇي جياڭيان تۇسىرگەن
”ونىڭ مەنى ٴالى ۇمىتپاعانىن سەزدىم“، ـ دەدى رۇقيام ماتسەيدى.
”تەلەۆيزوردان شينجياڭداعى كەڭ جايلاۋدى، تابىن ـ تابىن سيىردى، قورا ـ قورا قويدى، جۇيتكىگەن تۇلپارلاردى كوردىم“. قايتا كەزدەسكەن كەزدە ميچيدىڭ اپەكەسى حانحان رۇقيام ماتسەيدىگە: ۇيلەرىڭىزدە سيىر، قوي بار ما؟ قوزى قۇشاقتاپ، اتقا مىنگىم كەلەدى، ـ دەدى.
”سىزدەردىڭ بالالارىڭىز مەنىڭ دە بالام، ٴبىز ٴبىر وتباسىنىڭ ادامدارىمىز!“ قايتالاي كەزدەسكەندە رۇقيام ماتسەيدى شيۇڭ ليدىڭ جۇبايى ليۋ جي ـ ۋيگە شىن ىقىلاسپەن ۇسىنىس ايتىپ، ولاردىڭ ۇيىندەگىلەردى جازعى دەمالىس كەزىندە شينجياڭعا ويناپ كەلۋگە، ۇيىنە كەلىپ قوناق بولۋعا شاقىردى.
سول كۇنى شينجياڭنان كەلگەن تۋىستارىن قارسى الۋ ٴۇشىن ليۋ جي ـ ۋي ارنايى شينجياڭ تورەتاباق تاۋىق ەتى، لاڭمان، لياڭپي سياقتى شينجياڭ تاعامدارىن دايىندادى.
”ۇنەمى بارىپ ـ كەلىپ تۇرساق، ەكى وتباسىنداعىلاردىڭ جۇرەكتەرى ٴتىپتى دە جاقىنداپ، سۇيىسپەنشىلىكتەرى ٴتىپتى دە قويۋلايدى“، ـ دەدى رۇقيام ماتسەيدى!
باۋىرلارىنان كەلگەن تارتۋ
سول كۇنى رۇقيام ماتسەيدىمەن بىرگە ونىڭ اكەسى ماتسەيدى ايسا دا امانداسا كەلدى.
3 ـ ايدىڭ 11 ـ كۇنى ماتسەيدى ايسا اۋىلىنىڭ ەرەكشە ٴونىمى ياڭجى كۇرىشىن الىپ حوتاننان ەرتە اتتاندى.
جول بويى سۋىت ٴجۇرىپ، 3 ـ ايدىڭ 12 ـ كۇنى تاڭ سارىدە بەيجيڭگە جەتىپ قىزىمەن كەزدەستى.
”كىشكەنتاي كەزىمىزدە وقۋلىقتان قۇربان اتايدىڭ ەسەككە ٴمىنىپ بەيجيڭگە بارعان حيكاياسىن وقىپ قاتتى اسەرلەنگەنبىز. قازىر قۇربان اتايدىڭ ۇرپاقتارىمەن بىرگە وتىرامىز دەپ ويلاماپپىن، قاتتى تەبىرەنىپ تۇرمىن“!، كۇندەردىڭ بىرىندە قۇربان اتايدىڭ ۇرپاقتارىنىڭ العىس ايتىپ ۇسىنعان تارتۋىن قابىلدايتىندىعىمدى مۇلدە ويلاماعان ەدىم، ـ دەدى ليۋ جي ـ ۋي.
3 - ايدىڭ 12 - كۇنى رۇقيام ماتسەيدى اكەسى ماتسەيدى ايسامەن بىرگە قۇربان شيۇڭ ليدىڭ ۇيىنە نان، حوتان شىلانى، روزا گۇل شايى سياقتى اۋىلدىڭ ەرەكشە ونىمدەرىن الا كەلىپ حال سۇرادى. سۋرەتتى تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى يۇي جياڭيان تۇسىرگەن
وسى العىس ايتۋ تارتۋى — ياڭجى كۇرىشى تىلگە الىنسا، كوپتەگەن ادامدار ونىڭ قالايشا شينجياڭنىڭ وڭتۇستىك شينجياڭ ٴوڭىرىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ەرەكشە ونىمىنە اينالعاندىعىنا قايران قالادى.
مۇنى 5 جىلدىڭ الدىنان باستاپ ايتۋعا تۋرا كەلەدى. كەريا اۋدانى كەزىندە مەملەكەت دارەجەلى اۋىر كەدەي اۋدان بولاتىن، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ جەڭىسىنە جەتۋدىڭ الدىندا، قۇربان اتايدىڭ ۇرپاقتارىنىڭ اراسىنداعى 16 وتباسى ارحيۆ تۇرعىزىپ كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسى ەدى، ولاردىڭ جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋ جولىندا قاتاردان قالماۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ ٴۇشىن، بەيجيڭنەن شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلار دانەكەر بولىپ، مەيىربان كاسىپورىندارمەن بايلانىس جاساپ، قۇربان ۇرپاقتارىنىڭ اۋىلى _ كەريا اۋدانى تۋراقاز اۋىلىندا قۇربان تۇلىم اۋىل شارۋاشىلىق ەگىمشىلىك كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، ياڭجى كۇرىشىن ەگۋدى جالپىلاستىرادى.
تاكلاماكان ٴشولىنىڭ جيەگىندە 1800 مۋدان 4300 مۋعا دەيىن ساپالى ياڭجى كۇرىشى ٴوسىرىلىپ، مۋ باسىندىق ٴونىمى 500 كيلوگرامنان استى، كۇرىش ٴدامدى دە جۇمساق، ٴار كيلوگرامىنىڭ بازارداعى بولشەك ساتىلۋ باعاسى 60 يۋان بولىپ، سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە جارنا قوسقان شارۋا وتباسىلارى جىل سايىن پايدا ٴبولىسىن الادى.
ياڭجى كۇرىشىن ەگىپ كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايىعان سوڭ، قۇربان ۇرپاقتارى العىس ايتۋدى ەشقاشان ۇمىتپايدى.
2023 ـ جىلى 8 ـ ايدا كەنجە قىزىنا بوسانىپ كوپ وتپەي، رۇقيام ماتسەيدى تەلەۆيزوردان بەيجيڭ قالاسى مىنتوۋگوۋ رايونىندا قاتتى نوسەر جاۋعاندىقتان، قاتەردەن اراشالاپ، قۇتقارۋ بارىسىندا 5 جولداستىڭ قۇربان بولعان حابارىن كورەدى، اكەسىمەن اقىلداسقاننان كەيىن، شيۇڭ ليدى قامتىعان 5 قۇرباننىڭ وتباسىنداعىلارعا ياڭجى كۇرىشىن جىلۋعا اتاۋعا بەكيدى.
تىعىز ۇيىسقان اناردىڭ ٴدانى
”سول كەزدە ۇيىمنىڭ جەتكىزىپ بەرگەن ياڭجى كۇرىشىن تاپسىرىپ الدىم، ەشقانداي بايلانىس ٴتاسىلى جوق ەكەن“. ليۋ جي ـ ۋي: كەيىن جاشىك ىشىندەگى حال سۇراۋ حاتى ارقىلى كەريا اۋداندىق پارتكوم ۇيىمداستىرۋ بولىمىمەن، ۇگىت بولىمىمەن حابارلاسىپ، قۋزاستىرىپ ٴجۇرىپ رۇقيام ماتسەيدىنىڭ حابارلاسۋ ٴنومىرىن تاپتىم.
2023 ـ جىلى 9 ـ ايدىڭ 8 ـ كۇنى ليۋ جي ـ ۋي رۇقيام ماتسەيدىگە تەلەفون بەرىپ العىس ايتادى. وسىدان باستاپ ليۋ جي ـ ۋي مەن رۇقيام ماتسەيدىنىڭ ارالاستىعى باستالادى. بەيجيڭ مەن حوتاننىڭ اراسى 3500 كيلومەتر شالعاي بولسا دا، رۇقيام ماتسەيدى وتباسىنداعىلاردىڭ ٴۇرتىس 2 جىل ۇيلەرىنە كەلىپ بالالارىنا امانداساتىنىن ليۋ جي ـ ۋي ويلاماعان ەدى.
”ٴبىز اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسامىز“. ليۋ جي ـ ۋي جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى شاڭىراعىندا ەڭ پارمەندىسى ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ كۇشى دەدى.
”سۋ ىشكەندە، قۇدىق قازۋشىنى ۇمىتپايمىز“. رۇقيام ماتسەيدى بىلاي دەدى: بەيجيڭ حوتانعا كوپ جىل باعىتتامالى كومەكتەستى، شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلاردىڭ كومەگىندە حوتان ايماعىنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ ناتيجەسى كورنەكتى بولدى، شيۇڭ لي قاتارلى قۇربانداردىڭ وتباسىنداعىلارعا ياڭجى كۇرىشىن ۇسىنىپ، بەيجيڭنىڭ حوتانعا كومەكتەسكەندىگىنە العىس سەزىمىن بىلدىرگىمىز كەلدى.
3 - ايدىڭ 12 - كۇنى رۇقيام ماتسەيدى ميچيدى قۇشاقتاپ تۇرىپ سۋرەتكە تۇسكەندە ميچي قۋانعانىن قولىمەن يشارالادى. سۋرەتتى تيانشان تورى - شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى يۇي جياڭيان تۇسىرگەن
ماتسەيدى ايسا قۇربان تۇلىم اۋلەتىنىڭ ٴۇشىنشى ۇرپاعى رەتىندە، وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىكتى جالعاستىرۋدىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ابدەن بىلەدى. ”جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ٴبىر مۇشەسى رەتىندە، ٴبىز شەكارا ٴوڭىردى قۇلشىنا ويداعىداي گۇلدەندىرۋىمىز كەرەك، وتان انانىڭ جانە تۋىسقان ولكە، قالالاردىڭ بىزگە سيلاعان مەيىرى مەن قولداۋىن تىپتەن ۇمىتپايمىز“. ماتسەيدى ايسا بىلاي دەپ تانىستىردى: قۇربان تۇلىم وتانعا العىس ايتۋ وتباسى الەۋمەتتىك يگىلىك قورى 2017 ـ جىلى 3 ـ ايدا قۇرىلدى، اۋلەتىمىزدەگى 108 ۇرپاق تۇگەلدەي قور قوعامىنا جىلۋ اتادى.
كوكتەم سامالى بايتاق دالادا ەسىپ، چاڭ ـ ان كوشەسىنىڭ بويىندا ماگنوليا گۇلى اشىلدى، حوتاننىڭ انار اعاشى دا جاپىراق جايدى، قۇربان تۇلىم اۋىل شارۋاشىلىق ەگىمشىلىك كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى كۇرىش مايساسىن جەتىلدىرە باستادى.
جاڭا جىلدا ياڭجى كۇرىشى تاعى مول ٴونىم بەرىپ، انار گۇلى دە جايقالا اشىلىپ، جۇڭحۋانىڭ بايتاق دالاسىندا ٴتىپتى دە كوپ ”ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى“ جەمىس بەرەدى.
