— باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ گۇيجوۋدا جانە يۇنناندا قىزمەت تەكسەرگەندىگى جونىندە ەستەلىك
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى \ جاڭ شياۋسۇڭ، جۋ جيچاي حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى \ دۋ شاڭزى، جۋ سىشيۇڭ
پويەز وتانىمىزدىڭ بايتاق باتىس وڭتۇستىگىندەگى اسقار تاۋلار اراسىندا جۇيتكىدى، بۇل ارادا كورىكتى تاۋ ـ وزەن، مايەكتى تاريح، شۇعىلالى مادەنيەت، گۇلدەنىپ ـ كوركەيگەن دامۋ بار.
مەملەكەتتىك ەكى ٴماجىلىس جابىلىپ ٴبىر اپتاعا جەتپەي باس شۋجي شي جينپيڭ گۇيجوۋعا جانە يۇننانعا بارىپ قىزمەت تەكسەردى، تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزدى. 5 جىلدىڭ الدىندا ”13 ـ بەسجىلدىق“ اياقتاعاندا يۇنناندا قىزمەت تەكسەرگەندە ”جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋدا بىردە ـ ٴبىر ۇلتتىڭ قاعىس قالۋىنا بولمايتىندىعىن“ تالاپ ەتتى. 4 جىلدىڭ الدىندا ”14 ـ بەسجىلدىق“ باستالعاندا گۇيجوۋدا قىزمەت تەكسەرگەندە، ”جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدا بىردە ـ ٴبىر ۇلتتىڭ قاتاردان قالۋىنا بولمايتىندىعىن“ جاريالادى.
ٴداۋىر ۇزدىكسىز كۇرەس جۇرگىزۋ بارىسىندا تىڭ پاراق اشۋدا. قازىر ”14 ـ بەسجىلدىق“ اياقتاۋ الدىندا تۇر، ”15 ـ بەسجىلدىق“ جوسپارلانۋدا.
”مىڭ بوياۋلى گۇيجوۋدان” “شۇلەن شۇعىلالى يۇننانعا“ دەيىن باس شۋجي شي جينپيڭ دۇڭزۋ قورجاسىندا گۇلدەنۋدى تىلگە تيەك ەتتى، بايىرعى قالانى ارالاپ، كاسىپ سالالارىن تاماشالادى، جول بويى تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، ماڭىزدى ٴسوز سويلەپ، يۇننان، گۇيجوۋ دالاسىن جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ جاڭا ۇردىسىندە ەكپىندەي العا ۇمتىلىپ، جاڭا كەلبەتىن ايگىلەۋگە جەتەكتەدى.
(1) دۇڭزۋ قورجاسىنا بارىپ اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى تىلگە تيەك ەتتى — ”تۇرمىستارىڭىزدىڭ بارعان سايىن شالقي ٴتۇسۋىن تىلەيمىن“
گۇيجوۋدىڭ ليپيڭ اۋدانىنداعى جاۋشيڭ دۇڭزۋ قورجاسىنىڭ ”دۇڭزۋ اۋىلىنداعى ٴبىرىنشى قورجا“ دەگەن اتاعى بار. مىڭداعان جىلداردان بەرى، دۇڭزۋلار وسىندا ۇرپاقتار بويى قونىستانىپ، تۇرمىس كەشىرىپ كەلەدى.
3 ـ ايدىڭ 17 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن باس شۋجي شي جينپيڭ وسىندا كەلىپ: ”گۇيجوۋعا تالاي رەت كەلدىم، چياندۇڭنان جاققا بۇرىن كەلىپ كورمەدىم، وسى رەت دۇڭزۋ اۋىلداستارعا امانداسا كەلدىم“، ـ دەدى.
باس شۋجي قىستاققا كىرەر اۋىزداعى تۇعىرعا كەلگەندە تىنىش تا جاراسىمدى دۇڭزۋ اۋىلىنىڭ كوركەم كورىنىسى كوزىنە ٴتۇستى: توڭىرەگى جاسىل تاۋمەن قورشالىپ، جاسىل جەلەك جامىلعان، قىرقالاردا قىشى گۇلدەرى جايقالعان، دۇڭزۋلاردىڭ كوك قاڭىلتاق كەرپىش توبەلى اعاش ۇيلەرى قاز ـ قاتار تىزىلگەن.
قورجاعا كىرە بەرىستەن ٴان اۋەنى، مۋزيكا داۋىسى ەستىلدى. ۇلتتىق ٴساندى كيىم كيگەن دۇڭزۋ اۋىلداستار لۋشىڭ تارتىپ، سيراقشا قوبىز تارتىپ، دۇڭزۋ ۇلتىنىڭ ىستىق ىقىلاستى حالىق ٴانىن شىرقاپ، باس شۋجيدى قارسى الدى.
تامىلجىعان «كوكەك كوكتەم شاقىرادى» ٴانى بەينە كوكەكتىڭ شاقىرعانىنداي ۋاقىتقا قاراي ىستەلەتىن كوكتەمگى ەگىس كورىنىسىن بەينەلەدى. باس شۋجي دۇڭزۋ حالىق اندەرىنىڭ كوركەمونەرلىك توركىنى، سارىن ەرەكشەلىگى، ورىنداۋ فورماسى سياقتى جاعدايلاردى ٴالسىن ـ ٴالى سۇرادى.
كوركەم تاۋ ـ وزەندەر قۇنارلى اتىزداعى جۇپار كۇرىشتى جەتىلدىردى.
”سىزدەردىڭ بۇل اراداعى استىقتارىڭىز وزدەرىڭىزدى قامداي الا ما“؟ ـ دەپ سۇرادى باس شۋجي.
”قامداي الادى، ٴبارى سۋلى اتىز. ٴبىزدىڭ بۇل ارانىڭ شياڭحىنو كۇرىشى الىس ـ جاقىنعا ايگىلى“، ـ دەپ جاۋاپ بەردى قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى.
دۇڭزۋ مادەنيەتى كورمە ورتالىعى جازۋ، سۋرەت جانە ناقتى زات مودەلى سياقتىلار ارقىلى دۇڭزۋ ۇلتىنىڭ ەرەكشە مادەنيەتىن شوعىرلى بەينەلەگەن. باس شۋجي شي جينپيڭ كورمە زالىنا كىرىپ، دۇڭزۋ تاريحىن، ادەت ـ عۇرپىن جانە كيىم ـ كەشەك، ٴۇي قۇرىلىسى سياقتى ەرەكشەلىككە يە مادەنيەتىنىڭ قورعالۋ، جالعاستىرىلۋ احۋالىن ٴبىر ـ بىردەن ۇعىستى.
قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى الدىمەن دۇڭزۋ ۇلتىنىڭ ەرەكشە كيىم ـ كەشەكتەرىن تانىستىردى، ٴار ساباق جىبىنە دەيىن ٴوڭى اشىق، ”مىناۋ ’ٴبىر باستى ٴۇش بالىق سۋرەتى‘ دۇڭزۋ ۇلتىمىزدىڭ ەرەكشەلىگى، ول ىنتىماق پەن تاتۋلىقتىڭ سيمۆولى“.
”مۇنىڭ ٴمانى وتە جاقسى، جاقسىلىقتىڭ بەلگىسى، بەينە بەس ەشكىنىڭ اماندىق اكەلۋى دەگەنگە ۇقسايدى. دۇڭزۋ ۇلتىنىڭ كيىمى وتە قاراپايىم ٴارى ەرەكشە زاماناۋي ەكەن، ـ دەدى باس شۋجي كۇلىمسىرەي.
”شەگەسىز دابىل مۇناراسى اسپانمەن بوي تالاسادى، دودەگەسى ايدى تورلاپ، جۇلدىزداردى جالعايدى“. كورمە زالىنىڭ قابىرعاسىنداعى كوركەم ولەڭ ـ جىرلار دۇڭزۋلاردىڭ قۇرىلىس ەرەكشەلىگىن بەينەلەيدى. باس شۋجي قادامىن كىدىرتىپ، تەبىرەنە: ”وتە ەرەكشە ەكەن“، ـ دەدى.
دابىل مۇناراسى، فىڭيۇي عيماراتى، دياۋجياۋ عيماراتى، حۋاچياۋ كوپىرى سياقتى ناقتى مودەلدەردى كورىپ: ”ديپيڭ فىڭيۇي كوپىرى ەرەكشە ادەمى ەكەن“، ـ دەدى؛ دۇڭزۋ تەاترىن قالاي جىرلاۋدى سۇراپ، كلاسسيكالىق تەاتر «جۋلاڭ ـ نياڭمەيدىڭ» استارىنداعى حيكايالاردى دەن قويا تىڭدادى؛ لۋشىڭ، دۇڭزۋ سىبىزعىسى، پيپا، سيراقشا قوبىز، ماڭتۇڭ سياقتى مۋزيكا اسپاپتارىنىڭ ەرەكشەلىگىن ۇعىستى... باس شۋجي: ”دۇڭزۋ مادەنيەتى وتە قوردالى ەكەن“، ـ دەپ ٴسۇيىندى.
دۇڭزۋ قورجاسىنداعى نەگىزگى جولدا شينتۋان دابىل مۇناراسى بوي سوزىپ تۇر. وسى قوس دودەگەلى مۇنارا ۇلگىسىندەگى دۇڭزۋدىڭ بەلگى سيپاتتى قۇرىلىسى دۇڭزۋ اۋىلىنداعىلار جينالىس وتكىزىپ، جۇمىستاردى اقىلداساتىن ورىن.
دابىل مۇناراسىنىڭ ٴىشى، جەر وشاقتىڭ قاسى، بىرنەشە ۇزىن اعاش ورىندىق، باس شۋجي شي جينپيڭ قىستاق كادرلارىمەن جانە قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ۋاكىلدەرىمەن قورالانا وتىرىپ بۇكپەسىز اڭگىمەلەستى.
”ٴبارىڭىز سويلەڭىزدەر، اڭگىمەلەسە وتىرايىق“. ىقىلاستى ٴسوز كوپشىلىكتى ايرىقشا مەيىرگە بولەدى.
قىستاقتا 2 ـ رەت تۇرعان ٴبىرىنشى شۋجي بىلاي دەدى: الدىڭعى رەت كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ كەزىندە قىستاقتا تۇردىم، قازىرگى مىندەتىمىز اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى ويداعىداي يگەرۋ، اۋىل ـ قىستاق قۇرىلىسىن، اۋىل ـ قىستاقتى باسقارۋدى ويداعىداي ىستەۋ، نەگىزگى ساتىدا قىزمەت ىستەۋدى ەرەكشە ۇناتامىن“.
باس شۋجي: ”ٴبىرىنشى شۋجي تۇزىمىنە ٴالى دە تاباندى بولۋ كەرەك، كەدەيلىكتەن ارىلعاننان كەيىن دە اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋ مىندەتى اۋىر، بۇل جاعىن ٴالى دە كۇشەيتۋ كەرەك“، ـ دەپ جاۋاپ بەردى.
زەينەتكە شىققان ساقا پارتيا مۇشەسى مىنانى ٴبىلدىردى: زەينەتكە شىققانىممەن جىگەرىمنەن قايتپادىم، قىستاققا قايتىپ، شامام كەلگەن ىستەردى ىستەپ، كەيبىر قايشىلىقتاردى جاراستىرۋ قىزمەتىن ىستەۋگە سايكەسىپ كومەكتەستىم.
باس شۋجي باسىن يزەپ: ”بۇل دا جاڭا داۋىردەگى ’فىڭچياۋ تاجىريبەسىنىڭ‘ ٴبىر ٴتۇرلى بەينەسى. قايشىلىقتاردى دەر كەزىندە نەگىزگى ساتىدا شەشۋ كەرەك“، ـ دەپ القادى.
حالىقتىق تۇسەلحانا قوجايىنى شار تاراپتان كەلگەن ساياحاتشىلارعا اۋىلىنىڭ مادەنيەتىن كورسەتۋدى ەرەكشە ماقتانىش سانايتىنىن ايتتى؛ اۋىلعا قايتىپ شارۋاشىلىق قۇرعان جوعارى مەكتەپ وقۋشىسى باستاماشىلدىقپەن سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، كورىنىس وڭىرلەرىن كوكونىس، جەمىس ـ جيدەك، شوشقا، سيىر، قوي ەتتەرىمەن قامداعانىن، بىلتىرعى ساۋدا سوماسى 4 ميلليون 300 مىڭ يۋانعا جەتكەندىگىن ايتتى؛ دۇڭزۋ مۋزيكا اسپاپتارىن جاسايتىن بەيزاتتىق مۇرا ۋاكىلدىك جالعاستىرۋشىسى كوكتەم مەرەكەسىنەن قازىرگە دەيىن تاپسىرىس سوماسىنىڭ 100 مىڭ يۋاننان اسقاندىعىن، ٴۇيىنىڭ ماڭايىندا ـ اق اقشا تابۋمەن قاتار، قارتتار مەن بالالارعا دا قارايلاسا الاتىندىعىن ايتتى...
شاتتىققا تولى كۇلكى ٴۇنى ىشىندە دۇڭزۋ قورجاسىنىڭ اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدەگى تىرشىلىك تىنىسى تاسقىندادى.
”قىستاقتاعىلاردان سىرتتا جۇمىس ىستەيتىندەر ٴالى دە كوپ پە“؟ ـ دەپ سۇرادى باس شۋجي.
”بۇكىل قىستاعىمىزدا 5000نان استام ادام بار، نەبارى 500دەي ادام عانا سىرتتا جۇمىس ىستەيدى، باسىم كوبى ٴۇيىنىڭ ماڭايىندا جۇمىستاندى“، ـ دەدى قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى.
”بۇل جايت ادامدى ەرەكشە سۇيىندىرەدى ەكەن“، ـ دەدى باس شۋجي شي جينپيڭ قۋانا، ـ ”بارلەرىڭىز جاقسى سويلەدىڭىزدەر. سىزدەردىڭ اڭگىمەلەرىڭىزدەن، سىزدەردىڭ رۋحاني بەينەلەرىڭىزدەن قورجانىڭ وسى جىلدارى گۇلدەنىپ ـ كوركەيگەندىگىن بايقاۋعا بولادى“.
”قازىر ساياحات ەرەكشە ۇلكەن كاسىپ سالاسىنا اينالدى، اۋىل ـ قىستاق ساياحاتى ارىنداي ٴتۇستى. ساياحاتتى قالاي مىقتى يگەرۋ كەرەك؟ ٴوز ەرەكشەلىگىن ساقتاپ، باسقالاردا جوق، وزىندە بار نارسەلەردى ويداعىداي يگەرۋ كەرەك“، ـ دەدى باس شۋجي كوسىلە سويلەپ، ـ ”دياۋجياۋ عيماراتى، بايىرعى قورجا، بەيزاتتىق مۇرا مۋزيكا اسپاپتارى، دۇڭزۋ حالىق ٴانى، بالاۋىزبەن ورنەكتەۋ شەبەرلىگى، وسى ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەردى ويداعىداي جالعاستىرىپ، ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، مادەنيەت پەن ساياحاتتى توعىستىرۋ بارىسىندا ونىڭ شۇعىلاسىن اناعۇرلىم ويداعىداي ايگىلەۋ كەرەك. تۇرمىستارىڭىزدىڭ بارعان سايىن شالقي ٴتۇسۋىن تىلەيمىن“!.
دابىل مۇناراسىنان اتتاناردا قىستاق تۇرعىندارى جاپا ـ تارماعاي قاۋمالاپ الدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ اۋىلداستارعا شىن ىقىلاسپەن بىلاي دەدى: ”سىزدەردىڭ كەلبەتتەرىڭىز وتە جاقسى، بايقاسام، ەرەكشە كوڭىلدى ەكەنسىزدەر. دۇڭزۋ حالقى قاراپايىم، ەڭبەكشىل، مادەنيەتتى، پاراساتتى. پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ قولداۋىندا، اۋىلداستاردىڭ باقىتتى تۇرمىسىنىڭ ٴتىپتى دە جوعارى ساتىعا كوتەرىلۋىن، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ٴتىپتى دە جاقسى ىستەۋىن، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ٴتىپتى دە جاقسى جۇرگىزۋىن ٴۇمىت ەتەمىن.
ٴسوز اياقتالىسىمەن دۋ قول شاپالاق ٴۇنى مەن شاتتىق ٴۇنى كوتەرىلدى.
”كورىكتى دۇڭزۋ قورجاسى ـ اي، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋدىڭ كورىنىسى كوز تارتادى. دابىل مۇناراسىنىڭ استىندا ٴان شىرقايمىز، مىڭ جىلدىق دۇڭزۋ ٴانىن پارتياعا ارنايمىز، پارتياعا ارنايمىز. يالو يالويە، يالويە، يالويە“...
دۇڭزۋ اۋىلىنداعى حالىق باس شۋجيدى قاۋمالاي كەلىپ «دۇڭزۋ ٴانىن پارتياعا ارنايمىز» ٴانىن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىكپەن شىرقاپ، قيماستىقتارىن ٴبىلدىردى. باس شۋجي اۋىلداستارعا قايتا ـ قايتا قول بۇلعاپ قۇرمەت ٴبىلدىردى.
جۇزدەردەن ٴتاتتى كۇلكى ەستى؛ باقىت ٴانى قورجا ىشىندە جاڭعىردى.
(2) بايىرعى قالانى ارالاپ، قاتپارلى تاريحي مادەنيەتتى سەزىندى — ”مادەنيەت پەن ساياحاتتى توعىستىرىپ ەكونوميكالىق دامۋدى جەبەۋ كەرەك“
كوكتەمگى قار 800 جىلدان استام تاريحقا يە يۇننان ليجياڭ بايىرعى قالاسىن ٴتىپتى دە قاراپايىم دا قوردالى كورسەتتى.
تۇنىق سۋ قارلى تاۋدان قۇلداي اعىپ، قالاعا كىرگەننەن كەيىن سانسىز تارماققا ٴبولىنىپ كوشە ـ كوشەنى اينالىپ اعادى، ناشي ۇلتىنىڭ تۇرعىندار تۇراعى تاۋ جاستانا، وزەن بويلاي رەتتى ورنالاسىپتى.
3 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن باس شۋجي شي جينپيڭ مەن ساپارلاستارى وسى اراعا كەلگەندە بۇكىل بايىرعى قالا قىزۋ دۋمانعا بولەندى.
ساياحاتشىلار باس شۋجيدى كورگەندە قاتتى تاڭىرقاپ، باس شۋجيگە سامبىرلاي امانداستى.
”سىزدەر قايدان كەلدىڭىزدەر، قايتىپ كەلدىڭىزدەر“؟ ”كەلگەندەرىڭىزگە نەشە كۇن بولدى، قانشا ۋاقىت تۇراسىزدار“؟ ”قانداي ەرەكشە تاعامنىڭ ٴدامىن تاتتىڭىزدار“؟ ”كيگەن ۇلتتىق كيىمدەرىڭىز توتەنشە ادەمى ەكەن“... باس شۋجي جول بويى كوپشىلىكپەن امانداستى. شاپالاق ٴۇنى، كۇلكى ٴۇنى، الاقايلاعان ٴۇن تار كوشەلەردە جاڭعىردى.
كىشكەنە تاس كوپىردەن وتكەندە، باس شۋجي تاس تاقتا جولدى بويلاپ بايىرعى قالانىڭ كەلبەتىن تاماشالادى.
يۇننان - سىچۋان - شيزاڭ قاتىناس تۇيىنىنە ورنالاسقان ليجياڭ سىندى ”ٴۇستىرت مەرۋەرتى“ سول جىلدارداعى ەجەلگى شاي ـ جىلقى جولىنىڭ گۇلدەنىپ ـ كوركەيگەندىگىنە كۋا بولىپ، بۇگىنگى مادەنيەت پەن ساياحاتتىڭ توعىسۋ ۇلكەن اعىمىندا شۇعىلالى ساۋلە شاشتى.
ەرەكشەلىككە يە جەرگىلىكتى قۋىرماش اسحاناسى، قوداس ساماۋىر سورپاسى دۇكەنى، كىشكەنە تۇيىرشىكتى كوفە دۇكەنى، پۋىر شاي دۇكەنى، دۇڭبا قاعاز شەبەرحاناسى، ينتەرنەتتە تانىمال كىتاپ دۇكەنى، قولدان جاسالعان كۇمىس القا ـ مونشاق دۇكەنى، مادەنيەت جاسامپازدىعى تاۋارلار دۇكەنى، تاعى ساياحاتتىق سۋرەتكە ٴتۇسىرۋ دۇكەنى... دۇكەندەر قاز ـ قاتار ٴتىزىلىپ، تاۋارلار كوزدىڭ جاۋىن الىپ، وتە دۋماندى كورىندى. اعىن سۋ سىلدىراپ اعىپ، گۇلدەر شەشەك اتىپ، جۇرگەن سايىن كوركەم كورىنىس كوزگە تۇسەدى.
”بۇل دۇكەننىڭ ورنى توتەنشە جاقسى ەكەن، ەبىن تاپقان ەلدەن وزار“، ”قۋىرماش تىزىمدىكتەرىڭىزدى كورەيىنشى“، ”يۇننان كوفەسى جۇڭگوعا ۋاكىلدىك ەتەدى“... باس شۋجي ٴالسىن ـ ٴالى دۇكەن قوجايىندارىمەن جانە ساياحاتشىلارمەن ىستىق ىقىلاسپەن اڭگىمەلەستى.
جەرگىلىكتى ورىنداعى جاۋاپتى جولداس بىلاي دەپ تانىستىردى: سوڭعى جىلدارى يۇننانعا كەلەتىن، ليجياڭعا كەلەتىن ادامدار بارعان سايىن كوبەيىپ، بايىرعى قالاعا ات باسىن بۇرىپ قانا قويماي، وسى ارادا قالىپ ٴبىراز ۋاقىت قونىستانۋدى تاڭداپ، ”يۇننان تۇرمىسىن“سەزىندى. 2024 ـ جىلى بايىرعى قالا كورىنىس وڭىرىنە كەلگەن ساياحاتشى 22 ميلليون 170 مىڭعا (رەت) جەتىپ، مادەنيەت ـ ساياحات كاسىپ سالاسى ليجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ تەڭ جارتىسىن يەلەدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەدى: ”ليجياڭ ساياحاتپەن اتى ايگىلى، بۇل ارانىڭ مادەنيەتى، كورىنىسى، حالىقتىق سالت ـ ساناسى تۇگەلدەي ادامدى ەرەكشە باۋرايدى، بۇل ارادا تاعى قۇرىلىستار، كىشكەنە كوپىردىڭ استىنان سىلدىراپ اققان سۋ بار، كوپشىلىك كەلگەننەن كەيىن ايرىقشا سەزىمگە بولەنەدى“.
مادەنيەت جانە ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ٴبىرىن ـ ٴبىرى جەبەۋى، ٴبىرىن ـ ٴبىرى ىلگەرىلەتۋى جونىندە باس شۋجيدىڭ تولعانىسى تەرەڭ: ”گۋمانيتارلىق ەكونوميا“ كەلەلى تاقىرىبىن العا قويعاننان بيىلعى مەملەكەتتىك ەكى ٴماجىلىس كەزىندە ”مادەنيەت ارقىلى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋعا قۋات ۇستەۋدى“ ىشكەرىلەي باسا دارىپتەگەنگە دەيىن مادەنيەتتىڭ جوعارى ساپالى دامۋعا مىعىم نەگىز جانە ۇزاققا سوزىلاتىن دەمەۋ كۇشىن ازىرلەۋىن ٴۇمىت ەتتى.
وسى رەتكى قىزمەت تەكسەرۋدە باس شۋجي بىلاي دەپ ىشكەرىلەي اتاپ كورسەتتى: ”مادەنيەت پەن ساياحاتتىڭ توعىسۋى ەكونوميكانىڭ دامۋىن جەبەدى، مادەنيەت ـ ساياحات كاسىپ سالاسى ٴۇرتىس جالعاساتىن، اقاۋسىز دامۋ جولىمەن ٴجۇرۋى كەرەك“.
مۋشى تۋسى جامبىل مەكەمەسى — ليجياڭ بايىرعى قالاسىنىڭ ىشىندەگى ماڭىزدى مادەنيەت جەر بەلگىسى، 400 جىلدان استام ۋاقىتتىق بوران ـ شاشىندى باستان وتكەرىپ، باتىس وڭتۇستىك وڭىردەگى ۇلتتاردىڭ ارالاسۋ، ىشتەسۋ، توعىسۋ تاريحىنىڭ كۋاسى بولعان.
باس شۋجي شي جينپيڭ مۋشى تۋسى جامبىل مەكەمەسىنىڭ نەگىزگى قۇرىلىسىن تەكسەرىپ كوردى ٴارى ناشي ۇلتى دۇڭبا مادەنيەتىن زەرتتەۋ جەتىستىگى كورمەسىن ەكسكۋرسيالادى.
مۋشى تۋسى جامبىل مەكەمەسىندە ناشيلىقتاردىڭ مادەنيەتتى ارداقتاپ، وقۋ ـ اعارتۋعا ٴمان بەرگەن حيكاياسى بار: قوناق قارسى الۋ قاقپاسىنىڭ ۇستىڭگى جاعىندا ”جاڭبىر جاۋسا حوش ٴيىس اڭقيدى“ دەگەن ٴسوز بار، بۇل ”جاۋىن جاۋسا ەل ـ جۇرت يگىلىككە بولەنەدى“ دەگەن ماعىنادا، ناشي تىلىندە ”كىتاپ وقيىق“ دەگەن ماعىناسى دا بار. بۇل سول جەردىڭ وقۋعا ٴناسيحاتتايتىن ەجەلگى اقىلياسىنا اينالعان.
ۇزاق تاريحتىڭ سالقار كوشىندە ٴار ۇلت ٴبىر ارنادا توعىسىپ، ونىڭ ايبىنىن ارتتىرا ٴتۇستى. اشىق، سيىسىمدى جۇڭحۋا مادەنيەتىن ٴار ۇلت بىرگە جاراتىپ، تولىستىرىپ، بايىتا ٴتۇستى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”مۋشى تۋسى جامبىل مەكەمەسى سياقتى وسىنداي ماڭىزدى مادەنيەت جەر بەلگىسىن ويداعىداي قورعاپ، پايدالانىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن ويداعىداي قورعاپ، جالعاستىرىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىن سانالىلىقپەن جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋگە جەتەكتەپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋ كەرەك“.
”和“ فاميلياسى ناشي ۇلتىندا ۇنەمى كەزدەسەدى. ”和“ ٴارىبى جۇڭحۋا وركەنيەتىنىڭ ٴبىر تۇتاستىعىن، سيىسىمدىلىعىن جاندى تۇسىندىرەدى.
ليجياڭنان اتتاناردا باس شۋجي جەرگىلىكتى تۇرعىندار مەن ساياحاتشىلارعا بىلاي دەدى: ”ليجياڭ جاقسى جەر، ٴسوز جوق، ٴتىپتى دە جاقسى داميدى. سىزدەردىڭ تۇرمىستارىڭىزدىڭ باقىتتى بولۋىن، امان ـ ەسەن بولۋلارىڭىزدى، بەينە ناشي ۇلتىنىڭ ۇلكەن فاميلياسى ’和‘ فاميلياسى سياقتى تاتۋ ـ ٴتاتتى بولۋلارىڭىزدى ٴۇمىت ەتەمىن“.
(3) كاسىپ سالاسىنا قاراپ جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جولىن ايقىن كورسەتتى — ”ماڭدايعا باسار كاسىپ سالاسىن ۇزدىكسىز جاقسى جۇرگىزۋ كەرەك“
ەڭبەكشىل، پاراساتتى دۇڭزۋلار ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا جالعاسقان مادەنيەتتى وتباسى ماڭىنداعى كاسىپ سالاسىنا اينالدىردى.
جاۋشيڭ دۇڭزۋ قورجاسىنداعى دۇڭزۋ اۋىلى ەرەكشە كاسىپ سالاسى بازاسىندا بەيزاتتىق مادەني مۇرالاردىڭ ۋاكىلدىك مۇراگەرلەرى ارا بالاۋىزىن قارا سيا، بالاۋىز پىشاقتى قالام ەتىپ، ماتاعا اسەم سۋرەت سالدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ىسىلعان شەبەرلىككە جانە ٴتۇرلى بالاۋىز بوياۋ مادەنيەت جاسامپازدىعىن قىزىعا كورىپ، ”ونەردى كىشكەنتايىڭىزدان ۇيرەندىڭىز بە“، ”ٴونىم قارسى الىندى ما“، ”كووپەراتيۆتە قانشا مۇشە بار“، ”ٴوز ماركالارىڭىز بار ما“ دەپ ىقىلاسپەن سۇرادى.
وسى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى قولونەر سەلبەستىك كووپەراتيۆى قورجاداعى 200دەن استام ايەلدى ورنىقتى جۇمىستاندىردى ٴارى توڭىرەكتەگى قىستاق ـ قورجالارداعى ايەلدەردى ۇيىندە جۇمىستانىپ كىرىستەرىن ارتتىرۋعا جەتەكتەدى، 2024 ـ جىلى ٴونىم قۇنى 18 ميلليون يۋانعا جەتتى.
اۋىل ـ قىستاق شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋى ٴتىپتى دە كوپ بۇقارانىڭ جاقسى تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدى تياناق ەتتى.
3 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن گۇيجوۋ ولكەلىك پارتكوم مەن ولكەلىك ۇكىمەتتىڭ قىزمەت مالىمەتىن تىڭداعاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ: ”بۇقارانىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، بايۋىن جەبەۋدە بۇقارانىڭ ەرەكشە كاسىپ سالاسىن دامىتۋعا ات سالىسۋىنا قولايلى ارنا جانە ٴتاسىل تاۋىپ، مۇددەلەردى بايلانىستىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، بۇقارانىڭ كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ پايداسىنان ٴادىل يگىلىكتەنۋىنە كومەكتەسۋ كەرەك“، ـ دەپ ەرەكشە تاپسىردى.
سوڭعى جىلدارى گۇيجوۋدىڭ مادەنيەت ساياحاتى ەلگە بارىنشا تانىلدى، 2024 ـ جىلعى جاڭا جىلعا ارناعان قۇتتىقتاۋ سوزىندە باس شۋجي گۇيجوۋدىڭ ”اۋىل ـ قىستاق فۋتبول ەرەكشە بىرىككەن جارىسىن“ ارنايى اۋىزعا الدى.
”گۇيجوۋ ’اۋىل ـ قىستاق فۋتبول ەرەكشە بىرىككەن جارىسى‘، ’قىستاق BA‘ سياقتى مادەنيەت، دەنە تاربيە قيمىلدارىن بۇقارا قۋانا قابىلدادى، ونى، ٴسوز جوق، ويداعىداي كەمەلدەندىرۋ، ويداعىداي جەتىلدىرۋ، دامىتۋ كەرەك“.
ەرەكشە كاسىپ سالالارىن دامىتۋ — جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي جاڭا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدىڭ ماڭىزدى جولى.
يۇنناندا وزگەشە تومەنگى ەندىك، تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىك جاعراپيالىق كليمات بار، دۇنيە ٴجۇزى مويىنداعان جاس كۇيىندە كەسىپ الىناتىن گۇل ەگۋگە ەڭ ۇيلەسىمدى ٴۇش ۇلكەن ٴوڭىردىڭ ٴبىرى. قازىر كورىكتى يۇنناننىڭ وڭتۇستىگىندە گۇل اتىزىنان گۇل كوشەسىنە دەيىن، ودان گۇل بازارىنا دەيىن ”يۇننان گۇلى“ كاسىپ سالاسى قارىشتاپ دامىدى.
ليجياڭ قالاسىنىڭ سىرتىندا، اسقار تاۋدىڭ ەتەگىندە، شۇرايلى جازىق دالادا كوركەم گۇل تەڭىزى جاتىر. 3 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن ليجياڭعا جەتكەننەن كەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ الدىمەن ليجياڭ وسى زامانعى گۇل كاسىپ سالاسى باقشاسىنا بارىپ قىزمەت تەكسەردى.
كاسىپ سالاسى باقشاسىنىڭ كورمە زالىندا يۇننان ولكەسىندەگى قاتىستى جاۋاپتى جولداس باس شۋجيگە: 2024 ـ جىلى يۇننان ولكەسى بويىنشا گۇل ـ ٴشوپ ەگىلگەن جەر اۋدانى ٴبىر ميلليون 950 مىڭ مۋعا جەتتى، مۇنىڭ ىشىندە جاس كۇيىندە كەسىپ الىناتىن گۇل ەگىلگەن جەر اۋدانى 350 مىڭ مۋ، ٴونىم مولشەرى 20 ميلليارد 600 ميلليون تال بولىپ، تۇگەلدەي بۇكىل ەل بويىنشا 1 ـ ورىندا تۇرادى، ـ دەپ مالىمەت بەردى.
كورمە تۇعىرىندا ٴتۇرلى روزا گۇلى، جەرقاشتاننىڭ جاڭادان كەسىپ الىنعان گۇل تۇقىم سورتى قاتار ـ قاتار ٴتىزىلىپ تۇر. باس شۋجي شي جينپيڭ ارالاي ٴجۇرىپ كورىپ، ٴتۇرىن، باعاسىن، قايسىلارىنىڭ بازاردا ەرەكشە قارسى الىناتىندىعىن ٴبىر ـ بىردەن سۇرادى.
كاسىپ سالاسى باقشاسىنىڭ تەحنيگى بىلاي دەپ تانىستىردى: ”قازىر سولعىن رەڭدەگى روزا گۇلىن كوپتەگەن تۇتىنۋشىلار، اسىرەسە، جاستار ۇناتادى. جاس كۇيىندە ساقتاۋ تەحنيكاسى ارقىلى روزا گۇلىنىڭ قۇمىراعا سالىنۋ مەزگىلىن ەڭ ۇزاق بولعاندا 45 كۇنگە جەتكىزۋگە بولادى، سۋىق كۇيىندە تاسىمالداپ، تاڭەرتەڭ جونەلتىلسە كەشكە جەتكىزىلەدى“، ـ دەدى.
قازىر يۇنناننىڭ گۇل ـ ٴشوپ كاسىپ سالاسى ٴار جىلى 190 مىڭ گۇل ەگۋشىنى كىرىستى 50 مىڭ يۋاننان استام ارتتىرۋعا جەتەكتەپ، ٴبىر ميلليوننان استام ادامنىڭ جۇمىستانۋىنا، شارۋاشىلىق قۇرۋىنا دەم بەردى. ”كوركەم كاسىپ سالاسى“ بۇقارانى باقىتقا كەنەلتەتىن ”باقىت كاسىپ سالاسىنا“ اينالۋدا.
روزا گۇلىن ەگەتىن جىلىجايدا توپىراقسىز ٴوسىرۋ تەحنيكاسى قولدانىلادى، قىستاق تۇرعىندارى مەن تەحنيكتەر وسى ارادا جۇمىس ىستەۋدە.
”بارلىعىڭىز جاقىن ماڭدا تۇراسىزدار ما“؟ باس شۋجي كوپشىلىكپەن ىقىلاسپەن اڭگىمەلەستى.
”ۇيگە جاقىن، تۇستە ۇيگە قايتىپ تاماق ٴىشىپ، دەمالامىز، اقشانى دا تابامىز، ۇيگە دە قارايلاسا الامىز“.
”كىرىستەرىڭىز قانداي“؟
”قازىر ايىنا 4000 يۋاننان اسادى، قاۋىرت مەزگىلدە 7000 يۋاننان اسادى“.
”بۇل جەردە گۇل ەگۋ كوڭىل كۇيىڭىزدى دە جاقسارتاتىن شىعار“؟
” گۇل تەڭىزىندە جۇمىس ىستەگەنىمىزگە ەرەكشە قۋانىشتىمىز“.
باس شۋجي شي جينپيڭ قۋانا بىلاي دەدى: ”سىزدەر بۇل ىستەرىڭىزدى ەرەكشە گۇلدەندىرىپسىزدەر، بۇل وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ بەتالىسىنا ۇيلەسەدى. تۇرمىستارىڭىزدىڭ گۇلدەي قۇلپىرۋىن تىلەيمىن!“.
3 ـ ايدىڭ 20 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن يۇننان ولكەلىك پارتكوم مەن ولكەلىك ۇكىمەتتىڭ قىزمەتتەن مالىمەت بەرۋ ماجىلىسىندە يۇننان ولكەسىندەگى جاۋاپتى جولداس اۋىل شارۋاشىلىعىن يۇنناننىڭ ”چيپ“ كاسىپ سالاسى رەتىندە يگەرۋ ٴادىسىن تانىستىردى.
”ۇستىرتتەگى ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىعى مەن مادەنيەت ـ ساياحات كاسىپ سالاسى — يۇنناننىڭ ەرەكشە كاسىپ سالاسى، بۇل جەر بەدەرلەرىڭىز، كليمات شارت ـ جاعدايلارىڭىز جانە وزگەشە مادەنيەتتەرىڭىز ارقىلى قالىپتاسقان“. باس شۋجي شي جينپيڭ ٴبىر ـ بىردەن ساناپ بىلاي دەدى: ”يۇنناننىڭ جەرگىلىكتى شاي ونىمدەرى وتە كوپ، كەزىندە ەجەلگى شاي ـ جىلقى جولى بولعان، جۇڭي ٴدارى ماتەريالدارىنىڭ تاريحى ۇزاق، كىشكەنە تۇيىرشىكتى كوفە وتە ٴدامدى، سونداي ـ اق كاۋچۇك وندىرەتىن نەگىزگى رايون، ىستىق بەلدەۋدە، ىستىقتاۋ بەلدەۋدە وسەتىن جەمىس ـ جيدەك، قاتتى قابىقتى جەمىستەر بار... وسى ەرەكشە ونىمدەردىڭ ٴبارى سىزدەردىڭ ماڭدايعا باسار ونىمدەرىڭىز، ماڭدايعا باسار كاسىپ سالاسىن ۇزدىكسىز جاقسى جۇرگىزۋ كەرەك“.
باس شۋجي ىشكەرىلەي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”جەر ـ جەردىڭ بايلىق قاسيەتى، نەگىزدىك شارت ـ جاعدايى سياقتىلار ۇقسامايدى، كاسىپ سالاسىنىڭ تيپ جاڭالاپ دارەجەسىن جوعارىلاتۋىن يگەرۋدە ٴىس جۇزىندىكتى شىعار ٴتۇيىن ەتىپ، ەكونوميكالىق زاڭدىلىققا بويسۇنىپ، وزىندىك ەرەكشەلىكتى كورنەكتىلەندىرۋ كەرەك“.
(4) قىزمەتتى قاجىماي ـ تالماي يگەرۋگە تاباندى بولدى — ”اسقاق ەرىك ـ جىگەرمەن جاڭا ٴداۋىردىڭ ۇزاق جورىعىن ويداعىداي باسۋىمىز كەرەك“
گۇيجوۋ مەن يۇننان كەزىندە بۇكىل ەل بويىنشا كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىندەتى ٴبىرشاما اۋىر ولكە بولاتىن، سول جىلدارى بۇكىل ەلدەگى 14 شوعىرلى تۇتاسقان ەرەكشە كەدەي ٴوڭىر ىشىندە يۇننان، گۇيجوۋ ەكى ولكەدە 4 ٴوڭىر بار بولاتىن.
كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جەتىستىگىن قالاي بەكەمدەپ، كەڭەيتىپ، اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋمەن ۇشتاستىرا ىلگەرىلەتۋدى باس شۋجي شي جينپيڭ كوڭىل تورىنە قويدى.
جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ ”ەڭ جاپالى، ەڭ اۋىر مىندەتى ٴالى دە اۋىل ـ قىستاقتا“.
قىزمەت تەكسەرۋ بارىسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ سالماقتىلىقپەن بىلاي دەدى: ”ٴبىزدىڭ قىزمەتىمىز جوعارى ساپالى دامۋدى يگەرۋگە قاراي ويىستى، ٴبىراق بۇل استە اۋىل ـ قىستاقتىڭ ماڭىزدىلىعىن وزگەرتۋ دەگەندىك ەمەس، اۋىل ـ قىستاق قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى ٴتۇيىنى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدى اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋگە قاراي ويىستىرۋ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدى تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەۋ، ٴسوز جوق، بەرىلمەس بەكىنىس بولۋ كەرەك، كولەمدى قايتا كەدەيلەسۋ، كەدەيلەسۋ استە تۋىلماۋى كەرەك. تەتىگى وسى ىستەردى ناقتى ىستەۋ، جالعاستى ىستەۋ كەرەك“.
بيىل كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىندەتىن ورىنداعاننان كەيىنگى 5 جىلدىق وتپەلى مەزگىلدىڭ ەڭ سوڭعى جىلى، باس شۋجي شي جينپيڭ ايقىن تالاپ قويدى: ”وتپەلى مەزگىل اياقتاعان سوڭ، اۋىل ـ قىستاقتاعى تومەن كىرىستى حالىققا كومەكتەسىپ، ٴبىر تۇتاس باقىلاۋ ـ ولشەۋ، تۇرگە ٴبولىپ كومەكتەسۋ ـ سۇيەمەلدەۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، حالىق تۇرمىسىن تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەي بەكەمدەۋ كەرەك“.
جوعارى ساپالى دامۋ جوعارى ساپالى پارتيا قۇرىلىسى ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋ قامتاماسىزدىعىنان ايرىلا المايدى، پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋ ماڭگى جالعاسادى.
مەملەكەتتىك ەكى ٴماجىلىس اياقتالا سالىسىمەن، پارتيا ورتالىق كوميتەتى بۇكىل پارتيادا ورتالىقتىڭ سەگىز ٴتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرۋ ۇيرەنۋ تاربيەسىن ورىستەتۋدى ورنالاستىردى. بۇل باس شۋجي شي جينپيڭ ٴوزى جوسپارلاعان بيىلعى پارتيا قۇرىلىسى قىزمەتىنىڭ ٴتۇيىندى مىندەتى.
سەگىز ٴتۇرلى بەلگىلەمە اتقارىلسا، پارتيا قۇرىلىسى جاندانىپ، جاڭا داۋىردەگى پارتيا قۇرىلىسىنىڭ ”التىن تانىسقىسىنا“ اينالادى.
”پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان كەيىن پارتيا ورتالىق كوميتەتى جاساعان شەشىمنىڭ قايسى ٴبىرى ورىندالمادى، دايەكتىلەندىرىلمەدى؟ ٴبىز نەنى يگەرسەك، تەمىرگە تاپ، تاسقا ٴىز قالدىرامىز“.
گۇيجوۋ مەن يۇنناندا قىزمەت تەكسەرگەن كەزدە باس شۋجي شي جينپيڭ پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ وسى رەتكى ۇيرەنۋ تاربيەسىن ورىستەتۋ ۇيعارىمى جونىندەگى تەرەڭ تولعانىسىن كوپ رەت تىلگە تيەك ەتتى: ”سوڭعى جىلدارى سەگىز ٴتۇرلى بەلگىلەمە ٴتۇبىرلى سيپاتتى وزگەرىستى شىنىمەن ىلگەرىلەتتى، سالت جاڭارعان سوڭ، ٴسىڭىستى بولىپ كەتكەن اۋىر جاعدايلاردىڭ باسىم كوبى جوق بولدى. سونىمەن قاتار كەيبىر جەرلەردە بوساڭسۋ تۋىلعاندىعىن، كەيبىر جاقتاردا ٴالى دە قالتارىس وڭىرلەر ساقتالعاندىعىن، كەيبىر ناشار ادەتتەردىڭ قايتا ورشىگەنىن كورە ٴبىلۋىمىز كەرەك. شەگە قاققاندا تاعى دا بىرنەشە رەت قاعىپ، تىنباي كۇش سالىپ، جاقسى سالتتى ادەتكە اينالدىرۋ كەرەك“.
باس شۋجي بىلاي دەپ ايرىقشا تاپسىردى: ”ٴار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ وسى ۇيعارىمىنىڭ كەلەلى ٴمانىن تەرەڭ ٴتۇسىنىپ، نازاردى نەگىزگى تاقىرىپقا شوعىرلاندىرىپ، قاراپايىم، ناقتى بولىپ، ۇيرەنۋ تاربيەسىن ويداعىداي ۇيىمداستىرۋى، فورماشىلدىق ىستەمەۋى كەرەك، فورماشىلدىقتىڭ وزىنە دە سەگىز ٴتۇرلى بەلگىلەمەدە قارسى تۇرىلادى“.
اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاعاندا عانا باياندى ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە بولادى.
90 جىلدىڭ الدىندا باتىس وڭتۇستىكتىڭ بايتاق دالاسىندا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى باسشىلىق ەتكەن قىزىل ارميا قان مەن وتتىڭ سىناعىن باستان وتكەرىپ، حاۋىپ ـ قاتەر، بوگەت ـ توسقاۋىلداردى تالقانداپ، شەشۋشى كەزەڭدەگى بۇرىلىستى جۇزەگە اسىردى.
باس شۋجي شي جينپيڭ تەبىرەنىپ بىلاي دەدى: ”تۇڭداۋدا اسكەر كوشىرۋدەن ليپيڭ ماجىلىسىنە، حوۋچاڭ ماجىلىسىنەن زۇن ـ ي ماجىلىسىنە دەيىن بۇل قىزىل ارميانىڭ ٴومىر جولى، كوممۋنيستىك پارتيانىڭ ٴومىر جولى، وسى ۇشقىن ساقتالىپ قالعاندىقتان، ٴبىز بۇگىنگى كۇنگە جەتتىك. ۇزاق جورىق رۋحىن جانە زۇن ـ ي ٴماجىلىسى رۋحىن اسقاقتاتىپ، اسقاق ەرىك ـ جىگەرمەن جاڭا ٴداۋىردىڭ ۇزاق جورىعىن ويداعىداي باسۋىمىز كەرەك“.
سەنىمدى بەكەمدەپ، شىنايى يگەرىپ ناقتى ىستەسەك، ٴسوز جوق، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ باقىتتى تۇرمىسى كوركەم گۇل سياقتى ۇستىرتتە جايقالا اشىلىپ، قۇلاققا جاعىمدى اندەي تاۋ اراسىندا جاڭعىراتىن بولادى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنى گۇيياڭنان \ كۇنميڭنەن بەرگەن حابارى)
