”مومىن جىگىتتىڭ“ بايۋ جولى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ياڭ شۋحان
ناۋرىز ايىندا وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسى ىزعارلى سۋىقتان بىرتىندەپ جىلىنا باستاپ، گۇما اۋدانىنداعى ديقاندار كوكتەمگى ەگىس دايىندىعىمەن قاربالاس بولا باستادى.
”تراكتوردى، تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسىن تەكسەرىپ جوندەۋ، كۇتىمدەۋ كەرەك، تۇقىم پۋنكتى تۇقىمدى ازىرلەپ بولدى ما ەكەن“؟، 3 ـ ايدىڭ 9 ـ كۇنى ساي حۋاڭحى گۇما اۋدانى زاڭگۇي اۋىلى جىڭىشكە ارىق قىستاعىنىڭ اتىز باسىندا تۇرىپ، بيىل قالاي ىستەۋ كەرەكتىگى جونىندە تولعاندى.
جىڭىشكە ارىق قىستاعىندا بىرەۋلەر ورىنباسار اۋىل باستىعى ساي حۋاڭحىنىڭ قايدا ەكەنىن سۇراسا بولعانى، جەرگىلىكتى شارۋالار قارا شۇپەرەك شاقاي كيگەن، ٴوڭى توتىققان ”مومىن جىگىتتى“ نۇسقاپ تۇرىپ: ”انەۋ كىسى سول“، ـ دەيدى.
زاڭگۇي اۋىلىنىڭ ورىنباسار باستىعى، جىڭىشكە ارىق قىستاعى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى ساي حۋاڭحى كورىنىسى كوركەم، كليماتى جانعا جايلى انحۇي ولكەسىنىڭ فۋياڭ قالاسىنان كەلگەن. 2019 ـ جىلى ساي حۋاڭحى جۇڭنان داشۋەسىنەن ماگيسترلىك ٴبىتىرىپ، 2020 ـ جىلى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ نەگىزگى ساتى قۇرىلىسىنا ىرىقتىلىقپەن ات سالىسىپ، سول بەتى 5 جىل تۇردى.
جىڭىشكە ارىق قىستاعىنا العاش كەلگەندە، ساي حۋاڭحىعا ەڭ باتقانى بۇل ارانىڭ جەر ـ سۋى مەن كليماتىنا ۇيلەسۋ ەمەس، قايتا كوپشىلىكتىڭ ”مومىن جىگىتكە” “سىرت جەردەن كەلگەن 20 نەشە جاستاعى بوز جىگىت ٴبىزدى بايىتا الا ما“؟ دەگەن كۇمانى بولدى.
بۇقارا تۇسىنبەسە، وندا بۇقارامەن ىرىقتىلىقپەن ىشتەسۋ كەرەك. ”بۇقارانىڭ ارمان ـ تىلەگىن تۇسىنگەندە عانا بۇقارانىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ٴزارۋ ماسەلەلەرىن ويداعىداي شەشۋگە بولادى“. ساي حۋاڭحى ٴار كۇنى قىستاق تۇرعىندارىمەن اڭگىمەلەسىپ، ولاردان قولىنان نە ٴىس كەلەتىندىگىن، وتباسىندا قانداي قيىنشىلىق بار ەكەندىگىن سۇرايدى، ٴبىر كورگەن تانىس، ەكى كورگەن ٴبىلىس دەگەندەي، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ وسى جاس جىگىت جونىندەگى كوزقاراسى بىرتىندەپ وزگەرەدى.
”بۇل جەردى قالاي پايدالانۋ كەرەك“؟ 2022 ـ جىلى كوكتەمدە ساي حۋاڭحى 40 مۋدان استام قىستاق كوللەكتيۆ جەرىنە قاراپ تەرەڭ ويعا شومدى. ٴبىر جىل يەن قالعان وسى جەر ونىڭ جۇرەك دەرتىنە اينالدى.
”شارت ـ جاعداي بولماسا شارت ـ جاعداي ازىرلەۋ، وسى جەردى پايدالانۋ كەرەك“. ساي حۋاڭحى سۇرلەمدىك جۇگەرى ەگۋ ويىن ورتاعا قويدى، قىستاقتا قارجى جەتىسپەۋ ماسەلەسىنە قاراتا، ول جينالىستا: ”ماسەلەنى مەن شەشەمىن“، ـ دەپ پوزيتسيا ٴبىلدىردى.
كوپ جاقتىڭ قۇلشىنىسى ارقىلى ساي حۋاڭحى اقىرى قىستاققا تۇقىم جانە جەم ـ ٴشوپ الىپ كەلدى، سول جىلى سۇرلەمدىك جۇگەرىنى جيىپ العاننان كەيىن، قىستاق كوللەكتيۆ شارۋاشىلىعى كىرىسى 40 مىڭ يۋاننان استام ارتتى.
اۋىل ـ قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ قارجىسى، بايلىعى، مال ـ مۇلكى شارۋالاردىڭ ٴتول مۇددەسىنە سايادى، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋدىڭ ماڭىزدى زاتتىق نەگىزى. ساي حۋاڭحى قىستاق كوللەكتيۆىنىڭ نەگىزى جەتەرسىز بولسا، كەيىنگى دامۋعا كەدەرگى بولاتىن وتكەلگە اينالاتىندىعىن تانىپ جەتتى. سونىمەن ول كادرلار مەن بۇقارانى باستاپ كوللەكتيۆ قارجىنى، بايلىقتى، مال ـ مۇلىكتى اداقتاۋ قىزمەتىن ىلگەرىلەتىپ، قاجىماي ـ تالماي قۇلشىنۋ ارقىلى قىستاق كوللەكتيۆ شارۋاشىلىعىنىڭ 300 مىڭ يۋاندىق جاڭا تابىسىن جۇزەگە اسىرىپ، 2021 ـ جىلداعىدان ٴبىر قاتتالدى.
قور مولايىپ، بايۋعا نەگىز قالاندى. ساي حۋاڭحى گۇما اۋدانىندا ٴىشىنارا سەرىكتەستىكتىڭ جانە كاسىپورىننىڭ ەگىمشىلىك ٴىرى وتباسىلارىنىڭ جەرىن مايعا الىپ قىزىل بۇرىش ەگەتىندىگىن بايقايدى، ”ولار ەگە الادى ەكەن، قىستاق كوللەكتيۆى دە ەگە الادى“. كوپ وتپەي ساي حۋاڭحى قوسىمشا قۇنى ٴتىپتى دە جوعارى پيگمەنت قىزىل بۇرىشىنا ٴتۇيىندى تۇردە نازار اۋداردى.
2023 ـ جىلدان باستاپ ساي حۋاڭحى باستاماشىلدىقپەن 280 مۋ جەرگە پيگمەنت قىزىل بۇرىشىن سىناق رەتىندە ەكتى. قىزىل بۇرىشتىڭ ٴوسىپ ـ ٴونۋ مەزگىلىندە ول كۇن ـ ٴتۇن دەمەي اتىزدا ”بوبەكشە قىزىل بۇرىش اتىزىن“ باپتاپ كەلدى. ٴدارى شاشۋ، تىڭايتقىش بەرۋ، سۋارۋ سياقتى جۇمىستاردىڭ ٴاربىر ساتىسىن ىستەي ٴجۇرىپ ۇيرەندى.
ەگىمشىلىك تاجىريبەسى بولماعاندىقتان سۋارۋ، تىڭايتقىش بەرۋ ولشەمىن يگەرمەگەندىكتەن قىزىل بۇرىش مايساسىنىڭ تامىر جۇيەسى زاقىمدالىپ، ٴوسۋى ناشارلايدى. ساي حۋاڭحى دەرەۋ اۋىل شارۋاشىلىعى ماماندارىن ىزدەپ كەلىپ، دەرتىنە قاراي ەمدەپ، دەن قويا باپتاپ، قىزىل بۇرىش مايساسى بىرتىندەپ جايقالا بويلايدى. 2024 ـ جىلى قىستاق كوللەكتيۆى ٴبىر ميلليون 500 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزدى، مۇنىڭ ىشىندە تازا كىرىس 500 مىڭ يۋان بولدى، سونىمەن بىرگە 100دەن استام قىستاق تۇرعىنىن جۇمىستاندىرىپ، 300 مىڭ يۋانعا جۋىق ەڭبەكاقى تاراتتى.
”ساي شۋجي ماعان قىزمەتتى قالاي ىستەۋدى ۇعىندىرۋمەن عانا تىنباي، قىزمەت جونىندە ٴوز ويى بولۋدى جانە وي جۇگىرتۋدى ۇيرەتتى“. ساي حۋاڭحىنى اۋىزعا العاندا، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ مۇشەسى ٴامينا تۇرسۇنباقى ەرەكشە سۇيىنەدى. ول بىلاي دەدى: قىستاق پارتيا ۇيىمىنىڭ ۇيىستىرۋ قۋاتى، جاۋىنگەرلىك قۋاتى ٴالسىز بولۋداي ولقىلىق الدىندا ساي حۋاڭحى القانى يگەرىپ، قوسىندى باستاپ، ”بىرگە ٴبىر بويىنشا“ كومەكتەسۋ، جەتەكتەۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، قولما ـ قول ٴادىس ـ امال ۇيرەتىپ، وي جەلىسىن رەتتەپ، قىستاق كادرلارىنىڭ جاۋاپكەرشىلىك سەزىمى مەن بورىشتىلىق سەزىمىن كۇشەيتتى.
وسى بىرنەشە جىلدا جىڭىشكە ارىق قىستاعى حوتان ايماقتىق ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى كوللەكتيۆ سياقتى ٴبىر قىدىرۋ داڭققا يە بولدى، بۇعان ساي حۋاڭحى بايىپتىلىقپەن: ”قازىر مەن وسى قىستاقتىڭ تۇرعىنىمىن، مەن جاقسى ديقان، تولىمدى جول باستاۋشى بولۋدى قالايمىن“، ـ دەدى.
