شينجياڭ كاسىپورىندارى دۇنيە جۇزىنە ارىنداي بەت الدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى حي حۇڭۋي
3 ـ ايدىڭ 27 ـ كۇنى شينجياڭ سىرتقى ەكونوميكا ـ ساۋدا قوعامى ٴبىرىنشى كەزەكتى مۇشەلەر جينالىسىنىڭ 3 ـ ٴماجىلىسى ۇرىمجىدە اشىلدى. ماجىلىستە جىلتىلداعان ساندى مالىمەتتەر ادامدى جىگەرلەندىردى: 2021 ـ جىلدان 2024 ـ جىلعا دەيىن شينجياڭنىڭ يمپورت ـ ەكسپورت جالپى سوماسى 156 ميلليارد 910 ميلليون يۋاننان 435 ميلليارد 110 ميلليون يۋانعا ارتىپ، جىلدىق ارتۋ قارقىنى %40.5كە جەتىپ، 100 ميلليارد يۋاندىق 3 كەزەڭنەن ٴۇرتىس اتتاپ، تاريحتاعى جاڭا دەڭگەيدى جاراتقان. ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى مەن جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونىن قۇرۋ سىندى قوس قوزعاۋشى كۇشتىڭ دەمەۋىندە، شينجياڭ كاسىپورىندارى اشىق بەينەمەن ”دۇنيە جۇزىنە بەت الۋدى“ جەدەلدەتىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونى قۇرىلىسىنا تەلەگەي قوزعالىس قۋاتىن ۇستەدى.
”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدىڭ“ وڭىرلىك ورىن ابزالدىلىعىنا جانە ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ تۇزىمدە جاڭالىق اشۋىنا سۇيەنىپ، شينجياڭ شەكارا وڭىردەن جۇڭگو مەن شەتەلدى بايلانىستىراتىن حالىقارالىق توراپقا اينالدى. ساندى مالىمەتتەردە كورسەتىلۋىنشە، 2024 ـ جىلى شينجياڭنىڭ سىرتقى ساۋدا يمپورت ـ ەكسپورت جالپى سوماسىنىڭ ارتۋ قارقىنى بۇكىل ەل بويىنشا 3 ـ ورىندا تۇرعان، شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا، بازاردىڭ ساتىپ الۋى سياقتى جاڭا كاسىپ كۇيى ارتۋدىڭ جاڭا قوزعالتقىشىنا اينالعان.
”شينجياڭ قازىر ساياسات، قارجى، قىزمەت وتەۋ سىندى 3 جاقتان كۇش سالىپ، سىرتقى ساۋدانى ورنىقتىرۋ كەشەندى شارالارىن جاقسى اتقارۋدا“. اۆتونوميالى رايوندىق ساۋدا ىستەرى مەڭگەرمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار مەڭگەرمە باستىعى لي شۋان مىنالاردى ٴبىلدىردى: بيىل اۆتونوميالى رايوندىق ساۋدا ىستەرى مەڭگەرمەسى شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا ەكسپورتىن كەڭەيتىپ، شەتەلدەگى قامبا قۇرىلىسى قىزمەتىن ىلگەرىلەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى، جوعارى، جاڭا تەحنولوگيا، ماشينا ـ ەلەكتر سياقتى كاسىپورىنداردىڭ قامسىزداندىرۋ قاراجاتى جوعارى شەگىن جوعارىلاتىپ، كاسىپورىنداردى قولداۋ تەبىنىن كۇشەيتەدى.
كاسىپورىنداردىڭ ”سىرتقا شىعۋىنداعى“ نەگىزگى دەمەۋشى رەتىندە، شينجياڭ سىرتقى ەكونوميكا ـ ساۋدا قوعامى 2023 ـ جىلى قۇرىلعاننان بەرى ەرەكشە ترانسفورماتور جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى، يەما توبى شەكتى سەرىكتەستىگى سياقتى 116 مۇشە كاسىپورىندى قابىلدادى، بۇل مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىن، حالىقتىق كاسىپورىن، فينانس قۇرىلىمدارى سىندى كوپ نەگىزدى تۇلعالاردى قامتىدى. 2024 ـ جىلى قوعام شەكارا ٴىشى ـ سىرتىندا 237 (رەت) ەكونوميكا ـ ساۋدا قيمىلىن ۇيىمداستىرىپ، كاسىپورىنداردى ”جۇڭگو — قازاقستان جەرگىلىكتى ورىندارىنىڭ سەلبەستىك تالقى مىنبەرى“ سياقتى قيمىلدارعا ىشكەرىلەي قاتىناسۋعا جەتەكتەپ، موڭعۇليا، وزبەكستان قاتارلى ەلدەرمەن كەن اشۋ، ەنەرگيا، اۋىل شارۋاشىلىعى سياقتى سالالاردا سەلبەستىك ەسكەرتپە حاتىنا قول قويىسىپ، ورتا ازيا، ورتا، شىعىس ەۆروپانى قامتىعان ەكونوميكا ـ ساۋدا تورابىن العاشقى ادىمدا قالىپتاستىردى.
”قوعام — كوپىر بولىپ عانا قويماي، ونان دا ماڭىزدىسى، جول نۇسقاۋ اسپابى“. شينجياڭ سىرتقى ەكونوميكا ـ ساۋدا قوعامىنىڭ باستىعى، يەما توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى چىن گاڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: قوعام سىرتقى ساۋدا، قامداۋ تىزبەگى سياقتى كاسىپتىك كوميتەتتەردى قۇرىپ، تۇتاس جىلدا 1000عا جۋىق ساياساتتىق تۇسىنىك جاريالاپ، كاسىپورىنداردى «وڭىرلىك جالپى بەتتىك ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس كەلىسىمى» (RCEP) تيىمدىلىگىنەن يگىلىكتەندىرۋ، سالىق قايتارۋ جاڭا ساياساتى سياقتى ”ناقتى شايقاس تاكتيكاسىمەن“ قامدادى، قوعام تاعى كاسىپورىنداردى قاشقار سياقتى جەرلەردەگى شەكارا بويى شەكارا وتكەلىنە بارىپ تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە ۇيىمداستىرىپ، شينجياڭنىڭ ەركىن ساۋدا سىناق رايونى ساياساتىمەن دالمە ـ ٴدال ٴتۇيىلىستى.
ٴىشىنارا كاسىپورىنداردىڭ ”سىرتقا شىعۋ“ قۋاتىنداعى ولقىلىقتارىنا قاراتا، قوعام ”شينجياڭ سىرتقى ەكونوميكا ـ ساۋدا ساباقحاناسىن“ جاسامپازدىقپەن اشىپ، جوعارى مەكتەپتەردەگى وقىمىستىلاردى، كاسىپتىك مامانداردى ەركىن ساۋدا سىناق رايونى قۇرىلىسى، شەكارا اتتاعان فينانس سياقتى نەگىزگى تاقىرىپتاردى ارقاۋ ەتىپ 24 رەت ساباق وتۋگە ۇسىنىس ەتتى، 3500دەن استام ادام (رەت) باۋلۋعا قاتىناستى. سونىمەن قاتار شينجياڭ قازىنا ـ ەكونوميكا داشۋەسىمەن، شينجياڭ داشۋەسىمەن ٴوندىرىس، وقىتۋ، زەرتتەۋ بازاسىن بىرگە قۇرىپ، ”حالىقارالىق ەرەجەنى جەتىك بىلەتىن + وڭىرلىك جاعدايدى قانىق بىلەتىن“ بەساسپاپ دارىندىلاردى باۋلىدى.
”قوعامنىڭ ساياسات جونىندە تۇسىنىك جاساۋىنان جانە مىسالداردان ورتاقتاسۋىنان ٴبىز ورتا ازياداعى بازارىمىزدى كەڭەيتۋدە بۇرىس جولدى از باستىق“، ـ دەدى شينجياڭ جۇڭۋي بولات قۇرىلىم سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى رىن حۇيي.
شينجياڭ جۇڭتاي يمپورت ـ ەكسپورت ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس جوراسى، باس ديرەكتور شۇي جۇنفىڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: سەرىكتەستىگىمىز بازاردى دالمە ـ ٴدال يگەرۋ مەن كاسىپ ۇلگىسىندە ۇزدىكسىز جاڭالىق اشۋدى كۇشەيتىپ، تيجارات پەن ساتۋداعى جاڭا ارتۋ ٴتۇيىنى جونىندە بەلسەندى ىزدەنىس جاساپ، شەتەل بازارى ۇلەسىن جوعارىلاتۋعا قۇلشىنىپ، حالىقارالىق ساۋدانىڭ دامۋ اياسىن بىرتىندەپ كەڭەيتىپ، جۇڭتاي حالىقارالىق ساۋداسىنىڭ الەمدىك بازارداعى تانىمالىلىعى مەن ٴسوز سويلەۋ ۇقىعىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتەدى جانە قورعايدى.
”14 ـ بەسجىلدىق“ جوبانىڭ اياقتالاتىن جىلىنىڭ جانە اۆتونوميالى رايون قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىنىڭ تاريحي بەلەسىندە تۇرعان شينجياڭ كاسىپورىندارىنىڭ ”دۇنيە جۇزىنە بەت الۋ“ قادامى ٴتىپتى دە نىق بولدى. چىن گاڭ بىلاي دەدى: 2025 ـ جىلى قوعامىمىز ورتا ازيا ەلدەرىمەن سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل ەكونوميكا سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، كاسىپورىنداردى، كەم دەگەندە، 10 دۇركىن حالىقارالىق ۇزدىك كورمەگە قاتىناسۋعا ۇيىمداستىرىپ، شينجياڭ ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ ”شەكارا بويى وتكەلى + كاسىپ سالاسى باقشاسى“ بىرلەسىپ ارەكەتتەنىپ جاڭالىق اشۋىن ىلگەرىلەتىپ، توقىماشىلىق، كيىم ـ كەشەك، جاڭا ەنەرگيا جابدىعى سياقتى شينجياڭ ماركالارىنىڭ حالىقاراداعى تانىمالدىعىن ارتتىرۋىن دەمەيدى.
تۇيەلى كەرۋەن جۇرگەن بايىرعى جول جاڭارىپ، قۇرىش جىبەك جولى جەر ٴجۇزىن تۇتاستىردى. ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ تۇزىمدە جاڭالىق اشۋىنىڭ پايداسىنىڭ ۇزدىكسىز جارىققا شىعۋىنا ساي، شينجياڭ ”ىلەسۋشىدەن” “باستاۋشىعا“ قارىشتاۋدا. جۇڭگونىڭ مەملەكەت جەر اۋدانىنىڭ التىدان ٴبىرىن ۇستايتىن وسى قۇتتى مەكەن قۇشاعىن ايقارا اشا دۇنيە جۇزىمەن قاۋىشادى.
