كوكتەمگى ەگىس زاڭمەن قورعالىپ، كوكتەم لەبى قويۋ بولدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ۋاڭ چىن
جىل ەسەبى كوكتەمدە، جىلدىڭ كوركەم كورىنىسى كوكتەمگى ەگىستە. بىرنەشە كۇننەن بەرى شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرىندەگى ساياسي ـ زاڭ كادر ـ ساقشىلارى فۋنكتسيالىق رولدارىن ساۋلەلەندىرىپ، ەگىنشىلەرگە كومەكتەسۋ ٴتۇرلى قىزمەت وتەۋىن ورىستەتىپ، بۇقارانىڭ كوكتەمگى ەگىس بارىسىندا جولىققان بوگەتتى، قيىن ماسەلەلەرىن جەدەل شەشتى.
جەر — ەگىنشىلەردىڭ ”جان تامىرى“. جەر ـ جەردەگى ساياسي ـ زاڭ كادر ـ ساقشىلارى كورشى ـ قولاڭدارعا، ەگىستىك جەر شەكاراسىنا، سۋدان پايدالانۋعا، جەردەن پايدالانۋعا ساياتىن قايشىلىق، داۋ ـ شارلاردى دەر كەزىندە بايقاپ، ۇيلەسىمدى ٴبىر جاقتى ەتىپ، بۇقارانى ٴىس بىتىرگەندە زاڭ بويىنشا بىتىرۋگە، بىرەر ىسكە جولىقسا زاڭدى ىزدەۋگە، ماسەلەنى شەشۋدە زاڭعا جۇگىنۋگە، قايشىلىقتاردى شەشۋدە زاڭعا سۇيەنۋگە جەتەكتەدى.
لوپنۇر اۋداندىق حالىق سوتى مەكەمەسى جەر داۋ ـ شارىن ۇيلەسىمدى شەشىپ، بۇقارانىڭ ٴتول مۇددەسىن قورعاۋمەن بىرگە، تاعى ”ادامگەرشىلىك قاعيداسىنا“ دا تەڭ ٴمان بەردى.
2023 ـ جىلى قىستا ۋاڭ X پەن جۋ 200 X مۋ جەردى اينالىمعا سالۋ توقتامىنا قول قويىسادى، ۋاڭ X جەردى اينالىمعا سالۋدىڭ كوپ ٴبولىم قاراجاتىن تولەيدى، ٴبىراق جۋ X ٴتۇرلى سەبەپتەرمەن قاتىستى اينالىم راسمياتتارىن بىتىرۋگە امالسىز قالادى. 2024 ـ جىلى جازدا جۋ X ۋاڭ Xتىڭ ۇستىنەن سوتقا ارىز بەرىپ، ودان جەردى اينالىمعا سالۋدىڭ قالعان قاراجاتىن تولەۋدى تالاپ ەتەدى، ۋاڭ X وعان قارسى شاعىم ايتىپ، ەكى جاق قول قويىسقان جەردى اينالىمعا سالۋ توقتامىن كۇشىنەن قالدىرۋدى تالاپ ەتەدى.
سوت مەكەمەسىنىڭ جاراستىرۋى ارقىلى ەكى جاق مىناداي جاراسۋ كەلىسىمىنە كەلدى: جۋ X جەردى اينالىمعا سالۋدىڭ ٴبىر ٴبولىم قاراجاتىن قايتارادى، ۋاڭ X جەردى قايتارادى. ەگەر جۋ X اقشانى ۋاعىندا قايتارماسا، ەكى جاق توقتامدى جالعاستى اتقارادى ٴارى جۋ X قاتىستى ۇقىق كۋالىگى يەلىگىن وتكەرىپ بەرۋدى، تىزىمگە الدىرۋدى كومەكتەسىپ بىتىرەدى.
ٴبىراق ەكى جاقتاعى داۋگەر ٴبىرى ـ بىرىنە سەنبەي، ەكەۋى دە اقشانى، جەردى قايتارۋ ٴىسىن ٴبىتىرۋ جونىندە قارسى جاقپەن حابارلاسپايدى. ۋاڭ X سوت مەكەمەسىنە اتقارۋدى ٴوتىنىش ەتىپ، جۋ X تەن يەلىگىن وتكەرمەلەۋ تىزىمگە الدىرۋ راسمياتىن بىتىرۋگە كومەكتەسۋ مىندەتىن وتەۋىن تالاپ ەتەدى.
كوز الدا بيىل كوكتەمگى تۇقىم ٴسىڭىرۋ ۋاقىتى تاياپ قالعاندىقتان اتقارۋشى سۋديا ەكى جاقتاعى داۋگەردى شاقىرىپ كەزدەسىپ، ەكەۋىنە بۇل دەلونى تەز ارادا اقىلداسىپ شەشپەيتىن بولسا، ەكى جاققا دا ٴتيىمسىز زارداپ تۋدىراتىندىعىن اشىق ايتادى ٴارى زاڭدى ٴتۇسىندىرىپ، دالەلمەن يلاندىرىپ، ەكى جاقتى ٴبىرىن ـ ٴبىرى كەشىرىپ، ٴبىر ـ بىرىنە جول بەرۋگە جەتەكتەيدى. اقىرىندا جۋ X اقشانى قايتارىپ، ۋاڭ X جەردى قايتارىپ، ەكى جاق جاراسۋدى اتقارۋعا كەلىسەدى.
بۇقارانىڭ زاڭمەن باسقارۋ تانىمىن ونان ارى كۇشەيتۋ ٴۇشىن، ساياسي ـ زاڭ كادر ـ ساقشىلارى ارالاپ جاعداي ۇعىسۋ بارىسىندا زاڭ جالپىلاستىرۋ ۇگىت تەبىنىن كۇشەيتىپ، بۇقارانىڭ زاڭ بويىنشا ۇقىعىن قورعاۋ قابىلەتىن جوعارىلاتتى.
جۋىقتا سانجى قالالىق حالىق پروكۋراتۋرا مەكەمەسى الەۋمەتتىك ارىز ـ شاعىم تاراۋىنىڭ پروكۋرورى سانجى قالاسى ديانبا قالاشىعىنداعى سۋلياۋ جارعاق ٴوندىرىسى سەحىنا جانە كوكونىس مايساسىن وسىرەتىن جىلىجايعا بارىپ، زاڭ جالپىلاستىرۋ ۇگىت قيمىلىن ورىستەتتى.
”پروكۋرور، سالەمەتسىز بە، سىزدەن الگىندە قول قويىسقان مىنا توقتامنىڭ ولشەمگە تۇسپەيتىن جەرى بار ـ جوقتىعىن سۇرايىن دەگەن ەدىم“. پروكۋروردى كورە سالا، سۋلياۋ جارعاق ٴوندىرۋ كاسىپورنىنىڭ جاۋاپتىسى ٴبىر توقتامدى الىپ شىعىپ، پروكۋروردىڭ ”تەكسەرىپ كورۋىن“ ٴوتىندى. پروكۋرور سابىرلىلىقپەن ٴتۇسىندىردى ٴارى سەرىكتەستىكتىڭ قىزمەتكەر ىستەتۋ، ٴوندىرىس جۇرگىزۋ، زاڭ ارقىلى ۇقىعىن قورعاۋ سياقتى جاقتارداعى زاڭدىق ماسەلەلەرى جونىندە سەرىكتەستىك جاۋاپتىسىنا جانە جۇمىسشى ـ قىزمەتشىلەرگە زاڭ جالپىلاستىرۋ ۇگىتىن ورىستەتتى.
ديانبا قالاشىعى تۋلياڭ قىستاعىنداعى كوكونىس مايساسىن وسىرەتىن جىلىجايدا پروكۋرور ەگىمشىلىك وتباسىلارىنا اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىن ساتىپ الۋ، جەردى كوتەرمەگە الۋ سياقتى جاقتارداعى زاڭدىق بىلىمدەردەن ۇگىت لەكسيا جاساپ، ەگىمشىلىك وتباسىلارىنا اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىن ساتىپ العاندا، ٴسوز جوق، قامداۋشى ساۋداگەرلەردىڭ تولىمدىلىعىن تەكسەرۋدى، جۇيەلى توقتام جاساسۋدى، ساتىپ الۋ ىسپاتىن ساقتاپ قويۋدى، مۇنىڭ وزدەرىنىڭ زاڭدى ۇقىق ـ مۇددەسىن قورعاۋعا ٴتيىمدى ەكەندىگىن ەسكەرتتى.
شەريا اۋداندىق ٴادىليا مەكەمەسى شەريا اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق مەكەمەسىمەن بىرلەسىپ اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىنداعى جالعان ونىمدەرگە سوققى بەرۋ ارناۋلى وڭاۋ ارەكەتىن ورىستەتىپ، اقاۋسىز، ٴتارتىپتى، حاۋىپسىز، قامسىز اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارى بازارى ورتاسىن جاراتتى.
قاراستى رايونداعى اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىن ساتۋ دۇكەندەرىندە ٴادىليا مەكەمەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارى تيجاراتىمەن شۇعىلدانۋشىلارعا ۇگىت ماتەريالدارىن تاراتىپ، قاتىستى زاڭدار مەن زاڭ ەرەجەلەردى ٴتۇسىندىرىپ، ولاردىڭ زاڭ بويىنشا، ەرەجەگە ساي تيجارات جۇرگىزۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى. اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق مەكەمەسىنىڭ زاڭ اتقارۋشى قىزمەتكەرلەرى اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس قۇرال ـ جابدىقتارىن ەنگىزۋ ارناسى، تيجارات جۇرگىزۋ ەسەپ داپتەرى سياقتىلاردى سالىستىرىپ تەكسەرىپ، ەگىنشىلەردىڭ ”الاڭدامايتىن تۇقىم“ ساتىپ الىپ، ”الاڭدامايتىن ٴدارى ـ دارمەك“ ىستەتىپ، ”الاڭدامايتىن تىڭايتقىش“ شاشۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
