انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ٴرايدا
”ٴسىز نەگە شينجياڭعا كەلىپ ماقتا جيناۋ ماشيناسىمەن اينالىستىڭىز“؟
”ارمان ٴۇشىن“.
تاياۋدا لياڭ ديڭ ـ ي سىندى جاراتىلىستىق عىلىم وقىعان سوزگە شورقاق وسى جىگىت ٴتىلشىنىڭ ٴبىر سۇراۋىمەن ٴسوز تيەگىن اعىتقان ەدى.
لياڭ ديڭ ـ ي حىناننىڭ نانياڭىنان، قازىر شينجياڭ بوشىران زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى زەرتتەۋ ـ اشۋ ورتالىعىنىڭ باس باقىلاۋشىسى، ينجەنەر.
لياڭ ديڭ ـ ي لوياڭ جاراتىلىستىق عىلىمدار شۋەيۋانىنىڭ ماتەريال پىشىندەۋ جانە مەڭگەرۋ ينجەنەرياسى كاسىبىنەن وقۋ تاۋىسقان. داشۋەدەگى كەزىندە ”عىلىم ـ تەحنولوگيا جانكۇيەرىنە“ ۇقسايتىن ول قۇلتەمىر قوعامىن قۇرىپ، سەرىكتەرىن باستاپ ٴتۇرلى زەردەلىلەنگەن، ينفورماتسيالانعان جاڭالىق اشۋ نىساندارىنا قاتىناساتىن.
”بالكىم، تاجىريبەحانادا مەتال ماتەريالداردىڭ ساندى مالىمەتىن قايتا ـ قايتا ولشەگەن كۇندەر مەنىڭ قازىرگى كاسىبىمە بەرىك نەگىز قالاعان بولۋى مۇمكىن“، ـ دەدى لياڭ ديڭ ـ ي.
2014 ـ جىلى لياڭ ديڭ ـ ي جىجياڭ ياتى ەلەكتر جابدىقتارى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى ىستەرى بولىمىنە كەلىپ قىزمەت ىستەيدى. ”اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى سالاسىندا جۇرگەنىمدە ەلىمىزدىڭ ماقتا جيناۋ ماشيناسىنىڭ باسقالاردىڭ شەكتەمەسىنە ۇشىراعان مۇشكىل كۇيىن ٴبىلىپ، ماقتا جيناۋ ماشيناسىن ەلىمىزدە وندىرۋگە كۇش شىعارۋعا ىشتەي بەل بايلادىم“، ـ دەدى ول.
وراي كەلدى، سەرىكتەستىك شيحۋ قالاسىندا ەلىمىزدە وندىرىلگەن ماقتا تەرۋ ماشينالارىن زەرتتەۋ ـ اشۋ، ٴوندىرۋ بازاسىن اشۋدى ۇيعاردى، لياڭ ديڭ ـ ي تيتتەي دە ٴارى ـ ٴسارى بولماي تىزىمدەلىپ، كەرەك ـ جاراقتارىن جيناپ، دۋماندى جياشيڭنەن 10 مىڭ شاقىرىم شالعايداعى ۇلان ـ بايتاق باتىس سولتۇستىككە بارىپ، شينجياڭ بوشىران زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴبىر مۇشەسىنە اينالدى.
ماقتا جيناۋ ماشيناسىن ەل ىشىندەگى ماقتا ەگۋ ۇلگىسىنە ٴتىپتى دە ۇيلەستىرۋ ٴۇشىن، لياڭ ديڭ ـ ي مەن قىزمەتتەستەرى ۇنەمى اتىز باسىنا بارىپ، ديقاندارمەن، ساقا ۇستازدارمەن پىكىر اۋىستىرىپ تۇردى.
ماقتا جيناۋ ماشيناسىنىڭ قاسيەتىن سىناۋ ٴۇشىن، ول ۇجىممەن بىرگە 2 ماشينانى الىپ بۇگۇر اۋدانىندا ٴبىر اي تۇرىپ، نەشە مىڭ مۋ جەردە كۇندىز ـ ٴتۇن دەمەي ماقتا جينادى. ”10 ـ ايداعى قۇمدى شولدە تۇنگى سۋىق سۇيەكتەن وتەدى، ٴبىر ادام جۇمىس ىستەگەندە، ەندى ٴبىر ادام تەك كولىكتە كوز ىلگەندەي بولادى“، ـ دەدى لياڭ ديڭ ـ ي.
ٴدال وسىنداي جاپالى ورتادا ولار كوپتەگەن جاڭالىق جاراتىپ، قولمەن مەڭگەرىلەتىن بەرىلىس قورابىن ەلەكتر سۇيىقتىعىمەن مەڭگەرىلەتىن بەرىلىس قورابىنا وزگەرتىپ، ماقتا جيناۋ ماشيناسىن قول حودتان اۆتوماتتى حودقا وزگەرتتى؛ ماقتا جەتكىزۋ جولىن وزگەرتىپ، ماقتا جيناۋ ماشيناسىندا ەندىگارى ماقتا تىعىندالىپ قالمايتىنداي ەتتى؛ موتوردىڭ جىلۋ تاراتقىش جەلدەتكىشى دە اۆتوماتتى تازالاناتىن بولدى، بۇل وزگەرىستەر ەلىمىزدە وندىرىلگەن ماقتا جيناۋ ماشيناسىنىڭ ۇشقان قۇستاي دامۋىنا تىكەلەي مۇمكىندىك جاسادى.
2020 ـ جىلى سەرىكتەستىك وعان ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى تۇڭعىش ٴۇش جولدى تايلاپ ماقتا جيناۋ ماشيناسىن جوبالاۋعا، زەرتتەپ اشۋعا جەتەكشىلىك ەتۋ سىندى ەرەكشە باسەكەلىك سيپاتقا يە مىندەت تاپسىردى. سول جىلى 2 ـ ايدا مىندەتتى تاپسىرىپ العاننان 8 ـ ايدا ۇلگى ماشينانى زەرتتەپ جاساپ، تابىسقا جەتكەنگە دەيىن، ول نەبارى 7 اي ۋاقىت جۇمساپ، سەرىكتەستىك مەجەلەگەن 3 جىل ۋاقىتتان الدەقايدا ەرتە ورىندادى.
كۇندىز ـ ٴتۇنى چەرتوج سىزىپ، ۇلگى ماشينانى بۇزىپ، قايتا قۇراپ ابىگەر بولدى. ”ول كەزدە تاماق جەۋدەن، ۇيىقتاۋدان سىرت، تەك ٴبىر ىسپەن — زەرتتەپ اشۋمەن عانا شۇعىلداندىم“، ـ دەدى لياڭ ديڭ ـ ي.
سول كەزدە ماقتا جيناۋ مەزگىلىنە ۇلگىرمەگەندىكتەن، تەك جاساندى جولمەن ماقتا سالىپ سىناق جاساپ، تۇلا بويىنا ماي جۇعىپ، ماقتا باسىپ كەتسەدە، لياڭ ديڭ ـ ي تيتتەي دە كاپەرىنە المادى.
”ۇلگى ماشينامەن اتىزدا سىناق جاساعاندا، شىنىمدى ايتسام، قاتتى ابىرجىدىم“. لياڭ ديڭ ـ ي كۇلىپ تۇرىپ بىلاي دەدى: ناتيجەدە سىناق ٴونىمى ەرەكشە كەرەمەت بولىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى بويىنشا جالپىلاستىرۋ، ساراپتاۋ، كۋالاندىرۋعا يە بولىپ، ماقتا جيناۋ ماشيناسىنىڭ بىتىراندى ماقتا جيناۋ ماشيناسىنان دوڭگەلەنتىپ تايلاۋ ماشيناسىنا قاراي وزگەرۋىن ىلگەرىلەتىپ، ەل ىشىندەگى تۇڭعىش بۇكىلدەي دەربەس ٴبىلىم مەنشىك ۇقىعىنا يە ٴۇش جولدى تايلاپ ماقتا جيناۋ ماشيناسىنا اينالدى.
2024 ـ جىلى لياڭ ديڭ ـ ي تاعى دا ۇجىمدى باستاپ جاڭا ەنەرگيالى ماقتا جيناۋ ماشيناسىن زەرتتەپ جاساپ، ٴساتتى تۇردە اتىزدا سىناق جۇرگىزدى، بۇل ٴىرى تۇرپاتتى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىنىڭ ”ماي ماشيناسى داۋىرىنەن“ ”ەلەكترلى ماشينا داۋىرىنە“ قادام تاستاعاندىعىنان دەرەك بەرەدى. ونىڭ ۇستىنە، ول زەرتتەپ جاساعان ەلىمىزدە وندىرىلگەن ماقتا جيناۋ ماشيناسى شەتەلگە دە ەكسپورت ەتىلىپ، حالىقارالىق بازاردا بوي كورسەتە باستادى.
قىزمەت ىستەگەن وسى جىلدارى لياڭ ديڭ ـ ي مول تابىسقا قول جەتكىزىپ، 62 ٴتۇرلى پاتەنت ۇقىعىن الدى، كوپتەگەن داڭقتارعا دا يە بولدى.
”ۇيرەنۋ ومىرلىك ٴىس“. لياڭ ديڭ ـ ي بىلاي دەدى: قوعام جانە كاسىپ سالاسى ۇشقان قۇستاي دامۋدا، جاڭا بىلىمدەردى، جاڭا شەبەرلىكتەردى ۇزدىكسىز ۇيرەنگەندە عانا، ٴداۋىردىڭ اياق الىسىنا ىلەسۋگە بولادى. بولاشاقتا ۇجىممەن بىرگە ەلىمىزدە وندىرىلگەن اناعۇرلىم ساپالى ماقتا جيناۋ ماشيناسىن زەرتتەپ جاساپ، ”جۇڭگو جاساۋىنا“ ۇلەس قوسۋدى ٴۇمىت ەتەمىن.
