— شينجياڭداعى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردە جالپى حالىقتىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى كۇنى قيمىلى ورىستەتىلدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى شىن زۋشياۋ
بيىل 4 ـ ايدىڭ 15 ـ كۇنى 10 ـ رەتكى جالپى حالىقتىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى كۇنى. بىرنەشە كۇننەن بەرى، شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرىندەگى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەر الۋان ٴتۇرلى فورماداعى جالپى حالىقتىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى كۇنى قيمىلىن ورىستەتتى.
”مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنىڭ نە ەكەنىن بىلەسىڭدەر مە“؟ 4 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى ٴۇرىمجى قالالىق 3 ـ باستاۋىش مەكتەپ 6 ـ جىلدىق 4 ـ كلاسىنىڭ كلاس جيىنى ساباعىندا كلاس جەتەكشىسى لي جيڭ دەلو مىسالدارىنا تالداۋ جاساۋ، ٴوزارا سۇراۋ ـ جاۋاپ بەرۋ جانە كورىنىستىك قىسقا تەاتر سياقتى تاسىلدەر ارقىلى وقۋشىلاردى ساياسي حاۋىپسىزدىك، ينتەرنەت حاۋىپسىزدىگى، ەكولوگيا حاۋىپسىزدىگى سياقتى بىلىمدەردى تۇسىنۋگە جەتەكتەپ، كوپشىلىكتىڭ قارشادايىنان ”مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىندە كىشى ـ گىرىم ٴىس بولمايدى“ دەيتىن كوزقاراس پەن تانىمدى ورناتۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
”مەن كىشكەنتاي ىستەردەن باستاپ ىستەپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنە كۇش ـ قۋاتىمدى ارناپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعايتىن كىشكەنتاي قورعاۋشى بولۋعا قۇلشىنامىن“، ـ دەدى وسى كلاستىڭ وقۋشىسى ۋاڭ زىرۇي.
ٴۇرىمجى قالالىق 3 ـ باستاۋىش مەكتەپ تاعى مەكتەپ راديوسى، ەلەكتروندى ەكران، ساباقتان بۇرىنعى 3 مينۋت سياقتى تاسىلدەردەن پايدالانىپ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى بىلىمدەرىن ۇگىتتەپ، وقۋشىلاردى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تانىمىن كۇشەيتۋگە جەتەكتەدى.
مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋدا بارلىق ادام باس كەيىپكەر. 4 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى ٴۇرىمجى جوعارى، جاڭا تەحنولوگيالىق كاسىپ سالاسىن اشۋ رايونى (جاڭا قالا رايونى) وقۋ ـ اعارتۋ جۇيەسىندەگى جالپى حالىقتىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى كۇنى قيمىلىنىڭ باستالۋ سالتى ٴۇرىمجى قالالىق 80 ـ باستاۋىش مەكتەپتە وتكىزىلدى. باستالۋ سالتى اياقتاعاننان كەيىن، وقىتۋشى ـ وقۋشىلار مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى بىلىمدەرى لەكسياسى بەينەجازباسىن بىرگە كوردى.
ٴۇرىمجى جوعارى، جاڭا تەحنولوگيالىق كاسىپ سالاسىن اشۋ رايونى (جاڭا قالا رايونى) وقۋ ـ اعارتۋ مەكەمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى مىنانى ٴبىلدىردى: الداعى جەردە ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەر وقۋشىلاردىڭ جاس ەرەكشەلىگىمەن جانە مەكتەپتىڭ ٴىس جۇزىندىك جاعدايىمەن ۇشتاستىرىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى جونىندەگى ۇيرەنۋ، ۇگىت قيمىلدارىن ورىستەتەدى، مىسالى، نەگىزگى تاقىرىپتىق كلاس ـ اترەت جيىنىن اشۋ، ارناۋلى تاقىرىپتىق باعدارلامالاردى كورۋ، لەكسيا جارىسىن وتكىزۋ، قوعامدىق امالياتقا قاتىناسۋ سياقتىلار. سونىمەن بىرگە يدەيا ـ ساياسي ساباعى تاربيەسىنىڭ نەگىزگى شەبىنە سۇيەنىپ، ٴمورال جانە زاڭمەن باسقارۋ، يدەيا ـ ساياسي، ٴتىل ـ ادەبيەت، تاريح سياقتى قاتىستى پاندەردىڭ مازمۇندارىمەن ۇشتاستىرىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسىنىڭ مەكتەپكە، وقۋلىققا، وي ـ ساناعا كىرۋىن جۇزەگە اسىرىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسىن كۇندەلىكتى ۇيرەنۋگە، تاربيەگە سىڭىرەدى.
بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسىنداعى ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەر تۇرلىشە وقۋ ساتىسىنداعى وقۋشىلاردىڭ ەرەكشەلىگىنە مەڭزەس، نەگىزگى تاقىرىپتىق كلاس جيىنى، نەگىزگى تاقىرىپتىق لەكسيا، زەيىن سىناۋ، جەلىدە جاۋاپ قايتارۋ، مەكتەپ راديوسى، ”بالالار مەن ۇلكەندەر قول ۇستاسۋ“ سياقتى فورمالار ارقىلى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسىن ورىستەتىپ، وقۋشىلاردىڭ مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تانىمىن جوعارىلاتتى.
4 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى كورلا قالالىق 16 ـ ورتا مەكتەپ ”حاۋىپسىزدىك قورعانىس شەبىن بەكەمدەپ، تىرشىلىكتىڭ جەتىلۋىن قورعايىق“ نەگىزگى تاقىرىبىنداعى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى كۇنى قيمىلىن وتكىزدى. ٴارقايسى كلاس جەتەكشىسى وقۋشىلارعا جالپى حالىقتىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى كۇنىن بەلگىلەۋدىڭ ماڭىزدى ٴمانىن قاراپايىم دا ۇعىنىقتى تىلمەن ٴتۇسىندىرىپ، وقۋشىلاردى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تانىمىن ورناتۋعا، وتانشىلدىق رۋحىن جەتىلدىرۋگە تاربيەلەدى، جەتەكتەدى.
مەملەكەت تۋى جەلبىرەپ، مەملەكەت ٴانى اسقاقتادى. 4 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىستىق 1 ـ ورتا مەكتەپتىڭ مەملەكەت تۋىن شىعارۋ سالتىندا مەكتەپ پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، مەكتەپ باستىعى تاجىگۇل مامەت وقۋشىلارعا جالپى حالىقتىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى كۇنىن بەلگىلەۋدىڭ ارتقى كورىنىسى، ٴمانى، سونداي ـ اق قاتىستى زاڭ، زاڭ ەرەجە قاتارلىلاردى تانىستىرىپ، وقۋشىلارعا مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇعىندىردى. سونىمەن بىرگە ول وقۋشىلارعا تۇرمىستا مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنە قاتەر توندىرەتىن كۇماندى ارەكەتتەردى نەمەسە دەرەكتەردى بايقاعاندا دەرەۋ 12339عا تەلەفون بەرىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى ورگانىنا مالىمدەۋ كەرەكتىگىن ايتتى.
4 ـ ايدىڭ 9 ـ كۇنى كۇيتۇن قالالىق 2 ـ ورتا مەكتەپ پەن جياڭسۋ ولكەسى شۇيجوۋ قالالىق عىلىم ـ تەحنولوگيا ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارى ”بۇلتتىق ساباقحانا“ فورماسىمەن مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى جونىندە ٴبىر رەت جاندى ساباق تىڭدادى.
ەكى جەردىڭ وقىتۋشىلارى ”ۇتىلامالى“ فورمادا ساباق ٴوتتى، كۇيتۇن قالالىق 2 ـ ورتا مەكتەپتىڭ وقىتۋشىسى جاۋ سۇيسۇي ”مەملەكەت تەرريتورياسى حاۋىپسىزدىگىن مەن قورعايمىن“ دەگەن تاقىرىپتا ۇستىندە ٴتۇسىندىرۋ، بەينەجازبا كورۋ، دەلو مىسالىنا تالداۋ جاساۋ سياقتىلار ارقىلى وقۋشىلاردى جالپى تۇلعالىق مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى كوزقاراسىنىڭ تەرەڭ ٴمانىن، مەملەكەت تەرريتورياسى حاۋىپسىزدىگىنىڭ ماڭىزدىلىعىن، سونداي ـ اق كۇندەلىكتى تۇرمىستاعى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋدىڭ ناقتى شارالارىن تۇسىنۋگە جەتەكتەدى. شۇيجوۋ قالالىق عىلىم ـ تەحنولوگيا ورتا مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى ۋ چيۇڭ ”كىشكەنتاي تۇقىم · ۇلكەن حاۋىپسىزدىك“ تاقىرىبىن تياناق ەتىپ، قاراپايىم دا ۇعىنىقتى ٴتاسىل ارقىلى وقۋشىلارعا تۇقىم حاۋىپسىزدىگىنىڭ ماڭىزدىلىعىن، سونداي ـ اق استىق حاۋىپسىزدىگىنىڭ كوكەي تەستىلىگىن ۇعىندىرىپ، وقۋشىلاردى كۇندەلىكتى ٴۇش ۋاق تاماقتان باستاپ ۇقىپتى، ۇنەمشىل بولۋ، استىقتى قاستەرلەۋ سىندى تاماشا ادەت قالىپتاستىرۋعا جەتەكتەدى.
”ۇيرەنۋ ارقىلى مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنىڭ مەملەكەتتىڭ دامۋىنا ساياتىندىعىن ىشكەرىلەي تانىپ جەتتىم. بۇدان بىلاي مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى بىلىمدەردى مۇقيات ۇيرەنىپ، مەكتەپ ۇيىمداستىرعان مەملەكەت حاۋىپسىزدىگى تاربيەسى قيمىلىنا بەلسەنە قاتىناسىپ، مەملەكەت حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋعا ٴوز ۇلەسىمدى قوسۋعا قۇلشىنامىن“، ـ دەدى كۇيتۇن قالالىق 2 ـ ورتا مەكتەپتىڭ وقۋشىسى جيا ۋىنتيڭ.
