تاتۋ، ادال، قايىرىمدى، كەڭ پەيىل بولۋ داڭعىل جولىمەن ٴجۇرىپ، تاعدىرلاس بولۋدىڭ جاڭا تاراۋىن اشتى

— ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ۆيەتنامداعى، مالايزياداعى، كامبودجاداعى مەملەكەتتىك ساپارى جۇڭگونىڭ شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرىمەن قارىم ـ قاتىناسى تاريحىنىڭ جاڭا بەلەسىن تۇلعالادى

　　شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 4 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى. 2025 ـ جىلى 4 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنىنەن 18 ـ كۇنىنە دەيىن، مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ ۇسىنىسپەن ۆيەتنام، مالايزيا، كامبودجا سىندى 3 ەلدە مەملەكەتتىك ساپاردا بولدى. ساپار اياقتالۋ ساتىندە جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەسى، سىرتقى ىستەر مينيسترى ۋاڭ ي بىرگە جۇرگەن تىلشىلەرگە وسى رەتكى ساپاردىڭ احۋالىن تانىستىردى.

　　ۋاڭ ي بىلاي دەدى: ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى ساپارى مەملەكەت باسشىسىنىڭ بيىلعى شەتەلدەگى ساپارىنىڭ بەتاشارى، ورتالىقتىڭ توڭىرەكتىك قىزمەت ماجىلىسىنەن كەيىن جۇرگىزىلگەن ٴبىر رەتكى كەلەلى ديپلوماتيالىق ارەكەت. سىڭار جاقتىلىق، وكتەمدىك ساياسي دۇنيە جۇزىنە سوققى جاساعان ۇلكەن جاعدايدا وسى رەتكى ساپار تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن نەگىزگى جەلى ەتىپ، نازاردى تاتۋ كورشى، دوس بولۋعا، ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ سەلبەستىكتى ىلگەرىلەتۋگە شوعىرلاندىرىپ، تولىق تابىسقا قول جەتكىزدى. 5 كۇن، 4 ٴتۇن ۋاقىتتا ٴتوراعا شي جينپيڭ 30عا جۋىق قيمىلعا ىركەس ـ تىركەس قاتىناسىپ، تاتۋ كورشى بولۋ، تىنىش كورشى بولۋ، باي كورشى بولۋ، تاتۋ، ادال، قايىرىمدى، كەڭ پەيىل بولۋ، تاعدىرلاس بولۋ ۇستانىمى باعىتىن تەرەڭدەي ٴتۇسىندىرىپ، 100دەن استام سەلبەستىك جەتىستىگىنە كەلىسۋدى ىلگەرىلەتىپ، توڭىرەكتىك تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىنىڭ جاڭا تاراۋىن جازىپ، جۇڭگونىڭ توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن ورنىقتىلىقتى، گۇلدەنۋدى بىرگە جەبەۋىنىڭ جاڭا كارتيناسىن بىرگە كەسكىندەدى. ساپارلاي بارعان 3 ەل ايرىقشا ٴمان بەرىپ، ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ساپارلاي بارعاندىعىنا تۇگەلدەي ەڭ جوعارى مارتەبەمەن سي ـ قۇرمەت كورسەتتى، ەڭ سالتاناتتى دا ىقىلاستى ورنالاستىرۋ جاسادى، بۇل ٴارى شىن جۇرەكتەن شىققان دوستىق سۇيىسپەنشىلىكتى بەينەلەدى، ٴارى جۇڭگومەن قارىم ـ قاتىناسقا ايرىقشا ٴمان بەرەتىن ايقىن سيگنال تاراتتى.

　　ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى قوعامدىق پىكىر بارىنشا نازار اۋدارىپ، ٴجيى حابارلاپ، جابال بىلاي دەپ قارادى: وسى رەتكى ساپار شارىقتاۋ شەگىنە كوتەرىلىپ، تارتىمدىلىعى جاپپاي ايگىلەنىپ، جۇڭگونىڭ شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرىمەن قارىم ـ قاتىناسى تاريحىنىڭ جاڭا بەلەسىن ورناتىپ، جۇڭگونىڭ توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭۋ، قول ۇستاسا سەلبەستىك جاساۋ سىندى شىن ىقىلاستى تىلەگىن كورنەكتىلەندىرىپ، جۇڭگونىڭ كوپ جاقتىلىقتى جانە حالىقارالىق ساۋدا ەرەجەسىن باتىل قورعايتىن قۋاتتى سيگنال تاراتىپ، وزگەرىس پەن بىلىقپالىق قاباتتاسقان حالىقارالىق جاعدايدا جاۋاپكەرشىلىك ارقالايتىن ٴىرى ەل وبرازىن ايگىلەدى. ٴتوراعا شي جينپيڭ ٴىرى ەلدىڭ جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى ارقىلى ەركىن ساۋدانى قورعاۋ، سىڭار جاقتى زورەكەرلىككە قارسى تۇرۋ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ سىندى ادىلەت ٴۇنىن تاراتىپ، ٴار ەلدىڭ ىنتىماقتاسۋىنا، سەلبەسۋىنە سەنىم جانە باتىلدىق ۇستەدى. جۇڭگو توڭىرەككە كەڭ ٴورىستى تۇرعىمەن جانە ۇزاق بولاشاقتىق كوز ايامەن قاراپ، ناعىز ستراتەگيالىق كەڭ پەيىلىن ايگىلەدى. جاھاندانۋ ”ازيالىق ساتكە“ اياق باسىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ٴتۇيىنى ازياعا اۋىستى، ال جۇڭگو ماڭىزدى قوزعالتقىش بولدى.

ٴبىرىنشى، شىن كوڭىلمەن دوستاسىپ، جۇڭگو - ۆيەتنام قارىم ـ قاتىناسىن گۇلدەندىرۋ جولىندا تاعى اتتاندى

　　ۋاڭ ي بىلاي دەدى: جۇڭگو مەن ۆيەتنام — تاۋ ـ وزەنى تۇتاسقان سوتسياليستىك دوس كورشى ەلدەر، ورتاق مۇرات ـ سەنىمى مەن كەڭ كولەمدى ستراتەگيالىق مۇددەسى بار. مۇراتتاس بولۋ، تاعدىرلاس بولۋ — جۇڭگو - ۆيەتنام قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ەڭ ايقىن ەرەكشەلىگى. بيىل — جۇڭگو مەن ۆيەتنام ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 75 جىلدىعى. باس شۋجي، مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ ۆيەتنامدى بيىلعى شەتەلگە ساپارىنداعى العاشقى بەكەتى ەتتى، سۋ لين جولداس بىلتىر ۆيەتنام كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى بولعاننان كەيىنگى تۇڭعىش رەتكى شەتەلگە ساپارىندا دا جۇڭگونى تاڭدادى، ەكى پارتيا باس شۋجيلەرىنىڭ ٴبىر جىل ۋاقىت ىشىندە ٴوزارا ساپاردا بولۋى جۇڭگو - ۆيەتنام قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ستراتەگيالىق سيپاتى مەن جوعارى دەڭگەيىن تولىق ايگىلەدى.

　　ۆيەتنام جاق وسى رەتكى ساپاردى كۇتىپ الۋدى بيىلعى ەڭ ماڭىزدى ديپلوماتيالىق كۇن تارتىپكە ەنگىزدى. باس شۋجي سۋ لين مەن مەملەكەت ٴتوراعاسى لياڭ چياڭ بىرگە باس شۋجي، مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭگە ارناپ قارسى الۋ قوناعاسىن وتكىزىپ، ۆيەتنام كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەلەرى، ورتالىق كوميتەت شۋجيچۋىنىڭ شۋجيلەرى تۇگەل بىرگە قاتىناستى. مەملەكەت ٴتوراعاسى لياڭ چياڭ، زۇڭلي فان ميڭجىڭ جەكە ـ جەكە اۋەجايعا بارىپ قارسى الدى جانە شىعارىپ سالدى. ۆيەتنام كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەسى، ورتالىق كوميتەت شۋجيچۋىنىڭ ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى شۋجيى چىن جينشيۋ ۆيەتنامداعى قيمىلدىڭ تۇتاس بارىسىندا سەرىك بولدى. باس شۋجي شي جينپيڭ بارعان جەرىندە ەكى ەلدىڭ، ەكى پارتيانىڭ تۋلارى ٴبىر ـ بىرىنە ٴسان قوسىپ، ٴار سالاداعى بۇقارا جول جاعاسىنا جارىلا تۇرىپ قارسى الدى، سول ورتاداعى راي شىنايى دا ىقىلاستى بولىپ، ”ۆيەتنام مەن جۇڭگونىڭ دوستىق سۇيىسپەنشىلىگىنىڭ تەرەڭدىگىن، جولداس ۇستىنە باۋىرلاس“ ەكەندىگىن جاندى ايگىلەدى.

　　ەكى پارتيانىڭ، ەكى ەلدىڭ ەڭ جوعارى باسشىلارىنىڭ ستراتەگيالىق جەتەكشىلىك ەتۋى — جۇڭگو - ۆيەتنام قارىم ـ قاتىناسى دامۋىنىڭ ەڭ ۇلكەن ارتىقشىلىعى جانە ەڭ ماڭىزدى ساياسي قامتاماسىزدىعى. ساپار كەزىندە باس شۋجي شي جينپيڭ باس شۋجي سۋ لينمەن جالپى جاعدايلىق، ستراتەگيالىق، بەتالىستىق ماسەلەلەر جونىندە ۇزاق ۋاقىت ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىرىپ، 2 رەت شاي ىشە وتىرىپ شاعىن كولەمدە اڭگىمەلەسىپ، ىشكەرىلەي تىلدەستى. ٴتوراعا شي جينپيڭ تاعى مەملەكەت ٴتوراعاسى لياڭ چياڭمەن، زۇڭلي فان ميڭجىڭمەن، پارلامەنت ٴتوراعاسى چىن چيڭمينمەن جەكە ـ جەكە كەزدەستى. ەكى پارتيا، ەكى ەل باسشىلارى ”التى اناعۇرلىم“ جالپى تۇلعالىق نىساناسى بويىنشا ەكى جاقتىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەلبەستىگىنىڭ اناعۇرلىم جوعارى ساپالى، اناعۇرلىم تەرەڭ ساتىلى بولۋعا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، ستراتەگيالىق مانگە يە جۇڭگو - ۆيەتنام تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن جەدەل قۇرىپ، سوتسياليزم ىستەرىنىڭ دۇنيە ٴجۇزىنىڭ 100 جىلدىق وزگەرىسى بارىسىندا دامۋىن، زورايۋىن بىرگە ىلگەرىلەتۋدى ٴبىر اۋىزدان تۇراقتاندىردى.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ ۆيەتنام كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 95 جىلدىعىن، ۆيەتنام مەملەكەتى قۇرىلعاندىعىنىڭ 80 جىلدىعىن جانە وڭتۇستىك بولىگى ازات بولعاندىعىنىڭ 50 جىلدىعىن قىزۋ قۇتتىقتاپ، جۇڭگونىڭ ۆيەتنامنىڭ ٴوز ەلىنىڭ مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن سوتسياليزم جولىمەن ويداعىداي ٴجۇرۋىن، ۆيەتنام كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 14 ـ قۇرىلتايىنا دايىندالۋىن ٴارى ويداعىداي اشۋىن، پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىنىڭ جاڭا جاعدايىن ۇزدىكسىز اشۋىن اۋەلگىسىندەي قولدايتىندىعىن باسا دارىپتەدى. باس شۋجي سۋ لين مىنانى ٴبىلدىردى: باس شۋجي شي جينپيڭ — جۇڭگو حالقىنىڭ كورنەكتى كوسەمى، سونداي ـ اق ۆيەتنام حالقىنىڭ ۇلى دوسى، جۇڭگوشا سوتسياليزم ٴىسى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا تاريحي تابىستارعا قول جەتكىزدى. جۇڭگومەن قارىم ـ قاتىناستى دامىتۋ — ۆيەتنامنىڭ وبيەكتيۆ تالابى، ستراتەگيالىق تاڭداۋى جانە ماڭداي الدى ورىندا تۇرادى، ۆيەتنام - جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋىن ىلگەرىلەتۋ ەكى ەل حالقىنىڭ ٴتۇبىرلى مۇددەسىنە ۇيلەسەدى، ٴداۋىردىڭ دامۋ اۋقىمىنا ۇيلەسەدى. ۆيەتنام جاق ستراتەگيالىق مانگە يە ۆيەتنام - جۇڭگو تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى قۇرىلىسىن باتىل ىلگەرىلەتىپ، ەكى ەل بىرگە داميتىن بولاشاق اشۋعا بەل بايلادى.

　　وسى رەتكى ساپاردا ەكى جاق بىرلەسكەن مالىمدەمە جاريالاپ، 45 سەلبەستىك حۇجاتىنا قول قويىسىپ، ەكى ەلدىڭ ناقتى سەلبەستىگىنىڭ ساپاسىنىڭ جوعارىلاپ دەڭگەيىنىڭ كوتەرىلۋىن، دامۋ ستراتەگيالارىنىڭ جىلدام ٴتۇيىلىسۋىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتتى. تەمىر جول سەلبەستىگىندە سيىمدىلىعىن كەڭەيتىپ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدىڭ جۇزەگە اسۋى ەكى ەلدىڭ دامۋدى بىرگە كوزدەۋ بەكىمىن تىپتەن ايگىلەدى. باس شۋجي شي جينپيڭ مەن باس شۋجي سۋ لين جۇڭگو - ۆيەتنام تەمىر جول سەلبەستىگى مەحانيزمىن ىسكە قوسۋ سالتىنا بىرگە قاتىناستى. وسى مەحانيزمگە سۇيەنىپ، ەكى جاق ولشەمدى رەليستى تەمىر جولدىڭ جالپى بەتتىك تۇتاسۋىن جۇزەگە اسىرىپ، شەكارا اتتاعان تاسىمال قۋاتىن ايرىقشا جوعارىلاتىپ، زات اينالىمى وزىندىك قۇنىن تومەندەتىپ، ەكى ەلدىڭ قامداۋ تىزبەگىن ”جىكسىز ٴتۇيىلىستىرىپ“، باتىس بولىك قۇرلىق — تەڭىز جاڭا ارناسىن ونان ارى اشىپ، جۇڭنان تۇبەگى ەكونوميكالىق دالىزىنە اناعۇرلىم كۇشتى دامۋ قوزعالىس قۋاتىن ۇستەپ، ونى جۇڭگو مەن ۆيەتنامنىڭ ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپالى بىرگە قۇرۋىنىڭ بەلگى سيپاتتى ينجەنەرياسىنا اينالدىرادى.

　　بيىل تاعى ”جۇڭگو - ۆيەتنام گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىس جىلى“. باس شۋجي شي جينپيڭ ۆيەتنام باسشىلارىمەن بىرگە جۇڭگو - ۆيەتنام حالىقتارى كولەمدى بىرلەسكەن ساۋىق قيمىلىنىڭ ۋاكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، جۇڭگو - ۆيەتنام قارىم ـ قاتىناسىنىڭ نەگىزى حالىقتا، تامىرى حالىقتا، كۇشى دە حالىقتا ەكەندىگىن اتاپ كورسەتىپ، جۇڭگو - ۆيەتنام جاستارىن ەكى ەلدىڭ سوتسياليزم ىستەرى جانە جۇڭگو - ۆيەتنام تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى قۇرىلىسى ٴۇشىن جاستىق كۇش ـ قۋاتتارىن قوسۋعا جىگەرلەندىردى. ەكى ەلدىڭ ٴار سالاسىنىڭ ۋاكىلدەرى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ارناۋ سوزىنە ىقىلاسپەن ٴۇن قوسىپ، شاتىرلاعان شاپالاق ٴۇنى تالايعا دەيىن تولاستامادى. باس شۋجي شي جينپيڭ الداعى 3 جىلدا جۇڭگو جاقتىڭ ۆيەتنام جاستارىن جۇڭگوعا كەلىپ ”قىزىل زەرتتەۋ، ۇيرەنۋ ساپارىن“ ورىستەتۋگە ۇسىنىس ەتىپ، جۇڭگو مەن ۆيەتنامعا ورتاق قىزىل گەن ارقىلى ەكى ەلدەگى جاس ۇرپاقتىڭ دوستىق سۇيىسپەنشىلىگىن بەكەمدەپ، قىزىل ىستەردىڭ ٴىزباسارى بولۋىنا، قىزىل دوستىقتىڭ ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا جالعاسۋىنا مۇمكىندىك جاسايتىندىعىن جاريالادى.

　　ۋاڭ ي مىنانى ٴبىلدىردى: قازىرگى تاڭداعى دۇنيە جۇزىندەگى ەكى كوممۋنيستىك پارتيا ۇزاق ۋاقىت بيلىك جۇرگىزگەن ٴارى ۇلى تابىستارعا قول جەتكىزگەن سوتسياليستىك ەلدەر رەتىندە، جۇڭگو - ۆيەتنام تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ ماڭىزدى حالىقارالىق مانگە يە. جۇڭگو مەن ۆيەتنام ەكى ەلدەگى ٴبىر ميلليارد 500 ميلليوننان استام حالىق وسىزاماندانۋعا بىرگە قادام تاستادى، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەل مەن جاڭادان گۇلدەنگەن ەكونوميكالىق تۇلعانىڭ وسىزاماندانۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا پايدالى ونەگە ازىرلەدى. بىلىققان جايتتەر قاباتتاسقان دۇنيە ٴجۇزى الدىندا، جۇڭگو - ۆيەتنام ەكى سوتسياليستىك مەملەكەتتىڭ بەيبىت دامۋى باعالى تۇراقتىلىق اكەلەدى، جۇڭگو مەن ۆيەتنامنىڭ دوستىعى، سەلبەستىگى تاسقىنداعان تالپىنىستى ايگىلەيدى. جاڭا تاريحي باستامادا تۇرعان جۇڭگو مەن ۆيەتنام ەكى پارتيانىڭ، ەكى ەلدىڭ ەڭ جوعارى باسشىلارى نۇسقاعان بەتالىسپەن قول ۇستاسا العا ىلگەرىلەپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ سوتسياليزم ىستەرىنە جانە ادامزاتتىڭ دامۋىنا، العا باسۋىنا تىڭ ۇلەس قوسادى.

ەكىنشى، شىنايى مامىلە جاساپ، جۇڭگو - مالايزيا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ساپاسىن تاعى جوعارىلاتتى

　　ۋاڭ ي مىنانى ٴبىلدىردى: جۇڭگو مەن مالايزيا — ارالارىن تەڭىز ٴبولىپ جاتقان دوس كورشى ەلدەر، جۇڭگو مەن مالايزيانىڭ ٴداستۇرلى دوستىعى مىڭ جىلدى باسىپ ٴوتىپ، ”اعىندى سۋداي ۇزىلمەيدى“. مالايزيا - جۇڭگومەن ەڭ ەرتە جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس ورناتقان شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعىنداعى ەل، ەكى ەلدىڭ ناقتى سەلبەستىگى ٴوڭىردىڭ الدىڭعى لەگىندە كەلەدى. ۇستانىمى جاقىن بولۋ، مۇددەلەرى توعىسۋ، گۋمانيتارلىق جاقتان توعىسۋ — جۇڭگو - مالايزيا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ جاندى كارتيناسى.

　　وسى رەتكى ساپار ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ اراعا 12 جىل سالىپ مالايزيادا تاعى دا مەملەكەتتىك ساپاردا بولۋى، مالايزيا جاق دەن قويا دايىندالىپ، ىستىق ىقىلاسپەن كۇتىپ الدى. ەڭ جوعارى مەملەكەت باسشىسى يبىراھيم مەملەكەت پاتشا سارايىندا سالتاناتتى قارسى الۋ سالتىن وتكىزدى، ٴانۋار زۇڭلي اۋەجايعا بارىپ الدىنان شىعىپ جانە شىعارىپ سالىپ، جەكەلىك الەۋمەتتىك جەلى مەدياسىندا جۇڭگو ٴانى «جاقسى باۋىرلاسىم» ارقىلى ٴتوراعا شي جينپيڭگە شىنايى دوستىق سۇيىسپەنشىلىگىن ٴبىلدىردى.

　　وسى رەتكى ساپارداعى ەڭ ماڭىزدى جەتىستىك — ەكى ەل باسشىلارىنىڭ جۇڭگو - مالايزيا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ورنىن تىڭ بيىك دەڭگەيگە كوتەرىپ، جوعارى دەڭگەيلى ستراتەگيالىق سيپاتقا يە جۇڭگو - مالايزيا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى جاريالاۋى بولدى. بۇل 2023 ـ جىلى جۇڭگو مەن مالايزيانىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانى بىرگە قۇرۋدى جاريالاعاننان كەيىن، ەكى جاقتى قارىم ـ قاتىناس ورنىنىڭ تاعى دا ارشىندى ورلەۋى بولدى. 2 جىلدان بەرى، جۇڭگو - مالايزيا سەلبەستىگى كورنەكتى تەزدەپ، بىلتىر ەكى جاقتىڭ ساۋدا سوماسى 210 ميلليارد امەريكا دوللارىنان اسىپ، ادامداردىڭ بارىس ـ كەلىسى 6 ميلليون ادامعا (رەت) تاياۋ بولىپ، تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قۇرىلىسى كورنەكتى ونىمدىلىككە جەتىپ، قارىم ـ قاتىناس ورنىنىڭ دەڭگەيىن كوتەرۋدىڭ ىڭعايى كەلىپ، ارناعا ٴتۇستى. ەڭ جوعارى مەملەكەت باسشىسى يبىراھيم مىنانى ٴبىلدىردى: حالىقارالىق جاعدايدا مەيلى قانداي وزگەرىستەر بولسا دا، مالايزيا جاق جۇڭگومەن قول ۇستاسا بىرگە ىلگەرىلەپ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق سيپاتقا يە تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتەدى. ٴانۋار زۇڭلي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: مالايزيا مەن جۇڭگو بىرگە جۇرسە عانا ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتەدى، مالايزيا جاق باستان ـ اياق جۇڭگونىڭ تاباندى، پرينسيپتەن بۇلجىمايتىن دوسى بولادى. مالايزيا مەن جۇڭگونىڭ دوستىعى ۇزاققا جالعاسادى، تەلەگەي تەڭىزدەي تەرەڭ، جۇلدىزدى اسپانداي ماڭگىلىك بولىپ، ماڭگى كۇش ـ قايراتى تاسقىنداپ، ۇمىتكە تولى بولادى.

　　وسى رەتكى ساپاردىڭ ۇلكەن ٴبىر جارقىن ٴتۇيىنى ەكى جاقتىڭ وڭىرلىك جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەر سەلبەستىگىنىڭ بيىگىن بىرگە تۇلعالاپ، نازاردى سيفرلى ەكونوميكا، جاسىل ەكونوميكا، جاساندى زەردە سياقتى الدىڭعى لەكتىك سالالارعا شوعىرلاندىرىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ، قۇن تىزبەگىنىڭ، ساندى مالىمەت تىزبەگىنىڭ، دارىندىلار تىزبەگىنىڭ توعىسپالى دامۋىن كۇشەيتىپ، جاڭادان گۇلدەنگەن تەحنولوگيالار بىرلەسكەن تاجىريبەحاناسىن بىرگە قۇرىپ، وڭىرلىك جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ۇلگىسىن ورناتىپ، وزدەرىنىڭ وسىزامانداندىرۋ ۇردىسىنە دەم بەرۋدى كەڭەسىپ تۇراقتاندىرعانى بولدى. ەكى ەل باسشىلارى دامۋ ستراتەگيالارىنىڭ ٴتۇيىلىسۋىن كۇشەيتىپ، شىعىس تەڭىز جاعالاۋى تەمىر جولى، ”ەكى ەل، ەكى باقشا“ سياقتى ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ جەتەكشى نىساندارىن ىلگەرىلەتىپ، مالايزيانىڭ ماڭىزدى پورتىن ”قۇرلىق، تەڭىز جاڭا ارناسىنىڭ“ ماڭىزدى تورابى ەتىپ تۇلعالاۋعا قوسىلدى، ەكى جاق 26 سەلبەستىك حۇجاتىنا قول قويىسىپ، رەكورد جاراتقان سۇبەلى جەتىستىككە قول جەتكىزدى.

　　ٴانۋار زۇڭلي ٴتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن بارىنشا القاپ، قازىرگى جاعدايدا وسى باستاما ماڭىزدى رەال مانگە يە، دۇنيە ٴجۇزى وركەنيەتتە ٴوزارا ۇلگى الىپ، الاۋىزدىقتى جويۋى قاجەت دەپ قارادى. الەمدىك وركەنيەت باستاماسىن امالياتتا ايگىلەۋ ٴۇشىن، جۇڭگو مەن مالايزيا ”رۋجيا - ٴىسلام وركەنيەتتەرى تىلدەسۋىن“ ورىستەتىپ، رۋجيا وركەنيەتى مەن ٴىسلام وركەنيەتىنىڭ ٴوزارا ۇيرەنۋىن، ۇلگى الۋىن ىلگەرىلەتىپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىن جەبەۋگە كەلىستى.

　　مالايزيا — بيىل شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعىنىڭ كەزەكتى ٴتوراعا ەلى جانە جۇڭگو - شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى قارىم ـ قاتىناسىن سايكەستىرۋشى ەل، ەكى ەل باسشىلارى وڭىرلىك سەلبەستىك جونىندە ىشكەرىلەي پىكىر اۋىستىردى. ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعىنىڭ ىنتىماعىن جانە ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن باتىل قولدايدى، شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعىنىڭ وزەكتى ورنىن قولدايدى، وڭىردەگى ەلدەرمەن بىرگە جۇڭگو - شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى ەركىن ساۋدا رايونىنىڭ دەڭگەيى كوتەرىلگەن نۇسقاداعى كەلىسىمىن ەرتەرەك جاساسۋدى قالايدى. مالايزيا جاق جۇڭگونىڭ وڭىرلىك سەلبەستىكتەگى رولىن بارىنشا القادى، ٴتوراعا ەل رولىن ساۋلەلەندىرىپ، شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى - جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسىنىڭ اناعۇرلىم زور دامۋعا قول جەتكىزۋىن ىلگەرىلەتىپ، بەيبىت، گۇلدەنگەن بولاشاقتى بىرگە تۇلعالايتىندىعىن ٴبىلدىردى. شەتەل مەديالارى جاپپاي جۇڭگو - شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى سەلبەستىگى وڭىرلىك سەلبەستىكتە ەڭ ناقتى، ەڭ جەتىستىككە باي بولدى، كوپ جاقتىلىققا جانە اشىق سەلبەستىككە تاباندى بولۋدىڭ ۇلگىسى، ازيا - تىنىق مۇحيت ٴوڭىرى ەكونوميكاسى باياندى ارتۋىنىڭ ماڭىزدى تىرەگى دەپ قارادى.

　　ۋاڭ ي مىنالاردى ٴبىلدىردى: ٴانۋار زۇڭليدىڭ قارسى الۋ قوناعاسىنداعى ارناۋ سوزىندە ايتقانىنداي، تاريح اسىعىس ـ ۇسىگىس جازىلعان نارسە ەمەس، ناعىز سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناس تا قاس قاعىمدا ورنامايدى، بىرتىندەي جيناۋعا، شىن ىقىلاسپەن قورعاۋعا، كوكىرەكتە جىگەردىڭ بولۋىنا، قايسارلىقپەن العا تارتۋعا مۇقتاج. بىلتىر جۇڭگو مەن مالايزيا ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 50 جىلدىعىن بىرگە قۇتتىقتادى، وسى رەتكى ساپاردا ەكى ەل باسشىلارى جۇڭگو - مالايزيا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى قۇرىلىسىنىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى ستراتەگيالىق باعىتقا قاراي العا باسۋىن پارمەندى ىلگەرىلەتتى. جۇڭگو - مالايزيا دوستىق سەلبەستىگى تەز قارقىندى ارناعا ٴتۇستى، ورتاق نىسانانىڭ جول سىلتەۋىندە ساپاسىن ٴوسىرىپ دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، ٴتىپتى دە شۇعىلالى كەلەسى ”التىن 50 جىلدى“ اشادى.

ٴۇشىنشى، ٴوزارا سۇيىسپەنشىلىكتى ساقتاپ، جۇڭگو - كامبودجا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دەڭگەيىن تاعى جوعارىلاتتى

　　ۋاڭ ي مىنالاردى ٴبىلدىردى: جۇڭگو - كامبودجا دوستىعى مىڭ جىلدان اسقان قوس باعىتتا اتتانۋ. تاريحتا جۇڭحۋا وركەنيەتى مەن گاۋميان وركەنيەتى سيىسىمدى بولىپ، ٴوزارا ۇلگى الىپ، شۇعىلا شاشىپ كورىك بەردى. كامبودجا - جۇڭگومەن تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قۇرۋ ارەكەت جوسپارىنا قول قويىسقان تۇڭعىش ەل. سوڭعى جىلدارى ٴتوراعا شي جينپيڭ مەن كامبودجا جاق باسشىلارىنىڭ ستراتەگيالىق جەتەكشىلىگىندە، جۇڭگو - كامبودجا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى قۇرىلىسى جوعارى ساپالى، جوعارى دەڭگەيلى، جوعارى ولشەمدى جاڭا داۋىرگە اياق باستى.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ كامبودجانىڭ ٴداستۇرلى جاڭا جىلى بايلانىسىمەن كامبودجادا مەملەكەتتىك ساپاردا بولدى، كامبودجادا جوعارىدان تومەنگە دەيىنگىلەر بۇدان ەرەكشە ٴۇمىت كۇتتى. پنومپەننىڭ جەر ـ جەرىنەن پاتشا اۋلەتىنەن تارتىپ قاراپايىم جۇرتشىلىقتىڭ ٴتوراعا شي جينپيڭگە دەگەن قۇرمەتىن جانە جۇڭگوعا دەگەن دوستىعىن سەزىنە الاسىز. پاتشا سيحاموني مەن ٴتوراعا حۇڭسىن، 5 ورىنباسار ٴۋازىر، پارلامەنتتىڭ ٴبىرىنشى ورىنباسار ٴتوراعاسى، سونداي ـ اق پاتشا اۋلەتىنىڭ كوپتەگەن مۇشەسى ٴتوراعا شي جينپيڭدى بىرگە قارسى الدى ٴارى اۋەجايدا سالتاناتتى قارسى الۋ سالتىن وتكىزدى. بۇل پاتشا سيحاموني تاققا وتىرعان 20 جىلدان بەرى تۇڭعىش رەت اۋەجايعا كەلىپ شەتەلدىك سيلى قوناقتى قارسى الۋى، تۇڭعىش رەت اۋەجايدا قارسى الۋ سالتىن وتكىزۋى، قۇرمەت قاراۋىلىن قاتارعا تۇرعىزۋ بۇرىن بولىپ كورمەگەن. اۋەجايدان مەيمانحاناعا بارا جاتقان جولدا پنومپەندە قالىڭ ادام جينالدى، جەرگىلىكتى ورىنداعى نەشە 10 مىڭ جۇرتشىلىق كوشەنىڭ ەكى جاق بويىندا قاۋمالاپ، جۇڭگو مەن كامبودجانىڭ مەملەكەت تۋىن بۇلعاپ، قولدارىنا ەكى ەل باسشىلارىنىڭ سۋرەتىن ۇستاپ، ٴتوراعا شي جينپيڭدى قىزۋ قارسى الدى. ٴتوراعا حۇڭسىن ٴتوراعا شي جينپيڭمەن ديدارلاسىپ، كوسىلە اڭگىمەلەستى ٴارى قوشتاسار ساتتە باس ٴۋازىر حۇڭماناي، ورىنباسار باس ٴۋازىر حۇڭماني، ورىنباسار سىليڭ حۇڭمانىمەن بىرگە ٴتوراعا شي جينپيڭگە قوناعاسى بەرىپ اتتاندىردى، سونداي ـ اق اۋەجايعا ٴوزى بارىپ قوشتاستى.

　　وسى رەتكى ساپاردىڭ ادامدى ەڭ اسەرلەندىرگەنى، ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ پاتشا سيحامونيمەن جانە پاتشا اناسى مونيلەمەن بولعان شىن ىقىلاستى ىقپالداستىعى بولدى. پاتشا سيحاموني ٴتوراعا شي جينپيڭگە ”كامبودجا پاتشالىعىنىڭ ۇلت تاۋەلسىزدىگى ۇلكەن القا دارەجەلى وردەنىن“ بەرىپ، ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ كامبودجا - جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە ەرەن ۇلەس قوسقاندىعىن، كامبودجانىڭ ۇلى دوسى ەكەندىگىن ٴبىلدىردى. ٴتوراعا شي جينپيڭگە ارناپ وتكىزگەن قارسى الۋ قوناعاسىندا پاتشا سىحانوكتىڭ ٴوزى جازعان جۇڭگو - كامبودجا دوستىعىن جىرلاعان مۋزيكا باستان ـ اياق قويىلىپ، جيشياڭ ورداسىن جۇڭگو مەن كامبودجانىڭ ٴبىر ٴۇيلى جانداي تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگى، قويۋ دوستىعى كەرنەدى. ٴتوراعا شي جينپيڭ ەكى ەلدىڭ اعا بۋىن باسشىلارىنىڭ جۇڭگو - كامبودجا دوستىعىن ورناتقان، جەتىلدىرگەن اسەرلى وتكەن ىستەرىن ەسكە الىپ، كامبودجا پاتشا اۋلەتىنىڭ جۇڭگو - كامبودجا دوستىق ىسىنە قوسقان ەرەكشە ۇلەسىن جوعارى باعالاپ، جۇڭگونىڭ پاتشا مەن پاتشا اناسىنىڭ ەكىنشى ٴۇيى ەكەنىن، كەز كەلگەن ۋاقىتتا جۇڭگوعا تاعى دا ساپارلاي كەلۋىن قارسى الاتىندىعىن ٴبىلدىردى. پاتشا سيحاموني مەن پاتشا اناسى مونيلە مىنانى ٴبىلدىردى: ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ساپارلاي كەلۋى كامبودجاداعى جالپى حالىق ٴۇشىن زور مارتەبە، ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىنىڭ تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن ىلگەرىلەتەدى، كامبودجا مەن جۇڭگونىڭ قۇرىشتاي بەرىك دوستىعى اناعۇرلىم تەرەڭدەيدى، سەتىنەمەيدى.

　　وسى رەتكى ساپاردىڭ شىرقاۋ ٴساتى ٴتوراعا شي جينپيڭ مەن باس ٴۋازىر حۇڭمانايدىڭ جۇڭگو - كامبودجا قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ورنىن جاڭا داۋىردەگى بارلىق جاعدايدا بىردەي جۇڭگو - كامبودجا تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى دەڭگەيىنە كوتەرگەندىگىن بىرگە جاريالاعانى بولدى. بۇل جۇڭگونىڭ شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرىمەن ەكى جاقتى قارىم ـ قاتىناسىن تۇڭعىش رەت بارلىق جاعدايدا بىردەي دەڭگەيگە كوتەرگەنى، سونداي ـ اق ەكى جاقتى دەڭگەيدە قۇرعان تۇڭعىش جاڭا داۋىردەگى بارلىق جاعدايدا بىردەي تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى. ەكى جاق ٴتىپتى دە جوعارى ورەدەگى ساياسي ٴوزارا سەنىمدىلىك ورناتىپ، ٴتىپتى دە جوعارى ساپاداعى ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ سەلبەستىك جاساۋدى كەڭەيتىپ، ٴتىپتى دە جوعارى دەڭگەيدەگى حاۋىپسىزدىك قامتاماسىزدىعىن بەكەمدەپ، ٴتىپتى دە جوعارى جيىلىكتەگى گۋمانيتارلىق ىستەر اۋىس ـ كۇيىسىن ورىستەتىپ، ٴتىپتى دە جوعارى ولشەمدەگى ستراتەگيالىق ىستەستىكتى اتقارىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرۋدى بار كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو - كامبودجانىڭ ”الماستىڭ التى قىرى“ سەلبەستىك جۇلگەسىن ۇزدىكسىز تولىقتاپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدىڭ تيپتىك ۇلگىسىن ورناتۋعا ٴبىر اۋىزدان قوسىلدى.

　　فۋناندىزو كەشەندى سۋ يگىلىگى نىسانىن سالۋ كامبودجانىڭ 100 جىلدىق ارمانى بولىپ، كامبودجانىڭ مەملەكەت جوسپارىنا، حالىق تۇرمىسى مەن باياندى دامۋىنا قاتىستى. جۇڭگونىڭ كامبودجا جاقتىڭ ٴجىتى قاداعالاپ وتىرعان ىستەرىن تولىق ٴتۇسىنۋى ٴارى قاجەتتى قولداۋ كورسەتۋى ەكى ەلدىڭ ٴبىر ـ ٴبىرىن ستراتەگيالىق سۇيەنىش ەتكەن بەرىك نيەتىن بەينەلەدى. جۇڭگو جاق تاعى كامبودجا جاقتىڭ قاجەتىنە نەگىزدەلىپ ”ونەركاسىپتى دامىتۋ ٴدالىزى“، ”بالىق، كۇرىش ٴدالىزى“ سىندى ەكى سەلبەستىك جوباسىن جاساپ، كامبودجانىڭ وسىزاماندانعان ونەركاسىپ، ٴوندىرىس بيىگىن تۇلعالاۋىنا، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ عىلىم ـ تەحنولوگيالانۋ، ونەركاسىپتەنۋ ورەسىن جوعارىلاتۋىنا دەم بەردى. ەكى جاق 37 سەلبەستىك حۇجاتىنا قول قويىستى، بۇل كاسىپ سالاسى تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى سەلبەستىگى، جاساندى زەردە، دامۋعا كومەكتەسۋ، كەدەندىك تەكسەرۋ ـ كارانتيندەۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ سياقتى سالالاردى قامتيدى، ٴارى كامبودجا جاقتىڭ ٴوز كۇشىنە سۇيەنىپ دامۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋىنا كومەكتەسەدى، ٴارى جاي بۇقاراعا كەڭ كولەمدە تيىمدىلىك جەتكىزەدى. كامبودجا جاقتىڭ باسشىلارى مىنالاردى ٴبىلدىردى: جۇڭگو جاقتىڭ كامبودجا ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىن بار كۇشپەن قولداعانىنا جانە دەربەس وزىنە ـ ٴوزى قوجايىن بولۋىن قورعاعانىنا راقىمەت ايتامىز، جۇڭگو كامبودجانىڭ ەڭ تاباندى قولداۋشىسى، ەڭ سەنىمدى سەلبەستىك سەرىگى، جۇڭگو جاقپەن ٴار سالاداعى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، ەكى ەلدىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى قۇرىلىسىنىڭ بيىك ورەگە كوتەرىلۋىن ىلگەرىلەتۋدى ٴۇمىت ەتەمىز.

　　كامبودجا مەدياسى شولۋ جاساپ بىلاي دەپ قارادى: وسى رەتكى ساپار ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىنىڭ جوعارى ساپاسىن بەينەلەپ، ايتىلمىس ”كامبودجا ـ جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسى سالقىندادى ٴپاتۋاسىنا“ پارمەندى تويتارىس بەردى. كامبودجانىڭ دامۋ جولىنىڭ بارلىق جەرىنەن جۇڭگونىڭ بەلگىسىن كورۋگە بولادى، اسىرەسە، تاياۋ 10 جىلداعى تەز قارقىنمەن ارتۋىن جۇڭگونىڭ بار كۇشپەن قولداۋىنان بولە قاراۋعا بولمايدى. جۇڭگو كيلىككەننىڭ ورنىنا سەلبەستىك جاساپ، باسقارعاننىڭ ورنىنا كومەك كورسەتىپ، كەڭ كولەمدە قۇرمەتكە جانە سەنىمگە يە بولدى.

　　ۋاڭ ي بىلاي دەدى: ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى ساپارى جۇڭگو مەن كامبودجانىڭ ارالارىنان قىل وتپەيتىن، مىزعىماس قۇرىشتاي بەرىك دوستىعىن ايگىلەپ، تەڭ مامىلە جاسايتىن، ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن سەلبەستىك ۇلگىسىن ورناتتى. ەكى ەل باسشىلارىنىڭ ستراتەگيالىق جەتەكشىلىگىندە، ەكى جاق تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا قۇرىلىسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو ـ كامبودجا دوستىعىنىڭ تەمىردەي مىقتى، ىنتىماعىنىڭ بولاتتاي بەرىك بولۋىنا، سەلبەستىگىنىڭ الماستاي جارقىراۋىنا مۇمكىندىك جاسايدى.

ٴتورتىنشى، ىنتىماقتاسىپ، سەلبەسىپ، ادىلدىكتىڭ، ادىلەتتىلىكتىڭ دۇرىس جولىن باتىل ساقتادى

　　ۋاڭ ي بىلاي دەدى: وسى رەتكى ساپاردىڭ ماڭىزدى ٴبىر استارى حالىقارالىق جاعدايدا تۇرلاۋسىزدىقتىڭ اسقىنۋى، بىلىقپالىقتىڭ ٴجيى تۋىلۋى بولىپ تابىلادى. امەريكا كەدەن باجىسىن قالاعانىنشا ۇستەمەلەپ الىپ، حالىقارالىق ەرەجەنى ەلەپ ـ ەسكەرمەدى، وزىمنەن كەرەمەت ەشكىم جوق دەپ سانادى. شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى ەڭ الدىمەن سوققىعا ۇشىرادى، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ بولاشاعىنان الاڭدادى، ورمان زاڭىنا قايتا ورالۋدى قالامادى. وسىناۋ قيىن ـ قىستاۋ ساتتە دۇنيە ٴجۇزى ورنىقتىلىق پەن بەتالىستىق سەزىمدى كوكسەدى، توڭىرەكتەگى ەلدەر جۇڭگونىڭ باسشىلىق قۋاتىن ايگىلەپ، ايقىندىلىق ازىرلەۋىن ٴۇمىت ەتتى.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنداي شالقار تەڭىز ٴار ەلدى يگىلىكتەندىردى، ٴارقانداي ەل توماعا ـ تۇيىق وقشاۋ ارالعا اينالمايدى. شاعىن قايىق، جالعىز جەلكەن سۇراپىل تولقىنعا توتەپ بەرە المايدى، قيىندىقتى بىلەك بىرىكتىرە جەڭگەندە عانا ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتۋگە بولادى. ساۋدا شايقاسىن جۇرگىزۋ حالىقارالىق ساۋدا جۇيەسىن ٴبۇلدىرىپ، الەمدىك ەكونوميكانىڭ ورنىقتىلىعىنا سوققى جاساپ، دۇنيە جۇزىندەگى ٴار ەلدىڭ، اسىرەسە، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ورىندى مۇددەسىنە زيان جەتكىزەدى. جەر شارىنىڭ وڭتۇستىگىندەگى ماڭىزدى كۇش رەتىندە، جۇڭگو مەن توڭىرەكتەگى ەلدەر سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى كۇشەيتىپ، توپقا ٴبولىنىپ قارسىلاسۋ نىسايىنا بىرگە توتەپ بەرىپ، سىڭار جاقتىلىققا بىرگە قارسى تۇرىپ، بەيبىتشىلىك، سەلبەسۋ، اشىق، سيىسىمدى بولۋ سىندى ازيا قۇن كوزقاراسىمەن ”ازۋلىلار السىزدەردى باسىنۋ“ سىندى ورمان زاڭىنا جاۋاپ قايتارىپ، ازيا مەكەنىنىڭ تاماشا دامۋ بولاشاعىن ويداعىداي قورعاۋلارى كەرەك.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: قورعامپازدىقتىڭ باس كوتەرۋى الدىندا جۇڭگو ەكونوميكاسى قيىندىقتان تايسالماي العا ۇمتىلىپ، دۇنيە ٴجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ماڭىزدى قوزعالتقىشىنا ۇزدىكسىز اينالادى. جۇڭگو جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتىپ، ٴارقايسى ەلمەن، اسىرەسە، توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن دامۋ ورايىنان بىرگە يگىلىكتەنەدى. جۇڭگونىڭ وراسان زور كولەمدەگى بازارى باستان ـ اياق توڭىرەكتەگى ەلدەرگە ايقارا اشىق، ٴتىپتى دە كوپ شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەر وداعىنا مۇشە ەلدەردىڭ ساپالى ونىمدەرىن جۇڭگوعا ەكسپورت ەتۋىن قارسى الادى. جۇڭگونىڭ سىرتقا قاراتا اشقان ەسىگى تەك بارعان سايىن ايقارا اشىلا بەرەدى.

　　ۋاڭ ي مىنالاردى ٴبىلدىردى: ٴارقانداي بوران ـ شاشىندى ەلەمەي، حاۋىپ ـ قاتەرگە بايسالدىلىقپەن توتەپ بەرۋ كەرەك. سىڭار جاقتى زورەكەرلىك الدىندا، جۇڭگونىڭ تاڭداۋ جاساۋى جانە جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى ٴوزىنىڭ ورىندى ۇقىق ـ مۇددەسىن قورعاۋ ٴۇشىن عانا ەمەس، قالىڭ ورتا، شاعىن ەلدەردى قامتىعان حالىقارالىق قوعامنىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعاۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، حالىقارالىق ادىلدىكتى، ادىلەتتىلىكتى قورعاۋ ٴۇشىن بولماق. ۋاڭ ي بىلاي دەپ تانىستىردى: ٴتوراعا شي جينپيڭنىڭ ارىندى بايىمداۋلارى كۇشتى ۇندەستىك تۋدىرىپ، ٴار جاقتىڭ سەنىمىن، قاۋقارىن كۇشەيتتى. ۆيەتنام كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى سۋ لين مىنانى ٴبىلدىردى: باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ وسى رەتكى ساپارى ۆيەتنام جاقتىڭ حاۋىپ ـ قاتەر، سىن ـ سايىستاردى جەڭۋ جانە سوتسياليزم ىستەرىن ىلگەرىلەتۋ سەنىمىن كۇشەيتتى، جۇڭگو جاقپەن سايكەسۋدى كۇشەيتىپ، حالىقارالىق ساۋدا ەرەجەسىن قورعاپ، ەكى جاق قول قويىسقان كەلىسىمگە بويسۇنۋدى قالايمىز. مالايزيا زۇڭليى ٴانۋار مىنانى ٴبىلدىردى: جۇڭگو كۇشىن ناعىز ايگىلەيتىنى ٴتۇرلى كەدەرگىلەرگە بايىپتىلىقپەن توتەپ بەرەتىن قايسارلىعى. جۇڭگو پاراساتتى، قۇدىرەتتى، سەنىمدى سەرىك، جۇڭگو ورنىقتىلىقتى عانا ەمەس، ونان دا ماڭىزدىسى، باياندى بولاشاقتىڭ ٴۇمىتىن الىپ كەلدى. شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەلدەرى وداعى كەدەن باجىسىن ٴوز الدىنا ۇستەمەلەيتىن ٴارقانداي ٴادىستى قۇپتامايدى، بىرلەسىپ ٴوزىن الۋەتتەندىرىپ، ەكونوميكانىڭ ارتۋىن ساقتايدى. كامبودجانىڭ باس ٴۋازىرى حۇڭماناي مىنانى ٴبىلدىردى: سىڭار جاقتىلىق دۇنيە ٴجۇزى اۋقىمىنىڭ اۋمالى ـ توكپەلى بولۋىن تۋدىرىپ، كوپ جاقتى ساۋدا جۇيەسى سوققىعا ۇشىراعان جاعدايدا جۇڭگو باسشىلىق رولىن ساۋلەلەندىردى. كامبودجا جاق جۇڭگو جاقپەن سايكەسۋدى، سەلبەسۋدى كۇشەيتىپ، ەكى جاقتىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعاۋدى قالايدى.

　　حالىقارالىق قوعامدىق پىكىر بىلاي دەپ باعا بەردى: جۇڭگو ەركىن ساۋدانى الدىمەن العا قويىپ، ٴوزارا قۇرمەت ەتۋدى باسا دارىپتەپ وتىر، سىرتقى ساياسات اسا ورنىقتى، ٴار جاقپەن سەلبەستىك جاساسۋدا ساۋدا لوگيكاسىن ەمەس، قايتا ٴوزارا تيىمدىلىك جاساۋدى، دوستىقتى نەگىز ەتىپ، شىعىس وڭتۇستىك ازيا ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋىنداعى پارمەندى تىرەككە جانە سەنىمدى سەرىككە اينالدى. جۇڭگونىڭ ەركىن ساۋدانى دارىپتەۋشى، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ مۇددەسىن قورعاۋشى، وڭىرلىك سەلبەستىكتىڭ باستاۋشىسى بولۋ وبرازى جۇرت جۇرەگىنە اناعۇرلىم تەرەڭ ۇيالادى. قازىر دۇنيە ٴجۇزى اۋمالى ـ توكپەلى بولعان جاعدايدا، جۇڭگو ارەكەتى ارقىلى دۇنيە جۇزىنە جۇڭگونىڭ سۇيەنۋگە بولاتىن ٴارى قول ۇستاسا گۇلدەنۋدى جاراتا الاتىن سەرىك ەكەندىگىن ايگىلەدى. دۇنيە ٴجۇزىنىڭ باسشىلىق قۋاتىنا ساياتىن سايىستا جۇڭگو تالاس جۇرمەيتىن ۇنامدى كەيىپكەرگە اينالدى.

بەسىنشى، تاتۋ، ادال، قايىرىمدى، كەڭ پەيىل بولىپ، توڭىرەكتىك تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانىڭ تىڭ تاراۋىن جازدى

　　ۋاڭ ي بىلاي دەدى: ٴىرى ەلدىڭ توڭىرەگىندەگىلەرمەن قالاي ٴوتۋى حالىقارالىق قارىم ـ قاتىناستىڭ ماڭىزدى تاقىرىبى بولىپ، ٴىرى ەلدەردىڭ دۇنيە كوزقاراسىن، ٴتارتىپ كوزقاراسىن جانە قۇن كوزقاراسىن ايگىلەيدى. پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى، ٴتوراعا شي جينپيڭ تاتۋ، ادال، قايىرىمدى، كەڭ پەيىل بولۋ سىندى توڭىرەكتىك ديپلوماتيا ۇستانىمىن العا قويىپ، ادالدىقپەن مامىلە جاساۋعا تاباندى بولىپ، ٴوزارا تيىمدىلىك جاساۋعا، ٴوزارا پايدا جەتكىزۋگە تاباندى بولىپ، اشىق، سيىسىمدى بولۋعا تاباندى بولىپ، توڭىرەكتىك تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانى قۇرۋدى ىلگەرىلەتتى. جۇڭگو توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن جان ـ جاقتى سەلبەستىكتى بەلسەنە ورىستەتىپ، ٴار سالاداعى اۋىس ـ كۇيىستى كۇشەيتىپ، بەيبىتشىلىكتى، ورنىقتىلىقتى بىرگە قورعاپ، تاتۋ كورشى، دوس، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن نۇرلى جولدى اشتى.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ بارىنە ٴوزى كىرىسىپ، توڭىرەكتەگى 27 مەملەكەتكە ساپارلاي باردى، پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان، 19 ـ قۇرىلتايىنان، 20 ـ قۇرىلتايىنان كەيىن تۇڭعىش رەت ساپارعا شىققاندا توڭىرەكتەگى ەلدەردى تاڭدادى. مەملەكەت باسشىسى ديپلوماتياسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە وزدەرىنىڭ دامۋ جولىنا قۇرمەت ەتۋ، ٴبىر ـ ٴبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسىن قولداۋ، ٴبىر ـ بىرىنە ستراتەگيالىق تىرەك بولۋ كۇن سايىن جۇڭگونىڭ توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن قارىم ـ قاتىناسىنىڭ ايقىن ەرەكشەلىگىنە اينالدى. ٴتوراعا شي جينپيڭ وسى رەتكى ساپارىندا ٴۇش ەلدىڭ ستراتەگيالىق دەربەستىككە تاباندى بولىپ، ٴوز ەلىنىڭ مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن دامۋ جولىمەن ٴجۇرىپ، حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ساحنادا اناعۇرلىم ماڭىزدى رول اتقارۋىن ايقىن قولدادى. ٴۇش ەلدىڭ باسشىلارى ٴتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان كەلەلى ۇستانىمدى، باستامانى ايرىقشا القادى، جۇڭگو مەن مالايزيا 3 ۇلكەن الەمدىك باستامانى تياناقتاندىرۋ سەلبەستىك حۇجاتىنا قول قويدى. ٴۇش جاق ٴبىر جۇڭگو ساياساتىن باتىل اتقاراتىندىقتارىن، جۇڭگونىڭ بىرلىككە كەلۋ ۇلى ٴىسىن جۇزەگە اسىرۋىن قولدايتىندىقتارىن، ٴارقانداي ”تايۋاندى دەربەستەندىرۋ“ بولشەكتەۋشىلىك ارەكەتتەرىنە باتىل قارسى تۇراتىندىقتارىن، بارلىق سىرتقى كۇشتەردىڭ جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگۋىنە قارسى تۇراتىندىقتارىن قايتالاي دارىپتەدى. جۇڭگونىڭ توڭىرەكتەگى مەملەكەتتەرمەن ستراتەگيالىق ٴوزارا سەنىمدىلىگى اناعۇرلىم كۇشەيە ٴتۇستى.

　　ٴتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ دامۋ جەتىستىكتەرى ارقىلى توڭىرەكتەگىلەرگە اناعۇرلىم كوپ تيىمدىلىك جاساپ، كوپشىلىكتىڭ بىرگە جاقسى تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك دەپ كوپ رەت باسا دارىپتەدى. جۇڭگو توڭىرەكتەگى 25 مەملەكەتپەن ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك كەلىسىمىنە قول قويىسىپ، 18 مەملەكەتتىڭ ەڭ ۇلكەن ساۋدا سەرىگى بولدى. دامۋ ستراتەگيالارىنىڭ ٴتۇيىلىسۋى، ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋ دارەجەسىنىڭ جوعارىلاۋى، ساۋدا، قارجى قوسۋدىڭ ٴوزارا تيىمدىلىك جاساۋى جۇڭگونىڭ توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن توعىسا دامۋىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتتى. وسى رەتكى ساپار كەزىندە جۇڭگو ـ ۆيەتنام حۇڭحى شەكارالىق تاس جول ۇلكەن كوپىرى قۇرىلىسى باستالدى، ۆيەتنام جۇڭگونىڭ ساۋدا ۇشاعى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ C909 تۇرپاتتى جولاۋشىلار ۇشاعىن ەنگىزدى، مالايزيانىڭ حابار ـ بايلانىس تيجارات ساۋداگەرلەرى جۇڭگو سەرىكتەستىگىمەن 5G قۇرىلىسى سەلبەستىك كەلىسىمىنە قول قويىستى، جۇڭگو مەن كامبودجا كاسىپ سالاسى تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى سەلبەستىگىن كۇشەيتۋ كەلىسىمىنە قول قويىستى. جۇڭگونىڭ توڭىرەكتەگى مەملەكەتتەرمەن ٴوزارا پايدا جەتكىزۋ سەلبەستىگى ۇزدىكسىز كەڭەيىپ، اناعۇرلىم تىعىز بىرگە ٴومىر سۇرەتىن، سايكەسە داميتىن ارنا قالىپتاسۋدا.

　　جۇڭگو جاق دارىپتەپ وتىرعان بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە كورۋ، ورتاقتىققا ۇمتىلىپ پارىقتاردى ساقتاۋ، تىلدەسۋ، كەڭەسۋ سىندى ازيا حاۋىپسىزدىك كوزقاراسى وڭىردەگى مەملەكەتتەردىڭ ورتاق تانىمىنا بىرتىندەپ اينالۋدا. وسى رەتكى ساپار كەزىندە جۇڭگو مەن ۆيەتنام ديپلوماتيا، مەملەكەت قورعانىسى، قوعام حاۋىپسىزدىگى ”3+3“ ستراتەگيالىق تىلدەسۋ مەحانيزمىن مينيستر دارەجەسى دەڭگەيىنە كوتەردى، جۇڭگو مەن مالايزيا، جۇڭگو مەن كامبودجا جەكە ـ جەكە ديپلوماتيا، مەملەكەت قورعانىسى ”2+2“ تىلدەسۋ مەحانيزمىن جانە سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ، قورعانىس مينيسترلەرىنىڭ ”2+2“ ستراتەگيالىق تىلدەسۋ مەحانيزمىن ورناتتى. جۇڭگو مەن كامبودجا جاڭادان ىرگە تەپكەن يۇنراڭ پورتى بىرلەسكەن قامتاماسىزداندىرۋ جانە جاتتىعۋ ورتالىعىنا سۇيەنىپ، ”جينلۇڭ“ بىرلەسكەن مانەۆردىڭ، بىرلەسكەن جاتتىعۋدىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋدى، دارەجەسىن ٴوسىرۋدى جەبەپ، ٴوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، تىنىشتىعىن قورعاۋ قۋاتىن كۇشەيتەدى. جۇڭگو مەن ۆيەتنام، جۇڭگو مەن مالايزيا تەڭىز ماسەلەلەرىن ۇيلەسىمدى ٴبىر جايلى ەتىپ، سىرتقى كەدەرگىگە قارسى تۇرىپ، ٴوڭىردىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن قول ۇستاسا قورعاۋدى ٴبىر اۋىزدان ماقۇلدادى. جۇڭگونىڭ توڭىرەكتەگى مەملەكەتتەرمەن بىرگە ورتاق مەكەنىمىزدى ويداعىداي قورعايتىن ويى بار، سەنىمى بار، قابىلەتى بار.

　　ۋاڭ ي ەڭ سوڭىندا بىلاي دەدى: ورتالىقتىڭ توڭىرەكتىك قىزمەت ماجىلىسىندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتىلدى: ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى تۋىن بيىك ۇستاپ، بەيبىت، تىنىش، گۇلدەنگەن، كوركەم، تاتۋ ”بەس ۇلى مەكەن“ قۇرۋدى ورتاق ارمان ەتىپ، تاتۋ كورشى، تىنىش كورشى، باي كورشى بولۋدى، تاتۋ، ادال، قايىرىمدى، كەڭ پەيىل، تاعدىرلاس بولۋدى ۇستانىم باعىتى ەتىپ، توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن قول ۇستاسا وتىرىپ كوركەم بولاشاقتى بىرگە جاراتۋ كەرەك. ٴتوراعا شي جينپيڭ وسى رەتكى توڭىرەكتىك ساپارىندا توڭىرەككە الەمدىك كوز ايامەن قاراپ، توڭىرەكتىك ديپلوماتيا ارقىلى بۇكىل الەمگە ىقپال جاساپ، توڭىرەكتىك قىزمەت ٴماجىلىسى رۋحىنىڭ ماڭىزدى ٴمانىن جاندى ٴتۇسىندىردى، بۇل جۇڭگونىڭ توڭىرەكتىك ديپلوماتيا ساياساتىنىڭ جاڭالىق اشا دامۋى، شي جينپيڭ ديپلوماتيا يدەياسىنىڭ تابىستى امالياتى، تاتۋ كورشى، دوستىق، سەلبەستىكتى تەرەڭدەتۋدە، توڭىرەكتىك تاعدىرلاس ورتاق تۇلعانى قۇرۋدى جەبەۋدە كەلەلى دە تەرەڭ ٴمان الادى. ادىلدىكتى، جاراسىمدىلىقتى كوزدەپ، تاماشا ٴمورال قاسيەتىمەن كورشى بولدى. ٴبىز شي جينپيڭ ديپلوماتيا يدەياسىن ۇزدىكسىز جەتەكشى ەتىپ، زور اۋقىمدى كوزدەپ، ادىلەت ارقالاپ، ۇلى بىرلىكتى جەبەپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگوشا ٴىرى ەل ديپلوماتياسىنىڭ جاڭا جاعدايىن ۇزدىكسىز اشىپ، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىنا، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ىسىنە اناعۇرلىم ٴتيىمدى حالىقارالىق ورتا جاراتامىز.