شينجياڭنىڭ جەدەل دامۋىنا قانات ٴبىتىردى
— ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى سولتۇستىك تەرمينال اۋماعى سىناق رەتىندە ىسكە قوسىلعان ٴبىر اپتاعا نازار
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ما ينيڭ
اۋەجاي — ٴبىر جەرگە كىرەتىن قاقپا ٴارى ٴبىر قالانى كورەتىن تەرەزە، ونان دا ماڭىزدىسى، ٴبىر ٴوڭىردىڭ دامۋ قوزعالتقىشى.
4 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنى ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى سولتۇستىك تەرمينال اۋماعىنىڭ سىناق رەتىندە ىسكە قوسىلعاندىعىنا ٴبىر اپتا بولدى. سولتۇستىك تەرمينال اۋماعى زور كولەمىمەن، وزىق قۇرىلعىلارىمەن جانە جوعارى ٴونىمدى قىزمەت وتەۋىمەن ادامداردىڭ شينجياڭعا كىرىپ ـ شىعۋ اسەرلەرىن وزگەرتۋدە، سونداي ـ اق سىرتقى دۇنيەنىڭ شينجياڭ جونىندەگى تانىمىن دا بىرتىندەپ قايتا سومدادى. وسىزاماندانعان اۋە پورتى ٴۇرىمجىنىڭ قالا وبرازىن جوعارىلاتىپ، ٴۇرىمجىنىڭ حالىقارالىق قاتىناس تورابىن قۇرۋ تاماشا ارمانىن كوز الدىمىزعا ەلەستەتتى.
جاڭا ومىرشەڭ كۇش
شىت جاڭا اۋە پورتى شينجياڭ اسەرىن نۇرلاندىردى
”ادەمى! ايباتتى ەكەن! جاڭا اۋەجاي ٴبىزدىڭ شينجياڭنىڭ جاقسى جەر ەكەندىگىنە ٴتىپتى دە ۋاكىلدىك ەتەدى“. 4 ـ ايدىڭ 20 ـ كۇنى ٴۇرىمجى قالاسىنىڭ تۇرعىنى جاڭ لۇڭ وتباسىنداعىلارمەن بىرگە سولتۇستىك تەرمينال اۋماعىنا ارنايى بارىپ تاماشالادى، ”بۇل ٴبىزدىڭ شينجياڭنىڭ ’بەينەسى‘ ٴارى كەلەشەك باستاماسى“.
تەرمينال عيماراتىندا ”جىبەك جولى تيانشان“ نەگىزگى تاقىرىپتىق جوباسى باستان ـ اياق ساباقتاستىرىلعان: عيماراتتىڭ وركەش ـ وركەش سىرتقى بەتى ۇزىننان ـ ۇزاققا سوزىلعان قارلى شىڭداردان اۋمايدى، كۇن ساۋلەسى توگىلگەندە كەرۋەن قوڭىراۋى جاڭعىرعان جىبەك جولىنداعى بايىرعى جولعا ۇقسايدى. جىبەك جولى فاكتورى مەن عىلىم ـ تەحنولوگيا اسەرى توعىستىرىلعان وسى ”جاڭا مەملەكەت قاقپاسى“ قاتىناس يقۋاتىنا يە بولۋمەن بىرگە، ونان دا ماڭىزدىسى، سىرتقى دۇنيەنىڭ شينجياڭنىڭ دامۋ تامىرىن سەزىنەتىن تەرەزەسىنە اينالدى. ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى سولتۇستىك تەرمينال اۋماعى قالا تۇرعىندارى مەن ساياحاتشىلاردىڭ نازارىنداعى ”شينجياڭنىڭ وسىزاماندانۋىنىڭ“ جاندى تۇسىندىرمەسىنە اينالدى.
ۇزاق ۋاقىتتان بەرى جاعراپيالىق ورىن مەن قاتىناس شارت ـ جاعدايىنىڭ شەكتەمەسىنە ۇشىراعاندىقتان، سىرتقى دۇنيە شينجياڭ جونىندە ”شالعاي، مەشەۋ“ دەگەن قاتىپ ـ سەمگەن اسەردە بولىپ كەلدى. ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى سولتۇستىك تەرمينال اۋماعىنىڭ ىسكە قوسىلۋى وسى اسەردى تالقانداۋدىڭ ”وتكىر قارۋىنا“ اينالدى. شاڭحايلىق ساياحاتشى ۋاڭ لۇڭشىڭ تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”وسى رەت ۇرىمجىگە كەلگەندە، ۇشاقتان تۇسە سالا تەرمنيال اۋماعى مەنى تاڭ قالدىردى“.
حۋبەيلىق جولاۋشى جاڭ مىڭياۋعا ەڭ تەرەڭ اسەر قالدىرعانى ۇشاققا شىعۋ بۋىنى بولدى: ”ازاماتتىق كۋالىكتى سۇيكەگەننەن كەيىن جۇكتەردى اماناتتاپ تاسۋدى، ۇشاققا شىعۋ بەلەتىن باسىپ شىعارۋدى ٴبىر جولاتا بىتىرۋگە بولادى ەكەن، جالپى بارىسىنا 2 مينۋت تا جۇمسالمادى، كوپتەگەن ٴبىرىنشى ساناتتاعى قالالاردان دا قولايلى ەكەن“.
”شينجياڭنىڭ اۋەجايىنىڭ وسىنشاما زاماناۋي ەكەنىن ويلاماپپىن“، ”اۋەجايدىڭ اتلاس تورعىنمەن اشەكەيلەنگەنىن كورىپ قاتتى قىزىقتىم“... شار تاراپتان كەلگەن وسى ۇندەر جاڭا شينجياڭ اسەرىن قالىپتاستىرۋدا — بۇل ارا ەندىگارى قيالداعى شەكارا بەكەت ەمەس، قايتا ومىرشەڭ كۇشكە تولى وسىزاماندانعان قاتىناس تورابى.
جولاۋشىلاردىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىسىنا قولايلى بولۋمەن بىرگە، جاڭا تەرمينال عيماراتى تاعى ”تىنىستاي“ الادى. عيمارات ىشىندەگى اۋا ساپاسىن باقىلاۋ ـ ولشەۋ جۇيەسى ادام اعىنىنىڭ تىعىزدىعىنا قاراي تەمپەراتۋرانى اۆتوماتتى رەتتەپ، اۋانى تازارتىپ، جولاۋشىلارعا ٴبىر ”كورىنبەيتىن ماسكى“ تاقتى.
4 ـ ايدىڭ 20 ـ كۇنى ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى سولتۇستىك تەرمينال اۋماعى تۇڭعىش رەت ”قوس ٴجۇز“ جاۋاپناماسىن تاپسىردى، سول كۇنى پورتقا كىرىپ ـ شىققان بارلىق جولاۋشىلار كەزەكشى ۇشاقتارىنىڭ جاقىن ارالىقتا ٴدالىز كوپىرگە سۇيەنۋ سالىستىرماسى %100كە جەتكەن، اۋەجايداعى كەزەكشى ۇشاقتاردىڭ قالىپتى ۇشۋ سالىستىرماسى %100كە جەتكەن، بۇل ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايىنىڭ اينالىم ونىمدىلىگى مەن قىزمەت وتەۋ ساپاسىنىڭ جاپپاي جوعارىلاعاندىعىن كورسەتەدى.
وسى ارادان شينجياڭدى كوردى — جولاۋشىلار ۇشاقتان تۇسكەندە، ەڭ الدىمەن سەزىنگەنى الىس جەر ەمەس، قايتا عىلىم ـ تەحنولوگيا مەن گۋمانيتارلىق توعىسقان وسى زامانعى لەپ بولدى.
جاڭا قوزعالىس قۋاتى
اۆياتسيا ەكونوميكاسى دامۋ ارناسىن كەڭەيتتى
3 كيلومەتر تاس جول سالۋ تەك ٴبىر قىستاقتى عانا تۇتاستىرۋى مۇمكىن، ٴبىراق 3 كيلومەتر سىرعىما جول سالۋ بۇكىل دۇنيە جۇزىنە تۇتاستىرادى.
حالىقارالىق كەشەندى قاتىناس تورابى قالاسى رەتىندە، ٴۇرىمجىنىڭ اۆياتسيا تاسىمال كاسىبىن وزەك ەتىپ قالىپتاستىرعان اۆياتسيا ەكونوميكاسى وڭىرلىك ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋعا قۋاتتى شارپۋ اسەرىن جاساۋدا.
بيىل جازعى، كۇزگى اۆياتسيا ماۋسىمىندا ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايىنىڭ كۇندىك ورتاشا كەزەكشى ۇشاق جوسپار مولشەرى 564 رەت بولدى، مۇنىڭ ىشىندە حالىقارالىق كەزەكشى ۇشاق كۇنىنە شامامەن 19.1 كەزەك بولىپ، قىسقى، كوكتەمگى اۆياتسيا ماۋسىمىمەن سالىستىرعاندا، %5.2 ارتتى.
كەزەكشى ۇشاق مولشەرىنىڭ جوعارىلاۋى ٴۇرىمجىنىڭ اۆياتسيا تورابى ورنىنىڭ جوعارىلاعاندىعىنىڭ تىكە بەينەسى، ال 5 ۇلكەن فۋنكتسيالىق اۋماقتىڭ ورنالاستىرىلۋى ونىڭ ”كەڭىستىك باسىمدىعىن” “دامۋ قوزعالىس قۋاتىنا“ اينالدىرعاندىعىنىڭ شەشۋشى تياناعى.
قازىر ٴۇرىمجى 5 ۇلكەن فۋنكتسيالىق اۋماق سايكەستى داميتىن اۋەجاي ماڭى ەكونوميكاسىنىڭ جاڭا ارناسىن قالىپتاستىرۋدا، ياعني ٴوندىرىس فۋنكتسياسى اۋماعى، اۆياتسيا زات اينالىمى اۋماعى، مادەنيەت ـ ساياحات ساۋدا ىستەرى اۋماعى، اۆياتسيالىق وڭدەۋ ـ جاساۋ اۋماعى جانە تۇرمىستىق سايكەسپەلى اۋماق.
”ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايىن وزەك ەتىپ، توڭىرەكتەگى ۇشاق رەمونتتاۋ، ۇشاق بولشەكتەۋ سياقتى قاتىستى اۋەجاي ماڭى ەكونوميكاسى كاسىپ سالالارىنىڭ جوعارى دەڭگەيلى، زەردەلى، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىنە قاراي قادام تاستاۋىن جەبەيمىز“، ـ دەپ تانىستىردى ٴۇرىمجى حالىقارالىق قۇرلىقتىق پورت اۋماعى جانە اۋەجاي ماڭى ەكونوميكالىق اۋماعىن باسقارۋ كوميتەتى اۋە پورتىنا قىزمەت وتەۋ مەكەمەسى دايىندىق گرۋپپاسىنىڭ جاۋاپتىسى جۇي حۇي.
ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايىنىڭ ماڭىندا شۇنفىڭ، جۇڭتۇڭ، پوچتا، جيڭدۇڭ سياقتى 15 زات اينالىمى سەرىكتەستىگى اۋەجاي ماڭى ەكونوميكالىق اۋماعىنا ىرگە تەۋىپ، جوعارى ٴونىمدى، زەردەلى وسىزاماندانعان اۆياتسيا زات اينالىمى جۇيەسىن قالىپتاستىرىپ، وڭىرلىك ەكونوميكانىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ شىت جاڭا ارتۋ ۇيەگىن سومدايدى.
”شينجياڭ شۇنفىڭ شينجياڭ اۋەجاي (توبى) شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىمەن ستراتەگيالىق سەلبەستىك جاساستى، ەكى جاق اۋە جىبەك جولى زەردەلى زات اينالىمى تۇعىرىن بىرگە تۇلعالايدى“. شينجياڭ شۇنفىڭ جىلدام تاسىمال شەكتى سەرىكتەستىگى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى، باس ديرەكتورى يان باۋساي بىلاي دەدى: ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى سولتۇستىك تەرمينال اۋماعىن وزەكتى توراپ ەتىپ، شۇنفىڭ تولىق جۇك ۇشاعى ەل ٴىشى اۋە لەنياسىنا سۇيەنىپ، تارماق لەنيا اۋەجايلارىنىڭ ۇشاق بولمەسى بايلىعىمەن ۇشتاستىرىپ، ”نەگىزگى لەنيا تولىق جۇك ۇشاعى + تارماق لەنيا ۇشاق بولمەسى“ سىندى ستەرەولدى تاسىمال تورابىن قۇرامىز.
جاڭا جورىق
اۋە جىبەك جولى الەمدىك ەكونوميكا ـ ساۋدانى تۇتاستىردى
4 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنى بۇكىل ەلدەگى تۇڭعىش تەمىر جول ـ اۆياتسيا بىرلەسپە تاسىمالى شەكارا اتتاعان كەزەكشى پويەزى ”گۋاڭدۇڭ - شينجياڭ جىلدام جەلىسى“ ىسكە قوسىلدى، شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا بۇيىمدارى حۋانان وڭىرىنەن تەمىر جول ارقىلى ۇرىمجىگە جەتكىزىلدى، ونان اۆياتسيا ارقىلى ورتا ازيا مەن ەۆروپاعا جەتكىزىلدى. بۇل بۇكىل ەلدە ”ەل ٴىشى تەمىر جول + حالىقارالىق اۆياتسيا“ ۇلگىسىن تۇڭعىش رەت قولدانىپ، تەمىر جول ـ اۆياتسيا بىرلەسپە تاسىمالى شەكارا اتتاعان زات اينالىمى ۇلكەن ارناسىن اشىپ، حالىقارالىق قامداۋ تىزبەگىنىڭ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ورنىقتى، ىركىلىسسىز بولۋىن قامتاماسىز ەتۋگە جاڭا قوزعالىس قۋاتىن ۇستەدى.
شينجياڭ تيان ـ ي حالىقارالىق زات اينالىمى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ القا باستىعى شى جۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: شينجياڭ اۋەجاي (توبى) شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى قازىر ەۆروپاعا، ورتا ازياعا تۇتاساتىن 31 تولىق جۇك ۇشاعى اۋە لەنياسىندا جۇمىس جۇرگىزىپ وتىر، ”گۋاڭدۇڭ - شينجياڭ - ەۆروپا“، ”گۋاڭدۇڭ - شينجياڭ - ورتا ازيا“ سياقتى جاڭا نەگىزگى لەنيالاردى ىركەس ـ تىركەس اشىپ، ”شينجياڭدى تياناق ەتەتىن، بۇكىل ەلدى تۇتاستىراتىن، ەۆروپا - ازيانى شارپيتىن“ زات اينالىمى جۇيەسىن بىرتىندەپ قالىپتاستىردى.
2024 ـ جىلى ٴۇرىمجى باسقا 6 قالامەن بىرگە ”رايون قاقپاسىنداعى كەشەندى حالىقارالىق اۆياتسيا تورابى“ بولىپ تۇراقتاندىرىلدى. بيىل 2 ـ ايدا مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى باسىپ تاراتقان «مەملەكەتتىك زات اينالىمى تورابىنىڭ ورنالاسۋىن ساپالىلاندىرۋ، رەتتەۋ جوباسىندا» ٴۇرىمجىنىڭ قۇرلىقتىق پورت تۇرىندەگى، اۋە پورتى تۇرىندەگى، ساۋدا ـ ساتتىق قىزمەت وتەۋ تۇرىندەگى مەملەكەتتىك زات اينالىمى تورابىن ارقالاعان قالا ەكەندىگى ايقىندالدى.
4 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى ٴۇرىمجى - فەرعانا اۋە لەنياسى اشىلدى. ٴۇرىمجى 17 مەملەكەتپەن (رايونمەن) 23 حالىقارالىق جولاۋشى تاسىمال لەنياسىن اشتى. بيىل ٴبىرىنشى ماۋسىمدا ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى شەكارا وتكەلى ارقىلى شەكارادان كىرىپ ـ شىققان جولاۋشى تاسىمال كەزەكشى ۇشاعى، تولىق جۇك ۇشاعى كەزەك سانى سياقتى كوپتەگەن ساندى مالىمەتتەردە تاريحتاعى تىڭ دەڭگەيگە جەتتى.
ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى سولتۇستىك تەرمينال اۋماعىنىڭ ىسكە قوسىلۋى ٴۇرىمجىنىڭ توراپتىق دەڭگەيىن جوعارىلاتۋىنا ”ۇدەتۋ كنوپكاسىن“ باستى. بولاشاقتا ٴۇرىمجى حالىقارالىق اۆياتسيا تورابى قۇرىلىسىنىڭ دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، توڭىرەكتەگى وڭىرلەردى شارپىعان، ەل ىشىندەگى اۆياتسيا تاسىمال تورابى مەن قاتىستى حالىقارالىق اۆياتسيا تاسىمال ارنالارىن تىعىز تۇتاستىراتىن شەشۋشى ٴتۇيىندى قالىپتاستىرۋعا كۇش سالىپ، وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىنا يە حالىقارالىق اۋە لەنياسى تورابىن قۇرادى.
ٴۇرىمجى جوعارى، جاڭا تەحنولوگيالىق كاسىپ سالاسىن اشۋ رايونى (جاڭا قالا رايونى) پارتكومىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، باسقارۋ كوميتەتىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى (ورىنباسار رايون باستىعى) سۇن شياۋيۇي مىنالاردى ٴبىلدىردى: سولتۇستىك تەرمينال اۋماعىنىڭ ىسكە قوسىلۋىنان پايدالانىپ ”ازيا - ەۆروپا قوناق قابىلداۋ بولمەسىن“ قۇرىپ، ٴۇرىمجىنىڭ توراپتىق رولىن تولىق ساۋلەلەندىرەمىز ٴارى كاسىپ سالاسىنىڭ ورنالاسۋىن تەزدەتۋ ارقىلى ارنا ەكونوميكاسىن توراپتىق ەكونوميكاعا، ىرگە تەپكەن ەكونوميكاعا جانە كاسىپ سالاسى ەكونوميكاسىنا اينالدىرىپ، ٴۇرىمجىنى جۇڭگو مەن ازيا - ەۆروپا ەلدەرىنىڭ بارىس ـ كەلىس، سەلبەستىك جاسايتىن، ەكونوميكا ـ ساۋدا قيمىلدارىن ورىستەتەتىن ماڭىزدى تۇعىرىنا اينالدىرامىز.
”حالىقارالىق اۆياتسيا تورابى اۆياتسيا تاسىمالى، اۆياتسيا زات اينالىمى، باجىدان اۋاشا ۇشاق جانار مايىن قۇيۋ سياقتى 8 ۇلكەن يقۋاتتى ازىرلەۋى كەرەك، وسىدان بۇرىن ٴۇرىمجى حالىقارالىق اۋەجايى تەك مۇنىڭ الدىڭعى 2 ٴتۇرىن عانا ازىرلەگەن بولاتىن“. سۇن شياۋيۇي بىلاي دەدى: قازىر باجىدان اۋاشا ۇشاق جانار مايىن قۇيۋ، باجىدان اۋاشا ۇشاق جوندەۋ سياقتى كاسىپتەر اشىلدى، ٴۇرىمجى تيانشان حالىقارالىق اۋەجايى سولتۇستىك تەرمينال اۋماعىنىڭ ىسكە قوسىلۋىنا سۇيەنىپ اۆياتسيا تورابىنىڭ يقۋاتىن جاپپاي كەمەلدەندىرىپ، تەمىر جول ـ اۆياتسيا سىندى كوپ فورمالى بىرلەسىپ تاسىمالداۋدىڭ ”ٴبىر تالوندى بولۋى“ جونىندە ٴتۇيىندى ىزدەنىس جاسايمىز، سونىمەن بىرگە اۆياتسيانىڭ تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگىندەگى ولقىلىقتاردى تولىقتاۋدى ارقاۋ ەتىپ، اۋەجايدىڭ يقۋاتىن كەڭەيتىپ، اۋەجاي ماڭى كاسىپ سالاسى شوعىرىن جەتىلدىرىپ، ٴۇرىمجىنىڭ ىشكى قۇرلىق قويناۋىنان ەسىك اشۋدىڭ الدىڭعى شەبىنە قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتەمىز.
