5 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭ حالىق سارايىندا جۇڭگو - لاتىن امەريكاسى جانە كارايب ەلدەرى ورتاق تۇلعاسى تالقى مىنبەرى 4 ـ كەزەكتى مينيستر دارەجەلىلەر ماجىلىسىنە قاتىناسۋ ٴۇشىن جۇڭگوعا كەلگەن چيلي زۇڭتۇڭى بورريچپەن كەزدەستى.
□ سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ٴتىلشىسى لي شياڭ تۇسىرگەن
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى (ٴتىلشى فىڭ شينران). 5 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن مەملەكەت ٴتوراعاسى شي جينپيڭ بەيجيڭ حالىق سارايىندا جۇڭگو - لاتىن امەريكاسى جانە كارايب ەلدەرى ورتاق تۇلعاسى تالقى مىنبەرى 4 ـ كەزەكتى مينيستر دارەجەلىلەر ماجىلىسىنە قاتىناسۋ ٴۇشىن جۇڭگوعا كەلگەن چيلي زۇڭتۇڭى بورريچپەن كەزدەستى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: بيىل — جۇڭگو مەن چيليدىڭ ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناس ورناتقاندىعىنىڭ 55 جىلدىعى. 55 جىلدىڭ الدىندا ەكى ەلدىڭ اعا بۋىن باسشىلارى ۇزاق بولاشاقتى كوزدەپ، قىرعي قاباقتىق سوعىستىڭ تۇمانىن سەيىلتىپ، جاڭا جۇڭگو مەن وڭتۇستىك امەريكا ەلدەرىنىڭ ديپلوماتيالىق قارىم ـ قاتىناسىنىڭ باستاماسىن اشتى. جارتى عاسىردان استام ۋاقىتتان بەرى، مەيلى حالىقارالىق جاعداي قالاي وزگەرسىن، جۇڭگو - چيلي قارىم ـ قاتىناسى كەمەسى باستان ـ اياق تولقىن جارا ىلگەرىلەپ، جۇڭگو مەن لاتىن امەريكاسى جانە كارايب ەلدەرى قارىم ـ قاتىناسىنىڭ دامۋ اۋقىمىنا جەتەكشىلىك ەتتى. جۇڭگو مەن چيلي ەكى ەلدىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم ـ قاتىناسىنىڭ داۋىرلىك ٴمانىن ۇزدىكسىز بايىتىپ، جۇڭگو - لاتىن امەريكاسى جانە كارايب ەلدەرىنىڭ ورتاق دامۋ ۇلگىسىن، تۇستىك ەلدەرى سەلبەستىگىنىڭ ۇلگىسىن تۇلعالاپ، ادامزاتتىڭ بەيبىتشىلىگى مەن العا باسۋ ىستەرىن بىرگە جەبەۋى كەرەك.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: جۇڭگو جاق چيلي جاقپەن بىرگە ساياسي ٴوزارا سەنىمدىلىكتى نىعايتىپ، ٴوزارا قۇرمەت ەتۋگە، تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساۋعا، ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولىپ، ەل باسقارۋ تاجىريبەلەرىن اۋىستىرۋدى كۇشەيتىپ، ٴبىر ـ ٴبىرىنىڭ وزەكتى مۇددەسىنە جانە ٴجىتى قاداعالاپ وتىرعان كەلەلى ىستەرىنە ساياتىن ماسەلەلەردە ٴبىرىن ـ ٴبىرى باتىل قولداپ، وزدەرىنىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن قورعاۋدى قالايدى. ەكى جاق ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ سەلبەستىك جوباسىن ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، ەگىن، ورمان، مال، بالىق شارۋاشىلىعى، كاسىپ سالاسىنا قارجى قوسۋ، نەگىزدىك قۇرىلعى، جاسىل كەن سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى تەرەڭدەتىپ، استرونوميا، ۇيەكتىك ٴوڭىر، جاساندى زەردە، بيولوگيالىق شيپاگەرلىك ـ دارىگەرلىك، سيفرلى ەكونوميكا سياقتى جاڭا ارتۋ تۇيىندەرىن جەتىلدىرۋى كەرەك. جۇڭگو جاق اناعۇرلىم كوپ جۇڭگو كاسىپورىندارىنىڭ چيليگە بارىپ قارجى قوسىپ شارۋاشىلىعىن گۇلدەندىرۋىن قولدايدى، چيليدىڭ ٴتىپتى دە كوپ ساپالى ونىمدەرىنىڭ جۇڭگو بازارىنا كىرۋىن قارسى الادى. ەكى جاق وركەنيەتتەردىڭ ٴوزارا ۇلگى الۋىن كۇشەيتىپ، وقۋ ـ اعارتۋ، مادەنيەت، مەديا، جاستار سياقتى سالالاردا اۋىس ـ كۇيىس قيمىلىن ويداعىداي ورىستەتىپ، ادامداردىڭ بارىس ـ كەلىسىنە قولايلىلىق تۋدىرىپ، ەكى ەل قارىم ـ قاتىناسىنىڭ باياندى دامۋىنا تاماشا قوعامدىق، حالىق رايى نەگىزىن قالاۋى كەرەك. قازىر حالىقارالىق جاعدايدا وزگەرىس پەن بىلىقپالىق قاباتتاسىپ، سىڭار جاقتىلىق، قورعامپازدىق كەرى اعىمى ٴورشىپ، حالىقارالىق ەكونوميكا ـ ساۋدا تارتىبىنە اۋىر سوققى جەتكىزدى. كوپ جاقتىلىقتىڭ جانە ەركىن ساۋدانىڭ باتىل قورعاۋشىسى رەتىندە، جۇڭگو مەن چيلي كوپ جاقتى ىستەستىكتى كۇشەيتىپ، جەر شارىنىڭ وڭتۇستىگىنىڭ ورتاق مۇددەسىن قورعاۋى كەرەك.
بورريچ مىنالاردى ٴبىلدىردى: چيلي جۇڭگومەن قارىم ـ قاتىناسقا ايرىقشا ٴمان بەرەدى. جۇڭگو چيليدىڭ ەڭ ماڭىزدى ساۋدا سەرىگىنە اينالعان، ەكى جاقتىڭ سەلبەستىگى ەكى ەل حالقىنا باقىت اكەلدى. چيلي جاق ٴبىر جۇڭگو پرينسيبىن تاباندىلىقپەن اتقارىپ، جۇڭگو جاقپەن ساۋدا، قارجى قوسۋ، جاساندى زەردە سياقتى سالالارداعى سەلبەستىكتى ونان ارى كەڭەيتىپ، ”بىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرىپ، گۋمانيتارلىق اۋىس ـ كۇيىستى جيىلەتىپ، چيلي - جۇڭگو قارىم ـ قاتىناسىنىڭ اناعۇرلىم كوپ ناقتى تابىستارعا قول جەتكىزۋىن جەبەۋدى ٴۇمىت ەتەدى. ٴار ەل ەركىن ساۋداعا جانە ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولۋعا ٴتيىس، ساۋدا ٴبىر ەلدىڭ باس پايداسىنا عانا قىزمەت وتەمەۋى كەرەك، ساۋدا شايقاسىن قوزعاۋدىڭ شىعار جولى جوق. چيلي جاق جۇڭگو جاقپەن بىرگە كوپ جاقتىلىقتى جانە بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ بەدەلىن باتىل قورعاپ، تىلدەسۋ ارقىلى الاۋىزدىقتى شەشۋگە تاباندى بولىپ، حالىقارالىق ادىلدىكتى، تۋراشىلدىقتى بىرگە قورعاۋدى قالايدى.
ۋاڭ ي كەزدەسۋگە قاتىناستى.
بورريچ جۇڭگوداعى ساپارى كەزىندە ەكى جاق ەكونوميكا، باسپا ٴسوز، تەكسەرۋ ـ كارانتيندەۋ، مەديا اقىلماندار قويماسى سياقتى سالالارداعى كوپتەگەن ەكى جاقتى سەلبەستىك حۇجاتتارىنا قول قويىستى.
