موري:
تىزبەكتەردى جالعاپ شوعىرعا اينالدىرىپ، ”جەل - جارىقتان“ بايلىق قالىپتاستىردى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ٴپاريزات ابدۇل
5 ـ ايدىڭ 9 ـ كۇنى موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى فوتوۆولت وڭىرىندە ”شينجياڭ اۋىل ـ قىستاق امانات ـ قارىز كووپەراتيۆى بىرلەسپە كووپەراتيۆى · اۋىل شارۋاشىلىق ساۋدا بانكەسى“ اتىنداعى شينجياڭدى اۋەدەن سۋرەتكە ٴتۇسىرۋ كولەمدى جالپىلىق مەديا تىلشىلىك ۇيىرمەسىنىڭ ۇشقىش اپپارات ۇشىرۋشىلارى ساۋساعىنىڭ ۇشىمەن مەڭگەرۋ باعاناسىن اقىرىن تىرەپ، باسبارماعىمەن قوزعالمالى تۇيمەشىك ارقىلى بۇرىشتىق گرادۋستى ەپپەن تۋرالادى. ۇشقىش اپپارات پىر ەتىپ كوككە كوتەرىلگەندە، ەسكەكشەدەن شىققان اۋا اعىنى فوتوۆولت شەبىن جاناپ ٴوتتى.
”بۇل ارادا جيىنى 6 ميلليون فوتوۆولت تاقتاسى بار، يەلەيتىن جەر اۋدانى 85 مىڭ مۋ، جالپى گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعى 2 ميلليون 230 مىڭ كيلوۆات“، ـ دەدى موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانى ونەركاسىپ باقشا رايونى پارتيا قىزمەتى كوميتەتىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، باسقارۋ كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى جاۋ جيگاڭ كوز الدىنداعى تۇتاسقان فوتوۆولت تاقتاسىن نۇسقاپ.
شىعىس تيانشاننىڭ باۋرايىنا ورنالاسقان موريدا كۇن ەنەرگياسى مول، جىلدىق ٴونىمدى پايدالانۋ ساعات سانى 1800 - 1600 ساعات؛ جەل ەنەرگياسى بايلىعى مول، لاۋجۇنمياۋ، شوقپارتاس قاتارلى 5 جەل ەلەكتر جوسپار ٴوڭىرى بار، جالپى يەلەگەن جەر اۋدانى شامامەن 4200 شارشى كيلومەتر. سوڭعى جىلدارى موري وزگەشە جەل، جارىق بايلىعى مەن وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىن تياناق ەتىپ، فوتوۆولت، جەل ەلەكتردى نەگىز ەتكەن جاڭا ەنەرگيا كاسىپ سالاسىن بار كۇشپەن دامىتىپ، 10 ميلليون كيلوۆات دارەجەلى جاڭا ەنەرگيا بازاسىن بار كۇشپەن تۇلعالادى.
2024 ـ جىلدىڭ اياعىنا كەلگەندە، موري جاڭا ەنەرگيا كولەمىن 80 ميلليون 580 مىڭ كيلوۆاتقا (مۇندا جەل ەلەكتر 30 ميلليون 500 مىڭ كيلوۆات، فوتوۆولت 50 ميلليون 80 مىڭ كيلوۆات) جەتكىزۋدى جوسپارلادى، ونىڭ ىشىندە 25 ميلليون 110 مىڭ كيلوۆاتتىق نىسان بەكىتىلىپ، جاڭا ەنەرگيا گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعى 10 ميلليون 380 مىڭ كيلوۆاتقا جەتتى، بۇكىل شينجياڭداعى تۇڭعىش اۋدان دارەجەلى 10 ميلليون كيلوۆات دارەجەلى جاڭا ەنەرگيا بازاسىن الدىمەن قۇرىپ، جاڭا ەنەرگيا بويىنشا جەل، جارىق، سۋتەگى، ەنەرگيا ساقتاۋ، ۇلەستىرۋ، قورعاۋ جانە ەلەكتر قۋاتىن ەسەپتەۋ سايكەسكەن جاسىل دامۋ جاڭا ارناسىن العاشقى قادامدا قالىپتاستىردى.
موري قازاق اۆتونوميالى اۋداندىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى لۋ شيۋرۇڭ بىلاي دەدى: ”موري 10 ميلليون كيلوۆات دارەجەلى جاڭا ەنەرگيا بازاسى قۇرىلىسىن ارقاۋ ەتىپ، جەل، جارىق ەلەكتر ەنەرگياسى كاسىپ سالاسىندا تىزبەكتى ۇزارتۋعا، تىزبەكتى تولىقتاۋعا، تىزبەكتى كۇشەيتۋگە، تىزبەكتى كەڭەيتۋگە كۇش سالىپ، ىلگەرىندى ـ كەيىندى جينفىڭ عىلىم ـ تەحنولوگياسى، شاڭحاي تايشىڭ سياقتى جەل، جارىق، ەلەكتر جابدىقتارىن جاساۋ نىسانىن ەنگىزىپ، ىرگە تەپكىزدى، بيىل تاعى ليڭيۋان اۋىر ونەركاسىبى، تاڭشان حايتاي سياقتى نىسانداردى ەنگىزدى“.
شينجياڭ دۇڭفاڭ جەل ەلەكتر جاڭا ەنەرگياسى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴوندىرىس سەحىنا كىرسەڭىز، ٴىرى تۇرپاتتى ماشينا جابدىقتارى كۇش سالا، جوعارى جىلدامدىقپەن اينالۋدا؛ جەل ەلەكتر نەگىزگى گەنەراتورلارىن قۇراستىرۋ اۋماعىندا تەحنيك تىرەكتىلەرى ۇجىمدى باستاپ شەشۋشى ٴتۇيىن بولعان گەنەراتور مەن جەتەكتەۋ شىنجىرىن ٴتۇيىلىستىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋدە؛ ساپا تەكسەرۋ اۋماعىندا ساپا تەكسەرۋشىلەر ەندى عانا ٴوندىرىس جەلىسىنەن شىققان جەل ەلەكتر نەگىزگى گەنەراتورىن مۇقيات تەكسەرۋدە...
2022 ـ جىلى دۇڭفاڭ ەلەكتر جابدىقتارى جەل ەلەكتر جارنا شەكتى سەرىكتەستىگى موريدا شينجياڭ دۇڭفاڭ جەل ەلەكتر جاڭا ەنەرگيا شەكتى سەرىكتەستىگىن قۇرىپ، جىلدىق ٴونىم مولشەرى 3 ميلليون كيلوۆات كەلەتىن جەل ەلەكتر قالاقشاسىن جانە نەگىزگى گەنەراتور وندىرەتىن جاڭا ەنەرگيا جوعارى دەڭگەيلى جابدىق جاساۋ كاسىپ سالاسى بازاسىن قۇرىپ، شينجياڭنىڭ ٴىرى تۇرپاتتى قالاقشا جاساۋ كاسىبىنىڭ اقتاڭداعىن تولتىردى. ”دۇڭفاڭ ەلەكتر جابدىقتارى 2024 ـ جىلعى گەنەراتور، قالاقشا ٴوندىرىس قۋاتى قوس ـ قوستان 3 ميلليون كيلوۆاتتان استى. بيىل موري 10 ميلليون كيلوۆاتتىق جاڭا ەنەرگيا نىسانىن جاڭادان سالادى، مۇنىڭ ىشىندە دۇڭفاڭ ەلەكتر جابدىقتارى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴبىر ميلليون كيلوۆاتتىق قۇرىلىس مىندەتىن ارقالايدى“، ـ دەدى لۋ شيۋرۇڭ.
قازىر جاڭا ەنەرگيا كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ارقاۋ ەتىپ، 69 كاسىپورىن موريدا وندىرىسكە قوسىلدى.
بيىل موري تاعى جەل ەلەكتر گەنەراتورىنىڭ نەگىزگى ٴوسىن، ٴتىستى دوڭگەلەك ساندىعى قازانشىعىن جاساۋعا كۇش سالاتىن ليڭيۋان عىلىم ـ تەحنولوگيا جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىن ەنگىزىپ، موريدىڭ جەل ەلەكتر ٴىرى تۇرپاتتى قۇيما بولشەگىن جاساۋ كاسىپ سالاسىنىڭ اقتاڭداعىن تولتىردى. لۋ شيۋرۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: وسى رەت ىرگە تەپكەن ليڭيۋان اۋىر ونەركاسىپ (شينجياڭ) جوعارى دەڭگەيلى جابدىق زەرتتەۋ ـ اشۋ، جاساۋ بازاسى نىسانىنا جوسپار بويىنشا ٴبىر ميلليارد يۋان قارجى قوسىلادى، مەجەمەن جىل سوڭىندا رەسمي وندىرىسكە قوسىلادى. نەگىزگى قازانشىقتىڭ جىلدىق ٴوندىرىس قۋاتى 4000، جىلدىق ٴونىم قۇنى مولشەرمەن ٴبىر ميلليارد 200 ميلليون يۋان، سالىق كىرىسى 130 ميلليون يۋان اينالاسىنا جەتەدى، جەرگىلىكتى ورىنداعى 200دەن استام ادامنىڭ جۇمىستانۋ ماسەلەسىن شەشەدى.
”جەل ـ جارىقتان“ بايلىق قالىپتاستىردى. بيىل موري جەل ەلەكتر گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعىن 9 ميلليون كيلوۆات، فوتوۆولت گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعىن جاڭادان ٴبىر ميلليون كيلوۆات كوبەيتۋدى جوسپارلاپ وتىر، سالىنىپ بولعاننان كەيىن، جەل ەلەكتر، فوتوۆولت جالپى گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعى جەكە ـ جەكە 17 ميلليون كيلوۆاتقا جانە 3 ميلليون كيلوۆاتقا جەتەدى. ”بيىل موري تاعى دا 10 ميلليون كيلوۆات دارەجەلى ەنەرگيا بازاسىن سالۋ نىساناسىن العا قويدى، ٴبىز جاڭا 10 ميلليون كيلوۆات دارەجەلى جاڭا ەنەرگيا بازاسىن ٴدال ۋاعىندا سالىپ، بازا شوعىرىن اۋدان اۋماعىنىڭ جاسىل دامۋىنداعى قوزعالتقىشقا اينالدىرۋعا سەنىمدىمىز“، ـ دەدى لۋ شيۋرۇڭ.
