انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى گاۋ فاڭ
5 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ ماناس بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن قورعاۋ ەرەجەسى» اتقارىلدى، بۇل شينجياڭنىڭ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىن جاسامپازدىقپەن كادەگە جاراتۋداعى جانە جاڭالىق اشا دامىتۋداعى تاعى ٴبىر ماڭىزدى تۇيىندىك ٴىس. جۇڭحۋا مادەنيەتى جاۋھارىنىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى رەتىندە، شينجياڭنىڭ بەيزاتتىق مۇرالارى تاريحقا ارقاۋ بولىپ، بولاشاقتى جالعاستىردى، بۇل جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ وسى زامانعى جاندى بەينەسى.
2006 ـ جىلى جاريالانعان ٴبىرىنشى توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى ۋاكىلدىك نىساندارىنىڭ تىزىمىنە شينجياڭنان 14 نىسان تاڭدالدى، قازىر بۇل سان 94كە جەتتى؛ 2007 ـ جىلى جاريالانعان ٴبىرىنشى توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مۇرالارى ۋاكىلدىك جالعاستىرۋشىلارىنىڭ ىشىندە شينجياڭنان 11 ادام بار ەدى، قازىر 133كە جەتتى؛ قازىر بۇكىل رايونىمىزدا جالپى 5956 ٴار دارەجەلى بەيزاتتىق مۇرالار ۋاكىلدىك نىسانى جانە 6992 ٴار دارەجەلى ۋاكىلدىك جالعاستىرۋشى بار. شينجياڭنىڭ بەيزاتتىق مۇرالارى شىت جاڭا بەينەمەن جاڭا داۋىردە جاڭا ومىرشەڭ كۇشتى قاۋلاتىپ، جاڭا شۇعىلا شاشىپ، شينجياڭنىڭ باۋرامدىلىعىن ايگىلەيتىن، ۇلتتار ىنتىماعىن جەبەيتىن، مادەنيەتتىڭ گۇلدەنۋىن ىلگەرىلەتەتىن ماڭىزدى كۇشكە اينالدى.
مۇقام اۋەنىنىڭ جاڭا سارىنى
”مەن ساياحات جوباسىن جاساعانىمدا ياركەننىڭ 12 مۇقام مەكەنى ەكەندىگىنەن حاباردار بولدىم، وسى ارادا كونسەرتتى كورگەننەن كەيىن بارىپ 12 مۇقام اۋەنىنىڭ سونشاما اسەم ەكەنىن، ٴتۇرلى مۋزيكا اسپاپتارىمەن كۇيدىڭ ورىندالۋ سايكەسىمدىلىگى ەرەكشە جاراسىمدى ەكەنىن، ادامدارعا شينجياڭنىڭ تاماشا تۇرمىسىن شىنايى سەزىندىرەتىنىن ٴبىلدىم“. چىڭدۋلىق ساياحاتشى تان شين ياركەن اۋدانى مۇقام مادەنيەتىن جالعاستىرۋ ورتالىعىندا 12 مۇقام كونسەرتىن كورگەننەن كەيىن، شىن جۇرەكتەن اسەرلەندى.
2007 ـ جىلى قۇرىلعان ياركەن اۋدانى مۇقام مادەنيەتىن جالعاستىرۋ ورتالىعى قازىر ساياحاتشىلار شوعىرلانعان، ٴسوزسىز باراتىن جەرگە اينالدى. بۇل ارادا ارناۋلى كورمە زالى، جاتتىعۋ جاساۋ، جالعاستىرۋ زالى، كونسەرت قويۋ زالى جانە كەڭسە بار، كونسەرت قويۋ زالىندا نەشە ٴجۇز ادام بىرگە مۋزيكا ورىنداي الادى. ٴارقايسى اۋىل ـ قالاشىقتان تاڭدالعان حالىق ونەرپازدارى وسى ارادا مۇقام كونسەرتىنە جاتتىعادى جانە ويىن قويادى. قازىر بۇل ورتالىقتا مۇقامنىڭ حالىقتىق جالعاستىرۋشىلارىنان 50گە تارتا ادام بار، جاسى ەڭ ۇلكەنى 70 نەشە جاستا، ەڭ كىشىسى 20 جاستان اسقان. ٴار كۇنى قاس قارايىپ، اشەكەيلى شامدار جانعاندا تامىلجىعان مۇقام ٴۇنى وسى وزگەشە ستيلدەگى قۇرىلىستان تارالىپ، ياركەن اۋدانىنىڭ كوركەم كورىنىسىنە اينالادى. وسى ورتالىقتىڭ رەجيسسەرى راحمان ابليميت: ”وسى بىرنەشە جىلدا ٴبىز اناعۇرلىم كوپ ساياساتتىق قولداۋعا يە بولدىق، اناعۇرلىم جاقسى قۇرىلعىلارعا قولىمىز جەتتى، نەعۇرلىم كوپ نازار اۋدارۋعا يە بولدىق، جاستار دا كەلدى. وسىنداي سالتاناتتى جاعداي ٴبىزدىڭ سەنىمىمىزدى ەسەلەپ ارتتىردى، مۇقام كوركەمونەرىن، ٴسوز جوق، بارعان سايىن جاقسى جالعاستىرا الامىز“، ـ دەدى.
شينجياڭدا ياركەن اۋدانى مۇقام مادەنيەتىن جالعاستىرۋ ورتالىعى سياقتى وسىنداي تاعى 4 بازا بار، ولار جەكە ـ جەكە ٴپىشان اۋدانىنا، قۇمىل قالاسىنا، ماكىت اۋدانىنا، قاراقاش اۋدانىنا ورنالاسقان، مۇقام كوركەمونەرىنىڭ كەڭ كولەمدە تارالۋىنا تاماشا بۇقارالىق نەگىز قالاندى.
سونىمەن بىرگە شينجياڭ ادەبيەت ـ كوركەمونەر ۇيىرمەلەرىنىڭ قايتالاي جاسامپازدىعى وسى كوركەمونەردى اناعۇرلىم كەڭ ساحناعا باستادى. «مۇقام جاۋھارى توپتاماسى — ٴچابيات» 3 ـ كەزەكتى شينجياڭ مادەنيەت ـ كوركەمونەر فەستيۆالىندا كورسەتىلەتىن تاڭداۋلى ساحنا تەاترلارىنىڭ ٴبىرى رەتىندە، شينجياڭ كوركەمونەر تەاترحاناسى مۇقام كوركەمونەر ۇيىرمەسى تەاترحاناسىندا قويىلدى. بۇل تەاتر مۇقام مۋزيكاسىنىڭ اۋەلگى ەرەكشەلىگىن ساقتاۋ نەگىزىندە، گۋچين، پيپا، كۇڭحوۋ جانە رۋان سياقتى ۇلتتىق مۋزيكا اسپاپتارىن دا جاسامپازدىقپەن توعىستىردى، ٴبي ارەكەتى حان، تاڭ پاتشالىقتارى كلاسسيكالىق ٴبيىنىڭ كوركەم ىرعاعى مەن ٴداستۇرلى ۇيعۇر ٴبيىنىڭ يكەمدى بەينەسى ۇشتاستىرىلۋ ارقىلى قۇراستىرىلدى. بىلتىر 11 ـ ايدا تۇڭعىش رەت قويىلعاننان بەرى ٴار رەتكى كونسەرتتە بوس ورىن قالمايدى.
وسى ۇيىرمەنىڭ كومپوزيتورى ٴارى مۋزيكانتى احتار اسقار بىلاي دەدى: ”ٴبىز جاساۋ بارىسىندا مۇقامنىڭ ٴداستۇرلى جىرلانۋىنىڭ كلاسسيكالىق ٴمانىن تولىق ساقتاپ قالۋمەن بىرگە، وسى زامانعى بايانداۋ جىرىنىڭ بەينەلەۋ ٴتاسىلىن دە جاسامپازدىقپەن ٴسىڭىرىپ، وسى زامانعى ەستەتيكالىق بەينەلەۋگە اناعۇرلىم ۇيلەستىردىك“. وسى كونسەرتتى كورگەن ۋاڭ ليشىڭ بىلاي دەدى: ”كونسەرت وتە تارتىمدى بولدى، وسى كلاسسيكالىق تۋىندىعا شىت جاڭا كوركەمونەرلىك ومىرشەڭ كۇش قوسىلىپتى“.
بۇدان سىرت، شينجياڭ كوركەمونەر تەاترحاناسىنىڭ مۇقام كوركەمونەر ۇيىرمەسى دايىنداعان كولەمدى مۋزيكا، ٴبي، ولەڭ، سۋرەت قويىلىمى «مۇقام اسەرىندە» ٴان ـ ٴبي، ولەڭ وقۋ، مۋزيكا اسپاپتارىمەن مۋزيكا ورىنداۋ، كوپ مەديالى كورۋ ونىمدىلىگى سياقتىلار توعىستىرىلىپ مۇقام كوركەمونەرىنىڭ داۋىرلىك تىنىسى ايگىلەندى، 2016 ـ جىلى العاش تاراتىلعاننان قازىرگە دەيىن تولاسسىز قويىلىپ، كونسەرت الاڭدارى ٴار جولى كورەرمەنگە لىق تولدى. 2023 ـ جىلى 7 ـ ايدا بۇل ۇيىرمە تاعى يندونەزياعا بارىپ ٴبىر ايلىق مادەنيەت اۋىس ـ كۇيىس كونسەرتىن وتكىزدى.
”مۇقام +“ فورماتسياسىنىڭ ۇزدىكسىز بايۋىنا ىلەسە، مۇقام كوركەمونەرىنىڭ وسى زامانعى تۇرمىسپەن توعىسۋ ٴتاسىلى دە اناعۇرلىم جاندى دا يكەمدى بولدى.
ماناس ەپوسىن جاڭاشا ايتۋ
اقتاۋ اۋدانىنا بارىپ گۇل قۋعان ساياحاتشىلار كۇندىز گۇل تاماشالاسا، كەشتە جەرگىلىكتى تەاترحانادا ەپوس ٴان ـ ٴبي تەاترى «ماناستى» ەلىتە تاماشالايدى. جياڭشيلىك ساياحاتشى لۋ يميڭ بىلاي دەدى: ”بىلتىر كوكتەم مەرەكەسىنە ارنالعان ساۋىق كەشتەن روك نۇسقاداعى «ماناس» كونسەرتىن كورگەنىمدە، ۇلتتىق مۋزيكا اسپاپتارىنا ەلەكتروندى مۋزيكا قوسىلىپتى، ەرەكشە سونى سەزىندىم. بۇل جولى ەپوستىڭ اۋىلىندا «ماناستى» ٴوز قالپىندا كورىپ، ٴارى قيالداعىداي، ٴارى كەرەمەت سەزىندىم“.
تاياۋ جىلداردان بەرى، شينجياڭ جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن جاسامپازدىقپەن كادەگە جاراتۋدى جانە جاڭالىق اشا دامىتۋدى جەدەل ىلگەرىلەتتى، مىڭ جىلدىق باتىرلىق ەپوس «ماناس» ۇزدىكسىز جاڭا بەينەمەن ”جاي بۇقارانىڭ ۇيىنە كىردى“. بىلتىر كوكتەم مەرەكەسى كەزىندە قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىستىق ٴان ـ ٴبي ۇيىرمەسى قۇرعان قىزىلسۋ وبلىسى ماناس قۇراماسىنىڭ روك ەلەكترو دىبىس وركەسترى ورتالىق راديو ـ تەلەۆيزيا باس ستانسياسىنىڭ 2024 ـ جىلعى كوكتەم مەرەكەسىنە ارنالعان ساۋىق كەشى ساحناسىنا شىعىپ بۇكىل ەلدەگى، ٴتىپتى، دۇنيە جۇزىندەگى كورەرمەندەردىڭ «ماناستىڭ» ٴۇنىن تىڭداۋىنا مۇمكىندىك جاسادى. وسىدان كەيىن بۇل وركەستر ”19 ـ مامىر جۇڭگو ساياحات كۇنى“ شينجياڭ نەگىزگى ٴماجىلىس الاڭىنىڭ اشىلۋ سالتى، 10 ـ كەزەكتى ماناس حالىقارالىق مادەنيەت ـ ساياحات فەستيۆالى، نانجيڭ ميدۋ مۋزيكا مەرەكەسى سياقتى ساحنالارعا ىركەس ـ تىركەس شىقتى، ولار قىرعىز ۇلتىنىڭ ٴداستۇرلى كيىم ـ كەشەگىن كيىپ قومىز، شاڭقوبىز، فارفور سىبىزعى سياقتى ٴداستۇرلى ۇلتتىق مۋزيكا اسپاپتارىن ورىندادى، سونىمەن بىرگە بارابان، ەلەكتروندى گيتارا، ەلەكتروندى رويال سياقتى وسى زامانعى مۋزيكا اسپاپتارى كونسەرتىن دە توعىستىرىپ، كورەرمەندەرگە ٴداستۇر مەن وسى زامان توعىسقان كورۋ ـ ەستۋ سالتاناتىن سيلادى.
”«ماناس» تالاي جىلدان بەرى اۋىزشا تارالىپ كەلەدى. ٴبىز وسى نەگىزدە ٴان ـ ٴبي ارالاس دايىنداعان، حيكايالاردى، وقيعالاردى باياندايتىن ٴتول ٴان ـ ٴبي تەاترى «ماناستى» دايىندادىق، 2020 ـ جىلى نانجيڭدە تۇڭعىش رەت ٴساتتى قويىلعاننان كەيىن، تەاتر ۇيىرمەسىنىڭ ەڭ ماڭىزدى بەتكە باسار تەاتر نومىرىنە اينالدى“. قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىستىق ٴان ـ ٴبي ۇيىرمەسىنىڭ باستىعى بۇاجار حۋكىش بىلاي دەدى: ٴان ـ ٴبي تەاترى فورماسىمەن بەينەلەنگەن «ماناس» ۇلاسپالىلىققا جانە يكەمدىلىككە يە، كورەرمەندەر وڭاي قابىلدايدى ٴارى ٴتىپتى دە وڭاي تارالادى. بۇل ۇيىرمە «ماناستى» الۋان ٴتۇرلى جالعاستىرۋ، ورىنداۋ ٴتاسىلى جاعىندا جان ـ جاقتى ىزدەنىس جاساپ، وپەرا، ٴان ـ ٴبي تەاترى، مۋزيكا تەاترى، راپ سياقتى كوپتەگەن نۇسقانى ىركەس ـ تىركەس جاسامپازدىقپەن ورىنداپ، شينجياڭنىڭ ٴىشى ـ سىرتىنداعى تۇرلىشە ساحنالارعا ۇيلەسىپ، وسى باتىرلىق ەپوستىڭ ٴتىپتى دە كوپ كورەرمەنى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
اۋىزشا ايتۋدان ٴماتىندى جالعاستىرۋعا دەيىن، ساحاراداعى كيىز ۇيدەن وسىزاماندانعان ساحناعا دەيىن «ماناس» بارلىق جەردە جالعاستىرىلدى، ونىڭ مادەنيەت قۇنى دا جۇرت جۇرەگىنە ٴتىپتى تەرەڭ ۇيالادى. ”ٴىس جۇزىندە، 1984 ـ جىلى «ماناس» تۇڭعىش رەت ساحارادان شىعىپ ساحنادا ورىندالعاننان باستاپ، ول ۇزدىكسىز جاڭالىق اشۋ بەينەسىمەن ىلگەرىندى ـ كەيىندى ٴتۇرلى كوركەمونەر فورماسىمەن قاۋىشىپ، پامير ۇستىرتىنەن اناعۇرلىم كەڭ الىسقا ۇزدىكسىز قادام تاستادى“. جۇڭگو قوعامدىق عىلىمدار اكادەمياسى ۇلتتار ادەبيەتىن زەرتتەۋ ورنىنىڭ كومەكشى زەرتتەۋشىسى باعداۋلەت مۇنازىل بىلاي دەپ قارادى: «ماناستىڭ» ”مادەنيەت مۇراسىنان “ ”مادەنيەت بايلىعىنا“ قاراي ويىسۋىنا ىلەسە، ول بۇقارالىق تاراتۋعا اناعۇرلىم ۇيلەسەتىن ”كورۋ قۇنىنا يە مادەنيەت ەن ـ تاڭباسىنا“ اينالدى. «ماناستىڭ» ساحنادا ورىندالۋىنان سىرت، ول تاعى كىتاپ، ٴمۇسىن، سۋرەت، اجۋا سۋرەت، سۋرەتتى كىتاپ، كارتون سياقتى كوپ ٴتۇرلى كوركەمونەر فورماسىمەن كەڭىنەن تارالىپ، بارعان سايىن كوپ ادامدى ”ەپوس كورەرمەنىنە“ اينالدىردى.
اتلاستىڭ زاماناۋي جاڭا ٴتۇسى
بيىل 4 ـ ايدىڭ ورتا شەنىندە 2025 ـ جىلعى ”شينجياڭ جاقسى جەر“ — شينجياڭ مادەنيەت جانە ساياحات بايلىعىن شەتەلدە جالپىلاستىرۋ قيمىلى پاريج جۇڭگو مادەنيەت ورتالىعىندا وتكىزىلدى. جوبالاۋشى الىمجان ادىل قوناقتارعا شينجياڭنىڭ اتلاس ورنەگى ەلەمەنتتەرىنەن پايدالانىپ جوبالانعان ٴۇي جابدىقتارى بۇيىمدارىن، وسمامەن بويالىپ توقىلعان قوي ٴجۇنى جىبەك اتلاس جەلىلەس كيىم ـ كەشەكتەرىن، سونداي ـ اق جاڭجوۋ كەستەشىلىك ونەرىنەن پايدالانىپ اتلاس ورنەگىنەن جاسالعان قولونەر بۇيىمدارى سياقتىلاردى تانىستىرىپ، ەكسكۋرسيالاۋعا كەلگەن پاريجدىك دوستاردىڭ نازارىن اۋداردى. ”جاڭجوۋ مەن اتلاس سىندى 2 ٴتۇرلى بەيزاتتىق مۇرانىڭ توعىسۋى ولاردىڭ ٴارقايسىسىنىڭ شىت جاڭا بەينە كورسەتۋىنە مۇمكىندىك جاسادى، ٴبىز وسى ادەمى كيىمدەر ارقىلى شەتەلدىك دوستاردىڭ جۇڭگو شينجياڭىنا نازار اۋدارۋىن ٴۇمىت ەتەمىز، ـ دەدى الىمجان.
بۇل اتلاستىڭ مەملەكەت قاقپاسىنان تۇڭعىش رەت شىعىپ دۇنيە ساحناسىندا بوي كورسەتۋى ەمەس. يتاليا، شۆەتساريا، فرانسيا، حورۆاتيا، كورەيا... شەتەلدەردە اتلاس ەلەمەنتى بار كيىم ـ كەشەك كيگەن سانگەرلەردى، نەمەسە سانگەرلىك الاڭدارىن، نەمەسە كوشەلەردە قورشاي تاماشالاعانداردى كورەسىز.
تاكلاماكان ٴشولىنىڭ جيەگىنە ورنالاسقان حوتان قالاسى جييا اۋىلى شينجياڭنىڭ اتلاس جىبەگىنىڭ نەگىزگى قاينارىنىڭ ٴبىرى، ”اتلاس جىبەگى مەكەنى“ دەگەن تاماشا اتقا يە. بۇل ارادا كۇنى بۇگىنگە دەيىن بايىرعى وسىمدىكتەرمەن بوياۋ تەحنولوگياسى جانە اعاشتان جاسالعان جىبەك توقۋ ماشيناسى ساقتالىپ كەلەدى، كوپتەگەن قىستاق تۇرعىنى ۇزاق ۋاقىتتان بەرى اتلاس جىبەگىن توقۋمەن كۇنەلتەدى. ٴبىراق وتباسى شەبەرحانالارىنىڭ ٴوندىرىس شارت ـ جاعدايى مەن بازار قاجەتىنىڭ ماۋسىمدىق وزگەرىسىنە ۇشىراعاندىقتان، بۇل اراداعى توقۋ ماشيناسى وتكەندە ٴبىر مەزەت تىم ـ تىرىس قالعان بولاتىن.
حوتان ايماقتىق اكىمشىلىك مەكەمەسى وسى ٴداستۇرلى قولونەرگە مۇراگەرلىك ەتۋ ٴۇشىن، زاۆود ۇيلەرىن سالۋ، توقىما ماشينالارىن جەتكىزۋ، باۋلۋ، كورمەگە بارۋ، ينتەرنەت دۇكەنىن اشۋ، كاسىپورىن قۇرۋ، كاسىپتىك تەحنولوگيالىق قوعام قۇرۋ سياقتى ٴبىر قىدىرۋ پارمەندى شارا قولداندى. 2015 ـ جىلى شينجياڭ اتلاس زەرتتەۋ ـ اشۋ، جالپىلاستىرۋ ورتالىعىن قۇرىپ، جوبالاۋشىلار مەن مامانداردى توپتاپ، جاڭا ونىمدەردى زەرتتەپ اشۋعا كۇش سالدى. 2016 ـ جىلدان باستاپ اۆتونوميالى رايون ”اتلاستى تيانشاننان شىعارۋ“ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، ٴوندىرىس تەحنولوگياسىنداعى قيىن ماسەلەلەردى ٴساتتى شەشتى.
مۇنان دا قۋانارلىعى، كوپتەگەن جوبالاۋشى ەسكىنى جاڭالادى، وسى زامانعى تەحنولوگيا مەن توعىسپالى جاڭالىق اشۋدىڭ جەبەۋىندە، شينجياڭنىڭ اتلاس كاسىپ سالاسى كيىم ـ كەشەك، مادەنيەت ـ ساياحات ونىمدەرى جوعارى دارەجەلى بۇيىرتىپ جاساتۋ سياقتى سالالاردى بىرتىندەپ قامتىدى، قۇرىلىمى رەتتەلىپ قايتا تۋىنداعاننان كەيىنگى اتلاس تىڭ باۋراۋ قۋاتىن تاسقىنداتتى. وسى جاسامپازدىق ونىمدەر جۇرت الدىندا بوي كورسەتكەن كەزدە ادامدار جابال ”اتلاس ٴاسىلى وسىنداي زاماناۋي ٴتۇس الادى ەكەن عوي“ دەپ تامساندى.
زاماناۋي بولىپ جاڭارتىلعان اتلاس سان مىڭداعان سۇلۋلىقتى سۇيەتىن ايەلدىڭ كوڭىلىندەگى اسىلعا اينالدى. زاماناۋي بلوگەر نينانىڭ شينجياڭعا كەلگەندەگى ٴبىرىنشى ٴىسى كەزدەمە جىبەك بازارىنا بارىپ اتلاس ىزدەۋ بولدى. ”دىلرابانىڭ ادەمى كويلەگىنە قىزىققاندىقتان، قاشقارعا بارعاننان كەيىن ٴبىز جەرگىلىكتى كەزدەمە جىبەك بازارىنا توتە بارىپ وزگەشە اتلاس كويلەگىن بۇيىرتتىق. اتلاس سىندى بايىرعى بەيزاتتىق مۇرا قولونەرى قويۋ ۇلتتىق مادەنيەت تۇسىنە يە“. جەرگىلىكتى بازاردا كوزدىڭ جاۋىن الاتىن اتلاس جىبەك ماتەريالدارىن كورگەندە، ول قايران قالدى ٴارى تەبىرەنىپ: ”قايسىسىن تاڭدارىڭدى بىلمەي قالاسىڭ، بارلىعى سونداي ادەمى ەكەن“، ـ دەدى.
”جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ بارلىعىنا كەڭ پەيىل بولۋ، ٴبارىن قامتۋ سىندى رۋحاني قاسيەتى اتلاس ٴداستۇرلى بەدەرلى ەلەمەنتتەرىنىڭ ساقتالۋىنا مۇمكىندىك جاساپ قانا قويماي، جاڭا بەدەرلەردى ٴتىپتى دە ريتىمگە جانە ىرعاققا يە ەتىپ، ٴجيى ٴارى رەتتى، كوپ ٴارى كۇردەلى بولماعان وزگەشە اشەكەيلەۋ ونىمدىلىگىن جارىققا شىعاردى. قازىر اتلاس كيىم ـ كەشەكپەن عانا شەكتەلىپ قالماي، قايتا ٴتۇرلى فورماداعى، ٴتۇرلى قولدانىلىمداعى ەرەكشە مادەنيەت ونىمدەرىمەن تۇرمىستىڭ ٴار جاعىندا ايگىلەنىپ، شينجياڭنىڭ بەلگى سيپاتتى ەستەتيكالىق ەن ـ تاڭباسىنا اينالدى“، ـ دەدى بەيجيڭ كيىم ـ كەشەك شۋەيۋانى كيىم ـ كەشەك كوركەمونەرى جانە ينجەنەريا شۋەيۋانىنىڭ كومەكشى پروفەسسورى ٴدىلارا زاكىر.
