انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ٴپاريزات ابدۇل
4 ـ ايدىڭ 27 ـ كۇنى شينجياڭ حۇڭجي زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى جابدىقتارىن جاساۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴوندىرىس سەحىندا 10 جۇمىسشى 4 ماقتا تەرۋ ماشيناسىن وزگەرتىپ قۇراستىرۋمەن قاربالاس بولىپ جاتتى. ”بيىل بىزدە قازاقستاننان، وزبەكستاننان جانە شينجياڭ ىشىنەن تاپسىرىستار بار، ولار تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسى، ٴدارى شاشۋ ماشيناسى، جەر تەگىستەۋ ماشيناسى، سۋلياۋ جارعاق قالدىقتارىن جيناۋ ماشيناسى سياقتىلاردى قامتيدى“، ـ دەدى وسى سەرىكتەستىكتىڭ باس جوراسى حان بو تانىستىرىپ.
بۇل كورىنىس شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن زەردەلىلەندىرىپ دامىتۋىنىڭ جاندى بەينەسى.
ارام ٴشوپ وتاپ توپىراق قازۋ، ارىق قازىپ قىر شىعارۋ، سۋ جەتكىزىپ ەگىن سۋارۋ سىندى ”امبەباپ“ كەتپەننەن ”قوس وگىزدىڭ بۇلىق تارتۋىنا“ دەيىن؛ تۇڭعىش ”دۇڭفاڭحۇڭ“ تراكتورىنىڭ ٴوندىرىس جەلىسىنەن شىعۋىنان زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىنىڭ ”اتويلاپ الدا جۇرۋىنە“ دەيىن... 70 جىلدان بەرى، شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى قارىشتاپ دامۋدى جۇزەگە اسىردى. اسىرەسە، پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى، اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى رايون قۇرۋ نىساناسىن ارقاۋ ەتكەن شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن ماشينالاندىرۋدى، زەردەلىلەندىرۋدى زور كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋدىڭ جەدەل دامۋىن جەبەدى، جوعارى دەڭگەيدەگى ماقتا تەرۋ ماشيناسى، جاساندى سەرىك ارقىلى الىستان بارلاۋ تەحنولوگياسىن قولداناتىن تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسى، وسىمدىك جامىلعىسىن قورعاۋ ۇشقىش اپپاراتى سياقتى وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى شينجياڭنىڭ كەڭ بايتاق ەگىس اتىزدارىندا زىمىرادى.
2024 ـ جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن شينجياڭدا ەگىس داقىلدارىن ەگىپ ـ جيناۋدى جاپپاي ماشينالاندىرۋ دەڭگەيى %90كە جەتىپ، بۇكىل ەل بويىنشا الدىڭعى قاتاردان ورىن الدى.
”قولمەن ارەكەتتەندىرۋدەن“ ”اۆتوماتتى“ بولۋعا دەيىن
شوفەرسىز جۇرەتىن تراكتور اتىز اراسىندا ارلى ـ بەرلى زىمىراپ، زەردەلى، ٴدال ولشەممەن تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسى دالمە ـ ٴدال جۇمىس جۇرگىزىپ جاتتى... 4 ـ ايدىڭ ورتا شەنى، ساۋان قالاسى داچۋان اۋىلى شاۋفاڭجۋاڭزى قىستاعى شۋاڭچۋان اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ ماقتا اتىزىندا ٴتۇرلى زەردەلىلەنگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى جابدىقتارى ىلگەرىندى ـ كەيىندى جۇمىسقا سالىنىپ، عىلىم ـ تەحنولوگيا ۇلگىسىن ايگىلەدى. بەيدوۋ جول نۇسقاۋ تەحنولوگياسىنىڭ كومەگىندە ماقتا ەگۋ، وسىمدىك باپتاۋ ـ باسقارۋ، ٴونىم جيناۋ سياقتى ٴتۇرلى بۋىنداعى ەگىس جۇمىستارى تۇگەلدەي زەردەلى ماشينالارمەن دالمە ـ ٴدال ورىندالدى.
اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى — اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋدىڭ وزەكتى تىرەگى. كوپ جىلدىق دامۋ ارقىلى ساۋان قالاسىنىڭ جالپىلىق اۋىل شارۋاشىلىق داقىلدارىن ەگۋدى جاپپاي ماشينالاندىرۋدى قولدانۋ مولشەرى %100كە جەتتى.
ساۋاندا اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى ٴسوز بولسا، حان بودان ارتىق بىلەتىن ادام جوق. ”10 نەشە جىلدىڭ الدىندا ٴبىر ادام ەڭ كوپ بولعاندا 50 - 40 مۋ جەردى باپتاي الاتىن، ەگىن سالۋدا تاجىريبەگە، تۇيسىككە سۇيەنەتىن“. حان بو تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”بۇگىنگى كۇندە جوعارى ات كۇشىندىك تراكتورلار مەن بەيدوۋ جول نۇسقاۋ جۇيەسىنىڭ كومەگىندە ٴبىر ادام 1000 مۋ، 2000 مۋ، ٴتىپتى، 5000 مۋ جەرگە ەگىن ەگە الاتىن بولدى. اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى بەيدوۋ جول نۇسقاۋ جۇيەسىن ورناتقاننان كەيىن، بەينە ’كوزى‘ بارداي اينالا الادى، تاعى بەلگىلەنگەن جول سورابى بويىنشا بىركەلكى جىلدامدىقپەن جۇمىس ىستەيدى، تۇقىم ٴسىڭىرۋ، ٴدارى شاشۋ كەزىندە ٴبىر كيلومەتر جەردىڭ اۋىتقۋ پارقى 2 سانتيمەتردەن اسپايدى، دالدىگى جوعارى، جۇمىس ساپاسى جاقسى“.
كوپ جىلدىق دامۋ ارقىلى شينجياڭ حۇڭجي زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى جابدىقتارىن جاساۋ شەكتى سەرىكتەستىگى وندىرگەن ٴتۇرلى زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشيناسىنىڭ ساپاسى بارعان سايىن جاقسارىپ، بازارى بارعان سايىن كەڭەيدى.
2024 ـ جىلدىڭ اياعىندا اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق مينيسترلىگى «اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل ـ قىستاق مينيسترلىگىنىڭ زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعىن بار كۇشپەن دامىتۋ جونىندەگى جەتەكشى پىكىرىن» باسىپ تاراتىپ، زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى جابدىقتارىن زور كۇشپەن دامىتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن، قۇرالدارىن سيفرلاندىرىپ دارەجەسىن ٴوسىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، جوعارى دالدىكپەن جۇمىس جۇرگىزەتىن زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى جابدىقتارىن زەرتتەپ جاساپ جالپىلاستىرۋدى ورتاعا قويدى.
”بۇرىن ٴبىز تۇگەلدەي ادام كۇشىمەن تۇقىم سىڭىرەتىنبىز، سىڭىرگەن تۇقىمىمىز بىركەلكى شىقپايتىن. قازىر تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسىنا بەيدوۋ جول نۇسقاۋ جۇيەسى ورناتىلعاندىقتان، الدىن الا بەلگىلەنگەن قاتار ارالىعى بويىنشا تۇقىم سىڭىرىلەدى، سۋلياۋ جارعاق جابۋ، تامشىلاتىپ سۋارۋ تاسپالارىن جاتقىزۋ، تۇقىم ٴسىڭىرۋ سياقتى جۇمىستاردى ٴبىر جولدا ورىندايدى. 2 تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسىمەن ٴبىر كۇندە 400 مۋدان استام جەرگە تۇقىم سىڭىرۋگە بولادى“. تولىق قاندى عىلىم ـ تەحنولوگيالىق ٴتۇس العان زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى ماقتا ەككەنىنە 20 جىلدان اسقان اقسۋ قالاسى بەستيىرمەن اۋىلى شياحى قىستاعىنىڭ ماقتاشىسى جاڭ ميڭچيڭدى يگىلىككە كەنەلتتى.
ادام كۇشىنە سۇيەنىپ ەگىن سالۋدان بەيدوۋ جول نۇسقاۋ جۇيەسىنە دەيىن زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى سانتيمەترلىك دالدىك ارقىلى شينجياڭ وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ”زەردەلىلەنىپ“ وزگەرۋ جولىن ولشەۋدە.
”جالاڭدىقتان“ ”كوپ نەگىزدىلىككە“ دەيىن
4 ـ ايدىڭ ورتالارى ٴدال باعراش اۋدانىنىڭ پيگمەنتتى قىزىل بۇرىش مايساسىن كوشىرىپ ەگەتىن مەزگىل، اتىزدا قىزىل بۇرىش مايساسىن اۆتوماتتى كوشىرىپ ەگۋ ماشينالارى ارلى ـ بەرلى قايشالىسىپ، 2 قاتارعا جاپ ـ جاسىل قىزىل بۇرىش مايساسىن ەگىپ جاتىر.
”كوشىرىپ ەگۋ ماشيناسى كۇنىنە ورتا ەسەپپەن 20 مۋ جەرگە ەگە الادى، كوشىرىپ ەگۋ ونىمدىلىگى ادام كۇشىمەن ەگۋدىڭ 5 - 3 ەسەسىنە تۋرا كەلەدى“. باعراش اۋدانى تابانجوكىن اۋىلى كەرىمقار قىستاعى ليڭفىڭ وتباسىلىق ەگىس الاڭىنىڭ جاۋاپتىسى جاۋ جيە بىلاي دەدى: مايسا كوشىرىپ ەگۋ ماشيناسىنان پايدالانىپ مايسا كوشىرىپ ەككەننەن كەيىن، تەسۋ، مايسا وتىرعىزۋ، توپىراقپەن جابۋ، تاپتاۋ سياقتى جۇمىستار بىرگە ىستەلەتىن بولدى، جۇمىس تەزدەۋمەن بىرگە، قىزىل بۇرىش مايساسىنىڭ قاتار ارالىعى مەن ٴتۇپ ارالىعى دا ٴدال مەڭگەرىلەتىن بولىپ، تەرەڭ ـ تايازدىعى بىركەلكى بولماۋ، ٴتۇپ ارالىعى بىركەلكى بولماۋ سياقتى ماسەلەلەردىڭ تۋىلۋىنان ساقتانا الاتىن بولدىق، قىزىل بۇرىش مايساسىنىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرى جوعارىلادى، ەگۋ وزىندىك قۇنى دا تومەندەدى.
ٴۇزۋ ـ تەرۋدى ماشينالاندىرۋ كىشكەنە قىزىل بۇرىشتىڭ ”باعاسىن ٴوسىرىپ“، ”ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا“ كۇشتى جەتەكشى بولدى. 2024 ـ جىلى باعراش اۋدانىنىڭ ونەركاسىپتىك قىزىل بۇرىش ەككەن جەر اۋدانى 79 مىڭ 500 مۋعا، جىلدىق قۇرعاتىلعان قىزىل بۇرىشتىڭ جىلدىق ٴونىمى 40 مىڭ تونناعا جەتىپ، قىزىل بۇرىش ەگەتىن وتباسىلاردىڭ كىرىسى الدىڭعى جىلداعىدان 3000 يۋانعا تاياۋ ارتتى.
شينجياڭنىڭ جەرى كەڭ، ەگىلەتىن ەگىس داقىلدارىنىڭ ٴتۇرى مول، بۇگىنگى كۇندە جەر جىرتۋ، تۇقىم ٴسىڭىرۋ، باپتاۋ، ٴونىم جيناۋ سياقتى ٴتۇرلى بۋىندى ماشينالاندىرۋمەن قامتۋدى جۇزەگە اسىرىپ قانا قويماي، استىق داقىلدارىنان سىرت، جالپىلىق ەكونوميكالىق داقىلدار، مال، قۇس، سۋ ونىمدەرىن باعۋ، جەمىس ـ جيدەك، كوكونىس، قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن باستاپقى وڭدەۋ سياقتى كوپ نەگىزدى سالالاردا ماشينالاسقان ٴوندىرىس جەدەل دامۋدا.
ماناس اۋدانى لانجوۋۋان قالاشىعى سىفۋجۋاڭ قىستاعىنىڭ 1000 مۋلىق وڭدەلەتىن قىزاناق ەگۋ بازاسىندا بىرنەشە جاڭا تۇرپاتتى قىزاناق مايساسىن كوشىرىپ ەگۋ ماشيناسى اتىزدا جوعارى ٴونىمدى جۇمىس جۇرگىزۋدە. ”كوشىرىپ ەگۋ ماشيناسى تەسۋ، مايسا وتىرعىزۋ، توپىراقپەن جابۋ، تاپتاۋ سياقتى جۇمىستاردى ٴبىر جولدا ورىنداي الادى، ٴبىر كوشىرىپ ەگۋ ماشيناسى ٴار كۇنى 92 مىڭ ٴتۇپ قىزاناق مايساسىن كوشىرىپ ەگەدى، بۇل توسەلگەن 30 جۇمىسشىنىڭ جۇمىس ونىمدىلىگىنە بارابار“، ـ دەدى ماناس اۋدانى ەگىن، مال شارۋاشىلىعى تەحنولوگياسىن جالپىلاستىرۋ ورتالىعىنىڭ تەحنيگى شىن بو.
شينجياڭدا قىزاناق ەگىلەتىن جەر اۋدانى 770 مىڭ مۋدان اسىپ، جىلدىق ٴونىم مولشەرى 3 ميلليون 470 مىڭ تونناعا جەتىپ، بۇكىل ەلدەگى قىزاناق ٴونىم مولشەرىنىڭ %80تەن استامىن يەلەدى، قازىر وڭدەلەتىن قىزاناق ٴوندىرىسىنىڭ جالپى بارىسى ماشينالاندىرىلىپ، جەر جىرتۋ، تۇقىم ٴسىڭىرۋ، ٴونىم جيناۋدىڭ جاپپاي ماشينالانۋ دەڭگەيى %98تەن استى.
”جەر جىرتۋدا بەيدوۋ اينالمالى جەر جىرتۋ ماشيناسى جوسپارلانعان جول سورابى بويىنشا جەر جىرتادى؛ تۇقىم سىڭىرۋدە اۆتوماتتى مايسا وتىرعىزۋ ماشيناسى، دالدەپ تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسى، شاشىپ ەگۋ ۇشاعى دالمە ـ ٴدال جۇمىس ىستەيدى؛ باپتاۋدا مايسانىڭ جاعدايى، زياندى جاندىكتەر جاعدايى، جەر جاعدايى سياقتىلار قامتىلادى، جۇيەنىڭ ٴدال ۋاقىتىندا قاداعالاپ ولشەۋىمەن ۇشقىش اپپارات اتىزدا تىڭايتقىش بەرەدى، ٴدارى شاشادى؛ ٴونىم جيناۋدا ماقتا تەرۋ ماشيناسى، شوفەرسىز ورۋ ماشيناسى...“، ـ دەدى حان بو ٴبىر ـ بىردەن مىسال كەلتىرىپ.
”جەرگىلىكتى ورىندا وندىرۋدەن“ ”ەكسپورت ەتۋگە“ دەيىن
”سەرىكتەستىگىمىز بيىل 30 تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسىن ٴوندىردى، مۇنىڭ ىشىندە ۇشەۋى 36 قاتاردىق ەرەكشە كەڭ تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسى، ەكەۋى الدەقاشان قازاقستانعا ەكسپورت ەتىلدى، قازاقستاننان بولىمشە سەرىكتەستىك قۇرۋدىڭ قاتىستى قىزمەتتەرى ىستەلۋدە“، ـ دەدى حان بو.
2024 ـ جىلى قازاقستاندىق الارماندار اتاعىن ەستىپ حان بونى ىزدەپ كەلىپ، وزدەرىنىڭ ولشەمىندەگىدەي ٴبىر تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسىن جاساپ بەرۋدى وتىنەدى. ”قازاقستاننىڭ ماقتا ەگۋ ۇلگىسى شينجياڭمەن ۇقسامايدى، كوپتەگەن جەردىڭ تۇقىم ٴسىڭىرۋ قاتار ارالىعى ٴبىرشاما كەڭ بولادى، قازاقستاننىڭ توپىراق شارت ـ جاعدايىن، ەگۋ ۇلگىسىن جانە بازار جاعدايىن سول جەرگە بارىپ تەكسەرگەننەن كەيىن، سەرىكتەستىگىمىز سول جەردەگىلەرگە 36 قاتاردىق ەرەكشە كەڭ تۇقىم ٴسىڭىرۋ ماشيناسىن جوبالادى“، ـ دەدى حان بو تانىستىرىپ.
بيىل جىل باسىندا شينجياڭ حۇڭجي زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى جابدىقتارىن جاساۋ شەكتى سەرىكتەستىگى تاعى قازاقستاندىق الارماندارمەن باسقا تۇردەگى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن ساتۋ كەلىسىمىن جاساستى، بۇل سۋلياۋ جارعاق قالدىقتارىن جيناۋ ماشيناسى، ٴدارى شاشۋ ماشيناسى، جەر تەگىستەۋ ماشيناسى سياقتىلاردى قامتيدى.
جەكەلەردىڭ قارىز اقشامەن ماقتا تەرۋ ماشيناسىن ساتىپ الۋىنان اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى سەلبەستىك كووپەراتيۆىن، بىرلەسكەن كووپەراتيۆىن جەتەكشى بولىپ قۇرۋعا، ونان اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن جاساۋ كاسىپورنىن قۇرۋعا دەيىن حان بو ماقتا تەرۋ ماشيناسى ۋاكىل بولعان كوپ ٴتۇرلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشيناسىنىڭ، جابدىعىنىڭ مەملەكەت قاقپاسىنان شىعارىلۋىنا، شالعاي شەتەلدەرگە ساتىلۋىنا كۋا بولىپ، حالىقارالىق اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى بازارىندا تانىلىپ، وزىندىك ورىن يەلەدى.
قازىر ەلىمىزدە ماقتا تەرۋ ماشيناسىن جاسايتىن باستاماشى كاسىپورىن رەتىندە، شينجياڭ بوشىران زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى شەكتى جارنا سەرىكتەستىگى شينجياڭنىڭ ماقتا كاسىپ سالاسى تىزبەگىندەگى ەڭ ٴىرى جابدىق جاساۋ كاسىپورنى سانالادى، سەرىكتەستىك وندىرگەن 4 قاتاردىق كەبەجە فورمالى ماقتا تەرۋ ماشيناسى مەن 6 قاتاردىق ماقتا تەرۋ، تايلاۋ ماشيناسى سوناۋ ورتا ازياداعى 5 ەلگە جانە اۆستراليا، ەگيپەت سياقتى ەلدەرگە ساتىلدى، ونىمدەردىڭ حالىقارالىق بازاردى يەلەۋ مولشەرى ورنىقتى قاداممەن جوعارىلاۋدا.
زەردەلىلەنۋ، سيفرلانۋ ورلەۋىندە كوپتەگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى كاسىپورنى جاپا ـ تارماعاي زەرتتەپ اشۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، جاسامپازدىق ونىمدەرىن شىعاردى. ”بيىل سەرىكتەستىگىمىز جاڭا ونىمدەردى زەرتتەپ اشۋدى جانە ەكسپورت ەتۋدى ٴتۇيىندى ورنالاستىردى، قازىر 4 ٴتۇرلى پاتەنت ٴوتىنىش ەتىلۋ ۇستىندە، سونىمەن بىرگە ورتا ازياداعى 5 ەلدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى سۇرانىسىنا ساي ارناۋلى ماشينالاردى زەرتتەپ اشۋدامىز“، ـ دەدى حان بو.
