دىلنيگار يىلھامجان
اقىرى ٴبىر ۇزاق دەمالىسىم بولدى، سۇيىكتى اكە ـ شەشەمە، باۋىرىم مەن سىڭلىمە جاقسى سەرىك بولا الاتىن بولدىم.
بۇل دەمالىس مەنىڭ دالالىق شاڭعى سپورتشىسى بولعاننان كەيىنگى بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ نەگىزگى الاۋگەرى بولعان سول كۇنگى كەشتەن قالسا ەڭ كوڭىلدى ساتتەرىمنىڭ ٴبىرى. ويتكەنى بيىلعى يۋانشياۋ مەرەكەسىندە مەن ازيا قىسقى سپورت جارىسىنىڭ اعا جۇلدەگەرى بولۋ سىندى ومىرلىك نىسانامدى جۇزەگە اسىردىم.
اكە ـ شەشەم مەن باۋىرىم مەنىڭ داڭقتى ساتتەرىمە كۋا بولدى. بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋ مەنىڭ كوز الدىمدا كوتەرىلگەندە، 15 جىلدان بەرگى قاقاعان ايازدا قار ـ مۇزبەن ايقاسقان كەشىرمەلەرىم ٴبىر ـ بىردەن سانامدا سىرعىپ جاتتى.
ازيا قىسقى سپورت جارىسىنىڭ اعا جۇلدەگەرى بولۋ سىندى بۇل داڭق ماعان ٴبىراز ماقتانىش سەزىمىن سيلادى، سونداي ـ اق وزىمنەن: مەن سياقتى قاراپايىم قىز بالا قالايشا ازيا اعا جۇلدەگەرى بولدى ەكەن؟ ـ دەپ سۇرايمىن.
ويلاپ كورسەم، باستاۋىش مەكتەپ وقۋلىعىنداعى يۇيگۇڭنىڭ تاۋ كوشىرۋى جونىندەگى اڭگىمە ماعان تەرەڭ اسەر قالدىرىپتى. قازىر اكەمنىڭ بىرتىندەپ اعارىپ بارا جاتقان شاشىن كورىپ، بۇل اڭگىمە جونىندە جاڭا تۇسىنىككە يە بولدىم. بۇرىن مەن مۇنى تەك ٴتامسىل عانا دەپ ويلايتىنمىن، قازىر قاراسام، اكەم نەگە شينجياڭنىڭ دالالىق شاڭعىسىنىڭ يۇيگۇڭى بولماسقا؟ ٴبىز مەملەكەتتىك اعا جۇلدەگەر مەن ازيا اعا جۇلدەگەرى سىندى ەكى تاۋدى كوشىردىك، ەندىگى بىرەۋى، دۇنيە جۇزىلىك اعا جۇلدەگەر، قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ اعا جۇلدەگەرى دەۋگە بولادى. وسى جىلداردا كوپتەگەن شينجياڭدىق سپورتشىلار ٴوز سالالارىندا ٴبىر ـ ٴبىر تاۋدى كوشىرىپ، جۇڭگو كومانداسى اتىنان حالىقارالىق ۇلكەن جارىستارعا قاتىناسىپ، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ ٴبىرىنشىسى بولدى. تەك تاباندىلىق كورسەتە الساق بولعانى بارلىق ٴىستى ورىنداي الامىز.
اكەمنىڭ جاس كەزىندە جۇڭگونىڭ قار ـ مۇز سپورتى ەندى عانا باستالعان ەكەن. ول كەزدە دالالىق شاڭعى سىندى ٴارى اقشا جۇمسايتىن، ٴارى جاپالى سپورتتى كوپ ادام بىلە بەرمەيتىن. اكەمنىڭ ەڭ جاقسى ناتيجەسى بۇكىل ەل بويىنشا الدىڭعى 10 ـ ورىن، ول كەزدە شينجياڭنىڭ دالالىق شاڭعى كومانداسى تاراپ كەتكەنىنە تالاي جىلدىڭ ٴجۇزى بولعان. بالكىم، مەيلى قانداي ورتادا بولسا دا تەك تاباندىلىقپەن جالعاستىرۋ كەرەك دەيتىن ٴبىر عانا ويى بولعانى ول كىسىنىڭ ەڭ سۇيكىمدى جەرى بولسا كەرەك. مىنە بۇل دالالىق شاڭعىنىڭ وعان بەرگەن قاسيەتى، بالكىم، قازىر مەنىڭ قانىمدا اعىپ جاتقان بولۋى مۇمكىن.
ول سىرعانامايتىن بولعان كەزدە دە قايتكەندە جاس بالالاردى تاباندىلىققا باۋلۋدى ويلادى. ”مەن مەملەكەتتىك اعا جۇلدەگەر بولا المايمىن، ٴبىراق بالام، ٴسوز جوق، بولادى. ەگەر بالام جۇزەگە اسىرا الماسا، وندا نەمەرەم، ٴسوز جوق، جۇزەگە اسىرادى“. اكەمنىڭ سول ٴبىر سەنىمى مەنى اسەرلەندىردى.
مەن تالەيلىمىن. ەس بىلگەننەن باستاپ ٴۇيدىڭ ماڭىنداعى جياڭجۇنشان شاڭعى الاڭى مەنىمەن بىرگە ەسەيگەندەي بولدى. ول بارعان سايىن ۇلكەيىپ، سىرعاناۋ جولى بارعان سايىن كوبەيدى؛ مەن دە بارعان سايىن بيىكتەپ، بارعان سايىن كۇشتى بولا ٴتۇستىم. بۇكىل ەلدىڭ جەر ـ جەرىندەگى ادامدار مەنىڭ اۋىلىما كەلىپ شاڭعى تەبەدى، تۋىس ـ تۋعان، دوس ـ جاراندارىمنىڭ تۇرمىسى بارعان سايىن شالقىدى، كوپتەگەن ادام شاڭعى تەبۋگە قاتىستى قىزمەتتەرمەن شۇعىلداندى. اكە ـ شەشەمنىڭ تۇراقتى كىرىسى بار، مەن كىشكەنتايىمنان ىشەر اس، كيەر كيىمنەن تارىقپادىم.
مەن 9 جاسقا كەلگەن جىلى التاي دالالىق شاڭعى كومانداسى قايتا قۇرىلىپ، اكەم جاتتىقتىرۋشى بولدى. بالا كەزىمدە مەن ونىڭ مەنى ارقالاپ مۇزدا ۇشىپ جۇرگەندەي سىرعانايتىنىن ەڭ جاقسى كورەتىنمىن. ماڭايىمداعى ادامداردىڭ قىزىعا قاراعان جانارى مەنى شىن جۇرەكتەن وعان تابىندىراتىن. اكەم دوپ تەبۋگە، سۋدا جۇزۋگە، كوماندانى باستاپ جاتتىعۋعا بارعاندا ىلەسىپ الاتىنمىن. العاشىندا اكەم شەشەمە: ”بالانى ەرتىپ دەنە شىنىقتىرامىن“، ـ دەيتىن. ال شىنىعۋ بارىسىندا مەن سۋدا ٴجۇزۋدى، مۇزدا سىرعاناۋدى جانە شاڭعى تەبۋدى ۇيرەنىپ، كلاستاعى ەڭ تەز جۇگىرەتىن قىز بالاعا اينالدىم، ۇلداردىڭ كوبى مەنى قۋىپ جەتە المايتىن.
ۇزىن شاڭعىمەن توبەشىكتەر اراسىندا زىمىراپ بەتكەيگە شىعىپ، سىرعاناپ ٴتۇسۋ — وسى ٴتۇردىڭ قيىندىعىن ”قارلى دالا مارافونى“ دەگەن ٴسوز دە بەينەلەي المايدى. دالالىق شاڭعى جارىسىندا كۇشەمەلىلىگى ەڭ جوعارىسى بەتكەيگە شىعۋ، بۇل جارىس بارىسىنىڭ ۇشتەن ٴبىرىن ۇستايدى. ۇزدىك سپورتشىدا مارافون سپورتشىلارىنىڭ دەنە قۋاتى، جىگەرى، ۆەلوسيپەد سپورتشىلارىنىڭ بەتكەيگە شىعۋ قابىلەتى، تاۋ شاڭعى سپورتشىلارىنىڭ تەپە ـ تەڭدىكتى ساقتاۋ شەبەرلىگى، سونداي ـ اق بالۋانداردىڭ قول ـ اياق كۇشى بولۋى كەرەك.
مەنىڭ قۇلشىنىسىم اكەمدى قايران قالدىردى، 9 جاستاعى مەن ۇل بالالاردىڭ جاتتىعۋىنا ىلەسىپ كەتتىم. ول مەنى ٴوز ارمانىنىڭ مۇراگەرى ەتۋگە بەكىدى. ”دالالىق شاڭعى تەبۋ ەرەكشە شارشاتادى، قورىقپايسىڭ با“؟ ـ دەپ سۇرادى اكەم. ”قورىقپايمىن!“ ـ دەدىم مەن ەش ٴارى ـ ٴسارى بولماي.
العاشىندا مەن شاڭعى تەبۋدى قاتتى ۇناتتىم ٴارى مۇنى ماقتانىش سانادىم. شاڭعى جابدىقتارىنىڭ ٴوزى نەشە مىڭ يۋان تۇرادى، ٴتىپتى، 10 مىڭ يۋاننان اسادى، سپورتشى بولۋ داڭق. ٴبىراق شىنايى جاتتىعۋ باستالعاندا عانا وسى سپورت ٴتۇرىنىڭ ”قاتىگەزدىگىن“ سەزىندىم. شاڭعىمەن تاۋعا شىعۋ وتە قيىن، قايتا سۇيەنىش تاياقتىڭ كومەگى بار، دەنە سالماعىم دا جەڭىل، ٴار جولى ٴتىسىمدى تىسىمە باسىپ شىدامدىلىق كورسەتەمىن. بەتكەيدەن سىرعاناپ تۇسكەندە ەڭ راقات، ابايسىزدا جىعىلىپ قالساڭ دەنەڭ قاتتى اۋىرادى، مەن دەرەۋ ورنىمنان تۇرامىن، ويتكەنى جاتتىعۋدى جالعاستىرۋ كەرەك.
سىرعاناپ ٴتۇسۋ شەبەرلىگىمنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى، مەن وتە از جىعىلاتىن بولدىم، الايدا ٴتىپتى دە جاپالى سايىس، شىنىمەن، كەلدى. ادەتتە 3 جوتادان سىرعاناپ وتكەندە، قول ـ اياعىم اشىپ دارمەنسىزدەنىپ، ۇلكەن ميىمدى تىتىركەندىرىپ، توقتاپ دەمالعىم كەلەتىن. ٴبىراق اكەم ارتتا، ونىڭ قۋزاعان داۋىسىمەن تەك ۇزدىكسىز العا ىلگەرىلەيتىنمىن. جول ورتادا توقتاپ قالعىم دا كەلدى، ٴبىراق جاتتىعۋ كەزىندەگى قيىندىقتار ەسىمە تۇسكەندە وندايدى ەندىگارى ويلامايتىن بولدىم.
2012 ـ جىلى 10 جاستاعى كەزىمدە التاي كومانداسى اتىنان مەملەكەتتىك 12 ـ كەزەكتى قىسقى سپورت جارىسىنا قاتىناستىم. ەڭ سوڭعى ورىندى يەلەگەنىممەن، بۇل جارىس مەنىڭ سەنىمىمدى كۇشەيتتى؛ 2016 ـ جىلى شينجياڭدا وتكىزىلگەن مەملەكەتتىك 13 ـ كەزەكتى قىسقى سپورت جارىسىندا 3 دالالىق شاڭعى تۇرىنە قاتىناستىم، ەڭ جاقسى ناتيجەم ايەلدەردىڭ 10 كيلومەترلىك (ەركىن) جارىسىندا 15 ـ بولدىم؛ 2017 ـ جىلى بۇكىل ەل بويىنشا 5000 ادامنىڭ اراسىنان اعالاپ العا شىعىپ، دالالىق شاڭعى مەملەكەتتىك شوعىرلى جاتتىقتىرۋ كومانداسىنا 12 مۇشەنىڭ ٴبىرى بولىپ تاڭدالدىم، مۇنىڭ ىشىندە التايلىق اۋىلداسىم، ەڭ كۇشتى قارسىلاسىم بايان جالىن دا بار. باسەكە بارىسىندا ەكەۋىمىز بىرگە تەز قارقىنمەن العا باسىپ، بىرتە ـ بىرتە مەملەكەتتىك شوعىرلى جاتتىقتىرۋ كومانداسىنىڭ شينجياڭ گرۋپپاسىندا ەڭ الدا سىرعاناپ جۇردىك.
2018 ـ جىلى بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنا دايىندالۋ ٴۇشىن كوماندا نورۆەگياعا بارىپ 3 جىلدىق شەتەلدەگى جاتتىعۋدى باستادىق. مەيحۋا گۇلى سارى ايازعا توتەپ بەرە العاندىقتان حوش ٴيىس تاراتادى، ٴبىز ٴار كۇنى نولدەن تومەن 20 سەلتسي گرادۋس اينالاسىنداعى قار الاڭىندا 5 - 4 ساعات جوعارى كۇشەمەلىلىكتەگى جاتتىعۋ جاسايمىز، كۇشەمەلىلىگى ەكى رەتكى مارافوننان دا كۇشتى، تاباندىلىق كورسەتەتىندەر جوقتىڭ قاسى. جاتتىعۋ باستالعاننان كەيىن، مەن قاتتى شارشادىم، ٴار جولى وتباسىمداعىلارمەن بەينە ەكران ارقىلى سويلەسكەندە ادەيى كوڭىلدى بولا قالاتىنمىن، ال تەلەفوندى قويا سالا كورپەنى باسىما جاۋىپ جىلايتىنمىن.
2019 ـ جىلى حالىقارالىق شاڭعى بىرلەستىگىنىڭ دالالىق شاڭعى ۇپاي جيناۋ جارىسىنىڭ قۇس ۇياسى بەكەتىندە مەن 4 مينۋت 26 سەكۋند 82 تاقىلدىق ناتيجەمەن ايەلدەر گرۋپپاسىنىڭ جۇلدەگەرى بولدىم. سودان باستاپ تۇتاس جۇڭگو دالالىق شاڭعى كومانداسى ماعان زور ٴۇمىت ارتتى. 2021 ـ جىلدىڭ سوڭىندا مەن حالىقارالىق شاڭعى بىرلەستىگىنىڭ ۇپاي جيناۋ جەلىلەس جارىسىنىڭ باشاڭ، ۋىنچۋان جانە شاڭحاي 3 بەكەتىندە اعا جۇلدەگەرلىكتى ىركەس ـ تىركەس جەڭىپ العاننان كەيىن، نىسانامنىڭ 2022 ـ جىلعى بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنىڭ سيلىق تۇعىرىنا شىعۋ ەكەنىن تولىق سەنىممەن اشىق ٴبىلدىردىم.
وليمپيادا جارىس الاڭىنا شىعۋدىڭ الدىندا مەن ٴبىر ماڭىزدى مىندەتتى تاپسىرىپ الدىم، اسەرلەنگەنىمنەن بىرنەشە كۇن ۇيىقتاي الماي جاتتىعۋلاردا دا دارمەنسىزدىك كورسەتتىم. سول كەزدە ەڭ سوڭعى الاۋگەر رەتىندە، جۇڭگو — سولتۇستىك ەۆروپا ەكى ٴتۇرىنىڭ سپورتشىسى جاۋ جيا ـ ۋىن ەكەۋىمىز الاۋدى نەگىزگى الاۋ — ”قار گۇلىنە“ قويدىق. سول ساتتەن باستاپ، تۇتاس التاي، تۇتاس شينجياڭ مەنى ماقتانىش ەتتى، ٴتىلشى مەنىڭ ۇيىمدە بىرنەشە كۇن تۇرىپ، تاريحي ناتيجە جاراتۋىمدى كۇتتى.
وكىنەرلىگى، قىسىم مەن ابىرجۋ مەنىڭ جاعدايىما اسەر ەتتى، جارىس ناتيجەسى ويداعىداي بولمادى.
بەيجيڭ قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسىنان كەيىن التايعا قايتىپ كەلدىم، جاقىندارىم ماعان سەرىك بولىپ قالپىما كەلۋىمە كومەكتەستى. مەن مەملەكەتتىك قىسقى سپورت جارىسى، ازيا قىسقى سپورت جارىسى جانە كەلەسى كەزەكتى قىسقى وليمپيادا سپورت جارىسى ٴۇشىن كۇرەسۋگە بەل بايلادىم. 2024 ـ جىلى 2 ـ ايدا مەملەكەتتىك 14 ـ كەزەكتى قىسقى سپورت جارىسىندا مەن ٴبىر التىن، ٴبىر كۇمىس، ٴبىر قولا مەدال ەنشىلەپ، تۇڭعىش ارمانىمدى جۇزەگە اسىردىم — مەملەكەتتىك سپورت جارىسىنىڭ سيلىق تۇعىرىنا شىقتىم. 2025 ـ جىلى 2 ـ ايدا 9 ـ كەزەكتى ازيا قىسقى سپورت جارىسىندا مەن تاعى دا ٴبىر التىن، ٴبىر كۇمىس، ٴبىر قولا مەدال ەنشىلەپ، اناعۇرلىم ۇلكەن ارمانىمدى جۇزەگە اسىردىم — حالىقارالىق جارىستىڭ سيلىق تۇعىرىنا شىعىپ، مەملەكەت تۋىنىڭ كوتەرىلگەنىن كورىپ، مەملەكەت ٴانىنىڭ ورىندالعانىن ەستىدىم.
قازىر مەن 3 جىلدىڭ الدىندا وليمپيادا جارىس الاڭىنا العاش شىققانداعى ابىرجۋدى، تەبىرەنىستى جانە قىسىمدى جەڭىپ، ٴار كۇنى جاتتىعۋدىڭ ناقتى مازمۇنىن قۇلشىنا جاقسى ىستەپ، دۇرىس تاماقتانىپ، ۋاعىندا دەمالىپ، مۇقيات جاتتىعۋ جاساپ، ەڭ جاقسى ٴوزىمدى سومداۋدامىن.
