جاۋ جۇرەك جياڭجۇن ياڭ جيڭيۇي:
قۇرىش تۇلعاسىمەن ادالدىق رۋحىن سومدادى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ٴتىلشىسى \ شاۋ مەيچي
جاز ورتاسى كەزى، جيلين ولكەسى تۇڭحۋا قالاسىنا ورنالاسقان ياڭ جيڭيۇي كادرلار شۋەيۋانىندا ەرەكشە پارتيا ساباعى ٴوتىلىپ جاتتى. مىنبەدەگى كىسى جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرعان جاۋ جۇرەك جياڭجۇن ياڭ جيڭيۇيدىڭ نەمەرەسى ما جيجى ەدى. اسەرلى تۇسقا كەلگەندە، ول الاباجاق قايىڭ قابىعىن الىپ شىعىپ، ٴدىرىل ارالاسقان داۋىسىمەن بىلاي دەدى: ”مىنانى اكە ـ شەشەم اتام قۇربان بولعان جەردەن الىپ كەلگەن. وق ـ ٴدارى جانە استىق تاۋسىلعان كەزدە اتام وسى اعاش قابىعىن قورەك قىلعان...“ سول ورىنداعى تىڭدارماندار تۇگەلدەي قاتتى اسەرلەندى.
ياڭ جيڭيۇي، اسىلگى اتى ما شاڭدى، 1905 ـ جىلى حىنان ولكەسىنىڭ چۋەشان اۋدانىنداعى ٴبىر شارۋا وتباسىندا تۋعان، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرعان ۇلت قاھارمانى، شىعىس سولتۇستىك جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارميانىڭ نەگىزگى قۇرۋشىلارىنىڭ جانە باسشىلارىنىڭ ٴبىرى. 1927 ـ جىلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولعان. كەلەسى جىلى توڭكەرىستىڭ قاجەتى ٴۇشىن، ول اۋىلىنان اتتانىپ، ايەلى مەن ەكى ٴسابي بالاسىن قالدىرىپ كەتەدى. سونىمەن وسى ايرىلۋ ماڭگىلىك قوشتاسۋعا اينالادى.
ياڭ جيڭيۇي ىلگەرىندى ـ كەيىندى 5 رەت قولعا الىنىپ تۇرمەگە قامالىپ، سانسىز رەت جان تۇرشىگەرلىك جازاعا تارتىلسا دا مۇراتىنان اينىمايدى. جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى كۇرەسكە قاتىناسۋدان بۇرىن، ول تۇرمەدەن ەندى عانا قۇتقارىلىپ شىعىپ، جاراقاتىن ەمدەتۋگە ۇلگىرمەي، سوعىسقا قاتىناسۋعا ٴوتىنىش بەرەدى.
1931 ـ جىلى 18 ـ قىركۇيەك وقيعاسىنان كەيىن، ياڭ جيڭيۇي جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى حاربين قالالىق پارتكومىنىڭ شۋجيلىگىنە، قوسىمشا مانجوۋ ولكەلىك پارتكومنىڭ، اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ۋاقىتشا شۋجيلىگىنە تاعايىندالىپ، شىعىس سولتۇستىك حالقىنىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى كۇرەسىنە بەلسەندىلىكپەن باسشىلىق ەتەدى. 1932 ـ جىلى كۇزدە، ول وڭتۇستىك مانجوۋعا جىبەرىلىپ، ياعني جيلين ولكەسىنىڭ پانشى، حايلۇڭ (قازىرگى مەيحىكوۋ)، ليۋحى وڭىرىندە جۇڭگو جۇمىسشى ـ شارۋا قىزىل ارمياسى 32 ـ جۇن وڭتۇستىك مانجوۋ پارتيزاندار اترەتىن ۇيىمداستىرىپ قۇرىپ، پانشى حۇڭشىليزىنى ورتالىق ەتكەن پارتيزاندىق بازاسىن قۇرادى. 1934 ـ جىلى جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى 17 قارۋلى كۇشتى بىرىكتىرىپ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارميا باس قولباسشىلىق شتابىن قۇرىپ، باس قولباسشى مىندەتىن وتەيدى. سول جىلى شىعىس سولتۇستىك حالىق توڭكەرىستىك ارمياسى 1 ـ جۇنىنىڭ جۇنجاڭى، قوسىمشا جىڭۋيى بولادى. 1936 ـ جىلى شىعىس سولتۇستىك جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارميا 1 ـ جۇنىنىڭ جۇنجاڭى، قوسىمشا جىڭۋيى، شىعىس سولتۇستىك جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارميا 1 ـ باعىت ارمياسىنىڭ باس سىليڭى، قوسىمشا جىڭۋيى مىندەتىن وتەيدى.
جاۋمەن كۇش پارقىمىز زور، سوعىس ۇزاق ۋاقىتقا سوزىلعان، كۇرەس ورتاسى جاپالى جاعدايدا، ياڭ جيڭيۇي شىعىس سولتۇستىك جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارميانى باستاپ كوپتەگەن جاسىرىن يىڭداردى قۇرىپ، يكەمدى، جىلجىمالى ستراتەگيالىق سوعىس تاكتيكاسىن جاساپ، تاۋلى جەردە پارتيزاندىق سوعىستى قانات جايدىرىپ، بىرتىندەپ جاپون شاپقىنشىلارى اتىن ەستىگەن زامان زارەسى ۇشاتىن جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى قارۋلى كۇشكە اينالادى.
ياڭ جيڭيۇي باستان ـ اياق حالىق اراسىنا تامىر تارتۋعا، حالىق ٴۇشىن ىستەۋگە تاباندى بولدى، ونىڭ سوعىسقا قولباسشىلىق ەتۋ جانە ورنالاستىرۋداعى ماڭىزدى ٴبىر پرينسيبى — ”بۇقاراعا زيان جەتكىزەتىن سوعىس جۇرگىزبەۋ“. ٴار جولى جاۋدى جويىپ، زاتتىق ماتەريالداردى ولجالاعان سوڭ، ول ۇنەمى جەرگىلىكتى بۇقاراعا ٴبىر بولىگىن ٴبولىپ بەرەتىن. ياڭ جيڭيۇي اسكەري قوسىن مەن بۇقارانى شامنىڭ بىلتەسى مەن مايىنا تەڭەيتىن، شىعىس سولتۇستىك جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارميا بۇقارامەن تىعىز بايلانىس جاساپ، بۇقاراعا تىعىز سۇيەندى.
شىعىس سولتۇستىك جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارمياسى ٴوز كەزىندە ۇزاق ۋاقىت پارتيا ورتالىق كوميتەتىمەن بايلانىسى ٴۇزىلىپ قالسا دا ادال نيەتىنەن ەشقاشان اۋىتقىعان ەمەس. ول ياچەيكانى لياندا قۇرۋ پرينسيبىنە بويسۇنىپ، باستان ـ اياق اسكەري قوسىننىڭ پارتيا ۇيىمى قۇرىلىسى قىزمەتىن ماڭىزدى ورىنعا قويدى.
جاپونيا قۋىرشاق ارمياسى ىركەس ـ تىركەس سوققىعا ۇشىراعاننان كەيىن، شىعىس سولتۇستىك جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارمياعا قورشاپ شابۋىلداۋدى كۇشەيتتى. 1940 ـ جىلدىڭ باسىندا ياڭ جيڭيۇي جانە اسكەري قوسىن قات ـ قابات قورشاۋدا قالادى، جاۋدىڭ ەڭ باستى نىساناسى ٴوزى ەكەنىن انىق بىلگەندىكتەن جولداستارعا ٴبولىنىپ ـ ٴبولىنىپ قورشاۋدى بۇزىپ شىعۋ بۇيرىعىن قايتا ـ قايتا تۇسىرەدى. ياڭ جيڭيۇي بىلاي دەيدى: ”جولداستار، توڭكەرىس ٴۇشىن ٴبىز سوڭىنا دەيىن تاباندىلىق كورسەتۋىمىز كەرەك، ولسەك تە جاۋعا باس يمەيمىز“!
ارحيۆتە كورسەتىلۋىنشە، 1939 ـ جىلى 10 ـ ايدىڭ سوڭعى شەنىنەن 1940 ـ جىلى 2 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنىنە دەيىن، ياڭ جيڭيۇي قۇربان بولاردىڭ الدىنداعى 100 نەشە كۇندە 47 رەت سوعىس جۇرگىزگەن.
1940 ـ جىلى 2 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنى جيلين ولكەسىنىڭ مىڭجياڭ اۋدانى ماڭىندا ياڭ جيڭيۇي اشتىق پەن ايازدا جاۋمەن 5 تاۋلىك ايقاسادى. جاۋدىڭ تىزە بۇگۋگە ٴناسيحاتتاعان ۇنىنە اشۋلانعان ياڭ جيڭيۇي كەكتى وقپەن جاۋاپ قايتارادى، ەڭ سوڭىندا نەبارى 35 جاسىندا ەرلىكپەن وتان ٴۇشىن قۇربان بولادى. جاۋلار جاۋىزدىقپەن ياڭ جيڭيۇيدىڭ باسىن كەسىپ، قارنىن جارعاندا، ونىڭ اسقازانىندا تەك قانا قورىتىلماعان ٴشوپ تامىرى، اعاش قابىعى مەن ماقتا تالشىعىنان باسقا ٴبىر ٴتۇيىر ٴدان جوق ەكەنىن بايقايدى. قۇرىش تۇلعاسى جاۋدى دا قايران قالدىرادى.
كەيىن مىڭجياڭ اۋدانىنىڭ اتى جيڭيۇي اۋدانىنا وزگەرتىلەدى، جيڭيۇي كوشەسى، جيڭيۇي باستاۋىش مەكتەبى، جيڭيۇي الاڭى...”جيڭيۇي“ تاڭباسى قارا توپىراقتى جەردە تەرەڭ ويىلعان بەلگى قالدىردى.
ياڭ جيڭيۇي قۇرباننىڭ قابىرستانىنا جاقىن جەردەگى ياڭ جيڭيۇي كادرلار شۋەيۋانى 2021 ـ جىلى رەسمي ىسكە قوسىلىپ، پارتيا مۇشەلەرىن، كادرلاردى نەگىز ەتكەن كۋرسانتتارعا پارتيالىلىق تاربيەسىن ورىستەتىپ، قازىرگە دەيىن 300 مىڭنان استام ادامدى (رەت) تاربيەلەدى. ”ٴار جولعى ساباقتاعى شىعىس سولتۇستىك جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارميا رۋحىنىڭ كۇش ـ قۋاتى كوپشىلىكتى ٴوز قىزمەت ورنىندا اۋىر جۇك ارقالاۋعا، باتىلدىقپەن ىسكەرلىك كورسەتۋگە ىنتالاندىرىپ، شىن مانىندە قىزىل رۋحتى قىزمەتتى ىلگەرىلەتەتىن قوزعاۋشى كۇشكە اينالدىردى“، ـ دەدى ياڭ جيڭيۇي كادرلار شۋەيۋانى باۋلۋ ٴبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گو ليلي.
”بۇل وتباسىمىزدىڭ اسىل مۇراسى، بىزگە ’قاتاڭ تالاپ قويۋ، جاۋاپكەرشىلىككە ٴمان بەرۋ، قاناعاتتى ٴبىلۋ‘ سىندى وتباسى سالتىمىزدى ەستە بەرىك ساقتاۋدى ەسكەرتىپ كەلەدى“. الپىستى القىمداعان ما جيجى ەپپەن قايىڭ قابىعىن جيناپ الدى. پويەز شوفەرى قىزمەت ورنىنان زەينەتكە شىققاننان كەيىن، ول حىناننان جيلينگە كوشىپ كەلىپ، ۇسىنىسپەن ياڭ جيڭيۇي كادرلار شۋەيۋانىنىڭ قوناق پروفەسسورى بولىپ، اتاسىنىڭ حيكاياسىن سانسىز رەت باياندادى. ول ياڭ جيڭيۇي مەن جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى بىرلەسكەن ارمياداعى جاۋىنگەر سەرىكتەرىنىڭ ٴومىرى ارقىلى اۋەلگى ماقسات پەن بورىشتى امالياتتا ايگىلەپ، ماڭگى وشپەس رۋحاني قۇلپىتاس ورناتقاندىعىن، ونىڭ ۇرپاقتاردى ۇدەرە العا تارتۋعا جىگەرلەندىرەتىندىگىن انىق بىلەدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى چاڭچۇننان بەرگەن حابارى)
