انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى گى يوۋجۇن، ەرىكتى ٴتىلشى ۋاڭ ۋي
6 ـ ايدىڭ 11 ـ كۇنى شينجياڭ سانجى مەملەكەتتىك اۋىل شارۋاشىلىعى جوعارى، جاڭا تەحنولوگيا كاسىپ سالاسىنان ۇلگى كورسەتۋ رايونىنداعى شينجياڭ لۇيگۋانگۋ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم ـ تەحنولوگيا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴتاجىلى جەمىس ەگىمشىلىك بازاسىندا 14 مىڭ مۋ ٴتاجىلى جەمىس اعاش ماۋەلەدى. اعاش اراسىندا جۇمىسشىلار بۇتاقتىڭ جاس جاپىراعىن ٴۇزىپ، شاي جاساۋعا پايدالانۋعا دايىنداۋمەن قاربالاس ٴجۇر.
”ٴتاجىلى جەمىس اعاشى ’شىعىس كيەلى اعاشى‘ دەپ اتالادى، تۇلا بويى تۇنعان اسىل. ول تاماشا اسەمدىك اعاش ٴتۇرى، بالعىن جاپىراعىنان شاي جاساۋعا بولادى، ساباق جاپىراعىنان ٴدارى الۋعا بولادى، جەمىس ٴدانىنىڭ ماي قۇرامى جوعارى بولعاندىقتان ماي تارتۋعا بولادى“. ورمان ىشىندە تۇرىپ ٴتاجىلى جەمىس اعاشتارىنىڭ پايدالانىلۋى مەن قۇنىن تىلگە العاندا، شينجياڭ لۇيگۋانگۋ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم ـ تەحنولوگيا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى يان شىباۋ بۇگە ـ شىگەسىنە دەيىن ايتتى.
يان شىباۋدىڭ قالامشا ەگىمشىلىگىمەن اينالىسقانىنا 30 جىل بولدى. 2011 ـ جىلى ول 60 مۋ جەرگە ٴتاجىلى جەمىس اعاشىن سىناق رەتىندە ەكتى. 2018 ـ جىلى ول لياۋنيڭ، گانسۋ سياقتى جەرلەرگە بارىپ جەمىس ورمانى كاسىپ سالاسىن تەكسەرگەن كەزدە ٴتاجىلى جەمىس اعاشىنىڭ دارىلىك پايدالانۋ، ماي تارتۋ، ەكولوگيا سياقتى جاقتارداعى ماڭىزدى قۇنىمەن تانىسادى. تەكسەرىپ قايتىپ كەلگەننەن كەيىن ول تۇقىم قالامشا جەتىلدىرۋ ٴتاسىلىن قولدانىپ، ٴتاجىلى جەمىس اعاشىن ەگۋ كولەمىن بىرتىندەپ 8400 مۋعا كەڭەيتتى. بەرتىنگى جىلدارى ول ەگىمشىلىك كولەمىن ۇزدىكسىز كەڭەيتتى، قازىر ٴتاجىلى جەمىس اعاشى ەگىلگەن جەر اۋدانى 14 مىڭ مۋعا جەتىپ، سەرىكتەستىك تە شينجياڭ سانجى مەملەكەتتىك اۋىل شارۋاشىلىعى جوعارى، جاڭا تەحنولوگيا كاسىپ سالاسىنان ۇلگى كورسەتۋ رايونى ەرەكشەلىككە يە جەمىس ورمانى شارۋاشىلىعى ۇلگىلى كاسىپورىندارىنىڭ بىرىنە اينالدى.
ٴتاجىلى جەمىس ەگىمشىلىك بازاسىنان شامامەن 2 كيلومەتر قاشىقتىقتاعى شينجياڭ رۇنگۋان گويە ەگىنشىلىك ـ ورمانشىلىق اشۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴتاجىلى جەمىس شاي وڭدەۋ زاۆودىندا شاي جاسايتىن ۇستازدار قاربالاستىققا ٴتۇستى. ولار ٴتاجىلى جەمىس اعاشىنىڭ بالعىن جاپىراعىن جوعارى تەمپەراتۋرادا قۇرعاتۋ پەشىنە سالىپ، تەز ارادا اۋدارىپ قۋىرىپ، بالعىن جاپىراقتاردى ەرەكشە تەمپەراتۋرادا كەرمەك ٴدامىن كەتىرىپ، حوش ٴيىسىن ساقتاپ قالادى.
”اتىزدان شاي ستاكانىنا دەيىن ٴتاجىلى جەمىس شايى شايقاۋ، بىقتىرۋ، قۋىرۋ، شيراتۋ، اشىتۋ، باكتەريا جويۋ، كەپتىرۋ، شايدى سۇرىپتاۋ سياقتى 9 جۇمىس ٴتارتىبىن باستان كەشىرەدى“، ـ دەدى شينجياڭ رۇنگۋان گويە ەگىنشىلىك ـ ورمانشىلىق اشۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى چاڭ جيانجۇڭ تانىستىرىپ.
بۇل سەرىكتەستىك ٴتاجىلى جەمىس شايىن وڭدەۋگە جانە ساتۋعا جاۋاپتى. چاڭ جيانجۇڭ بىلاي دەدى: ٴتاجىلى جەمىس ەگىمشىلىك بازاسى جىلىنا ٴۇش ماۋسىم بالعىن جاپىراقتى ٴۇزىپ الادى، ٴار مۋ جەردەن شامامەن 200 كيلوگرام ٴتاجىلى جەمىس بالعىن جاپىراعى الىنادى، مۇنان قۋىرۋ ارقىلى شامامەن 50 كيلوگرام مانەرلەنگەن شاي جاساپ شىعارۋعا بولادى. ٴتاجىلى جەمىس شايى ينتەرنەت جەلىسىندە، ينتەرنەت جەلىسىنەن تىسقارى ارنا ارقىلى، نەگىزىنەن، بەيجيڭ، گۋاڭجوۋ، شي ـ ان سياقتى جەرلەرگە ساتىلىپ، جىلدىق ٴونىم قۇنى 3 ميلليون يۋانعا جەتتى.
اعاش جاپىراعىنان شاي جاساۋعا بولادى، ٴتاجىلى جەمىستىڭ ۇرىعى ٴتىپتى دە باعالى.
”ٴتاجىلى جەمىس اعاشى ادەتتە 3 ـ جىلدان باستاپ ازداپ جەمىس بەرەدى، 8 ـ جىلى قاۋىرت جەمىس بەرۋ مەزگىلىنە وتەدى. بيىل ەگىمشىلىك بازاسىندا 8000 مۋدان استام ٴتاجىلى جەمىس اعاشى ازداپ جەمىس بەرۋ مەزگىلىنە ٴوتتى، مەجەمەن 150 توننا ۇرىق الىنىپ، 90 توننا ماي تارتۋعا بولادى“. يان شىباۋ بىلاي دەدى: سەرىكتەستىك ٴتاجىلى جەمىس شاي وڭدەۋ زاۆودى مەن ماي تارتۋ ٴوندىرىس جەلىسىن قۇردى، قازىر دەربەس زەرتتەپ جاساعان ٴتاجىلى جەمىس ونىمدەرىنە مەملەكەتتىڭ جاعراپيالىق بەلگى كۋالاندىرۋىن ٴوتىنىش ەتۋدە.
بەرتىنگى جىلداردان بەرى زەرتتەۋ، ۇيرەنۋ ساياحاتىنىڭ گۇلدەنۋىنە بايلانىستى، ٴتاجىلى جەمىس ەگىمشىلىك بازاسى ينتەرنەتتەگى تانىمال، ٴسوزسىز، باراتىن جەرگە اينالدى. ٴار جىلى كوكتەم، جاز، كۇز ماۋسىمدارىندا كوپتەگەن ساياحاتشى ”شىعىس كيەلى اعاشىنىڭ“ شەكسىز سىرىن اشۋعا كەلدى.
يان شىباۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل سەرىكتەستىك اۆتونوميالى رايوندىق ٴدارى ـ دارمەك زەرتتەۋ مەكەمەسى سياقتى عىلمي زەرتتەۋ قۇرىلىمدارىمەن سەلبەسىپ، ٴتاجىلى جەمىس بەلوك ۇنتاعى، ٴتاجىلى جەمىس پەپتيد سياقتى جىنتىكتەي وڭدەلگەن ونىمدەردى اشىپ، ٴتاجىلى جەمىستىڭ قوسىمشا قۇنىن ونان ارى جوعارىلاتۋدا.
