”ماڭگى جۇڭگو حالقى مەن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ تىرەگى بولۋ“
— جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 104 جىلدىعى قارساڭىندا
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى\ ديڭ شياۋشي، سۇن شاۋلۇڭ، دۇڭ بوتيڭ، شيۇڭ فىڭ
”ٴبىز ٴىرى پارتيامىز، ٴىرى ەلگە باسشىلىق ەتىپ وتىرمىز، ۇلى ٴىس جۇرگىزىپ وتىرمىز“.
قۇرىلعانىنا 104 جىل، بيلىك جۇرگىزگەنىنە 75 جىل بولعان جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى حالىقتى باستاپ مۇراتىنان جازباي، قاجىماي ـ تالماي ىستەپ، تاريح بەتىنەن ماڭگى وشپەيتىن شۇعىلالى ناتيجەلەر جاراتىپ، اسقاق تا ايبىندى ۇلى تاريحي داستان جازدى.
پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى ۇلى تاريحي ىرىقتىلىق رۋحىمەن، وراسان زور ساياسي باتىلدىقپەن، كۇشتى جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋمەن پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىندە تاريحي تابىستارعا قول جەتكىزۋدى، تاريحي وزگەرىستەر تۋىلۋىن ىلگەرىلەتتى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى كەرى قايتارۋعا بولمايتىن تاريحي بارىسقا قادام تاستادى.
تۋلاعان الىپ تولقىنداردا ايبىندى تىرەك مىزعىماي تۇردى.
ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن بەتكە العان، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ، ۇلتتى گۇلدەندىرۋدىڭ نۇرلى بولاشاعىن بەتكە العان، 99 ميلليوننان استام پارتيا مۇشەسى، 5 ميلليون 100 مىڭنان استام نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى بار دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن ماركسيزمدىك بيلىك باسىنداعى پارتيا ٴبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جان سانى بار شىعىستاعى ٴىرى ەلگە پارمەندى باسشىلىق ەتىپ، تاسقىنداعان جىگەرمەن، ارشىندى قاداممەن العا باستاۋدا.
”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى بولماسا، جاڭا جۇڭگو بولماق ەمەس، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى دە بولماق ەمەس“
2025 ـ جىلى جاز باسىندا باس شۋجي شي جينپيڭ حىناندا قىزمەت تەكسەرگەندە، لوياڭ قازانشىق توبى جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىنە باردى.
كورمە تۇعىرىندا ميلليمەتر بويىنشا ەسەپتەلەتىن نازىك بولشەكتەر بار، سونداي ـ اق جەل كۇشى گەنەراتورىنا قولدانىلاتىن ۇلكەن بولشەكتەر دە بار؛ ٴوندىرىس جەلىسىندە زەردەلى مەحانيكالى بىلەك شەبەرلىكپەن جۇمىس ىستەۋدە، پارامەترلەر ناقتى ۋاقىتتا كورسەتىلىپ تۇر.
”بۇرىنعى شەتەل سىرىڭكەسى، شەتەل سابىنى، شەتەل تەمىرى سياقتىلاردىڭ بارىندە ساتىپ الۋعا سۇيەنەتىنىمىزدى“ ەسكە الىپ، سودان ارى ”بۇگىنگى تاڭدا ٴبىزدىڭ ونەركاسىپ ٴتۇرى ەڭ تولىق دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا جاساۋ كاسىبىندەگى ٴبىرىنشى ٴىرى ەلگە اينالعاندىعىمىزدى“ تىلگە تيەك ەتتى، باس شۋجي شي جينپيڭ بۇگىنگىگە نازار سالىپ، وتكەندى ەسكە الىپ، تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”بۇل جولدا جۇرگەنىمىز دۇرىس بولدى“.
جۇڭگونىڭ ىستەرىن ويداعىداي ىستەۋدىڭ تەتىگى پارتيادا. ٴوز كۇشىنە سۇيەنىپ ٴومىر سۇرەتىن، ٴورىس اشا جاڭالىق اشاتىن بۇل جول ٴدال جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى حالىقتى باستاپ تاباندىلىقپەن جۇرگەن داڭعىل جول.
تاريحتىڭ قارىشتاۋىنا، ٴداۋىردىڭ وزگەرىسىنە قايىرىلا قاراساق، مىناداي ٴبىر قورىتىندى ايدان انىق: تەك جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى عانا حالىقتى باستاپ ەڭسە كوتەرىپ، بايىپ، قۇدىرەتتەنىپ، ”مەشەۋ داۋىردەن“ ”داۋىرگە ىلەسۋگە“، ونان ”داۋىرگە جەتەكشىلىك ەتۋگە“ دەيىنگى ايبىندى ساپاردى باستاي الادى.
مىقتىلار الىستى ويلايدى، ىسكەرلەر اۋىر مىندەت ارقالايدى.
”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعى جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ ەڭ ماندىك ەرەكشەلىگى، جۇڭگوشا سوتسياليستىك ٴتۇزىمنىڭ ەڭ ۇلكەن ابزالدىلىعى، پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ٴتۇبىرلى تياناعى، جان تامىرى، بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقىنىڭ مۇددەسىمەن قاتىستى، تاعدىرىمەن قاتىستى“.
كوكەيىندە ۇلى مۇرات ساقتاپ، اسقاق ارمانمەن، بەرىك سەنىممەن ۇلتتى گۇلدەندىرۋدىڭ دۇرىس بەتالىسىنا جەتەكشىلىك ەتتى —
170 نەشە جىلدىڭ الدىندا ماركس، ەنگەلس: كوممۋنيستەردىڭ ۇلى مۇراتى — ەزۋ بولمايتىن، قاناۋ بولمايتىن، بارلىق ادام تەپە ـ تەڭ، بارلىق ادام ەركىن بولاتىن كەمەلدى قوعام قۇرۋ، ـ دەپ ايقىن اتاپ كورسەتكەن.
ماركسيزمنىڭ ادال سەنۋشىسى، تاباندى امالياتتا ايگىلەۋشىسى بولعان جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعان كۇننەن باستاپ وسكەلەڭ مۇرات پەن بەرىك سەنىمدى كوكەيىندە ساقتاپ، جۇڭگو حالقىنىڭ باقىتىن كوزدەۋدى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ گۇلدەنۋىن كوزدەۋدى ٴوزىنىڭ اۋەلگى ماقساتى، بورىشى ەتىپ تۇراقتاندىردى.
”ٴبىز 1921 ـ جىلى پارتيا قۇرىلعان كەزدە ورناتقان مۇراتىمىز بويىنشا ۇزدىكسىز ىستەپ، ٴبىر قادام ٴبىر قادامنان جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋ سىندى ايبىندى نىسانانى بەتكە الىپ ەكپىندەي ىلگەرىلەدىك“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ٴسوزى باتىل دا پارمەندى بولدى.
100 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، جۇڭگو كوممۋنيستەرى اقيقات تۋىن بيىك ۇستاپ، يدەيانى ازات ەتىپ، شىندىقتى ٴىس جۇزىنەن ىزدەپ، داۋىرمەن بىرگە العا باسىپ، شىندىققا جۇگىنىپ ناقتى ٴىس ىستەپ، ماركسيزمنىڭ ”ساداعىمەن“ جۇڭگو ”نىساناسىن“ كوزدەۋگە تاباندى بولىپ، حالىققا باسشىلىق ەتىپ سان رەتكى ىزدەنۋ جانە ٴورىس اشۋ بارىسىندا جۇڭگونىڭ باسقا دا ٴتۇرلى ساياسي كۇشتەرى ورىنداي المايتىن جاپالى مىندەتتەردى ورىندادى.
100 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، جۇڭگو كوممۋنيستەرى كوكەيىندەگى مۇرات پەن سەنىم ٴۇشىن الدىڭعىلاردىڭ ٴىزىن سوڭعىلار باسىپ، قايىسپاس قايسارلىق كورسەتىپ، مىزعىماس قۇدىرەتتى رۋحاني كۇشىمەن حالىقتى باستاپ وتاندى قۇتقارىپ، مەملەكەتتى گۇلدەندىرىپ، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرىپ، جۇڭحۋا ۇلتى ۇزدىكسىز ورگە ۇمتىلاتىن باسپالداق سالدى.
كەلەلى جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، قىسىلتاياڭ ساتتەردە اۋىر مىندەتتى باتىلدىقپەن ارقالاپ، جاعدايدى وزگەرتۋگە كۇش سالدى —
6 ـ ايداعى يۇڭديڭ وزەنىنىڭ بەتىندە ساعىم ويناپ، لۋگوۋچياۋ كوپىرىنىڭ ايباتتى بەينەسى شاعىلىسىپ تۇر. كوپىر بەتىندە ساقتالعان كونە تاس كەرپىشكە سول كەزدەگى جان تەبىرەنتەرلىك ايبىندى تاريح ويىلعان.
”قوزعال! قوزعال!“
80 نەشە جىلدىڭ الدىندا شاپقىنشىلاردىڭ تەگەۋرىنى استىندا تاۋ ـ وزەندەر قانعا بويالىپ، وتان مۇشكىل حالگە ٴتۇستى. جۇڭحۋا ۇلتى ەڭ قاتەرلى كەزگە جەتكەندە، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىپ ـ جويىلۋعا تاياعان ەلدى قۇتقارۋ، حالىقتى ازاپتان ارىلتۋ، ۇلتتى جويىلۋ حاۋپىنەن قۇتقارۋ دابىلىن الدىمەن قاعىپ، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى ۇلتتىق بىرلىكساپ قۇرۋدى دارىپتەپ، بۇكىل ۇلتتىڭ جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىستاعى تەلەگەي ۇلى كۇشىن ۇيىستىردى.
”بايتاق جۇڭگو دۇلەي تولقىندا قۇتقارماسا بولمايتىن كۇيگە ٴتۇستى؛ شەكسىز حۋاشيادا قيىن ـ قىستاۋ كەزدە كىم بەرىك تىرەك بولادى“؟
”جۇڭگو جۇمىسشى تابىنىڭ اۆانگارد قوسىنى“، ”جۇڭگو حالقى مەن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ اۆانگارد قوسىنى“ بولعان جۇڭگو كوممۋنيستەرى ولىمنەن قورىقپاي، جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىستىڭ ەڭ الدىڭعى شەبىندە ەرلىكپەن شايقاس جاساپ، جان ـ تانىمەن قۇرىش قورعان سوعىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ وتاندى جويىلۋدان قۇتقارۋ ۇمىتىنە تىرەك بولدى.
ۋاقىت ـ كەڭىستىك كوورديناتاسىنىڭ قاباتتاسۋىندا، وزگەرگەنى — سوعىس مايدانىنىڭ جاعدايى، وزگەرمەگەنى — جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ اتويلاعان بەينەسى.
2025 ـ جىلى 1 ـ ايدىڭ 7 ـ كۇنى تەڭىز دەڭگەيىنەن 4000 نەشە مەتر بيىكتىكتەگى شيزاڭنىڭ رىكازى قالاسى ديڭرى اۋدانىندا 6.8 بال جەر سىلكىندى. باس شۋجي شي جينپيڭ ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرىپ، بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ىزدەۋ ـ قۇتقارۋ قىزمەتىن بار كۇشپەن ورىستەتىپ، جارالانعانداردى بار كۇشپەن قۇتقارىپ ـ ەمدەپ، ٴولىم ـ ٴجىتىمدى ەڭ جوعارى شەكتە ازايتۋ كەرەك.
پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ بۇيرىعى تۇسە سالا، قالىڭ پارتيا مۇشەلەرى تۇندەلەتىپ كومەككە اتتانىپ، حالىق بۇقاراسىن باستاپ ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزىپ، ۋاقىتپەن جارىسىپ، ولىممەن ارپالىسىپ، نارت قىزىل پارتيا تۋىن جەر سىلكىنىسىنە قارسى اتتانىپ اپاتتان قۇتقارۋدىڭ ٴبىرىنشى شەبىندە اسقاق جەلبىرەتتى.
قانشا جاپالى دا قاتەرلى بولعان سايىن سولعۇرلىم العا ۇمتىلدى.
جەر سىلكىنىسىنە قارسى اتتانۋ، تاسقىنعا قارسى اتتانۋ، ىندەتكە قارسى اتتانۋ... سان مىڭداعان پارتيا مۇشەلەرى جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، سان مىڭداعان نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارى جاۋىنگەر قورعاندىق رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى تەڭدەسسىز كۇشتى باسشىلىق قۋاتىمەن حالىقتى باستاپ كوپتەگەن سۇراپىل سايىستا جەڭىپ، كوپتەگەن حاۋىپ ـ قاتەرگە توتەپ بەرىپ، ارت ـ ارتىنان جەڭىسكە جەتتى.
ۇلكەن اقىل ـ پاراساتپەن، كورنەكتى ستراتەگيالىق كورەگەندىگىمەن جانە باسقارۋ ابزالدىلىعىمەن جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتۋىن ىلگەرىلەتتى —
2025 ـ جىل — ”14 ـ بەسجىلدىق“ جوبا اياقتالاتىن جىل، سونداي ـ اق ”15 ـ بەسجىلدىق“ جوبا جوسپارلاناتىن، ورنالاستىرىلاتىن جىل.
تاياۋدا باس شۋجي شي جينپيڭ ”15 ـ بەسجىلدىق“ جوبانى جاساۋ قىزمەتى جونىندە ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرىپ، ”جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋ مەن حالىقتان اقىل سۇراۋدى بىرلىككە كەلتىرىپ، تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋدى، دالەلدەۋدى كۇشەيتىپ، كەڭ كولەمدە ورتاق تانىم ۇيىستىرۋدى“ تالاپ ەتتى.
”5 جىلدىق جوبانى عىلمي جاساۋ جانە ونى ۇزدىكسىز اتقارۋ — پارتيامىزدىڭ ەل باسقارۋداعى ماڭىزدى تاجىريبەسى ٴارى جۇڭگوشا سوتسياليزمنىڭ ماڭىزدى ساياسي ابزالدىلىعى“.
پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴبىر تۇتاس باسشىلىعىندا، بۇكىل پارتيانىڭ، بۇكىل ەلدىڭ اقىل ـ پاراساتىن شوعىرلاندىرىپ، 5 جىلدىق جوبالار ارقىلى ٴبىز دۇنيە جۇزىندە سيرەك كەزدەسەتىن ەكونوميكانىڭ تەز قارقىنمەن دامۋى مەن قوعامنىڭ ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى بولۋى سىندى ەكى ۇلكەن كەرەمەتتى جاراتتىق.
ىسكە شەبەر ادام اۋقىمدى كوزدەيدى، باسقارۋعا شەبەر ادام جالپى جاعدايدى ويلايدى.
”بيىكتە تۇرىپ الىستى بولجاپ، بولماشى بەلگىسىنەن بولاشاعىن اڭعارىپ، رەال ماسەلەلەردى شەشۋمەن قوسا، ستراتەگيالىق ماسەلەلەردى دە شەشىپ، جاعدايعا ٴدال تۇجىرىم جاساپ جانە ونى يگەرىپ، ٴىس جۇزىندىككە ۇيلەسەتىن نىسانا ـ مىندەتتەردى، ساياسات ـ تاكتيكالاردى بەلگىلەۋ كەرەك. مىنە وسى جەردەن ـ اق جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ وتكەندى، قازىردى، بولاشاقتى تۇگەلدەي ويداعىداي جوبالاپ، ەسكەرەتىن قاسيەتىن كورۋگە بولادى“، ـ دەپ اتاپ كورسەتتى باس شۋجي شي جينپيڭ.
جاڭا داۋىردەن بەرى، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى اۋقىمدى باعامداپ، ٴىرى ىستەردى جوسپارلاپ، ەرەن باسقارۋ اقىل ـ پاراساتىمەن جانە عىلمي شەشىمدەرىمەن، ورنالاستىرۋلارىمەن ٴبىر قىدىرۋ وزگەرىس سيپاتتى امالياتتى ىلگەرىلەتىپ، ٴبىر قىدىرۋ قامال الۋ سيپاتتى ىلگەرىلەۋشىلىكتەردى جۇزەگە اسىرىپ، ٴبىر قىدىرۋ بەلگى سيپاتتى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ نىق قاداممەن العا باسۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى، 9 ميلليون 600 مىڭ شارشى كيلومەتردەن استام جەردە ومىرشەڭ كۇش قاۋلادى، ”بۇل ارانىڭ كورىنىسى وزگەشە كوركەم“.
ايبىندى اماليات پارتيانىڭ باسشىلىعى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ ٴتۇبىرلى كەپىلى، پارتيا مەن مەملەكەت ىستەرىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋىنىڭ ”مىزعىماس تىرەگى“ ەكەندىگىن تەرەڭ ايگىلەدى.
لوۋشانگۋان اسپانعا بوي سوزىپ، چىشۇي وزەنى جوڭكىلە اقتى. قىزىل قۇتتى مەكەن گۇيجوۋدىڭ زۇن ـ يىندا جۇڭگو مەن باتىستىڭ توعىسپالى 2 قاباتتى كەرپىش ـ اعاش شاعىن عيماراتى تىپ ـ تىنىش بوي سوزىپ تۇر.
90 جىلدىڭ الدىندا زۇن ـ ي ٴماجىلىسى وسى ارادا اشىلدى. بۇل رەتكى ماجىلىستە ”ٴىس جۇزىندە ماۋ زىدۇڭ جولداستىڭ پارتيا ورتالىق كوميتەتى مەن قىزىل ارمياداعى باسشىلىق ورنى تۇراقتانىپ، ماۋ زىدۇڭ جولداستى باستى ۋاكىل ەتكەن ماركسيزمدىك دۇرىس لۋشياننىڭ پارتيا ورتالىق كوميتەتىندەگى باسشىلىق ورنى باستاپ تۇراقتاندىرىلعان، ماۋ زىدۇڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيانىڭ ٴبىرىنشى ۇرپاق ورتالىق باسشىلىق كوللەكتيۆى باستاپ قالىپتاسىپ، پارتيانىڭ جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ ٴىس جۇزىندىك ماسەلەلەرىن دەربەس، ٴوز ـ وزىنە قوجايىن بولا وتىرىپ شەشۋ جاڭا كەزەڭى باستالعان“.
تاريح تۇيىنىندە تۇرىپ قايىرىلا قاراساق، ٴداۋىردىڭ العا باسۋ زاڭدىلىعىنا ٴتىپتى دە قانىق بولامىز: پارمەندى باسشىلىق ۇيتقى، عىلمي نازاريالىق جەتەكشىلىك باستان ـ اياق پارتيامىزدىڭ تاريحي ۇلى ىستەردى جاراتۋىنىڭ ٴتۇبىرلى تياناعى.
پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭ ماركسيزمدىك ساياساتكەرگە، ويشىلعا، ستراتەگكە ٴتان ايبىندى قايرات ـ جىگەرمەن، كورەگەندىكپەن ۇلى جوسپار جاساپ، بۇكىل پارتيانى، بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقىن باستاپ قامال الىپ قيىندىقتى جەڭىپ، بوگەتتەردى بۇزىپ، ەرەكشە ەڭبەك ٴسىڭىردى. شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسى ەل باسقارۋداعى ٴبىر قىدىرۋ ٴتول جاسامپازدىق سيپاتتى جاڭا ۇستانىم، جاڭا يدەيا، جاڭا ستراتەگيا ارقىلى جۇڭگونىڭ سۇراۋىنا، دۇنيە ٴجۇزىنىڭ سۇراۋىنا، حالىقتىڭ سۇراۋىنا، ٴداۋىردىڭ سۇراۋىنا ىشكەرىلەي جاۋاپ بەرىپ، ماركسيزمنىڭ جۇڭگوشالانۋىنىڭ، زامانالانۋىنىڭ جاڭا ٴورىسىن اشتى.
وزەك — كۇش، يدەيا — تۋ.
جاڭا داۋىردەگى پارتيا مەن حالىق ىستەرىنىڭ ۇلى تابىستارعا قول جەتكىزۋىنىڭ ٴتۇپ نەگىزى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ جول باستاپ، رول ۇستاۋىندا، شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنىڭ عىلمي جەتەكشىلىگىندە.
اماليات ”ەكىنى تۇراقتاندىرۋدىڭ“ جاڭا داۋىردەگى ەڭ كەلەلى ساياسي جەتىستىك، ەڭ باعالى تاريحي تاجىريبە، ەڭ وبيەكتيۆ امالياتتىق قورىتىندى، پارتيا مەن حالىقتىڭ بارلىق ايقىنسىزدىققا توتەپ بەرۋدەگى ەڭ ۇلكەن ايقىندىلىعى، ەڭ ۇلكەن جىگەرى، ەڭ ۇلكەن كەپىلى ەكەندىگىن تالاسسىز دالەلدەدى.
”پارتيامىز وزىندىك قۇرىلىستى ويداعىداي جۇرگىزىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ قۇدىرەتتى ساياسي پارتياعا شىن مانىندە اينالۋى كەرەك“
2025 ـ جىلى 3 ـ ايدا مەملەكەتتىك ەكى ٴماجىلىس ەندى عانا اياقتالا سالا، نازاردى ستيل قۇرىلىسىنا شوعىرلاندىرعان پارتيا ىشىندەگى شوعىرلى تاربيە — ورتالىقتىڭ سەگىز ٴتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرۋ ۇيرەنۋ تاربيەسى بۇكىل پارتيادا جوعارىدان تومەنگە دەيىن ورىستەتىلدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ پارتيا ىشىندەگى شوعىرلى تاربيەنى ”ٴبىر ٴتۇرلى تازالاۋعا، رەتتەۋگە“ تەڭەپ، ”ٴبىز ٴار كۇنى ٴتىسىمىزدى شوتكىلەپ، بەتىمىزدى جۋامىز، تازالىق ىستەيمىز، شىنى ـ اياق جۋامىز، كيىم جۋامىز، پارتيا قۇرىلىسىندا دا وسى ىستەردى ىستەۋىمىز كەرەك“، ـ دەپ باسا دارىپتەدى.
پارتيانىڭ بۇقارالىق لۋشيان تاربيەسى امالياتتىق قيمىلىنان، ”ۇشتە قاتاڭ، ۇشتە شىنايى بولۋ“ ارناۋلى تاقىرىپتىق تاربيەسىنەن، ”ەكىنى ۇيرەنۋ، بىردە تولىمدى بولۋ“ ۇيرەنۋ تاربيەسىنەن ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىنە، پارتيا تاريحىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنە، ونان شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىنە، پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنە دەيىن... جاڭا داۋىردەن بەرى، پارتيا ىشىندەگى ٴار رەتكى شوعىرلى تاربيە ٴبىر ـ بىرىمەن جالعاسىپ، قادام سايىن تەرەڭدەپ، پارتيانىڭ العاباسارلىعىن، كىرشىكسىزدىگىن ساقتاۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، پارتيانىڭ سيپاتىنىڭ وزگەرمەۋىنە، ٴتۇسىنىڭ وزگەرمەۋىنە، قاسيەتىنىڭ وزگەرمەۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
پارتيامىز قاشاندا ٴداۋىر اۆانگاردىنا، ۇلتتىڭ تىرەگىنە اينالۋى، قاشاندا ماركسيزمدىك بيلىك باسىنداعى پارتيا بولۋى، ٴوزى، ٴسوز جوق، باستان ـ اياق شىڭدالۋى كەرەك.
”وسىنشاما ۇلكەن پارتيا بيلىك جۇرگىزۋ ورنىندا تۇرىپ، بيلىك جۇرگىزۋ بايلىعىن مەڭگەرىپ وتىر، بيلىك جۇرگىزۋ ناتيجەسىنىڭ نۇر ـ شۇعىلاسىندا ٴوزىنىڭ جەتەرسىزدىگىنە، ٴوز ماسەلەسىنە نەمقۇرايدى قاراۋ جايتى وڭاي تۋىلىپ، ’باسقالارعا توڭكەرىس جاساۋ وڭاي، وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋ قيىن بولاتىن‘ جاعدايعا كىرىپتار بولادى“. باس شۋجي شي جينپيڭ وسىلاي دەپ ىقىلاستى ەسكەرتتى.
ٴىرى پارتيالاردا عانا بولاتىن قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ سەرگەكتىگى مەن تاباندىلىعىن قاي ـ قاشان دا ساقتاپ، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى بۇكىل پارتيانى باستاپ، ٴوزىن ساراپقا سالىپ، باستان ـ اياق بايسالدى بولىپ، پارتيانىڭ وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، ۇزاق ۋاقىت بيلىك جۇرگىزۋ شارت ـ جاعدايىندا ٴوز ماسەلەسىن شەشىپ، تاريحي پەريودتان اتتاۋدىڭ تابىستى جولىن تاۋىپ شىقتى.
— قاتاڭ بولۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋعا تاباندى بولىپ، پارتيانى باسقارۋ، پارتيانى جونگە سالۋ بۇرانداسىنىڭ بارعان سايىن قاتايۋىن ىلگەرىلەتتى.
”14 ـ كەزەكتى مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ تۇراقتى مۇشەسى، ەكونوميكا كوميتەتىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى بي جيڭچۋان تارتىپكە، زاڭعا اۋىر قايشىلىق جاساۋ كۇمانىمەن قازىر ورتالىق ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ تارتىپتىك تەكتەۋىن جانە باقىلاۋ ـ تەكسەرۋىن قابىلداۋدا“.
2025 ـ جىلى 5 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى كەشكى ساعات 8دە وسى ”قىسقا حاباردىڭ“ جاريالانۋىنا بايلانىستى، ورتالىق ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، مەملەكەتتىك باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ كوميتەتى سايتىندا 5 ـ ايدا اشىق جاريالانعان وماقاسقان ورتالىق كوميتەت باسقاراتىن كادر سانى 7گە جەتتى.
2 كۇننەن كەيىن، ورتالىق دەڭگەيىندە ورتالىقتىڭ سەگىز ٴتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرۋ ۇيرەنۋ تاربيەسى قىزمەتى ارناۋلى ٴبانى، ورتالىق ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى كەڭسەسى حۋبەي، انحۇي سياقتى جەردەگى پارتيالى كادرلاردىڭ بەلگىلەمەگە قايشى ٴىشىپ ـ جەپ، ورتالىقتىڭ سەگىز ٴتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىنا اۋىر قايشىلىق جاساعان 2 تيپتىك ماسەلەسىن اشىق حابارلادى.
”كەيبىر جەرلەر مەن ورىنداردىڭ پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋداعى تۇلعالىق جاۋاپكەرشىلىگى، باقىلاۋ جاۋاپكەرشىلىگى جەتكىلىكسىز بولىپ، قاتاڭ بولۋ رايى ٴالى شىنايى قالىپتاسا قويمادى“، حابارلاندىرۋدا قاسارىسىپ بەلگىلەمەگە قايشى ٴىشىپ ـ جەگەن ادامدار مەن ىستەردى ەرەجە، ٴتارتىپ بويىنشا قاتاڭ تەكسەرىپ، تەز ٴبىر جاقتى ەتىپ، كۇشتى سەس قالىپتاستىرۋ تالاپ ەتىلدى.
”قاتاڭدىق“ — جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ساياسي گەنى، پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدىڭ تەتىگى ”قاتاڭدىقتا“.
”ٴبىر مەزەت شىنايى باسقارىپ، ٴبىر مەزەت بوساڭسىتۋعا، ٴبىر مەزەت قاتايتىپ، ٴبىر مەزەت قويا بەرۋگە بولمايدى، تەك شىنايى باسقارىپ، شىنايى قاتايتقاندا، باتىلدىقپەن باسقارىپ، باتىلدىقپەن قاتايتقاندا، ۇزاق ۋاقىت باسقارىپ، ۇزاق ۋاقىت قاتايتقاندا عانا شەشىلمەيتىن ماسەلە بولمايدى“، ـ دەپ باس شۋجي شي جينپيڭ باسا دارىپتەدى.
پارتيا مۇشەلەرى — پارتيا تۇلعاسىنىڭ كلەتكاسى. ماركستىك ساياسي پارتيانىڭ كۇشى جانە رولى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ سانىنا، ونان دا ماڭىزدىسى، پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ساپاسىنا بايلانىستى بولادى، پارتيا مۇشەلەرى قوسىنى قۇرىلىسىن، ٴسوز جوق، قاتاڭ، شىنايى ويداعىداي يگەرۋ كەرەك.
جىلجىمالى پارتيا مۇشەلەرىن باسقارۋدى كۇشەيتىپ جانە جاقسارتىپ، نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىنىڭ باسقارۋ جاۋاپكەرشىلىگى مەن جىلجىمالى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ جاۋاپكەرشىلىگى تالابىن تياناقتاندىرىپ، جىلجىمالى پارتيا مۇشەلەرىن تىزىمدەۋ، قابىلداۋ قىزمەتىن شوعىرلى ورىستەتىپ، جىلجىمالى پارتيا مۇشەلەرىنىڭ جاي ـ جاپسارىن شىنايى انىقتاپ، باسقارا الۋ، ويداعىداي باسقارۋ كەرەك؛
«جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ تولىمسىز پارتيا مۇشەلەرىن ۇيىمدىق جاقتان ٴبىر جاقتى ەتۋ ٴادىسىن» تياناقتاندىرىپ، تولىمسىز پارتيا مۇشەلەرىن قاتاڭ، لايىقتى ٴبىر جاقتى ەتىپ، ماسەلەلەردى جاپپاي، دۇرىس تەكسەرىپ، ٴبىر جاقتى ەتۋ ۇيعارىمىن وبيەكتيۆ، ٴادىل شىعارىپ، تاربيەنى ۇيىمدىق جاقتان ٴبىر جاقتى ەتۋ قىزمەتىنىڭ باس ـ اياعىنا ساباقتاستىرۋ كەرەك؛
پارتيانىڭ ۇيىمدىق تۇرمىسىن ناقتى، ٴونىمدى ورىستەتىپ، قاتاڭ دا مۇقيات تۇردە سىن جانە ٴوز ـ وزىنە سىندى بەلسەنە ورىستەتىپ، ۇيىمدىق تۇرمىستىڭ جىل باسىندا جوسپارلاۋ، جىل سوڭىندا باعالاۋ ونىمدىلىگىن قۋزاستىرۋ ٴتۇزىمىن ورناتۋ جونىندە ىزدەنىس جاساپ، ٴار رەتكى قيمىلدىڭ ماندىك مازمۇنى بولۋىنا، ٴىس جۇزىندىك ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك؛
...
پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدى ٴاربىر پارتيا مۇشەسىنەن باستاپ ىستەۋگە، قاتايتۋعا تاباندى بولىپ، پارتيانى باسقارۋدا، پارتيانى جونگە سالۋدا ەرەكشە پارتيا مۇشەسى بولماۋعا، ەشقانداي قالتارىس جانە اقتاڭداق قالدىرماۋعا تاباندى بولىپ، پارتيامىزدىڭ ٴىرى دە بىركەلكى، ٴىرى دە قۋاتتى، ٴىرى دە پارمەندى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
— جۇيەلى ويلاۋدان جازباي، ”وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋ“ كەشەندى شاراسىن ويداعىداي جۇرگىزۋ كەرەك.
2024 ـ جىلدىڭ سوڭىندا ”بۇرىس ستيل مەن شىرىكتەسۋدى بىرگە تەكسەرىپ، بىرگە وڭاۋ“ ورتالىق ٴتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، مەملەكەتتىك باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ كوميتەتى سايتىندا شىرىكتەسۋگە قارسى تۇرۋداعى جىلدىق 10 ٴىرى قولامتالى ٴسوز قاتارىنا ەنگىزىلدى.
”بۇرىس ستيل مەن شىرىكتەسۋدى ٴبىر تۇلعالاندىرۋدان“ ”بۇرىس ستيل مەن شىرىكتەسۋدى بىرگە تەكسەرۋگە“، ونان ”بۇرىس ستيل مەن شىرىكتەسۋدى بىرگە تەكسەرىپ، بىرگە وڭاۋعا“ دەيىن پارتيا ورتالىق كوميتەتى پارتيالىلىقتىڭ، پارتيا ستيلىنىڭ، پارتيا ٴتارتىبىنىڭ ىشكى بايلانىسىن تەرەڭ يگەرىپ، ”ٴتورت بۇرىس ستيل“ مەن شىرىكتەسۋدە بۇرىس ستيل مەن شىرىكتەسۋدىڭ تامىرلاستىق ەرەكشەلىگىن يگەرىپ، بۇرىس ستيل مەن شىرىكتەسۋ ماسەلەلەرىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ يگەرۋ، ٴبىر تۇلعالى تۇزەتۋ سىندى باسقارۋ تاسىلىندەگى بۇرىلىستى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتتى.
ٴجون ـ جوسىقتى بىلگەندە عانا زاڭعا سۇيەنۋگە بولادى، زاڭ بولعاندا عانا باسقارۋعا شەبەر بولۋعا بولادى.
دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ٴىرى بيلىك باسىنداعى پارتيانى ويداعىداي باسقارۋ، ويداعىداي جونگە سالۋ — ۇلكەن دە كۇردەلى جۇيە ينجەنەرياسى. جاڭا داۋىردەن بەرى، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتى جۇيە كوزقاراسىنا، ۇستىنەن وڭاۋ مەن تۇبىرىنەن وڭاۋعا تەك ٴمان بەرۋگە تاباندى بولىپ، وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋ كەشەندى شاراسىن اتقارىپ، 100 جىلدىق ٴىرى پارتيانىڭ وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋ جاڭا ٴورىسىن اشتى.
پارتيانىڭ ساياسي قۇرىلىسىن ٴبىر تۇتاس باسشىلىققا الىپ، وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋدىڭ ٴتۇبىرلى ساياسي بەتالىسىنان جازبادى؛ يدەيالىق قۇرىلىستى پارتيانىڭ نەگىزدىك سيپاتتى قۇرىلىسى ەتىپ، وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋدىڭ وتكىر يدەيالىق قارۋىن شىڭدادى؛ پارتيا ۇيىمىنىڭ ساياسي فۋنكتسياسى مەن ۇيىمدىق فۋنكتسياسىن كۇشەيتىپ، باتىلدىقپەن كۇرەس جۇرگىزۋگە شەبەر، وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋعا باتىل كادرلار قوسىنىن سومدادى؛ ٴوزىن كىرشىكسىزدەندىرەتىن، ٴوزىن كەمەلدەندىرەتىن، ٴوزىن جاڭارتاتىن، ٴوز دەڭگەيىن جوعارىلاتاتىن تۇزىمدىك ولشەم جۇيەسىن ورناتىپ، ۇلى وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋدى ىلگەرىلەتۋگە تۇزىمدىك قامتاماسىزدىق ازىرلەدى...
پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋ تالابى پارتيا قۇرىلىسىنىڭ ٴار جاعىن جان ـ جاقتى قامتىپ، پارتيانىڭ ٴتۇرلى قۇرىلىستارىنىڭ ٴبىر باعىتتا كۇش سالۋىن، جان ـ جاقتى كۇش سالۋىن ىلگەرىلەتىپ، پارتيانىڭ جاسامپازدىق قۋاتىن، ۇيىستىرۋ قۋاتىن، جاۋىنگەرلىك قۋاتىن كورنەكتى كۇشەيتتى.
— جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ ىسكەرلىك كورسەتۋگە ىنتالاندىرىپ، بەلسەندى، اقاۋسىز، ٴىس تىندىرىپ ناتيجە شىعاراتىن ساياسي ەكولوگيا جانە تاماشا ورتا قالىپتاستىردى.
”اۋىل ـ قىستاق نەگىزگى ساتى كادرلارىن جاۋاپقا تارتۋدى كەڭەيتىپ جىبەرۋ، قاراپايىمداستىرىپ جىبەرۋ سياقتى ماسەلەلەردەن ساقتانۋ جانە ونى تۇزەتۋ كەرەك“؛ ”اۋىل ـ قىستاق نەگىزگى ساتى كادرلارىنىڭ جالا جابىلىپ، قاتە شاعىم ايتىلعاندارىن اداقتاۋ قاجەت بولسا، قاتىستى پارتيا ۇيىمدارى، ورىندار جانە ٴتارتىپ تەكسەرۋ، باقىلاۋ ـ تەكسەرۋ ورگاندارى بەلگىلەمە بويىنشا اداقتاۋى كەرەك“...
2025 ـ جىلى 4 ـ ايدا جاڭادان وزگەرىس ەنگىزىلگەن «اۋىل ـ قىستاق نەگىزگى ساتى كادرلارىنىڭ قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن كىرشىكسىز اتقارۋى جونىندەگى بەلگىلەمەنىڭ» تولىق مازمۇنى جاريالاندى. بەلگىلەمەدە ٴبىر قىدىرۋ ناقتى شارا العا قويىلىپ، قالىڭ اۋىل ـ قىستاق نەگىزگى ساتى كادرىنىڭ قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىن كىرشىكسىز اتقارۋمەن بىرگە، قىزمەتتى باتىل ىستەپ، شەپكە جەڭىل اتتانۋىنا دەم بەرىلدى.
جاڭا جۇڭگو قۇرىلعان العاشقى كەزدە ماۋ زىدۇڭ جولداس بىلاي دەپ اتاپ كورسەتكەن ەدى: ”مەن ٴارى ورتالىقتانىپ بىرلىككە كەلگەن، ٴارى جاندى دا جالىندى، ٴارى ورتالىقتانعان، ٴارى دەموكراتيالى، ٴارى ٴتارتىبى بار، ٴارى ەركىندىگى بار جاعدايدىڭ جارىققا شىعۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“.
پارتيا 18 ـ قۇرىلتايىنان بەرى، باس شۋجي شي جينپيڭ ”قاتاڭ باسقارۋ مەن ايرىقشا قامقورلىقتى ۇشتاستىرۋعا، شابىتتاندىرۋ مەن تەجەۋگە تەڭ ٴمان بەرۋگە تاباندى بولۋدى“ قايتا ـ قايتا دارىپتەپ، ”كادرلاردىڭ ٴىس تىندىرىپ ناتيجە شىعارۋ بەلسەندىلىگىن شىنايى قورعاۋدى“ تالاپ ەتتى.
ىسكەرلەردى قولداۋ، رەفورماشىلاردى قورعاۋ، ىزدەنۋشىلەردى شابىتتاندىرۋ، اعاتتىقتارعا كەشىرىمشىل بولۋ ارقىلى ”دارىندى ادامداردىڭ ٴوز قابىلەتىن ساۋلەلەندىرۋىنە، ٴبىلىمدى ادامداردىڭ ٴوز پاراساتىن ساۋلەلەندىرۋىنە مۇمكىندىك جاسادى“؛
ادام تاڭداۋدىڭ، ادام ىستەتۋدىڭ دۇرىس بەتالىسىن ايقىن ورناتىپ، تەكسەرۋ، باعالاۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، باسشى كادرلاردىڭ جوعارىلاي دا، تومەندەي دە الۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاقسىدان ونەگە الۋعا ۇمتىلاتىن، نيەتتەرى ٴبىر جەردەن شىعاتىن تاماشا راي قالىپتاستىردى؛
تۋى ايقىن تۇردە فورماشىلدىقتى تۇزەپ، نەگىزگى ساتىنىڭ اۋىرتپالىعىن جەڭىلدەتىپ، نەگىزگى ساتىنى باسقارۋداعى ”كۇش از، جۇك اۋىر بولۋ“ ماسەلەلەرىن كۇش سالا شەشىپ، نەگىزگى ساتى كادرلارىنىڭ اناعۇرلىم كوپ ۋاقىتىن ”دامۋدى ىلگەرىلەتۋگە، بۇقاراعا قىزمەت وتەۋگە“ شوعىرلاندىرۋىنا مۇمكىندىك جاسادى؛
...
كادرلار ٴۇشىن ”ىستەۋ“ ماڭداي الدى ورىندا تۇرادى.
جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ۇيىمدىق لۋشيانىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، اتقارىپ، جاڭا داۋىردەگى جاقسى كادر ولشەمىن تياناقتاندىردى، قالىڭ پارتيا مۇشەلەرى مەن كادرلار قايراتتانا جاڭالىق اشۋ باتىلدىعىمەن، ەرلىكپەن الدا ٴجۇرۋ جىگەرىمەن، قارىشتاپ العا باسۋ ارىنىمەن جاڭا جورىققا قىزۋ ىنتامەن ەكپىندەي ىلگەرىلەدى.
سان ـ ساناقسىز ماشاقاتتى باستان كەشىرىپ شىڭدالعاندا بارىپ بولاتقا اينالادى. پارتيامىز — عاسىرلىق ٴىرى پارتيا، ونان دا ماڭىزدىسى، عاسىرلىق قۇدىرەتتى پارتيا.
”بۇكىل دۇنيە جۇزىنە كوز سالساق، ٴارقانداي ٴبىر ساياسي پارتيا جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنداي وزىندىك قۇرىلىسقا قاتاڭ، مۇقيات مامىلەدە بولعان ەمەس، وسىنداي جوعارى سانالى عىلمي پوزيتسيامەن، جۇيەلىلەنگەن تاسىلمەن وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋدى ىلگەرىلەتكەن ەمەس، بۇل ٴبىزدىڭ پارتيامىزدىڭ كورنەكتى باسىمدىعى ٴارى داۋىرگە جەتەكشىلىك ەتەتىن جەڭىسكە جەتۋ جولى“.
باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ پارتيا قۇرىلىسى جونىندەگى ماڭىزدى يدەياسىن، پارتيانىڭ وزىنە ـ ٴوزى توڭكەرىس جاساۋى جونىندەگى ماڭىزدى يدەياسىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، جۇڭگو كوممۋنيستەرى جاڭا داۋىردە پارتيانى باسقارۋدىڭ، پارتيانى جونگە سالۋدىڭ، پارتيانى گۇلدەندىرۋدىڭ، پارتيانى قۇدىرەتتەندىرۋدىڭ ۇزدىك جاۋابىن قۇلشىنا جازدى، پارتيا توڭكەرىستىك شىڭدالۋ بارىسىندا اناعۇرلىم پارمەندى، اناعۇرلىم ومىرشەڭ كۇشكە يە بولدى.
”بوران ـ شاشىنعا بوگەلمەي، قايسارلىقپەن العا ىلگەرىلەپ، ٴبىزدىڭ وسى بۋىنعا ٴتان تاريحي ۇلى ىستەردى جاراتايىق“
جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسىنا كوز جىبەرسەك، 10 مىڭ شاقىرىمدىق چاڭجياڭ وزەنى الىپ ايداعارداي جوڭكىلىپ، شاڭحاي بەينە بيىك كوتەرىلگەن ايداعاردىڭ باسىنداي، بوگەۋ بەرمەس تەبىنمەن ەرلىكپەن العا باستى.
2025 ـ جىلى 4 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ شاڭحايدىڭ «”موسۋ كەڭىستىگى“ ۇلكەن مودەل جاڭالىق اشۋ ەكولوگيالىق الەۋمەتتىك اۋماعىنا بارىپ، جاساندى زەردە كاسىبىنىڭ ايبىندى جوباسىن سىزىپ، شاڭحايدىڭ جاڭا كەزەكتى عىلىم ـ تەحنولوگيا توڭكەرىسى مەن كاسىپ سالاسى وزگەرىسى بارىسىندا ەرلىكپەن ٴداۋىردىڭ الدىڭعى لەگىندە جۇرۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى.
شاڭحاي — جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ اۋەلگى ماقساتى تۋىنداعان جەر.
2017 ـ جىلى 10 ـ ايدىڭ 31 ـ كۇنى پارتيا 19 ـ قۇرىلتايى جابىلعاننان كەيىن كوپ وتپەي، باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرىن باستاپ وسى اراعا كەلىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 1 ـ قۇرىلتايى اشىلعان جەردى قۇرمەتپەن كورىپ، ”ەلەۋسىز باستاما، ەرەن ناتيجە“ دەگەن جازۋدىڭ الدىندا تەرەڭ تولعانىپ، ۇلكەن پارتيا تۋىنىڭ الدىندا پارتياعا كىرۋ سەرتىن قايتا ەسكە ٴتۇسىردى.
قايدان كەلگەنىمىزدى ٴبىلىپ، قايدا باراتىنىمىز تۋرالى وي جۇگىرتكەندە عانا قالاي بەتتەۋدى ايقىنداي الامىز. تاريح پەن بولاشاقتىڭ توعىسۋ تۇيىنىندە جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرى اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاي، تولىق سەنىممەن، نىق قاداممەن تاعى دا اتتاندى.
جاڭا ۇلى جورىقتا حالىق ٴۇشىن ىستەيمىز، حالىققا سۇيەنەمىز —
ەدگار سنونىڭ دۇنيەگە كەلگەندىگىنىڭ 120 جىلدىعى قارساڭىندا بەيجيڭ داشۋەسى ۋيميڭحۋ كولىنىڭ جاعاسىنداعى سنونىڭ قابىرىنىڭ الدىندا ەكسكۋرسيالاۋشىلار قايشالىستى.
الدىڭعى عاسىردىڭ 30 ـ جىلدارىندا يان ـ اندا تىلشىلىك جاساعان كەزىندە سنو سولتۇستىك شانشيدەگى بالالاردىڭ قىزىل ارميانى ”ٴبىزدىڭ ارميامىز“ دەپ اتاۋدى ۇناتاتىنىن بايقايدى، شارۋالار سوۆەت كەزىن اۋىزعا العاندا ىلعي دا ”ٴبىزدىڭ ۇكىمەتىمىز“ دەيدى. «قىزىل جۇلدىز جۇڭگونى نۇرلاندىردى» اتتى كىتاپتا ول ”حالىقتىڭ پارتياسى بولعان“ وسى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىن دۇنيە جۇزىنە شىنايى ايگىلەدى.
مۇددەدەن بارلىق اداممەن تەڭ يگىلىكتەنگەندەردى بارلىعى تەگىس قولدايدى. ”تەك پارتيامىز باستان ـ اياق حالىق ٴۇشىن بيلىك جۇرگىزسە، حالىققا سۇيەنىپ بيلىك جۇرگىزسە بولعانى، بارلىعىندا جەڭىسكە جەتە الادى“.
حالىقتى بارىنەن جوعارى قويۋعا تاباندى بولۋ — جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرىنىڭ ەڭ ايقىن ساياسي قاسيەتى.
حيلۇڭجياڭ ولكەسى موحى قالاسى لۋگۋحى قىستاعىندا جاس پارتيا مۇشەلەرى شى شيانچياڭ مەن ايەلى شىن شين ”سولتۇستىك شەتتەگى ەرلى ـ زايىپتى ساقشى كەڭسەسىنە“ تامىر تارتىپ، شەكارانىڭ تىنىشتىعىن دەن قويا، سۇيىسپەنشىلىكتەرىمەن قورعادى؛
گۋاڭشي جۋاڭزۋ اۆتونوميالى رايونى دۇڭشيڭ قالاسى دۇڭشيڭ قالاشىعى چيشيڭ الەۋمەتتىك اۋماعىندا زەينەتكە شىققان ساقا كادرلار كوشە ـ كوشەلەردى ارالاپ، شارشاپ ـ شالدىقتىم دەمەي، بۇقارانىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ٴزارۋ ماسەلەلەرىن شەشۋگە قارتتاردىڭ كۇشىن قوستى؛
جىجياڭ ولكەسى جۋجي قالاسى فىڭچياۋ قالاشىعى فىڭيۋان قىستاعىندا پارتيا ۇيىمى كەلەلى ىستەردە ”ٴۇش مالىمەت بەرۋ، ٴۇش بەكىتپە جاۋاپ قايتارۋ، ٴۇشتى اشىق ۇستاۋ“ سياقتى قىستاق ىستەرىن باسقارۋ ٴادىسى جونىندە جاڭالىق اشا ىزدەنىس جاساپ، حالىق ٴىسىن حالىق كەڭەسۋ، حالىق ٴىسىن حالىق ٴبىتىرۋ، حالىق ٴىسىن حالىق باسقارۋدى ىلگەرىلەتتى...
بيلىك دەگەنىمىز حالىق، حالىق دەگەنىمىز بيلىك. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ماڭگى حالىق جاعىندا تۇرادى، بىرلىكتە ويلايدى، بىرلىكتە ىستەيدى.
جاڭا ۇلى جورىقتا كۇرەس جۇرگىزۋگە باتىل بولدى، كۇرەس جۇرگىزۋگە شەبەر بولدى —
مۇلدە حاۋىپ ـ قاتەرسىز داڭعىل جول بولمايدى، وتكەنگە قايتا ورالۋعا كەلمەيدى. تاريح قاشاندا بۇراڭدىق بارىسىندا دامىپ العا ىلگەرىلەيدى.
قازىر دۇنيە ٴجۇزىنىڭ وزگەرىسى، ٴداۋىردىڭ وزگەرىسى، تاريحتىڭ وزگەرىسى ۇزدىكسىز كەڭدىككە جانە تەرەڭدىككە قاراي كەڭەيۋدە، رەفورما، دامۋ، ورنىقتىلىق مىندەتتەرىنىڭ اۋىرلىعى، قايشىلىق، حاۋىپ ـ قاتەر، سايىستىڭ كوپ بولۋى، ەل باسقارىپ بيلىك جۇرگىزۋ جونىندەگى سىننىڭ زور بولۋى بۇرىن ـ سوڭدى بولماعان.
”كۇرەس ارقىلى حاۋىپسىزدىككە ۇمتىلساق، حاۋىپسىزدىك ٴومىر سۇرەدى، دارمەنسىزدىك ىستەپ جول بەرۋ ارقىلى حاۋىپسىزدىككە ۇمتىلساق، حاۋىپسىزدىك جويىلادى؛ كۇرەس ارقىلى دامۋعا ۇمتىلساق، دامۋ گۇلدەنەدى، دارمەنسىزدىك ىستەپ جول بەرۋ ارقىلى دامۋعا تالپىنساق، دامۋ قۇلدىرايدى“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ٴسوزى ارىندى، ”ٴبىز كوممۋنيستەردىڭ كۇرەسى ەجەلدەن قايشىلىقتى ماسەلەلەرگە، حاۋىپ ـ قاتەرلەرگە، سىن ـ سايىستارعا بەتپە ـ بەت كەلگەن“.
2024 ـ جىلى 7 ـ ايدا پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسى جەڭىسپەن اشىلدى. جالپى ٴماجىلىس ورنالاستىرعان 300دەن استام ماڭىزدى رەفورما شاراسىنىڭ باسىم كوبى قيىن ماسەلەلەر.
قايشىلىققا، ماسەلەلەرگە ٴدوپ كەلگەندە تايساقتاماي، ٴسىڭىستى كىناراتتار مەن قاساڭ دەرتتەردى الاستاۋدا جاسقانباي، حاۋىپ ـ قاتەرلەرگە، سىن ـ سايىستارعا توتەپ بەرۋدە شەگىنشەكتەمەي، بۇكىل پارتيادا جوعارىدان تومەنگە دەيىن، ٴسوز جوق، العان بەتتەن قايتپايتىن جۇرەكتىلىكپەن جانە باتىلدىقپەن، قاجىرلى كۇرەس ارقىلى شارۋاشىلىقتى دامىتۋدىڭ جاڭا ٴورىسىن اشۋ كەرەك.
ٴارى كۇرەس جىگەرىن كۇشەيتۋ، ٴارى كۇرەس قاعيداسىن يگەرۋ كەرەك.
”100 جىلدىق وزگەرىس، ٴبىر ٴىس ٴبىر ىستەن تۋىندايدى، كەيدە داعدىلى حاۋىپ ـ قاتەر بولادى، كەيدە تۇتقيىل وقيعا تۋىلادى. الماعايىپ وزگەرگەن جاعداي جونىندە تومەنگى شەك تانىمى، داعدارىس تانىمى بولۋى كەرەك “ دەپ اتاپ كورسەتتى باس شۋجي شي جينپيڭ.
ۋاقىت پەن جاعدايدى دالمە ـ ٴدال جەتىك ٴبىلىپ، داعدارىس پەن ورايدى دالەلدەي ٴبىلدى، يگەرە ٴبىلدى.
2023 ـ جىلى 2 ـ ايدا پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندەگى زەرتتەۋ ـ تالقى كۋرسىنىڭ ساباق باستاۋ سالتىندا پارتيا ىشىندەگى ”شەشۋشى ازشىلىق“ تۋرالى باس شۋجي شي جينپيڭ تەرەڭ تولعانىپ، الىسقا كوز تاستادى: ”اسا كۇشتى حاۋىپ ـ قاتەر اڭعارىمى، كورەگەندىك قۋات بولۋى كەرەك، اتاپ ايتقاندا، ٴشوپتىڭ سىبدىرىنان بۇعىنىڭ وتكەنىن بىلەتىن، قاراعايدىڭ گۋىلىنەن جولبارىستىڭ كەلگەنىن بىلەتىن، جاپىراقتىڭ ٴتۇسىنىڭ وزگەرۋىنەن كۇز كەلەتىنىن بىلەتىن قابىلەت بولۋى كەرەك“، ”سانامىزدا ٴبىر جالپى كورىنىس بولۋى، ۇنەمى تالداۋ جاساۋ، تۇجىرىم جاساۋ، كومەسكى حاۋىپ ـ قاتەرگە عىلمي تۇجىرىم جاساۋ، قۇرال ـ جابدىق ساندىعىن تولىق دايىنداۋ، العاشقى قادامدى جاقسى باسۋ، ىرىقتى شايقاستى ويداعىداي جۇرگىزۋىمىز كەرەك“.
جاپالى بولعاندىعى سەبەپتى ۇلى؛ جاپالى بولعاندىعى سەبەپتى ٴتىپتى دە داڭقتى. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى كۇرەسكە سۇيەنىپ وسى كۇنگە جەتتى ٴارى كۇرەسكە سۇيەنىپ بولاشاققا قول جەتكىزەتىنى دە داۋسىز.
جاڭا ۇلى جورىقتا جوعارىدان تومەنگە دەيىن نيەتتەس بولدى، ٴبىر نيەتپەن جۇمىلدى —
”قىزىل ارميا از ۇلتتاردىڭ ازاتتىققا ۇمتىلۋىنا كومەكتەسەدى“. سىچۋان ولكەسى لياڭشان وبلىسى يحاي وداقتاسۋ ەسكەرتكىش سارايىنداعى ٴبىر تاقتايعا 1935 ـ جىلى 5 ـ ايدا سول كەزدە ورتالىق قىزىل ارميا شارلاۋ اترەتىنىڭ قولباسشىسى مىندەتىن وتەپ جاتقان ليۋ بوچىڭ مەن يزۋ ۇلتىنىڭ اقساقالى شياۋ يەداننىڭ سالتاناتتى انتتاسقان ىزگى ٴىسى جازىلعان.
90 جىلدان كەيىنگى بۇگىنگى تاڭدا تىرشىلىك تىنىسى وزگەرگەن لياڭشاننىڭ بايتاق دالاسىندا جولدار اسقار تاۋلاردىڭ اراسىندا يرەلەڭدەپ، تۇرعىن ۇيلەر تاۋ ساعالاپ، سۋ جاستانىپ، ايقاسا ورنالاسقان. پارتيا ۇيىمىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، ٴار ۇلت بۇقاراسى اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسىپ، ٴوزارا كومەكتەسىپ، قول ۇستاسا ەكپىندەي ىلگەرىلەپ، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ جاڭا تاراۋىن بىرگە كەسكىندەدى.
پارتيانىڭ بەكىمى، ارميانىڭ بەكىمى، حالىقتىڭ تىلەگى اسقاق ٴارى جىگەرلى بولدى، جىگەر، قايرات، نامىس بۇرىن بولماعان دارەجەدە كۇشەيدى. بارلىعى ٴبىر نيەتپەن ۇمتىلىپ، مەملەكەت پەن ۇلتتىڭ بوگەۋ بەرمەس العا باسۋ كۇش ـ قۋاتىن جينادى.
2024 ـ جىلى التىن كۇز، باس شۋجي شي جينپيڭ ٴبىر اپتانىڭ ىشىندە ىلگەرىندى ـ كەيىندى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىنا، جۇڭگو حالىق ساياسي ٴماسليحات كەڭەسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 75 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىنا قاتىناستى، ”پارتيانىڭ باسشىلىعىنا تاباندى بولۋ“، ”ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋ“ تاريحي سيپاتتى ەكى سالتاناتتى جينالىستىڭ ورتاق كىندىك سوزىنە اينالدى.
ۇلكەن اعاش تامىرى تەرەڭ بولعاندىقتان كوك تىرەپ بيىك وسەدى؛ تەڭىز سونشاما تەرەڭ بولعانىمەن، كوپتەگەن وزەننىڭ توعىسۋىنىڭ ناتيجەسى.
”ٴبىز وسى ۇرپاق كوممۋنيستەر، ٴسوز جوق، بۇرىنعىعا مۇراگەر بولىپ، كەيىنگىگە جول اشىپ، الدىڭعىلاردىڭ ٴىزىن باسىپ بولاشاققا بەتتەپ، پارتيامىزدى ويداعىداي قۇرىپ، بارلىق جۇڭحۋا پەرزەنتتەرىن ىنتىماقتاستىرا وتىرىپ، مەملەكەتىمىزدى ويداعىداي گۇلدەندىرىپ، ۇلتىمىزدى ويداعىداي دامىتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى نىسانانى بەتكە الىپ ۇزدىكسىز ەرلىكپەن العا باسۋىمىز كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ٴسوزى جاندى دا تارتىمدى، ماڭىزى زور.
تاريحتىڭ اياق الىسى كەرى اينالمايدى، 100 جىلدىق ٴىرى پارتيا العان بەتىنەن قايتپايدى.
شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوممۋنيستەرى، ٴسوز جوق، سان ميلليونداعان حالىقتى جاڭا تاريحي ۇلى ٴىستى سومداۋعا ىنتىماقتاستىرىپ، باستاپ، جاڭا ٴتىپتى دە زور شۇعىلالى ناتيجەلەردى جاراتادى!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
