اۆتونوميالى رايون ساقا كادرلاردى قۇمىلعا بارىپ ەكسكۋرسيالاۋعا، ۇيرەنۋگە ۇيىمداستىردى
دامۋدىڭ تامىرىن سەزىنىپ، كوركەم بولاشاقتى بىرگە تىلگە تيەك ەتتى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى گو ليڭ، پراكتيكانت ٴتىلشى ليۋ دان
6 ـ ايدىڭ 23 ـ كۇنىنەن 27 ـ كۇنىنە دەيىن، اۆتونوميالى رايون ساقا كادرلاردى قۇمىل قالاسىنا بارىپ ”جاۋاپ حاتتىڭ رۋحىن ۇيرەنۋ·رەفورماعا، دامۋعا دەم بەرۋ، اۆتونوميالى رايون قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ“ ەكسكۋرسيالاۋ، ۇيرەنۋ قيمىلىن ورىستەتۋگە ۇيىمداستىردى. ولار يجوۋ رايونىنا، اراتۇرىك اۋدانىنا، باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنا بارىپ، سوڭعى جىلدارداعى قۇمىل قالاسىنىڭ جاڭا دامۋىن، جاڭا بەينەسىن ٴوز كوزدەرىمەن كوردى.
بايلىق ارتىقشىلىعىن تياناق ەتىپ، دامۋ ومىرشەڭ كۇشىنە كۋا بولدى
قۇمىل قالاسىنىڭ ەنەرگيا بايلىعى مول، كومىر، تەمىر كەنى، نيكەل كەنى سياقتى بايلىقتارى كوپ، جەلدى ٴوڭىرىنىڭ اۋدانى بۇكىل شينجياڭنىڭ %66.3ىن ۇستايدى. ساقا كادرلار جۇڭگو ەلەكتر قۇمىل كۇن ەنەرگياسى جىلۋ ەلەكتر شەكتى سەرىكتەستىگى، شينجياڭ اۋىر ەنەرگيا ەلەكتر قۋاتى اشۋ شەكتى سەرىكتەستىگى، اراتۇرىك ونەركاسىپ باقشا رايونى سياقتى جەرلەرگە بارىپ، جارىق، جىلۋ، ەلەكتردى اۋىستىرۋ سياقتى جوعارى جاڭا تەحنولوگيالارعا قىزىعىپ، قۇمىل قالاسىنىڭ جاڭا ەنەرگيانى اشۋ، پايدالانۋ جاعىنداعى جەتىستىكتەرىن القادى.
”مەن قۇمىل قالاسىنىڭ بايلىق ارتىقشىلىعى مەن وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىن تياناق ەتىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن جاڭالاپ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتۋ، رەفورمانى، دامۋدى تەرەڭدەتۋ سياقتى جاقتاردا كورنەكتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزگەنىن كوردىم، بۇل مەنى شەكسىز قۋانىشقا بولەدى، ىشتەي قۇمىل قاۋىنىن جەگەننەن ارمان رازى بولدىم“. قۇمىل قالاسىنىڭ سوڭعى جىلداردا قول جەتكىزگەن سۇبەلى تابىستارىن ىشكەرىلەي ۇعىسقاننان كەيىن، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى مەڭگەرۋشىسى نايىم ياسىن بىلاي دەدى: تۇرلىشە قىزمەت ورىندارىندا قىزمەت ىستەگەن ساقا جولداس رەتىندە، مەن شينجياڭنىڭ دامۋىنا باستان ـ اياق نازار اۋدارىپ كەلەمىن.
جۇڭگو ەلەكترى قۇمىل كۇن ەنەرگياسى جىلۋ ەلەكتر شەكتى سەرىكتەستىگى قارجى قوسىپ سالعان، ىسكە قوسقان اراتۇرىك ونەركاسىپ باقشا رايونىندا جۇڭگو ەنەرگيا قۇرىلىسى توبى قۇمىل رۇڭيان مۇنارا ۇلگىسىندەگى 50 مەگاۆاتتىق جارىق جىلۋىمەن ەلەكتر شىعارۋ نىسانى جۇمىس باسىندا 14 مىڭ 500 بەتتىك كۇن ايناسى دوڭگەلەك فورماسىندا ٴتىزىلىپ، سەنتردەگى 220 نەشە مەتر بيىكتىكتەگى ورتالىق ەرىتىلگەن تۇز جىلۋ جيناۋ مۇناراسىنا كۇن نۇرىن شاعىلىستىرىپ تۇر، اينا الاڭى بەينە كەڭ دالادا قۇلپىرا اشىلعان كۇنباعىسقا ۇقسايدى. ساقا كادرلار ەرەكشە اۋەستەنىپ، تەحنولوگيا قىزمەتكەرلەرىنەن قىزمەت قاعيداسى، بايلىقتىڭ سارىپ بولۋى، ەلەكتر تاراتۋ مولشەرى سياقتى ماسەلەلەردى سۇرادى ٴارى رومبى فورمالى كۇن ايناسىن جاقىن ارالىقتان باقىلادى.
”مەن بۇرىن قۇمىلدا قىزمەت ىستەگەنمىن، 20 جىلدان كەيىن وسى اراعا قايتا ورالدىم، بۇل ارانى ەتەنە سەزىنەمىن ٴارى قايران قالىپ تۇرمىن“. اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى چيان جى تەبىرەنە بىلاي دەدى: وسى تانىس جەردە كوپتەگەن جاڭا كاسىپ، جاڭا كاسىپورىن قۇرىلىپتى، قالادا جالىندى جاڭا بەينە جارىققا شىعىپتى، مىنە بۇلار قۇمىل قالاسىنداعى ٴار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىنىڭ ٴورىس اشا العا ىلگەرىلەگەندىگىنىڭ جاندى بەينەسى. ەنەرگيا شوعىرلانعان وسى قۇتتى مەكەننىڭ ۇزدىكسىز تۋراشىلدىقتان اينىماي جاڭالىق اشىپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا اناعۇرلىم كۇشتى قوزعالىس قۋاتىن ۇستەۋىن ٴۇمىت ەتەمىن.
وسى رەتكى ەكسكۋرسيالاۋ، ۇيرەنۋ بارىسىندا اۆتونوميالى رايوندىق حالىق پروكۋراتۋراسىنىڭ بۇرىنعى باس پروكۋرورى قاسىم مامۇت كوپتەگەن كاسىپورىننىڭ شينجياڭعا كەلىپ، شينجياڭعا تامىر تارتىپ، شينجياڭدى گۇلدەندىرىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا تىڭ ومىرشەڭ كۇش قوسقانىن كوردى. ول تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”مەن زەينەتكە شىققانىممەن، زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىنا قىزمەت وتەۋ، قوعامدىق ادىلدىك پەن تۋراشىلدىقتى قورعاۋ اۋەلگى ماقساتىم ەشقاشان وزگەرگەن ەمەس. شامامنىڭ جەتىسىنشە زاڭمەن باسقارۋ ۇگىتىنە بەلسەنە ات سالىسىپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋعا كۇش قوسامىن“.
ەكولوگيانى قورعاۋدى كۇشەيتىپ، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە دەم بەردى
سوڭعى جىلدارى قۇمىل قالاسى ەكولوگيانى قورعاۋ سەرپىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، ەكولوگيالىق ورتانى ويداعىداي قورعاۋمەن بىرگە، اۋىل ـ قىستاق جاراتىلىستىق ەكولوگيالىق ساياحات كورىنىس ٴوڭىرىن دەن قويا قۇردى، كوركەم جاراتىلىستىق كورىنىس پەن كۇن سايىن كەمەلدەنگەن نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ قىزىقتىرۋىمەن شار تاراپتان ساياحاتشىلار ىركەس ـ تىركەس كەلدى، جەرگىلىكتى ەگىنشى ـ مالشىلار شارۋالار شاتتىعى ساياجايى، حالىقتىق تۇسەلحانا ساۋداسىمەن شۇعىلدانىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ، بايۋ جولىمەن ٴجۇردى.
باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانى گاۋجياحۋ سازدىق باقشاسىندا وزگەشە ەكولوگيا بۇل ارانى سۇرى قاز، قىزىل ۇيرەك سياقتى قۇستاردىڭ مەكەنىنە اينالدىرىپ قانا قويماي، بۇكىل ەلدەگى ساياحاتشىلاردى دا باۋرادى. ساقا كادرلار جول بويى ەكولوگيانى وڭاۋ جەتىستىكتەرىنە كۋا بولىپ، ٴتۇسىندىرۋشىنىڭ اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ناتيجەلەرى جونىندەگى تانىستىرۋىن تىڭدادى.
”قىسقا عانا بىرنەشە جىلدا قۇمىلدىڭ وسىنشاما تەز دامىپ، GDPى 100 ميلليارد يۋاننان اسىپ، قازىنالىق كىرىسى ورنىقتى ارتىپ، شارۋالاردىڭ جان باسىندىق كىرىسى ۇزدىكسىز جوعارىلايتىندىعىن ويلاماعان ەكەنمىن. قازىر ٴارقايسى رايون، اۋدانداردا قوعام تىنىش، ەكونوميكا گۇلدەنگەن، ۇلتتار ىنتىماقتى ەكەن، مىنە بۇل شينجياڭنىڭ قارىشتاپ دامۋىنىڭ جاندى ىقشام كورىنىسى“. اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ بۇرىنعى ٴتوراعاسى اسحات كەرىمباي بىلاي دەدى: قۇمىل قالاسىنىڭ جاراتىلىستىق بايلىعى مول، وسى بايلىقتاردى عىلمي قورعاۋ جانە ودان جوعارى ونىمدىلىكپەن پايدالانۋ — ەگىنشى ـ مالشىلاردىڭ كىرىسىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋدىڭ ماڭىزدى جولى.
”ٴبىز ساقا كادرلار دا وڭاي ـ وسپاق كەلمەگەن اسا تاماشا جاعدايدى ەرەكشە قاستەرلەپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ ٴتۇرلى ىستەرىن ارقاۋ ەتە وتىرىپ اقىل ـ كەڭەس بەرىپ، كۇش ـ قايراتىمىزدى ويداعىداي ساۋلەلەندىرۋىمىز كەرەك“، ـ دەدى اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ بۇرىنعى ورىنباسار ٴتوراعاسى لي شياڭلين.
قىزىل قان تامىردى جالعاستىرىپ، ەكپىندەي ىلگەرىلەتەتىن كۇش ـ قۋات قابىلدادى
سوڭعى جىلدارى قۇمىل قالاسى جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدىڭ ۇلگىسى مەن ونەگەسىن كۇش سالا تۇلعالاپ، زو زۇڭتاڭعا قاتىستى تاريح ـ مادەنيەت بەت ـ بەينەسىن قورعاۋ جانە جالعاستىرۋ جوباسى نىسانى قۇرىلىسىن ورىستەتىپ، جۇڭگو جۇمىسشى ـ ديقان قىزىل ارمياسى باتىس باعىت ارمياسى قىزىل تاريح وتانشىلدىق تاربيەسىن كۇش سالا ورىستەتتى، ۇلتتاردىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋىنىڭ، بىرگە گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋىنىڭ، دامۋىنىڭ يدەيالىق نەگىزىن بارعان سايىن بەكەمدەدى.
زو زۇڭتاڭ فىڭحۋاڭتاي تاريح ـ مادەنيەت باقشاسىندا ساقا كادرلار ەرتەدەگى مەن بۇگىنگىنى ٴوزارا توعىستىرعان كارتينالاردان ۇزاق ۋاقىتتى، سان وزگەرىستى باستان وتكىزگەن كەشىرمەلەرمەن ەگجەي ـ تەگجەيلى تانىستى، سونداي ـ اق قازىرگى تىرشىلىك تىنىسىنا تولى باقىتقا، تىنىشتىققا ٴتانتى بولدى.
جۇڭگو جۇمىسشى ـ ديقان قىزىل ارمياسى باتىس باعىت ارمياسى شينجياڭعا كىرۋ ەسكەرتكىش سارايىنا كىرگەندە، ”ماڭگىلىك شيڭشيڭشيا“ تاقىرىبىنداعى كولەمدى كورمە جۇڭگو جۇمىسشى ـ ديقان قىزىل ارمياسى باتىس باعىت ارمياسىنىڭ قاندى شايقاس جۇرگىزىپ، حىشي دالىزىنەن شيڭشيڭشياعا (قازىرگى قۇمىل قالاسى يجوۋ رايونى شيڭشيڭشيا قالاشىعى) جەتكەن ايبىندى ساپارىن قايتا ەلەستەتتى.
”شينجياڭدا زو زۇڭتاڭ فىڭحۋاڭتاي تاريح ـ مادەنيەت باقشاسى، جۇڭگو جۇمىسشى ـ ديقان قىزىل ارمياسى باتىس باعىت ارمياسى شينجياڭعا كىرۋ ەسكەرتكىش سارايى سىندى وتانشىلدىق رۋحتى جالعاستىرۋدىڭ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدىڭ جاندى وقۋلىعى كەڭىنەن تارالعان، وسى بايلىقتاردى ويداعىداي قورعاۋ، ويداعىداي پايدالانۋ تاريحقا قۇرمەت ەتكەندىك جانە ونى جالعاستىرعاندىق، سونداي ـ اق بولاشاققا دەگەن جاۋاپكەرشىلىك جانە بورىش ارقالاۋ سانالادى“. اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ بۇرىنعى ورىنباسار ٴتوراعاسى ٴمۇتالىپ وبۇل بىلاي دەدى: جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋ — جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ۇلت قىزمەتىنىڭ نەگىزگى جەلىسى ٴارى ۇلتتار ٴوڭىرى قىزمەتتەرىنىڭ نەگىزگى جەلىسى. ساقا كادر رەتىندە، بەينەت پەن زەينەتتى بىرگە وتكەرەتىن، داڭق پەن نامىستا بىرگە بولاتىن، اششى ـ تۇششىنى بىرگە تاتاتىن، تاعدىرلاس بولاتىن ورتاق تۇلعا ۇستانىمىن بەرىك ورناتىپ، ”ٴتورت تانىمدى“ كۇشەيتىپ، ”ٴتورت سەنىمدى“ بەكەمدەپ، ”ەكىنى قورعاۋدى“ باتىل ورىنداپ، كۇش ـ قايراتىمدى ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، ٴىس جۇزىندىك ارەكەتىم ارقىلى ٴار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىنا ىقپال جاساپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ۇردىسىندە رولىمدى ساۋلەلەندىرىپ، كورىكتى شينجياڭ قۇرۋعا كۇش قوسامىن.
