”تاۋار ساۋدا كورمەسى كەرەمەت تۇعىر بولدى“
— 2025 ـ جىلعى (جۇڭگو) ازيا - ەۆروپا تاۋار ساۋدا كورمەسى جونىندە جالپى شولۋ (2)
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ۋي يۇڭگۇي
2025 ـ جىلعى (جۇڭگو) ازيا - ەۆروپا تاۋار ساۋدا كورمەسىنىڭ حالىقارالىق تاۋارلار سارايىنا بارساڭىز، دۇنيە ٴجۇزى كوز الدىڭىزدا تۇرادى: حوش ٴيىسى اڭقىعان ەفيوفيا كوفەسى، يراننىڭ ٴتۇرلى ـ ٴتۇستى كىلەمدەرى، ٴتۇرى مول تۇركيا ىرىمشىگى، ساتىلىمى كۇسەت تاجىكستان قۇرعاق جەمىستەرى.
قالىڭ ادام قايشالىسقان شينجياڭنىڭ ”ون ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ كورمە سارايىندا ەل ٴىشى ـ سىرتىنان كەلگەن ساۋداگەرلەر بىرىنەن سوڭ ٴبىرى كىدىرىپ ايالدادى، شينجياڭنىڭ بايلىق ەرەكشەلىگى، كاسىپ سالاسى باسىمدىعى، ەكونوميكالىق قۇرىلىمى، شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسى سياقتىلار سۋرەتتەر توپتامالارىندا، بەينەجازبالاردا، اۋىس ـ كۇيىس قيمىلدارىندا ٴتىپتى دە ايشىقتالا ٴتۇستى.
ٴاربىر ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگى اۋىس ـ كۇيىس قيمىلىندا ەلىمىز ٴىشى ـ سىرتىنان كەلگەن ساۋداگەرلەر قىزۋ ىنتامەن اۋىس ـ كۇيىس جاساپ، ٴبىرىنىڭ جوعىنا ٴبىرى قارايلاسىپ، سەلبەستىك كەلىسىمدەرىنە قول قويىستى.
ەندى عانا اياقتاعان تاۋار ساۋدا كورمەسى ەلىمىز ٴىشى ـ سىرتىنداعى ساۋداگەرلەردىڭ جاپپاي القاۋىنا يە بولدى، كورمەگە كوپ رەت قاتىناسقان يران كىلەم سارايىنداعى ساۋداگەر فەيديا ايتقانداي: ”ٴار جولعى كورمەنىڭ كولەمى بىرىنەن ـ ٴبىرى ۇلكەن، ساۋداگەرلەر بارعان سايىن مولايىپ، وراي دا بارعان سايىن كوبەيدى، تاۋار ساۋدا كورمەسى كەرەمەت تۇعىر بولدى“.
ساۋداگەرلەر جينالىپ، بىرگە ”شينجياڭدا كەزدەستى“
”بۇل ارادا تاۋلاردىڭ اتاسى كۇنلۇن تاۋى، دۇنيە جۇزىلىك جاراتىلىستىق مۇرا تيانشان، ەلىمىزدەگى ەڭ ۇلكەن ىشكى قۇرلىقتىق تۇششى كول باعراش كولى بار...“، ٴسوزىن شينجياڭنىڭ ايبىندى دا اسەم تابيعات كورىنىستەرىن تانىستىرۋدان باستاعان شينجياڭ مادەنيەت ـ ساياحات قارجى قوسۋ توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى ليۋ حاۋ سول ورىنداعى سيلى قوناقتاردى سەلبەستىككە شاقىردى.
”ەفيوفيا ۇكىمەتى قارجى قوسۋدى جەبەۋ مەن قورعاۋعا ايرىقشا ٴمان بەرىپ، ٴبىر قىدىرۋ ساياسات ـ شارا شىعارىپ، جۇڭگو شينجياڭىمەن تاماشا سەلبەستىك نەگىزىن قالادى، بولاشاقتا ٴتىپتى دە بەرىك ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ قارىم ـ قاتىناسىنىڭ قالىپتاسۋىن كۇتەمىز“، ـ دەدى ەفيوفيانىڭ جۇڭگوداعى ەلشىلىگىنىڭ كىشى ەلشىسى نابيو مۇحاممەد.
”بيىل تۇركيا مەملەكەتتىك كورمە سارايىنىڭ كولەمى الدىڭعى كەزەكتەردەگىدەن ەكى ەسە كەڭەيدى، بۇل ٴبىزدىڭ جۇڭگو شينجياڭىمەن، ٴتىپتى، تۇتاس جۇڭگو بازارىمەن بايلانىستى كۇشەيتۋدەگى بەرىك بەكىمىمىزدى تولىق ايگىلەيدى. ەكى جاقتىڭ باسىمدىعىن بىرىكتىرۋ ارقىلى جاسىل ەنەرگيا، سيفرلى ەكونوميكا، سونداي ـ اق نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى اشۋ سياقتى سالالاردا جاڭا وراي جاراتۋدى ٴۇمىت ەتەمىز“، ـ دەدى تۇركيانىڭ جۇڭگوداعى ەلشىلىگىنىڭ ساۋدا ىستەرى اقىلشىسى اتاكان وزدەمىر كۇشتى سەلبەستىك نيەتىن ٴبىلدىرىپ.
مىنە بۇل 6 ـ ايدىڭ 27 ـ كۇنى تاۋار ساۋدا كورمەسىندە شەكارا ٴىشى ـ سىرتىنداعى كاسىپورىنداردىڭ ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگى اۋىس ـ كۇيىس ماجىلىسىندەگى كورىنىستەر.
وسى كەزەكتى تاۋار ساۋدا كورمەسىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى ”ازيا - ەۆروپا سەلبەستىگىن بىرگە اقىلداسىپ، جىبەك جولىنىڭ گۇلدەنۋىنەن بىرگە يگىلىكتەنۋ“. وسى نەگىزگى تاقىرىپ اياسىندا تاۋار ساۋدا كورمەسى ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگى اۋىس ـ كۇيىسىنىڭ ”دوستار شەڭبەرىن“ كۇش سالا كەڭەيتتى، 50 مەملەكەت پەن وڭىردەن 2800دەن استام كاسىپورىن كورمەگە، ماجىلىسكە قاتىناسىپ، كولەمى الدىڭعى كەزەكتەردەگىدەن اسىپ ٴتۇستى؛ 60 رەتتەن استام ساۋدانى جەبەۋ قيمىلى وتكىزىلدى، مۇنىڭ ىشىندە تاۋار ساۋدا كورمەسى بويىنشا ساۋداگەر شاقىرىپ قارجى ەنگىزۋ، تانىستىرۋ جانە ٴتۇيىندى نىساندار بويىنشا كەلىسىمگە قول قويىسۋ قيمىلىندا جالپى 169 نىسان بويىنشا كەلىسىم جاسالىپ، كەلىسىم جالپى سوماسى 213 ميلليارد 300 ميلليون يۋان بولدى.
ەفيوفيا، زامبيا، كومورو، سەنەگال سياقتى افريكا ەلدەرى وداعىنا مۇشە ەلدەردىڭ تۇڭعىش رەت كورمەگە قاتىناسۋى تاۋار ساۋدا كورمەسىنىڭ شارپۋ كۇشى مەن ىقپالىنىڭ جاڭا بيىككە جەتكەندىگىن كورسەتتى. كومورونىڭ كورمە ورنىندا ابدۇللا دانيال جاتىق جۇڭگو تىلىندە ەفير مايىن تانىستىرىپ بىلاي دەدى: ”1 - 2 تامشى تامىزساڭىز، بۇكىل ۇيدەن حوش ٴيىس اڭقيدى“ . 250 قۇمىرا ۇلگى ٴونىم 2 كۇندە ـ اق ساتىلىپ بولدى، ”ساۋدامنىڭ مۇنداي كۇسەت بولارىن ويلاماپپىن، كەلەسى كەزەكتە تاعى كەلەمىن“.
”تاۋار ساۋدا كورمەسىنە كەلىپ مول تابىسقا كەنەلدىك“. رەسەي فەدەراتسياسى التاي رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ ورىنباسار مينيسترى سەرگەي مەجەننىڭ سول ارادا دانەكەر بولۋىمەن الاتاۋ قالاسى جۇيرۇي ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى چين شياۋني جاڭا سەلبەستىك سەرىگىمەن ٴساتتى ٴتۇيىلىستى. ”تاۋار ساۋدا كورمەسى تاماشا تۇعىر قۇرىپ، بىزگە ٴتىپتى دە كوپ سەلبەستىك سەرىكتەرىن تاۋىپ بەردى“، ـ دەدى چين شياۋني.
بولاشاققا كوز جىبەرىپ، كاسىپ سالالارىنىڭ جاڭالىق اشۋىنا قۋات ۇستەدى
تاۋار ساۋدا كورمەسى — ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگى اۋىس ـ كۇيىس تۇعىرى ٴارى كاسىپ سالالارىنىڭ سايكەسە جاڭالىق اشۋ تۇعىرى.
سيفرلى ەكونوميكانىڭ تەز كولىگىنە قالاي وتىرۋعا بولادى؟ بولاشاق قايسى بەتالىسقا قاراي داميدى؟ 6 ـ ايدىڭ 26 ـ كۇنى وتكىزىلگەن 2025 ـ جىلعى ازيا - ەۆروپا سيفرلى ەكونوميكا كاسىپ سالاسىن دامىتۋ اۋىس ـ كۇيىس ماجىلىسىندە ەلىمىزدىڭ ساندى مالىمەت زەرتتەۋ سالاسىنداعى، ماكرو ەكونوميكا زەرتتەۋ سالاسىنداعى ماماندار، كاسىپورىنشىلار قاتارلىلار سيفرلى ەكونوميكا كاسىپ سالاسىن دامىتۋدى ارقاۋ ەتە تەرەڭ تۇسىنىكتەرىن ورتاعا قويدى.
”شينجياڭنىڭ كورنەكتى بايلىق باسىمدىعى مەن وڭىرلىك ورىن باسىمدىعى بار، ٴىشىنارا سالالاردا جاساندى زەردە شىعىس بولىكتەگى وڭىرلەرمەن تەڭ تۇسە الادى، ٴتىپتى، الدا دا جۇرە الادى“، ”ساندى مالىمەتتىڭ شەكارا اتتاعان اينالىمىن تەزدەتىپ، ساندى مالىمەت كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى دەڭگەيلى سىرتقا ەسىك اشۋىن جەبەۋ كەرەك“... ىركەس ـ تىركەس جاسالعان لەكسيالار، قويىلعان ۇسىنىستار ماجىلىسكە قاتىناسقان مامانداردىڭ، كاسىپورىنشىلاردىڭ سيفرلى ەكونوميكا كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنا نازار اۋداراتىندىعىن جانە ونى قولدايتىندىعىن ايرىقشا كورسەتتى.
شينجياڭ ”ون ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ كورمە سارايىندا جاڭاشا ەلەكتر قۋاتى جۇيەسى، سونداي ـ اق جاڭا ەنەرگيا، جاسىل كەن شارۋاشىلىعى مەن وڭدەۋ، وزىق جاساۋ جانە جاڭا ماتەريال، ماقتا جانە توقىماشىلىق، كيىم ـ كەشەك، استىق جانە ازىق ـ تۇلىك وڭدەۋ سياقتى ٴتۇيىندى سالالارداعى الدىڭعى لەكتەگى تەحنولوگيالار، عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرى، زەرتتەلىپ جاسالعان جاڭا ونىمدەر وسىندا جينالدى؛ جاساندى زەردە، تومەن كەڭىستىك ەكونوميكاسى ارناۋلى تاقىرىپتىق كورمە اۋماعىندا ”جاڭالىق قۇرامى، زەردەلىلىك قۇرامى، جاسىل قۇرامى“ مىعىم ونىمدەر ٴبىر ساحنادا باسەكەلەسىپ، شينجياڭنىڭ جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى شىڭداۋداعى مىعىم اياق الىسىن ايگىلەدى.
”كاسىپورنىمىز شينجياڭمەن ’ون ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى‘ قۇرىلىسى جاعىنداعى تەرەڭ سەلبەستىكتى كۇشەيتۋدى ٴۇمىت ەتەدى“، ـ دەدى جىپيڭفاڭ (شىنجىن) عىلىم ـ تەحنولوگيا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ قۇرۋشىسى گو ياندۇڭ.
شينجياڭنىڭ ”ون ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ تىزبەگىندەگى باس كاسىپورىنداردان تىس، مەملەكەتتىك ەنەرگيا توبى، جۇڭگو يادرو ونەركاسىبى توبى، جۇڭگو عارىش عىلىم ـ تەحنولوگياسى توبى، حۋارۇن توبى سياقتى دۇنيە جۇزىندەگى 500 ەگەي قاتارىنان ورىن العان ٴبىر توپ ورتالىق كاسىپورىندارى جۇڭگودا، اۋەلى، دۇنيە جۇزىندە وزىق دەڭگەيگە ۋاكىلدىك ەتەتىن ٴبىر توپ وزىق تەحنولوگيانى جانە جابدىقتى كورسەتتى.
ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى كاسىپورىندارمەن تۇيىلىسكەن شينجياڭداعى ايماق، وبلىس، قالالار كاسىپ سالاسى شوعىرىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدا تىڭ تابىستارعا قول جەتكىزدى. اقسۋ ايماعىنىڭ تاس كومىر مايىن جىنتىكتەي وڭدەۋ نىسانى، جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىك اينالمالى ەكونوميكاسى كاسىپ سالاسى باقشاسى قۇرىلىسى (2 ـ مەرزىمى) نىسانى تاۋار ساۋدا كورمەسىندەگى ٴتۇيىندى كەلىسىم جاساسۋ نىسانى بولىپ، شينجياڭنىڭ ايماق، وبلىس، قالالار كاسىپ سالاسى شوعىرى قۇرىلىسىندا اۋىس ـ كۇيىستى، سەلبەستىكتى كۇشەيتۋدەگى، كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدى جۇزەگە اسىرۋداعى جارقىن تۇيىندەرىنىڭ بىرىنە اينالدى.
داۋىرمەن بىرگە العا باسىپ، سەلبەستىك سالالارىن كەڭەيتتى
كەزەكتەگى ازيا - ەۆروپا ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگىنىڭ ٴىس جۇزىندىگىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ وسى كەزەكتى تاۋار ساۋدا كورمەسى داۋىرمەن بىرگە العا باستى، ساۋدانى جەبەۋ قيمىلدارىنىڭ قامتىعان سالالارى ونان ارى كەڭەيىپ، ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى كاسىپورىنداردىڭ سەلبەستىك كەڭىستىگى اناعۇرلىم كەڭەيىپ، شينجياڭنىڭ اشىق ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا تىڭ قوزعالىس قۋاتىن ۇستەدى.
6 ـ ايدىڭ 26 ـ كۇنى 2025 ـ جىلعى جىبەك جولى حالىقارالىق ادام كۇشى بايلىعى بويىنشا قىزمەت كورسەتۋ كاسىبى سەلبەستىگى اۋىس ـ كۇيىس ٴماجىلىسى وتكىزىلدى، اۋىس ـ كۇيىس ٴماجىلىسى ”ەۆروپا مەن ازيانى تۇتاستىرۋ·بىرگە گۇلدەنىپ ـ كوركەيۋدى“ نەگىزگى تاقىرىپ ەتىپ، ٴوڭىر اتتاعان ادام كۇشى بايلىعى ىستەستىگىنىڭ جاڭا كوپىرىن قۇرۋدى ماقسات ەتتى.
”رەسەي — جۇڭگونىڭ ’ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى‘ بىرگە قۇرۋ حالىقارالىق سەلبەستىگىندەگى ماڭىزدى سەرىگى. وسى رەتكى اۋىس ـ كۇيىس ٴماجىلىسى رەسەي — جۇڭگو سەلبەستىگىنىڭ قارىشتاپ دامۋىنىڭ پارمەندى دالەلى“، ـ دەدى رەسەي HeadHunter توبى الەۋمەتتىك قارىم ـ قاتىناس جانە كاسىپورىن باسقارۋ باس باقىلاۋشىسى ماركولوۆ دىميتر ۆالەنتينوۆيچ.
سول كۇنى 2025 ـ جىلعى شينجياڭ · ەۆروپا - ازيا ادام كۇشى بايلىعى بويىنشا قىزمەت كورسەتۋ ونىمدەرىن كورمەلەۋ، اۋىس ـ كۇيىس ٴماجىلىسى دە وتكىزىلدى، بۇل تاۋار ساۋدا كورمەسىندە تۇڭعىش رەت وتكىزىلگەن امبەباپ ادام كۇشى بايلىعى بويىنشا قىزمەت كورسەتۋ كاسىبىن كورمەلەۋ، اۋىس ـ كۇيىس قيمىلى. قيمىل رەسەيدەن، قازاقستاننان، وزبەكستاننان، سونداي ـ اق جۇڭگونىڭ گۋاڭدۇڭى، شاندۇڭى سياقتى 10 ولكە، قالادان 31 باقشا رايونىن، قوعامدى، كاسىپورىندى قاتىناسۋعا باۋرادى، كەلىسىم سوماسى 100 ميلليون يۋانعا جەتىپ، 27 سەلبەستىك نيەتى جاسالىندى.
وسى كەزەكتى تاۋار ساۋدا كورمەسىندە تاعى تۇڭعىش رەت شينجياڭ تۇعىر ەكونوميكاسى اۋىس ـ كۇيىس، ٴتۇيىلىستىرۋ قيمىلى ورىستەتىلدى.
6 ـ ايدىڭ 27 ـ كۇنى وتكىزىلگەن 2025 ـ جىلعى شينجياڭ تۇعىر ەكونوميكاسى اۋىس ـ كۇيىس، ٴتۇيىلىستىرۋ ماجىلىسىندە شينجياڭ سەنىمدىلىك جالپىلىق قىزمەت وتەۋ تۇعىرى، ”شينجياڭدى ساياحاتتاۋ“ ٴبىر كودپەن تۇعىردى ارالاۋ، ”يلۋتۇڭ “ OWTOT جەلىدە ساۋدا جاساۋ تۇعىرى، ”ەرەك پاميدور“ سيفرلى اۋىل شارۋاشىلىق تۇعىرى سياقتى 13 تۇعىر كورمەلەندى، بۇل سەنىمدىلىك، مادەنيەت ـ ساياحات، اۋىل شارۋاشىلىعى شەكارا اتتاعان ەلەكتروندى ساۋدا، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ، كومىر ساۋداسى سياقتى كوپ سالانى قامتىدى.
ٴتۇيىلىستىرۋ ماجىلىسىندە شينجياڭ سيفرلى ەكونوميكانى زەرتتەۋ مەكەمەسى جاريالاعان «2025 ـ جىلعى شينجياڭ تۇعىر ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنداعى جاڭا وزگەرىستەر» اتتى زەرتتەۋ بايانداماسىندا تۇتاس شينجياڭداعى 60تان استام تۇعىردىڭ دامۋ جاعدايىنا جان ـ جاقتى تالداۋ جاسالىپ، دامۋ جونىندە ۇسىنىستار قويىلدى.
جاڭالىققا باي كورمەلەۋ مەن ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىگى اۋىس ـ كۇيىس قيمىلدارى تاۋار ساۋدا كورمەسىنە تاماشا ٴمان قوستى؛ نىساندار بويىنشا كەلىسىمدەر ٴساتتى جاسالىپ، قارجى ىركەس ـ تىركەس تياناقتانىپ، شينجياڭنىڭ سىرتقى اۋىس ـ كۇيىسىنىڭ، سەلبەستىگىنىڭ تاماشا جاڭا كورىنىسىن سۋرەتتەدى.
