الاتاۋ ەتەگىندە ولار شەكارا لەنياسىن جىلدارمەن ولشەدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ٴرايدا
جازعى الاتاۋداعى جۇڭگو - قازاقستان شەكارا لەنياسىنىڭ ماڭى، شىجىعان كۇن قۇبا تۇزدەگى تاستاردى كۇيدىرەردەي بولىپ تۇر، سامال جەل ىستىق لەپتى باسەڭدەتكەنىمەن، اۋاداعى كوككە ورلەگەن قاپىرىق ىستىقتى باسا المادى. ”شەكارا بويىنداعى 10 مىڭ شاقىرىمدىق ساپار — اۆتونوميالى رايون قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى كولەمدى جالپىلىق مەديا تىلشىلىك قيمىلىنىڭ“ تىلشىلىك اۆتوكولىگى بۇراتالا قالاسى ۇتىبۇلاق قالاشىعى شەكارا قورعاۋشىلار ورتا اترەتىنىڭ مىندەت وتەۋ ٴۇيىنىڭ الدىندا توقتادى. مىندەت وتەۋ ٴۇيى كۇن نۇرىندا سۇرعىلت رەڭدە جارقىراپ تۇر، بۇل ارا ۋاڭ شۋچين مەن شەكارا قورعاۋشىلاردىڭ ”ٴۇيى“.
”تىلشىلەر كەلىپتى دە! تەز ۇيگە كىرىپ ٴبىراز دەمالىڭدار“. ٴسوزىن ايتىپ بولماي ٴبىر ادام ۇيدەن قارسى الا شىقتى، بۇل 59 جاستاعى ۋاڭ شۋچين ەدى. شەكەسىنەن شىققان تەر قارايىپ كۇيگەن تەرىسىن بويلاپ سىرعىپ ٴتۇستى، كوز قيىعىنداعى اجىمدەر كۇلگەندە الاتاۋدىڭ قاتپارىنا ۇقسايدى. قاسىنداعى 58 جاستاعى گو جيانيۇن شاشىن شاش بۋعىشپەن بوس قانا ٴتۇيىپ قويعان، بىزگە قاراپ ٴسال قىمسىنعانداي بولىپ تۇر. ”وتىرىڭىزدار، وتىرىڭىزدار، ٴبىزدىڭ بۇل ارا جۇپىنى، سوگە كورمەڭىزدەر“. گو جيانيۇننىڭ قولى توتىعىپ جارىلىپ كەتىپتى.
وسى شەكارا قورعاۋشىلار ورتا اترەتى مۇشەلەرىنىڭ %80ى ايەلدەر، ولاردىڭ ىشىندە ەڭ ۇلكەنى 61 جاستا، ەڭ كىشىسى 37 جاستا. ”2018 ـ جىلى 10 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى مەن شەكارا قورعاۋشى بولدىم“. ”ۇيدە كىر جۋىپ، تاماق ىستەپ، نەمەرە قىزىمدى قاراعاننان گورى بۇل ارانى ٴتىپتى دە ۇناتامىن“. ”جاپالى ەمەس دەسەم وتىرىك ايتقان بولامىن، الايدا ٴىس ىستەگەندەگى قۋانىشىم ودان اسىپ تۇسەدى“!... ۋاڭ شۋچين مەن گو جيانيۇن بىزبەن اڭگىمە دۇكەنىن قۇردى. ول ەكەۋىنىڭ وسى شەكارا قورعاۋشىلار ورتا اترەتىندەگى قىزمەت تاريحى ٴبىرشاما ۇزاق بولىپ، كۇنىنە 3 رەت شەكارا لەنياسىن شارلايدى، ٴار جولى بارىپ كەلگەندە جاياۋ 3 كيلومەتر جول باسادى.
”ٴار كۇنى وسىلاي كوپ جول باسساڭىزدار تىزەلەرىڭىز اۋىرماي ما“؟ ”العاشىندا اۋىراتىن، قازىر ۇيرەنىپ كەتتىك، دەنساۋلىعىمىز تىڭ“. ۋاڭ شۋچين تىزەسىن سيپاپ وتىرىپ: ىسىلىپ كەتتىك، كيىم كيسەك تە جاراسا كەتەتىن بولدى، ـ دەپ كۇلدى. ولاردىڭ ٴار كۇنى شەكارا لەنياسىن شارلايتىن جولدا 231 باسپالداقتى اعاش اسپالى جول بار، بۇل ولاردىڭ كۇنىنە 693 باسپالداققا شىعاتىنىن بىلدىرەدى، 30 نەشە قاباتتىق بيىك عيماراتقا شىققانمەن بارابار.
”سىزدەردىڭ ’قىزمەتكە باراتىن جولدارىڭىزبەن‘ ٴجۇرىپ كورسەك بولا ما“؟ ”بولادى، قازىر شارت ـ جاعداي جاقساردى، جولدىڭ كوبى اسفالت جول، سوندا دا ابايلاۋ كەرەك، سۋ جىلان بار“. ۋاڭ شۋچين بەلىندەگى سويلەسكىسىن الدى، گو جيانيۇن تام بۇرىشىنداعى ٴدۇربىنى الىپ، ٴبىزدى باستاپ ”قىزمەتكە“ شىقتى. ”وسى ٴبىراز بولىگى شاعىل جول، بۇرىن تەگىس ەمەس ەدى، جۇرە ـ جۇرە تەگىستەپ جىبەردىك“، ـ دەدى گو جيانيۇن.
اعاش اسپالى جولدىڭ الدىنا كەلگەندە باسىمىزدى كوتەرىپ توبەگە قاراعان ەدىك، كۇنگە كوزىمىز شاعىلىسىپ توبەسىن كورە المادىق. ٴبىرىنشى باسپالداقتى باسقاندا اعاش تاقتايدان سىقىرلاعان داۋىس شىقتى. نەشە ون باسپالداقتى باسپاي جاتىپ بۋىنىمىز بوساي باستادى. ارتقا قاراعانىمىزدا قاسىمىزداعى گو جيانيۇن مەن ۋاڭ شۋچين ٴبىر قولىمەن قورشاۋدى ۇستاپ، ٴبىر قولىنا ٴدۇربى الىپ، دەمالماي كەلە جاتتى. 100 ـ باسپالداققا شىققاندا توقتاپ دەمالدىق، باسىمىزدى كوتەرگەندە ۋاڭ شۋچيننىڭ ەڭ بيىكتەگى تۇعىردا تۇرعانىن كوردىك، ول بۇرىلىپ تاۋ ەتەگىنە قاراپ قولىن بۇلعايدى، كۇن ساۋلەسىنەن ونىڭ قاراسى كورىنەدى، ارت جاعى سوزىلىپ جاتقان كوگىلدىر تاۋلار مەن كوكپەڭبەك اسپان.
”تەز شىعىپ كورىڭدەر، بۇل ارانىڭ كورىنىسى ەڭ تاماشا“! ـ دەدى ۋاڭ شۋچين داۋىسى سىڭعىرلاي. ٴبىز ارەڭ دەگەندە ەڭ سوڭعى بىرنەشە باسپالداققا شىعىپ، ورنىعا بەرە كوز الداعى كورىنىستى كورىپ سىلەيىپ قالدىق: الىستاعى الاتاۋ شوقىسى بۋالدىر تارتىپ، تاۋ باۋرايىنداعى جايلاۋ جاسىل كىلەمدەي جايىلىپ جاتىر، شەكارا لەنياسى سوزىلىپ ۇزىن سىزىق قۇساپ كورىنەدى، سامال جەلمەن بىرگە جايلىم جاسىلدانا تولقيدى.
كوركەم كورىنىستىڭ استارىندا جان بالاسى بىلمەيتىن بەينەت جاتىر. قالىڭ ٴشوپتىڭ اراسىنان جىلان جىلپ ەتىپ وتە شىققاندا، قورىققانىمىزدان شەگىنىپ كەتتىك، ۋاڭ شۋچين بىلق ەتپەي: ”قورىقپا، ول ۋلى بولعانىمەن، ادامعا تيىسپەيدى. جازدا ماسا كوپ، شاپان، سىم كيىپ الساڭ دا شاعىپ كەتەدى“. ول سىمىنىڭ بالاعىن ٴتۇرىپ ەدى، بالتىرى ۇلكەندى ـ كىشىلى قىزىل بورتكەن ەكەن. گو جيانيۇن ونىڭ ٴسوزىن ساباقتاپ: ”قىستا ٴتىپتى قيىن بولادى، نولدەن تومەن ℃30 - 20، بوران ازىناپ بەتىڭدى تىلگىلەيدى، شارلاۋدان قايتىپ كەلگەندە كىرپىگىمىزگە مۇز قاتىپ قالادى“، ـ دەدى.
”وسىنشا جاپالى ەكەن، ىستەمەي ـ اق قويايىق دەپ ويلامادىڭىزدار ما“؟ ـ دەپ سۇرادىق تاعات قىلا الماي. ۋاڭ شۋچين از ـ كەم ۇنسىزدىكتەن كەيىن جانارىن الىسقا قاداپ: ”مەن شەكارا قورعاۋشىمىن، بۇل جەردى قورعاۋ قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگىم“، ـ دەدى. گو جيانيۇن ۋاڭ شۋچيننىڭ يىعىن قاعىپ قويىپ: ”قازىر نەمەرەم بالاباقشاعا باردى، ۇلىم مەن كەلىنىم ىلعي ۇيگە قايتىپ كەلىپ بالاعا قاراسىڭىز دەيدى، وزىمە تاۋدا جۇرگەنىم تاۋ ەتەگىندە جۇرگەنىمنەن راقات سياقتى. مىنا تاۋعا، مىنا اسپانعا قاراڭىزشى، قانداي تىنىستى! مالشىلارمەن ٴبىر ٴۇيلى جانداي شىعىسىپ كەتتىك، ولارعا ساياسات جونىندە ۇگىت لەكسيا جاساساق، قيىنشىلىقتارىن شەشسەك كوڭىلىمىز جاي تابادى“، ـ دەپ ونىڭ ٴسوزىن ساباقتادى. ول كىدىرىپ بارىپ بەكەم تۇردە: ”اترەت ٴبىزدى شىعارىپ تاستاماسا بولعانى، ٴبىز وسى ارادا ۇزدىكسىز ىستەي بەرەمىز“، ـ دەدى.
تاۋدان تۇسكەندە ٴبىز ولاردىڭ جىلدام باسىپ بارا جاتقانىن بايقادىق، الگىندە مۇلدە ارىپ ـ شارشاماعان سياقتى.
مىندەت وتەۋ ورنىنا جەتكەندە تاقتاي ۇيدە اق شايدىڭ بۋى بۇرقىراپ تۇر ەكەن. قابىرعاداعى داڭق باعاناسىندا ”مەملەكەتتىك جەلەكتىلەر وركەنيەتتى قىزمەت ورنى“ ارناۋ تاقتاسى كۇن ساۋلەسىمەن جارقىرايدى، قاسىنا فورم كيىنگەن ايەلدەردىڭ مىندەت وتەۋ ٴۇيىنىڭ الدىندا كۇلىپ تۇسكەن توپتىق سۋرەتى جاپسىرىلعان.
ۋاڭ شۋچين سۋرەتتى نۇسقاپ: ”بۇل بىلتىر تۇسكەن سۋرەت، قاراڭىزشى، ٴبىزدىڭ ورتا اترەتتەگى اپەكە ـ سىڭلىلەر شەتىنەن مىقتى“، ـ دەدى.
تىلشىلىك اياقتاعاندا باتار كۇن شۇعىلاسى الاتاۋدى التىن تۇسكە بويادى. ۋاڭ شۋچين مەن گو جيانيۇن لەنيانى شارلاۋعا تاعى دا اتتاندى، ولاردىڭ قاراسى بىرتە ـ بىرتە جاسىل شالعىننىڭ اراسىنا ەنىپ، وتاننىڭ شەكارا لەنياسىندا ەڭ قاراپايىم ٴارى ەڭ بەرىك ىزدەرىن قالدىردى.
ولاردىڭ ٴان اۋەنى سامال جەلمەن بىرگە الىستان جەتەدى، اسەم سازدى بولماعانىمەن، دالانىڭ كۇشىمەن كەڭ الاپتا ۇزاققا دەيىن جاڭعىرىپ تۇردى.
