راۋاپ پەن حان پاتشالىعى ٴداۋىرى قامقاسى سايكەستىرىلدى، چارقىلىق جىگىتى توعىستىرۋدا ەرەن ونەر بايقاتتى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى سۇڭ حايبو
ٴبىر رەتكى كونسەرتتەن ومىرلىك شىنايى سۇيىسپەنشىلىك ورناتتى. چارقىلىق اۋدانى كروران كوركەمونەر ۇيىرمەسىنىڭ ارتيسى الىمجان قۇربان جونىنەن العاندا، سىچۋان تەاترى بەت الپەت قۇبىلتۋ ويىنىمەن تانىسۋ ٴبىر رەتكى تاڭداي قاقتىرعان ويىن نومىرىنەن باستاۋ الدى ٴارى ونىڭ تالپىنىسىنا اينالدى.
7 ـ ايدىڭ 2 ـ كۇنى چارقىلىق اۋداندىق اكىمشىلىك قىزمەت وتەۋ ورتالىعى الىمجان سىچۋان تەاترى بەت الپەت قۇبىلتۋ ويىنى قىزمەت كەڭسەسىندە ول 3 ورەندى باستاپ قادام الىسىنا جاتتىقتى. راۋاپتىڭ ريتىمىنە ىلەسە، ول قولىن سىلتەگەن ساتتە، بەت بوياۋى كوك تۇستەن قىزىل تۇسكە وزگەرىپ، جامىلعىسىنداعى كوزدىڭ جاۋىن الاتىن حان پاتشالىعى ٴداۋىرى قامقا ورنەگى شام نۇرىندا جاينادى. كەزىندە تاكلاماكان ٴشولىنىڭ جيەگىندە بيگە باسقان شينجياڭدىق جاس بەت الپەت قۇبىلتۋ ونەرىنە ۇزدىكسىز جاڭالىق ەنگىزدى ٴارى ونى ىقىلاسپەن جالعاستىرىپ، كوكىرەك كەرنەگەن قىزۋ ىنتامەن وسى كوركەمونەردى شەكارا ٴوڭىردىڭ بايتاق دالاسىندا شۇعىلا شاشتىردى.
2022 ـ جىلى قوڭىر كۇزدە شيڭتاي قالالىق حىنان تەاتر ۇيىرمەسى چارقىلىق اۋدانىنىڭ مادەنيەت الاڭىندا ويىن قويدى، قىزىل پەردە اشىلعاندا، الىمجان كورەرمەندەر ورنىنىڭ سوڭعى قاتارىندا جۇرەلەپ وتىرعان ەدى. ونەر كورسەتۋشى ۋاڭ بو ارتىنا بۇرىلىپ بەت بوياۋىن قىزىلدان قاراعا قۇبىلتقاندا، الىمجان بارابان ـ دابىل ٴۇنىن باسىپ تۇسكەن ٴوزىنىڭ جۇرەك ٴدۇرسىلىن ەستىدى. ”تەلەۆيزورداعى بەت بوياۋى تەگىس كۇيدە كورىنەدى، ناق مايداندا كورسەڭىز باۋرامدىلىعى ٴتىپتى دە ارتىپ، قۇبىلعان بەت بوياۋى مەنىڭ جۇرەگىمنەن تەرەڭ ورىن الدى“. كونسەرت اياقتاعاننان كەيىن، 10 نەشە جىل شينجياڭ ٴبيىن ۇيرەنگەن وسى جىگىت تەرمەن دىمدانعان كونسەرت ٴنومىرى ٴتىزىمىن الىپ، ساحنا سوڭىنا قۋىپ جەتتى، ”مۇعالىم، مەن سىزدەن بەت الپەت قۇبىلتۋدى ۇيرەنگىم كەلەدى“! ۋاڭ بو ونىڭ شىن نيەتىنەن اسەرلەنىپ، حابارلاسۋ ٴتاسىلىن قالدىرىپ: ”مەن ساعان ۇيرەتەيىن“، ـ دەدى.
كەلەسى جىلى 6 ـ ايدا الىمجان چارقىلىق اۋدانى كروران كوركەمونەر ۇيىرمەسىمەن بىرگە شيڭتاي قالاسىنا بارىپ اۋىس ـ كۇيىس جاساۋ بويىنشا ويىن قويىپ، اقىرى ارمانداعانىنداي ۋاڭ بوعا ىلەسىپ بەت الپەت قۇبىلتۋ ونەرىن ۇيرەندى. تۇڭعىش رەت اۋىر بەت الپەتىن كيگەندە، ول تۇنشىعىپ كەتە جازدادى؛ اۋزىنان وت جالىنىن شىعارۋعا جاتتىققان كەزدە كارەسيننىڭ ٴيىسى ونى قۇستىرىپ جىبەردى. ەڭ قيىن ـ قىستاۋ كەزەڭگە كەلگەندە، وندا ٴۇرتىس 5 كۇن ەشقانداي ىلگەرىلەۋشىلىك بولماي، باز كەشۋگە شاق قالدى. ”ٴالى ەسىمدە، سول كۇنى مەن جاتتىعۋ زالىنىڭ ەسىك الدىندا جۇرەلەپ مەلشيىپ وتىرعانىمدا مۇعالىم كەلىپ ەشتەڭە ايتپاي، تەك ماعان مۇزداي سۋىق گازدى سۋسىن بەردى“، ـ دەدى الىمجان كۇلىپ تۇرىپ، ـ ”گازدى سۋسىندى ٴىشىپ بولعاننان كەيىن، ول مەنى حوگو جەۋگە ەرتىپ بارىپ، ماعان كوركەمونەردىڭ وسى حوگوعا ۇقسايتىندىعىن، شىداعاندا عانا ناتيجە شىعاتىندىعىن ايتتى“. مۇعالىمنىڭ ”ٴۇن ـ ٴتۇنسىز اسەر ەتىپ“ جەتەكشىلىك ەتۋىندە، الىمجان بىرتىندەپ بەت الپەت قۇبىلتۋدىڭ سىرىن يگەردى. ٴبىر ايدان كەيىن، ول تۇڭعىش رەت ”بەت الپەتىن قۇبىلتۋ“ ونەرىن تولىق كورسەتكەن كەزدە، ٴتىپتى، مۇعالىم دا ٴتانتى بولىپ باس بارماعىن شىعاردى. جارتى جىلدان كەيىن ول ۇيرەنىپ قايتىپ كەلدى، چارقىلىقتىڭ شىلان مەرەكەسىندە تۇڭعىش رەت اۋزىنان وت جالىنىن شىعارۋ ونەرىن كورسەتتى، وت جالىنى لاۋلاعاندا كورەرمەندەر اۋزىن باسىپ تاڭ قالىپ الاقايلادى، بۇل ونىڭ قول تەلەفونىنداعى ەڭ باعالى بەينە جازباعا اينالدى. ”بۇل مەنىڭ كوپشىلىككە تۇڭعىش رەت بەت الپەتىن قۇبىلتۋ ونەرىن كورسەتۋىم، ساحنادا ساسقالاقتاعانىممەن، كوپشىلىكتىڭ شاپالاق سوققانىن كورگەنىمدە ارىنىم ارتا ٴتۇستى “.
الىمجان بەت الپەت قۇبىلتۋ ويىنىن شينجياڭدا تامىر تارتتىرىپ، وركەن جايدىرۋ ٴۇشىن، ٴسوز جوق، جەرگىلىكتى ورىننىڭ مادەنيەت ەرەكشەلىگىمەن توعىستىرۋ كەرەكتىگىن ابدەن ٴتۇسىندى. ول جۇرەكتىلىكپەن جاڭالىق اشىپ، شيراقى شينجياڭ ٴبيىن، تامىلجىعان ۇلتتار مۋزيكاسىن سىچۋان تەاترىندەگى بەت الپەت قۇبىلتۋمەن ۇشتاستىرىپ، قىزمەتتەستەرىمەن بىرگە كوپ ٴتۇرلى مادەنيەت ەلەمەنتتەرىن توعىستىرعان ٴبىر قىدىرۋ بەت الپەت قۇبىلتۋ نومىرلەرىن قۇراستىرىپ شىقتى. ٴبىر جولى كروران مۇراجايىن تاماشالاعان كەزدە ول شابىت الادى: ”حان پاتشالىعى ٴداۋىرى قامقاسىنداعى ادەمى جازۋ مەن ورنەكتەر تەرەڭ مانگە يە، نەلىكتەن ولاردى جامىلعىعا باسىپ، ٴتىپتى دە كوپ ادامنىڭ جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك جاسامايمىز“؟ سونىمەن حان پاتشالىعى ٴداۋىرى قامقا ورنەگى سالىنعان جامىلعى ونىڭ ونەرىن ٴتىپتى دە ارلەندىرە تۇسەدى.
الىمجان جىل بويى مەكتەپتە، الەۋمەتتىك اۋماق نەگىزگى ساتىلارىندا ويىن كورسەتىپ، ٴۇرىمجى، بايىنعولين موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسى، سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسى سياقتى جەرلەردى ارالادى. ول تاعى قوعامدىق قارىم ـ قاتىناس مەدياسىندا ”بەت الپەت قۇبىلتۋشى امۋ“ دەگەن ٴنومىر اشىپ، ويىن نومىرلەرىنەن ۇزىندىلەردى جانە جاتتىعۋ بەينەجازبالارىن مەرزىم بويىنشا ورتاقتاسىپ، ىسىلعان ونەرىن كورسەتۋمەن بىرگە، كۇندەلىكتى قاجىرلىلىقپەن جاتتىعۋىن ەستەلىككە الدى.
2025 ـ جىلدىڭ باسىندا چارقىلىق اۋدانى چيڭحاي ولكەسىنىڭ ماڭيا قالاسىمەن ادەبيەت ـ كوركەمونەر اۋىس ـ كۇيىسىن ورىستەتتى، الىمجاننىڭ بەت الپەت قۇبىلتۋ ويىنى ماڭيا قالاسىندا كۇشتى اڭىس قوزعادى. وسىدان كەيىن ماڭيا قالالىق مادەنيەت ـ ساياحات مەكەمەسى ارتيست ليان سۋنيڭ مەن دانجىڭ دوجيەنى ودان ۇيرەنۋگە جىبەردى. ”كەيدە جۇمىستان تۇسەتىن ۋاقىت بولسا دا، ٴبىز ارەكەتتى تولىق ۇيرەنە الماساق، الىمجان مۇعالىم بىزگە سەرىك بولىپ جاتتىعادى“. دانجىڭ دوجيە ەسكە الىپ بىلاي دەدى: ”مۇعالىم قاشاندا ەرىنبەي ـ جالىقپاي ٴاربىر ارەكەتتى كورسەتىپ بەرەدى، ەڭ قاراپايىم ارەكەت بولسا دا قايتا ـ قايتا جاتتىعادى“. مۇنداي ٴارى ۇستاز، ٴارى دوس بولۋ ٴتاسىلى كۋرسانتتارعا ٴبىر اي ىشىندە بەت الپەت قۇبىلتۋ ونەرىن يگەرتتى.
سوڭعى جىلدارى چارقىلىق اۋداندىق ۇكىمەتتىڭ قولداۋىندا، الىمجاننىڭ جالعاستىرۋ جولى بارعان سايىن كەڭەيدى. جەرگىلىكتى ورىن وعان كاسىپتىك كيىم ـ كەشەك، ساحنا جابدىقتارىن ازىرلەدى ٴارى قىزمەت كەڭسەسىن قۇرىپ، كوپتەگەن كۋرسانتتاردى باۋرادى. ونىڭ ەڭ ماقتانىش تۇتاتىنى 3 كىشكەنە شاكىرتى، ”باستابىندا جەلپۋىشتى دە مىقتى ۇستاي المايتىن، قازىر بارلىعى ٴوز الدىنا ويىن كورسەتە الاتىن بولدى“. بالالار تۋرالى ايتقاندا، وسى ازاماتتىڭ جانارىنان مەيىرلى نۇر شاشىرادى.
چارقىلىق اۋداندىق 1 ـ باستاۋىش مەكتەپتىڭ وقۋشىسى سۇڭ شينمىڭ ٴبىر جىلعا جۋىق جاپالى جاتتىعۋدان كەيىن، 5 ٴتۇرلى بەت الپەتىن قۇبىلتۋعا ابدەن توسەلدى. ”بيىل 8 ـ ايدا ٴبىزدىڭ 3 بالاقايىمىز 29 ـ كەزەكتى جۇڭگو وسپىرىمدەر تەاترى شياۋمەيحۋا جاۋھارى مەملەكەتتىك جالپى شەشۋشى جارىسىنا قاتىناسادى“. سۇڭ شينمىڭ تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”وسى بىرنەشە ايدا ٴبىز، ٴسوز جوق، ۇستازبەن بىرگە ەسەلەپ جاتتىعىپ، ساحنادا ەڭ تاماشا كۇيدى ايگىلەۋگە قۇلشىنامىز“.
”كوركەمونەردە شەك بولمايدى، مەن ٴتىپتى دە كوپ ادامعا ٴداستۇرلى مادەنيەتتىڭ ومىرشەڭ كۇشكە تولى بولاتىندىعىن كورسەتكىم كەلەدى“. الىمجان بيىل 8 ـ ايدا حىبەيدىڭ شيڭتايىنا تاعى دا بارىپ، وقىتۋشىسىنان ٴتىپتى دە تاماشا ”ساعىمداي ٴۇش قۇبىلۋ“ ونەرىن ۇيرەنۋدى جوسپارلاۋدا.
